Morgunblaðið - 17.10.1995, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 17. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fræknir fjallgöngugarpar komnir heim
Ferðin niður
var erfiðust
Keflavík. Morgunblaðið.
„ÞETTA var nokkuð erfítt og
þá sérstaklega ferðin niður sem
var erfiðasti hluti leiðarinnar.
Því við áttum ekki mikið eftir
af orku eftir að hafa komist á
toppinn, en það var þess virði
og rúmlega það,“ sagði Hallgrím-
ur Magnússon fjallgöngukappi
þegar hann kom til landsins í gær
eftir frækilega ferð til Tíbet.
Þar kleif hann fjallið Cho Oyu
sem er 8.201 metir á hæð ásamt
tyeim félögum sínum, þeim Birni
Ólafssyni og Einari Stefánssyni.
Þetta var mikil þrekraun sem
sést best á því að af 20 manna
hópi sem var í leiðangrinum
komust aðeins 6 á tindinn, hinir
höfðu ekki orku til að fara síð-
asta áfangann.
Þeir félagar eru úr Hjápar-
sveit skáta í Kópavogi og Hjálp-
arsveit skáta í Reylqavík og
sagði Hallgrímur að góður und-
irbúningur hefði haft allt að
segja og eins hversu góðan
skjólbúnað þeir hefðu haft.
Ferðin á fjallið tók 4 vikur og
síðasta áfangann fóru þeir á 4
dögum. „Það er viss tilfinning
sem fylgir því að klífa fjöll og
hluti af þeirri ánægju er útsýn-
ið. Það var líka svolítið skrítin
tilfínning að vera kominn þetta
hátt og horfa síðan upp til Mont
Everest sem var þarna í um 30
km fjarlægð," sagði Hallgrímur
Magnússon ennfremur.
MorgunDlaoið/tíjom ölondal
FÉLAGARNIR þrír, Björn, Einar og Hallgrímur, við komuna
til landsins í gær, en þar voru fjölskyldur og félagar þeirra í
hjálparsveitum skáta komnir til að taka á móti þeim.
Morgunblaðið/Júlíus
ALLIR vakthafandi slökkviliðsmenn í Reykjavík tóku þátt í slökkvistarfinu í Víðidal á sunnudagskvöld.
Kveikt í hlöðu í Víðidal
Morgunblaðið/Ingvar
ÞEIR sem fyrstir komu að eldinum hleyptu 10-15 hrossum út
úr reykfylltu hesthúsinu.
TALIÐ er víst að kveikt hafí verið í
hlöðu fullri af heyi í Víðidal laust
fyrir kvöldmat á sunnudag. Sam-
byggt hlöðunni er hesthús þar sem
í voru 10-15 hestar þegar eldsins
varð vart.
Hesthúsið og hlaðan eru í eigu
hestamannafélagsins Fáks og standa
við Faxaból 1-2 í Víðidal. Hlaðan var
tvískipt. Þeim megin sem eldurinn
logaði var geymt hey en handan
brandveggs var geymt sag. Annað
hesthúsið í sambyggingunni var autt
en í hinu voru 10-15 hross.
Fólk, sem statt var í félagsheimili
Fáks, varð eldsins vart og rak hross-
in út úr reykfylltu hesthúsinu í þann
mund sem slökkvilið kom á staðinn.
Mikinn reyk lagði um hlöðuna og
hesthúsið. Að sögn slökkviliðs tók
slökkvistarfið fimm klukkutíma.
Hlaðan var nær full af gömlu heyi.
Auk þess að slökkva þann eld sem
logaði í heyinu þurfti slökkviliðið að
tæma hlöðuna og láta aka heyinu á
öskuhaugana í Gufunesi.
Að sögn rannsóknarlögreglu þykir
ljóst að kveikt hafí verið í heyinu.
Eldurinn var efst í heyinu og er
sjálfíkveikja talin útilokið. Raf-
magnsbúnaður í húsinu var í full-
komnu lagi. Ekki er vitað hver bar
eld að heyinu.
