Morgunblaðið - 08.04.1995, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
*
Avaip til
Islendinga
NÚ í lok kosninga-
baráttunnar vil ég fyr-
ir hönd Þjóðvaka
þakka íslendingum já-
kvæðar undirtektir.
Ég vil nota þetta tæki-
færi til að minna á að
Þjóðvaki - hefur lagt
sérstaka áherslu á að
viðhöfð verði heiðarleg
og trúverðug vinnu-
brögð í stjómmálum,
opinberri stjómsýslu
og atvinnulífi.
Við höfum lagt
áherslu á nauðsyn
þess að endurvekja
trúnað ííslensku sam-
félagi. Ástæðan er sú
að á síðustu árum hafa ýmis góð
og gömul gildi orðið undan að láta
á íslandi og reyndar víðar á Vestur-
löndum. Mannúð, samhjálp, trúnað-
ur og sjálfsvirðing eru hugtök sem
áður lýstu eftirsóknarverðum kost-
um í fari fólks en hafa á seinni tím-
um orðið innihaldsrýr og doðakennd
hugtök.
Þjóðfélagsstofnanir hafa fjar-
lægst fólkið sem hefur leitt til þess
að orðið hefur trúnaðarbrestur milli
almennings, einstaklinganna og alls
hins opinbera. Bæði á íslandi og
víðar um heim er fólk að vakna til
andsvara við hinu kaldranalega lífs-
viðhorfi og fólk ætlast til þess að
siðlegir samskiptahættir taki við af
valdhrokanum, — að mannúð og
virðing fyrir mannréttindum skipi
aftur æðri sess í samskiptum manna
og stofnana. Við viljum samfélag
þar sem jafnrétti og mannhelgi er
í heiðri höfð. Við viljum stefna til
bættra lífskjara í samfélagi þar sem
manngildi og ijölskyldan er í önd-
vegi.
Vonir um nýja tíma
Við erum fram komin til að leiða
saman félagshyggjufólk. Við erum
að stíga fyrsta skrefíð í þá átt að
samfélag okkar geti orðið heilbrigð-
ara með því að ofurvaldi eins stjóm-
málaflokks í stjómmálalífínu verði
hnekkt og hann fái jákvætt lýðræð-
islegt aðhald. Ég leyfí mér að halda
að í kosningabaráttunni hafí vaknað
vonir um nýja tíma, nýtt gildismat
og vaxandi félagshyggju í Iandinu.
Þjóðvaki fagnar þeim árangri og
hvetur Iqósendur til að fylgja þeirri
von eftir með því að fylkja sér um
J-listann.
í dag fara fram mikilvægar kosn-
ingar. Til þessa dags kann að vera
hægt að rekja upphafíð að samein-
ingu jafnaðarmanna í eina öfluga
hreyfíngu, til þessa dags kann að
vera hægt að rekja stóran áfanga
í jafnréttisbaráttunni. Dagurinn
gæti því markað tímamót í barátt-
unni fyrir réttlæti í samfélaginu.
Þjóðvaki vill í dag
þakka keppinautunum
hressilega baráttu, en
sérstaklega viljum við
þakka stuðningsfólki
okkar frábærar viðtök-
ur og sjálfboðaliðum
fómfúst starf í þágu
nýrra tíma, trúnaðar og
jákvæðra umskipta í
íslensku samfélagi.
Kosningaréttur er
helgur réttur, mann-
réttindi sem allir ættu
að nota. Ég skora á
alla íslenska kjósendur
að nota þessi mannrétt-
indi, hvár í flokki sem
fólk stendur. Kosningar
eiga að endurspegla afstöðu fólks-
ins í landinu.
Sögulegt tækifæri
Vissulega greinir okkur á um
leiðir og markmið í stjómmálum,
en öll viljum við gera íslandi gagn,
leggja okkar af mörkum til að fólk-
Kosningaréttur er helg-
ur réttur, mannréttindi
sem allir ættu að nota,
segir Jóhanna Sigurð-
ardóttir og skorar á
kjósendur að nota þessi
mannréttindi, hvar í
flokki sem þeir standa.
ið sé hamingjusamara í þessu landi.
