Morgunblaðið - 08.04.1995, Síða 10

10 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tíu listar í framboði - 192 þúsund á kjörskrá
17.000 með atkvæð-
isrétt í fyrsta skipti
Kjósendur á Á Fjölgun
kjörskrárstofni 1995 kjörskrá 1991- -1995 Nýir kiósendur
Alls Karlar Konur 1991 Alls %‘ Alls %2
192.058 95.953 96.105 182.768 9.290 5,1 16.646 8,7
77.582 37.490 40.092 73.299 4.238 5,8 5.949 7,7
48.560 24.295 24.265 44.360 4.200 9,5 4.378 9,0
9.852 5.092 4.760 9.872 -20 -0,2 951 9,7
6.334 3.387 2.947 6.564 -230 -3,5 604 9,5
7.702 3.722 3.480 7.190 12 0,2 710 9,9
18.983 9.560 9.423 18.420 563 3,1 1.771 9,3
9.042 4.800 4.242 9.110 -68 -0,7 866 9,6
14.503 7.607 6.896 13.953 550 3,9 1.417 9,8
1995
RÚMLEGA 192 þúsund manns eiga
rétt á því að greiða atkvæði vegna
kosninga til Alþingis í dag, þar af
tæplega 17 þúsund nýir kjósendur.
Tíu framboð eða flokkar bjóða fram
í kosningunum og skipa 843 fram-
bjóðendur sæti á tíu listum sem auð-
kenndir eru með bókstöfunum A,
B, D, G, J, K, M, N, S og V.
Samkvæmt kjörskrárstofni hefur
kjósendum fjölgað um 5,1% frá al-
þingiskosningunum árið 1991. í end-
anlegri tölu yfir kjósendur á kjörskrá
er tekið tillit til tölu látinna eftir að
kjörskrárstofnar voru unnir og ann-
arra leiðréttinga.
Kjósendur skiptast nokkuð jafnt
milli kynja, konur á kjörskrárstofni
eru 96.105 og karlar 95.953. Nýir
kjósendur eru 8,7 af heildarfjölda.
3,5% fækkun á Vestfjörðum
Mest hefur fjölgun á kjörskrár-
stofni orðið í Reykjavík og Reykja-
neskjördæmi og þar er ennfremur
mest fjölgun nýrra kjósenda. Hefur
kjósendum hins vegar fækkað á
Vestur- og Austurlandi, eða um 0,2%
og 0,7%, og 3,5% á Vestfjörðurn, þar
sem kjósendum hefur fækkað um
230 frá 1991.
Kjörstaðir verða opnaðir klukkan
níu í dag og verður lokað í síðasta
lagi klukkan 22 í kvöld. Þó er heim-
ilt að loka kjörstað fyrr hafi kjörfund-
ur staðið í 5 tíma, enginn kosið síð-
asta hálftímann og kjörstjóm og
umboðsmenn lista samþykkja það.
Fyrstu tölur eftir 22
Flokkun atkvæða hefst í Reykja-
vík klukkan 18 í dag og er búist við
fyrstu tölum stuttu eftir að kjörfund-
um lýkur formlega. Talið er í Ráð-
húsi Reykjavíkur og gert ráð fyrir
að talningu ljúki um fjögurleytið. í
Reykjaneskjördæmi er miðað við að
flokkun atkvæða geti hafíst klukkan
19 í kvöld en þá mun yfirkjörstjórn
loka sig af. Talið verður í íþróttahús-
inu við Strandgötu og ættu fyrstu
tölur að berast upp úr klukkan 22.
Allt landið
Reykjavík
Reykjaneskjördæmi
Vesturland
Vestfirðir
Norðurland vestra
Norðurland eystra
Austurland
Suðurland
1 Hundraðshluti af tölu kjósenda 1991
2 Hundraðshluti af tölu kjósenda á kjörskrárstofni
Er gert ráð fyrir að talning standi
yfír fram undir morgun.
Á Vesturlandi verður talið í
Grunnskóla Borgamess og hyggst
kjörstjórn loka sig af um klukkan
20. Ættu fyrstu tölur því að berast
fljótlega upp úr klukkan 22.
