Morgunblaðið - 17.10.1995, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 17. OKTÓBER 1995 33
AÐSENDAR GREINAR
Yfírþyngd - offíta -
þjóðarböl?
María Ásgeirsdóttir
ERUM við að borða
okkur sjálf í hel?
Erum við langt komin
með að gera börnin
okkar að tilvonandi
sjúklingum vegna of-
næringar?
Fyrr á þessari öld
hefði fáum dottið slík
íjarstæða í hug. Hvað
er að gerast? Árlega
koma sérfræðingar
víðsvegar að úr heim-
inum saman á ráð-
stefnu, þar sem rædd-
ar eru niðurstöður
rannsókna á vanda-
málinu: Yfirþyngd og
offita. Á meðan aðrar þjóðir beij-
ast við vannæringu koma saman
1.000 vísindamenn, læknar, nær-
ingarfræðingar og aðrir, sem þessi
mál varða, til þess að leita úr-
lausna vegna ofnæringar á Vest-
urlöndum.
Kostnaður vegna offitu
í júní sl. var þessi árlega ráð-
stefna haldin í Bella Center í
Kaupmannahöfn. Þar kom fram
að feitt fólk fær almennt lítinn
stuðning við að léttast. Fólk, sem
er orðið allt of þungt, fer ef til
vill til heimilislæknis, sem segir
viðkomandi að fara nú heim og
taka sig á og léttast. Þetta getum
við kallað lélega hagfræði því
u.þ.b. 5-10% útgjalda heilbrigðis-
mála í hinum vestræna heimi er
vegna sjúkdóma, sem orsakast af
offitu. Árne Astrup, prófessor við
Forskningsinstitut for Human Er-
næring í Kaupmannahöfn og for-
maður ýmissa nefnda um málefni
tengd næringu er meðal þeirra
fremstu í heiminum á þessu sviði
í dag. Prófessor Astrup telur mjög
órökrétt að ekki skuli vera kostað
neinu til forvarna gegn offitu. Ný
sænsk rannsókn sem gerð var við
Háskólann í Gautaborg, staðfestir
að umframþyngd er slæm fjárfest-
ing fyrir þjóðfélagið. Þar kemur
fram að kostnaður vegna veikinda-
forfalla og örorku, tengdum um-
framþyngd er um 6 miljarðar s.kr.
(540 milljarðar ísl.kr.) á hveija
milljón Svía. Ef það sama gildir
um ísland væri um 135 milljarða
að ræða. Sjúkradagpeningar og
eftirlaunagreiðslur teljast ennþá
óbein útgjöld. Hve há beinu út-
gjöldin tengd offitu eru, hefur
ekki enn verið reiknað út.
Árið ' 1986 var áætlaður
kostnaður vegna offitu í Banda-
ríkjunum um 7,5% af heildarkostn-
aði vegna veikinda.
Á ráðstefnunni í Bella Center
Iýsti prófessor Astrup eftir breyt-
ingum á viðhorfi til offitu innan
heilbrigðiskerfisins, bæði útfrá
heilbrigðis- og fjárhagslegu sjón-
armiði. Kostnaðurinn sem fer til
meðhöndlunar fólks vegna sjúk-
dóma sem rekja má til umfram-
þyngdar, er álíka hár og það sem
notað er til krabbameinsmeðferð-
ar. Samt sem áður telst offita
ekki löglegur sjúkdómur, sem felur
Reiki - heilun
Binkatímar í heilun.
Kem í heimahús.
Námskeið
í Reiki 1.
13-15 okt.
27-29 okt.
03-05 nóv.
Rciki 2-3 námsk.
cftir sanikomulagi
Viöurkcnndur meistarí "|L
C&skisnnlök ‘S’sLmJs "tHI
í sér að feitu fólki er
mismunað í heilbrigð-
iskerfinu.
Offita barna
„I fjölskyldum þar
sem börnin eru of
þung ættu foreldrarn-
ir að athuga hvað þau
bera á borð fýrir börn-
in sín,“ sagði enski
prófessorinn Caroline
Bolton-Smith frá Há-
skólanum í Dundee í
Skotlandi. Hún hefur
um árabil stundað
rannsóknir á offitu
barna. Hún og margir
kollegar hennar, þar á meðal dr.
Flemming Quade í Kaupmanna-
höfn, halda því fram að feit börn
alist oft upp í fjölskyldum, þar sem
fituneysla er í óhófi. Þar sem for-
eldrar barnanna hafa e.t.v. aðeins
neytt feitmetis á fullorðinsárum
hafa börnin verið alin á því frá
fæðingu. Caroline ætlar einnig að
Yfírþyngd og offita
eru mikið vandamál,
segir María Ásgeirs-
dóttir, sem hvetur til
breytts matarræðis
þjóðarinnar.
börn fólks í Vestur-Evrópu verði
of feit vegna ofverndunar. Þau séu
keyrð til og frá skóla og í alla
staði hvött til kyrrsetu.
Umframþyngd eykur
hættuna á blóðtappa
Blóðtappi er einn af þeim sjúk-
dómum sem fólki í yfirþyngd er
hættara á að fá umfram þá sem
eru innan eðlilegra þyngdarmarka.
Hættan á blóðtappamyndum
minnkar um helming ef fólk léttist.
Þetta eru niðurstöður rannsókn-
ar sem var birt á þingi 15.000
hjartalækna í Amsterdam 21. ág-
úst sl. Það var dr. med. Kaj Wint-
her yfirlæknir sjúkrahússins í Kold-
ing í Danmörku, sem birti niður-
stöður rannsóknar, sem hann gerði
ásamt 2 öðrum læknum. Rannsök-
uð voru áhrif megrunar á blóð-
kekkjamyndun með tilliti til líkams-
þjálfunar. Einnig voru rannsökuð
áhrif megrunar á beinþynningu.