Gleymum ekki því að ísland er í
raun meðal auðugustu þjóða heims-
ins og hér eiga allir einstaklingar
að geta lifað við sómasamleg lífs-
lqör, atvinnu- og afkomuöryggi og
með sjálfsvirðingu og fullri reisn.
Sú ætti að vera okkar sameiginlega
stefna og í þessu efni höfum við
öll hlutverki að gegna. Það er verk-
efni bæði stjórnar — og stjómar-
andstöðu — að fylgja eftir slíkum
breytingum á íslensku samfélagi.
Með framboði Þjóðvaka hefur
skapast tækifæri til að hefja nýja
sókn til bættra lífskjara, öflugra
atvinnulífs og trúnaðar í samfélag-
inu. Nú er tækifærið til að stokka
upp stirðnað flokkakerfi og sameina
félagshyggjuöflin. Þetta tækifæri
verðum við að nýta. Enginn veit
hvort eða hvenær slíkar aðstæður
skapast aftur.
Það er eðli lýðræðisins að tekist
sé á í kosningum. Ég vona að allir
þátttakendur komi heilir hildi frá.
Ég er sannfærð um að með þínum
stuðningi hefst í dag nýtt framfara-
skeið í þágu þjóðarinnar allrar.
Jóhanna
Sigurðardóttir
Herrahártoppar
Herrahárkollur
r SÉRLEGA STERKUR
OG FALLEGUR ÞRÁÐUR
r pantið einkatíma
r Ráðgjafi á staðnum
Hár:x.
(Ðpryði
V >/ Sérvci
V.___Borgarí*
Sérvcrslun
Borgarkringlunni,
sími 32347.
Höfundur er formaður Þjóðvaka.

gfflaa
Full buð
af fallegum íötum
ogskóm
- Fötin sem börnin vilja -1
enoabörnín
Bankastrœti 10 íferu 552-2201 |
Eitt blab fyrir alla!
- kjami málsins!
Kvennalistinn horf-
ir til framtíðar
ÞAÐ ER ekki síst
vegna framtíðarinnar
sem Kvennalistinn er til.
Við eram angi af meiði
100 ára kvennabaráttu,
við viljum bæta stöðu
kvenna og bama núna,
en við viijum líka horfa
fram á veginn og vera
þátttakendur í mótun
nýrrar aidar, í samfélagi
sem tekur mið af þörfum
beggja kynja, stefnir að
jöfnuði, réttlæti, vald-
dreifingu, virku lýðræði
og því að koma á jafn-
vægi manns og náttúru.
Við trúum því að allt sem
gert er til að bæta stöðu kvenna
skili sér i réttlátara og betra þjóðfé-
lagi fyrir alla, konur jafnt sem karla.
Jafnréttislögin þverbrotin
Linnulausri umræðu hefur verið
haldið uppi í 12 ár um stöðu kvenna,
einkum iaunamisréttið og stöðu
þeirra sem Iægst hafa launin, en í
þeim hópi era konur í meirihluta.
Margar tillögur hafa verið lagðar
fram um endurskoðun á Iaunakerfí
ríkisins, endurmat á störfum kvenna,
um lágmarkslaun og þannig mætti
lengi telja. Það hefur hins vegar
ekki verið vilji hjá gömlu flokkunum
á hinu háa Álþingi til þess að taka
á launamisréttinu og ár eftir ár hef-
ur verið samið á almennum vinnu-
markaði um óbreytt ástand og eilíft
líf óréttlætisins. Menn horfa upp á
það án þess að blikna að jafnréttis-
lögin eru þverbrotin og það er eins
og þau komi vinnumarkaðnum ekki
við, hvað þá ríkisstjóminni, löggjaf-
arvaldinu eða dómstólunum sem ný-
lega áréttuðu í dómi að stúlkur væra
mun minna virði en drengir þar sem
þær hefðu væntanlega lægri tekjur á
lífsleiðinni.