Auk þess sem heyið í hlöðinni
spilltist þurfti m.a. að ijúfa þak o.fl.
meðan á slökkvistarfi stóð. Ljóst er
talið að tjónið nemi milljónum.
>
Verkalýðsfélagið Baldur á Isafirði segir kjarasamningi sínum upp í dag
Alítamál hvort for-
sendur séu brostnar
VERKALÝÐSFÉLAGIÐ Baldur á
ísafirði mun í dag senda Vinnuveit-
endafélagi VestQarða bréf, þar sem
kjarasamningi félagsins verður með
formlegum hætti sagt upp frá og
með áramótum, en eins og aðrir
samningar á almennum vinnumark-
aði á samningur Baldurs að gilda
út næsta ár. Jafnframt verður ósk-
að eftir nýjum viðræðum við vinnu-
veitendur.
Formaður Baldurs telur forsend-
ur samningsins brostnar, en vinnu-
veitendur telja að ekki hafí verið
hróflað við þeim forsendum, sem
getið er í samningum, og hann sé
því áfram í gildi burtséð frá gjörð
Baldurs. Lára V. Júlíusdóttir lög-
fræðingur, sem hefur sérhæft sig
í vinnurétti, telur hins vegar aðrar
forsendur koma til greina en þær,
sem skráðar eru í samninginn.
Ein svikamylla
„Allar forsendur eru brostnar.
Þetta er ein svikamylla, sem við
voru leiddir í þegar samningar voru
gerðir í fyrravetur. Allt, sem þeir
byggðust á — fyrst og fremst trún-
aðartraust — er brostið," segir Pét-
ur Sigurðsson, formaður Baldurs,
aðspurður á hvaða for-
sendum samningnum sé
sagt upp.
Hann segir að við
samningsgerðina hafí
verkalýðshreyfingunni
verið talin trú um að ef hún færi
fram á nokkur hundruð krónur í
viðbót á mánuði, myndi óðaverð-
bólga bresta á. Því hefði jafnframt
verið lofað að með batnandi hag
yrði kaupmáttur aukinn. „Síðan
hefur það gerzt að helmingurinn
af þjóðinni, þ.e. sá helmingur, sem
ekki var festur í samninga þama,
ekki bara ráðherrar og embættis-
menn, er búinn að taka miklu meiri
hækkanir. Ef það hefur engin áhrif
í sambandi við verðbólgu, þá var
mönnum ekki sagt rétt frá í vor,“
segir Pétur.
Ekki á valdi einstakra félaga
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bandsins, segir að samningurinn
gildi til ársloka 1996 og fyrr verði
honum ekki sagt upp nema samn-
ingsforsendur, sem séu sérstaklega
tilgreindar, séu taldar hafa brostið.
Aðeins fulltrúarnir í hinni sameigin-
legu launanefnd ASÍ og VSÍ hafí
vald til að meta það og uppsögn
samninga sé því ekki á
valdi einstakra verka-
lýðsfélaga. Telji hins
vegar fulltrúar ASÍ í
launanefndinni forsend-
ur brostnar, megi segja
samningum upp. Slíkt geti gerzt
ef ríkið standi ekki við fyrirheit, sem
það gaf í yfírlýsingu sinni 21. febr-
úar síðastliðinn eða ef verðbólgan
verði meiri en gerist í nágranna-
löndunum á samningstímanum í
heild.
„Menn gerðu með sér frjálsa
samninga og það er með þá eins
og hvaða aðra kaupsamninga sem
er, menn verða auðvitað að standa
við þá,“ segir Þórarinn. Hann segir
að VSÍ líti því svo á að samningur-
inn við Baldur sé áfram i gildi og
engar forsendur séu til að fara í
nýjar viðræður við félagið um ein-
hveijar launaviðbætur, enda séu
launabreytingar samkvæmt samn-
ingunum svipaðar og í nágranna-
löndunum.