Samgöngur erfiðar
' Atkvæði úr Vestfjarðakjördæmi
verða talin í Stjómsýsluhúsinu á
ísafírði og er búist við að hægt verði
að greina frá fyrstu tölum um mið-
nættið ef flugsamgöngur til ísafjarð-
ar verða með besta móti. Ef svo er
ekki gæti tekið 8-10 tíma að koma
kjörgögnum á leiðarenda og talning
tafist eftir því. Erfiðlega hefur geng-
ið að koma þeim til skiia og má lítið
út af bera til að aflýsa verði kjör-
fundi einhvers ^taðar í kjördæminu.
Veðurútlit var gott í gær og gert ráð
fyrir að talningu geti lokið um fjögur-
leytið aðfaranótt sunnudags, líkt og
fyrir síðustu alþingiskosningar, ef
veður leyfir. Atkvæði Norðurlands
vestra verða talin í Félagsheimilinu
Bifröst á Sauðárkróki og miðað við
að flokkun atkvæða geti hafíst um
20.30. Ættu fyrstu tölur að liggja
fyrir laust eftir að kjörstaðir loka og
búist við að talning standi til fjögur
aðfaranótt sunnudags.
Á Norðurlandi eystra verða at-
kvæði talin í íþróttahöllinni á Akur-
eyri.'Mun yfirkjörstjórn loka sig af
til að flokka atkvæði um klukkan
18 og miðað við að fyrstu tölur iiggi
fyrir laust eftir klukkan 22.
Talningu lýkur seint
Ekki er ljóst hvenær talning getur
hafist á Austurlandi en yfirkjörstjóm
kemur saman á talningarstað klukk-
an 20. Búist er við umboðsmönnum
lista um klukkan 21 og hefst þá
flokkun atkvæða, hafi kjörgögn bor-
ist og veður ekki hamlað kjörfundi
neins staðar. Lýkur talningu að lík-
indum seint þar sem gert er ráð fyr-
ir að kjörgögn verði að berast fram
eftir nóttu. Atkvæði úr Suðurlands-
kjördæmi verða talin á Hótel Sel-
fossi og hefst flokkun þeirra um sjö-
leytið í kvöld. Fyrstu talna er vænst
um 22.30 en marktæk talning veltur
á því hvort tekst að koma kjörgögn-
um frá Vestmannaeyjum upp á land
með flugi. Takist það ekki fara kass-
ar með kjörgögnum sjóleiðina klukk-
an 16 í dag. Gangi allt að óskum
má gera ráð fyrir að talningu ljúki
um tvöleytið aðfaranótt sunnudags
en búist er við súld yfir Vestmanna-
eyjum í dag sem hamlað gæti flugi.
Morgunblaðið/Kristinn
LANGAR biðraðir voru á skrifstofu sýslumanns í gær.
5.000 manns kosið
utan kjörstaðar
SYSLUMAÐURINN í Reykjavík hef-
ur haft opna utankjöstaðaatkvæða-
greiðslu að Engjateigi 5 undanfamar
6 vikur. í gær höfðu yfir 5 þúsund
manns greitt atkvæði sem er svipað
og fyrir síðustu alþingiskosningar.
4.600 manns höfðu neytt atkvæð-
isréttar síns á skrifstofu sýslumanns-
ins í gær og auk þess um 530 manns
á sjúkrahúsum og í heimahúsum.
Hjá sýslumannsembættinu feng-
ust þær upplýsingar að ekki væri
gert ráð fyrir því í lögum að unnt
sé að aðstoða sjúklinga sem fluttir
eru á sjúkrahús við að neyta at-
kvæðaréttar síns eftir að utankjör-
staðaratkvæðagreiðslan hefur farið
fram þar því skipuleggja verður
kosninguna viku fyrir kjördag. Þeir
sem leggjast á sjúkrahús síðustu vik-
una fyrir kjördag, geta því ekki neytt
atkvæðisréttar síns nema á kjöstað.
Lítið vægi útstrikana
Ef kjósandi vill breyta nafnaröð á
lista setur hann 1 fyrir framan það
nafn er hann vill hafa efst, töluna 2
fyrir framan það nafn sem hann vill
hafa annað í röðinni, töluna 3 fyrir
framan það nafn sem hann vill hafa
þriðja í röðinni o.s.frv. Ef kjósandi
vill hafna frambjóðanda strikar hann
yfir nafn hans. Kjósandi má ekki
hagga neitt við listum sem hann kýs
ekki, hvorki strika yfír nöfn á þeim
né breyta á þeim nafnaröð.