Launin og atvinnan
Það verkefni sem hæst ber er að
taka á launamun kynjanna og mis-
munandi aðstæðum þeirra til þess
að stunda vinnu. Nýleg könnun sem
unnin var fyrir Jafnréttisráð leiddi
í ljós það sem við höfum lengi vitað
að iaun þeirra hópa kvenna sem
rannsóknin náði til era á bilinu
64-78% af launum karla og launa-
bilið vex, því meiri sem menntunin
er. Þetta era grafalvarleg skilaboð
til ungra stúlkna sem hljóta að
spyija hvort menntun borgi sig.
Samkvæmt nýlegum tölum Hag-
stofunnar era laun kvenna að með-
altali um 50% af launum karla með-
an samsvarandi tala fyrir Bandarík-
in er 70%.
Annað stórverkefni sem bíður
okkar er atvinnusköpun fyrir allt
það fólk sem nú er atvinnulaust og
þá sem koma munu út á vinnumark-
aðinn á næstu áratugum. Þau mál
verða ekki leyst á einum degi eða
í tíð einnar ríkisstjómar. Við þurfum
að móta atvinnu-
stefnu til langs tíma
sem tekur mið af þeim
auðlindum sem við
eigum í landinu, full-
nýtingu þeirra og nýj-
um möguleikum sem
felast í greinum eins
og ferðaþjónustu,
smáiðnaði og rann-
sóknum af ýmsu tagi.
Við verðum að gefa
einstaklingum og
hópum kost á að
spreyta sig og prófa
nýjungar. Sérstak-
lega þarf að huga að
atvinnusköpun
kvenna, en þar hafa stjórnvöld,
verkalýðshreyfíng og vinnuveitend-
ur vægast sagt bragðist og hafa
afhjúpað gamaldags og þröngsýn
sjónarmið í tillögum sínum til at-
vinnusköpunar á undanförnum
árum sem nánast eingöngu hafa
gagnast körlum.
Konur eru nýr kraftur
í Bandaríkjunum er talað um
konur sem hinn nýja kraft efnahags-
lífsins, þær hafa stofnað meiri hluta
nýrra fyrirtækja og eiga stóran þátt
í því að nánast útrýma atvinnuleysi
þar vestra, enda fá þær mikið fé
úr sjóðum sem ætlað er að styrkja
nýsköpun í atvinnulífí.
Þróun atvinnulífsins er nátengd
menntakerfí landsins. Þar þurfum
við íslendingar að taka okkur tak,
leggja áherslu á skapandi hugsun,
efla starfs- og verkmenntun, búa
betur að skólum landsins og auka
rannsóknir og tilraunir. íslendingar
eru í hópi þeirra Evrópuþjóða sem
verja minnstu fé til skólamála. Við
gröfum undan eigin framtíð með
slíkum áherslum. Við þurfum að
skoða inntak þess náms sem hér er
boðið upp á og átta okkur á því
hvers konar menntun við viljum og
þurfum. Þar þarf að skoða þarfír
kynjanna sérstaklega og búa ungt
fólk betur undir fjölskyldulíf og alls
konar störf.
Fyrst og fremst þarf þó að endur-
skoða launakjör kennara enda hafa
kjör þeirra dregist langt aftur úr.
Menntakerfí sem býður starfsfólki
sínu léleg kjör sem valda sífelldri
óánægju kann ekki góðri lukku að
stýra. Það þarf að endurskoða
launakerfí ríkisins sem er óréttlátt
og handónýtt.
Aðgerða er þörf
Enn eitt málið sem við kvenna-
listakonur setjum efst á okkar blað
er ofbeldi gegn konum og bömum.
Þar þarf róttækar aðgerðir, laga-
setningu og hugarfarsbyltingu ef
okkur á að takast að draga úr þeim
hörmungum sem allt of margar
konur og böm búa við. Að endingu
vil ég nefna heilbrigðismál, þar sem
verður að eiga sér stað mikil áherslu-
Yið kvennalistakonur,
segir Krístín Astgeirs-
dóttir, viljum halda
áfram að beita okkur í
þágu kvenna.
breyting eigi að takast að draga úr
kostnaði vegna sjúkdóma og heilsu-
gæslu. Þar þarf að spyija þeirrar
grandvallarspumingar hvemig hægt
sé að bæta heilsu þjóðarinnar og
leggja megináherslu á foi-vamir, að
sjálfsögðu í góðri samvinnu við þá
sem vinna að heilbrigðismálum.