Stefna hugsanleg til að hreinsa
andrúmsloftið
Aðspurður hvort tii greina komi
að stefna Baldri fyrir félagsdóm
vegna samningsrofs, segir Þórarinn
að slíkt geti reynzt nauðsynlegt til
að hreinsa andrúmsloftið. „Það get-
ur þurft að fá það á hreint hvaða
þýðingu slík yfirlýsing hefur, en við
skynjum þetta fyrst og fremst sem
pólitíska yfirlýsingu um óánægju
með hluti, sem fólk hefur talið hafa
farið miður. Ekkert hefur hins veg-
ar gerzt í samskiptum okkar og
verkalýðshreyfingarinnar, sem gef-
ur færi á að brjóta samningana,"
segir Þórarinn.
Hann segir að verkalýðshreyf-
ingin sjálf, þar á meðal Alþýðusam-
band Vestfjarða, hafí í stað þess
að gera heildarsamning valið að
semja á vettvangi landssambanda,
svæðasambanda og einstakra fé-
laga, til þess að taka mætti tillit
til mismunandi aðstæðna. „í þess-
ari afstöðu fólst auðvitað að niður-
staðan hlyti að verða eitthvað
breytileg og að því er Baldur sjálfan
varðar, kusu þeir ekki meiri sam-
fylgd með öðrum en svo að þeir
luku ekki sinni samningsgerð fyrr
en í byijun aprílmánaðar. Þá höfðu
margir af þessum samningum, sem
þeir eru að vísa til, verið gerðir,"
segir Þórarinn.
Forsendur fleira en það sem
er sérstaklega getið
Lára V. Júlíusdóttir, sem áður
var lögfræðingur ASÍ og
síðar framkvæmdastjóri,
segir að ógildingarreglur
um brostnar forsendur í
almennum samninga-
rétti geti líka gilt í kjara-
samningum. „Forsendur eru ekki
endilega það, sem getið er um í
kjarasamningi, heldur geta brostn-
ar forsendur verið „þær hvatir eða
ástæður, sem liggja að baki samn-
ingsgerð og hafa ekki verið gerðar
að skilyrði við samningsgerðina,"
eins og Bjöm Þ. Guðmundsson pró-
fessor skilgreinir það,“ segir Lára.
Hún segir annarra að meta hvort
þær aðstæður séu til staðar að
ástæða sé til að.víkja frá kjara-
samningnum í heild sinni. „Þetta
hlýtur að byggjast á mjög huglægu
mati, einhvers konar mælistiku á
reiði almennings," segir Lára.
Hún segist ekki viss um að Fé-
lagsdómur myndi fallast á að
brostnar forsendur væru til staðar.
„Til þess þyrfti mikið að gerast,“
segir hún. „En ef öll verkalýðs-
hreyfingin er þeirrar skoðunar, að
hún hafí verið snuðuð í vor, er lítið
sem getur stöðvað uppsögn.“
Gildra, sem væri einsdæmi
Pétur Sigurðsson segir að fari
svo að Félagsdómur úrskurði upp-
sögn samninganna ólögmæta, muni
koma í ljós að verkalýðshreyfingin
hafí látið plata sig í samningunum
síðastliðinn vetur, .Aað við höfum
þá raunverulega, með því að hafa
þessa skilmála til uppsagnar, afhent
Vinnuveitendasambandinu algjört
vald til að meta forsendurnar. Þá
höfum við fest okkur í gildru, sem
væri algert einsdæmi, ekki aðeins
hér á landi. En ef allt um þrýtur,
er ekkert nema þessi
neyðarréttur sem verka-
fólk hefur, allsheijar-
verkfall um allt land. Við
unum ekki við þetta eins
og það er.“
Pétur segist ekki trúa öðru en
því að fulltrúar Alþýðusambandsins
í launanefnd komist að þeirri niður-
stöðu að forsendur samninganna
séu brostnar. „Annars eru þeir að
vinna gegn hugmyndum og sam-
þykktum flestra félaga innan Al-
þýðusambandsins," segir hann.
Trúnaöar-
traustið
brostið
Pólitísk yfir
lýsing um
óánægju