Samkvæmt upplýsingum hjá sýslu-
mannsembættinu hafa útstrikanir og
breytingar á nafnaröð mjög lítið vægi
og eru meira táknræns eðlis.
Morgunblaðið/Kristinn
Síðasti
vinnustaða-
fundurinn
JÓN BALDVIN Hannibalsson, for-
maður Alþýðuflokksins, hélt sinn
síðasta vinnustaðafund í þessari
kosningabaráttu hjá Rafmagns-
veitu Reykjavíkur í hádeginu í
gær. Jón lagði áherslu á nauðsyn
þess að Island gerðist þátttakandi
í samfélagi Evrópuþjóða með því
að leggja fram umsókn um aðild
að ESB.
Kosið er um 63 þingsæti alls í átta kjördæmum í alþingiskosningunum í dag
31 sætiáhöfuð-
borg’arsvæðið
Kosið verður um 63 þingsæti í alþingiskosningunum í
dag. Guðmundur Sv. Hermannsson bregður ljósi á
hvemig þingsætunum er skipt á milli flokkanna og kjör-
_____dæma samkvæmt kosningalögunum
í STJÓRNARSKRÁNNI er kveðið á um að
þingsæti séu 63 og einnig er þar kveðið á um
lágmarksfjölda þingsæta í hveiju kjördæmi.
Samkvæmt því fær Reykjavík 14 sæti að lág-
marki, Reykjanes 8, Suðurland og Norðurland
eystra 6 hvort og Austurland, Norðurland
vestra, Vestfírðir og Vesturland 5 hvert, sam-
tals 54 þingsæti.
í kosningalögum er síðan kveðið á um skipt-
ingu sætanna 9 sem eftir eru og er þá lögð
til grundvallar taia kjósenda á kjörskrá í hverju
kjördæmi í næstu almennu kosningum á und-
an. Þessi sæti koma nú öli í hlut Reykjavíkur
og Reykjaness, en fyrir þessar kosningar færð-
ist eitt þingsæti frá Norðurlandi eystra til
Reykjaness og flakkarinn svonefndi, sem var
óbundið jöfnunarsæti, hefur verið fest niður í
Reykjavík. Því fær Reykjavík 19 þingsæti alls
og Reykjanes 12.
Flóknar reglur
Þegar kemur að því að deila þingsætum
hvers kjördæmis milli stjórnmálaflokka eftir
kosningar taka við býsna flóknar reglur.
”/4 af þingsætum hvers kjördæmis eru svo-
nefnd kjördæmasæti og er úthlutað eftir kjör-
fylgi flokkanna í kjördæminu. En '/4 þingsæt-
anna er svonefnd jöfnunarsæti og er úthlutað
samkvæmt úrslitum á landinu öllu.
Samkvæmt þessari reglu eru kjördæmasæti
Reykjavíkur 15 en jöfnunarsætin 4. í Reykja-
nesi eru kjördæmasætin 9 og jöfnunarsætin
3. Á Suðurlandi og Norðurlandi eystra eru
kjördæmasætin 5 og eitt jöfnunarsæti og í
öðrum kjördæmum eru 4 kjördæmasæti og 1
jöfnunarsæti. Alls eru kjördæmissætin því 50
og jöfnunarsætin 13.
Þegar skipta á kjördæmasætum milli flokka
er fyrst fundin svonefnd kjördæmistala með
því að deila þingsætafjöldanum upp í fjölda
atkvæða. Ef tekið er dæmi af ímynduðu 5 þing-
sæta kjördæmi þar sem 10 þúsund manns
greiða atkvæði er kjördæmatalan 2.000.
Þessi kjördæmistala skiptir höfuðmáli við
úthlutun atkvæðanna og til dæmis verða at-
kvæði framboðslista að ná að minnsta kosti
2/3 af kjördæmistölunni svo hann geti átt til-
kall til þingmanns í kjördæminu. Ef listar ná
ekki þessu lágmarki eru þeir strikaðir út, at-
kvæðatala þeirra dregin frá heildaratkvæða-
tölunni og ný kjördæmistala reiknuð út. Þann-
ig er haldið áfram þar til aðeins eru eftir flokk-
ar sem ná þessu tilskilda lágmarki.