Rannsóknum á heilsu kvenna þarf
að sinna sérstaklega. Meðalaldur ís-
lenskra kvenna stendur nú í stað og
ýmsir þeir sjúkdómar sem einkum
hafa heijað á karla sækja í sig veðr-
ið meðal kvenna. Ég endurtek aftur:
það er verk að vinna.
Hverjum treysta konur?
Við kvennalistakonur viljum
halda áfram að beita okkur í þágu
kvenna, barna og karla og við erum
sannfærðar um að aldrei hefur ver-
ið eins mikil þörf fyrir sterka
kvennahreyfíngu og öflugar raddir
kvenna og einmitt nú á tímum mik-
illa breytinga, til þess að standa
vörð um réttindi kvenna og til að
stíga enn fleiri skref í átt til réttlát-
ara þjóðfélags. En til þess þurfum
við styrk. Ég hlýt að spyija konur,
treysta þær Davíð og Friðriki til
þess að bæta kjör kvenna, eftir þær
árásir sem gerðar hafa verið á stöðu
heimilanna á þessu kjörtímabili með
skattahækkunum, þjónustugjöldum
og ómarkvissum niðurskurði í vel-
ferðarkerfinu? Hvar er stöðugleiki
heimilanna?
Treysta konur Ólafí Ragnari og
Svavari sem tóku til baka tímamóta-
samninga BHMR með bráðabirgða-
lögum sem ollu ómældum skaða í
framhaldsskólum landsins? Treysta
konur Jóni Baldvin og Sighvati sem
unnið hafa það helst sér til frægðar
að raða krötum á ríkisjötuna og
setja allt á annan endann í velferðar-
kerfinu? Treysta konur Halldóri og
félögum sem greiddu atkvæði á
móti öllum kvennatillögum Kvenna-
listans við afgreiðslu síðustu fjár-
laga? Ætla konur að setja traust
sitt á gömlu flokkana sem standa
eins og staðar merar í vegi aukins
jafnréttis kynjanna? í nafni systur-
legrar samstöðu nefni ég engar
konur, enda eru þær allt of fáar á
Alþingi íslendinga.
Það er löngu tímabært að
Kvennalistinn fái að spreyta sig við
stjórnvölinn. Við erum reiðubúnar
og nú veltur það á konum þessa
lands hvort við fáum til þess braut-
argengi.
Höfundur skipar 1. sætí
Kvennalistans i Reykjavík.
Kristín
Ástgeirsdóttir
Er þetta ekki einum
of langt gengið?
SKRIF Sverris
Hermannssonar í
Morgunblaðinu sl.
miðvikudag vöktu
vægast sagt furðu
mína. Ég ætla ekki
að taka afstöðu til
málefnisins sem þar
var til umfjöllunar.
En þau stóryrði sem
þama voru notuð í
árás á nafngreinda
menn eru mér óskilj-
anleg. Það að banka-
stjóri stærsta banka
Guðni Jónsson
landsins skuli nota
orðalag af þessu
tagi hlýtur að teljast
of langt gengið.
Sverrir Her-
mannsson er þekkt-
ur fyrir að taka
skemmtilega til
orða, en þessi grein
var ekki fyndin.
Málefnaleg umfjöll-
un var líka víðs
fjarri. Hvaða máli
skiptir það í umræðu
um samkeppnis-
Svona gera menn ekki,
segir Guðni Jónsson,
um grein Sverris Her-
mannssonar.
stöðu bankanna hvers synir
menn eru? Eða þá hvað þeir eru
skreflangir? Og hvers koknar
mannasiðir eru það að kalla
menn „grátkór“ og „ófrelsaðar
herkerlingar“, þótt þeir hafi
skoðanir sem ekki falla banka-
stjóranum í geð?
Svona gera menn ekki, Sverr-
ir.
Höfundur er framkvæmdastjóri.