í ímyndaða kjördæminu eru fjórir flokkar í
framboði. Einn flokkurinn, O-Iisti, fær 4.000
atkvæði. Sá næsti, P-listi, fær 2.600 atkvæði,
sá þriðji, Q-listi fær 2.001 atkvæði og sá fjórði,
R-listi, fær 1.399 atkvæði. Lágmark atkvæða
er 1.340 eða 2/3 af 2.000, svo R-listinn slepp-
ur inn.
O-listinn fær fyrsta þingsætið með sín 4.000
atkvæði. Síðan er kjördæmistalan dregin frá,
og útkoman er 2.000. Næsta þingsæti fer þá
til P-lista með sín 2.600 atkvæði. Kjördæmis-
talan er dregin frá atkvæðum hans, og út
kemur 600. Næsta þingmann fær Q-listi með
2.001 atkvæði og hann á eftir 1 atkvæði þeg-
ar kjördæmistalan er dregin frá. Og fjórða
þingmanninn fær O-listi með 2.000 atkvæðun-
um sem hann hélt eftir fyrstu úthlutun. R-
listi nær ekki kjördæmissæti en atkvæði hans
nýtast við úthlutun jöfnunarsæta.
Einfalt hlutfall
Þegar búið er að úthluta öllum kjördæmis-
sætunum er komið að næsta stigi, að úthluta
jöfnunarsætunum. Þar koma aðeins til greina
framboð sem fengið hafa kjördæmissæti.
Við þessa úthlutun er notaður tiltölulega
einfaldur hlutfallsreikningur miðað við fylgi
flokkanna á Iandsvísu; atkvæðatala flokkanna
er tekin og deilt í hana með fjölda þingsæta
sem þeir hafa þegar fengið.
Taka má áfram dæmi af áðumefndum fjór-
um flokkum og miðað við að þeir bjóði eiriir
fram á landinu. O-listi fær 50 þúsund atkvæði
í allt, P-listi fær 24 þúsund, Q-listinn 20 þús-
und og R-listinn 15 þúsund.
Við úthlutun kjördæmissæta hefur O-listi
fengið samtals 24 þingsæti. Við úthlutun jöfn-
unarsætanna er því byijað á að deila í atkvæða-
tölu hans með 25 og út kemur 2.000. P-listinn
fékk 11 kjördæmissæti og því er byijað að
deila í atkvæði hans með 12 og út kemur 2.000.
Q-listi hafði fengið 9 þingsæti og því er deilt
í atkvæði hans með 10 og út kemur 2.000.
En R-listi hafði fengið 6 þingsæti og því er
byijað á að deila með 7 í atkvæðatölu hans.
Útkoman er 2.143 og því fær R-listi fyrsta
jöfnunarsætið. Þá er deilt 5 atkvæðatölu hans
með 8 og út kemur 1.875. Það þýðir að hinir
flokkarnir þrír fá þijú næstu sæti með 2.000
atkvæðin sín.
Eftir það er deilt í atkvæði O-Iista með 26,
P-lista með 13 og í atkvæði Q-lista með 11
og þannig koll af kolli þar til sætunum 13
hefur verið úthlutað til flokkanna.
Ný kjördæmistala
Þá kemur að því að reikna út í hvaða kjör-
dæmum flokkarnir fá jöfnunarsætin sín. Þær
reglur eru of flóknar til að hægt sé að gera
þeim bærileg skil, og nægir að nefna að þar
kemur aftur við sögu kjördæmistala, sem er
reiknuð út að nýju eftir ákveðnum reglum.
Síðan er reiknað út hlutfall atkvæða flokkanna
af kjördæmistölum og sætunum úthlutað í
samræmi við það þar til þau eru öll skipuð.
I síðustu kosningum fengu fjórir flokkar
jöfnunarsæti. Sjálfstæðisflokkur fékk 5 sæti,
Alþýðuflokkur 4, Kvennalisti 3 og Alþýðu-
bandalag 1. Framsóknarflokkurinn fékk ekki
jöfnunarsæti þar sem atkvæði hans á landsvísu
nýttust vel við úthlutun kjördæmasæta.