í rannsókninni tóku þátt 75
konur sem voru komnar yfir tíða-
hvörf. í 3 mánuði fengu konurnar
fæði sem samanstóð af 440 hita-
einingum af Nupo næringarduft-
inu og 650 hitaeiningum af venju-
legum mat. Umsjón með matar-
æðinu hafði Ole Lander Svendsen,
sem stundar fiturannsóknir við
Hvidovresjúkrahúsið í Kaup-
mannahöfn. Nupo var valið þar
sem það er læknisfræðilega kann-
að til margra ára og nýtur al-
mennrar viðurkenningar sem efni
til megrunar. Á 3 mánaða tíma-
bili léttust konurnar að meðaltali
um 10 kg. Eins og að framan
greinir var athugað hver áhrif lík-
amsþjálfun hefði á ástand blóðs-
ins.
Niðurstöður voru: Með því að
léttast talsvert minnkar hættan á
blóðtappamyndun um 50%. Þetta
er algjörlega óháð því hvort fólk
stundar líkamsþjálfun eða ekki.
Líkamsþjálfun eykur á almenna
vellíðan en dregur ekki úr áhætt-
unni á blóðtappa. Kúrinn jók ekki
hættu á beinþynningu.
Það sem kom læknunum sem
gerðu rannsóknina mest á óvart
var hve megrunin hafði mikil áhrif
og ennfremur að líkamsþjálfun
breytti engu hjá of þungum ein-
staklingum.
Erfðir t góð afsökun
fyrir offitu
„Þetta er í fjölskyldunni“ er
afsökun sem heyrist oft hjá þeim
sem eru of þungir. Oft er þetta
sannleikur, en ekki í öllum tilvik-
um.
Hvenær þetta reynist rétt eða
er bara léleg afsökun, var við-
fangsefni þriggja danskra rann-
sókna sem voru kynntar á ráð-
stefnunni í Bella Center.
Rannsókn þessi náði til rúm-
lega 1.000 karla og kvenna og
stóð yfir í 6 ár. Niðurstöður rann-
sóknanna voru m.a. tengdar með-
göngu og reykingum. Þar kom
fram að ef kona, sem reykir og
á til feitra að telja, verður þunguð
og hættir samtímis að reykja er
hún í meiri hættu að þyngjast
heldur en sú sem ekki á slíka
ættarsögu.
Aftur á móti skiptir slík ættar-
saga ekki máli í þeim tilfellum sem
einstaklingur verður ófær um
hreyfingar tímabundið, eða er á
lyfjameðferð, sem veldur aukinni
þyngd.
I þessari rannsókn, sem gerð
var af prófessor dr. med. Flemm-
ing Quade og Lars Bjern Jensen
var einnig rannsakað hvert sam-
hengi væri milli ættarsögu og þess
að fólk fitnaði t.d. af sálrænu álagi
eins og ef dauðsföll eða mikil veik-
indi yrðu í Ijölskyldunni, tíma-
bundnu streituálagi og þess að
fólk borðar seint á kvöldin. í þess-
um tilfellum hafði ættarsaga ekk-
ert að segja, en aftur á móti eiga
þeir sem sækjast mikið í sætindi
og borða sífellt vegna leiðinda
(,,tröstespíser“) oftar en ekki til
feitra að telja.
Það er einnig athyglisvert að
þeir sem eiga marga fjölskyldu-
meðlimi, sem eru of feitir, hafa
verið feitir allt frá barnsaldri.
Þarna er aftur komið inn á það
sem kom fram hjá prófessor Carol-
ine Bolton-Smith að börnin okkar
eru það sem við leggjum á borð
fyrir þau.
Hvað er til úrbóta?
Almennt veit fólk að vandinn
er rangt mataræði. Ef um yfir-
þyngd eða offitu er að ræða, er
nauðsynlegt fyrir einstaklinginn
að breyta hugarfari sínu með til-
liti til þess hvað hann borðar: Út
með feitmeti, inn með kolvetni og
trefjar + aukin hreyfing. Draga
skal úr hitaeininganeyslu á því
tímabili sem það tekur að losna
við aukakílóin, neyta færri hitaein-
inga en brennt er. í upphafi getur
þetta reynst mörgum erfitt, en
þolinmæði þrautir vinnur allar.
Höfundur er lyfjafræðingur.
KfitchenAid
Draumavél
heimilanna!
5 gerðir
Margir litir
Fæst um land allt.
50 árn frábær reyitsla.
TZ\ Einar
Farestveit&Co.hf.
Borgartúni 28 « 562 2901 og 562 2900
J-CeimilisiðnaðarsíLólinn
J2.aufásvegi 2., ‘Rcykjavík, sími 55J 7Noo.
Námskeið í október og nóvember 1995.
Kennt er mánudaga til fimmtudaga milli kl. 19.30—22.30.
í
I
m
Í
í
PAPPÍRSGERÐ
6. nóv.-4. des.
Mánudagar, 5 skipti.
Þorgerður Hlöðversdóttir.
ALM. VF.FNAÐUR
Byrjendur - framhald
23. okt.-29. nóv.
Mánu- og miðvikudaga.
Herborg Sigtryggsdóttir.
DÚKAPRJÓN
31. okt,—28. nóv.
Þriðjudagar, 5 skipti.
Ragna Þórhallsdóttir.
ÚTSKURÐUR
24. okt.-21. nóv.
Þriðjudagar, 5 skipti.
Bjarni Kristjánsson.
BÚTASAUMIJ R
skurðtækni
23. okt.-20. nóv.
Mánudaga kl. 18-21.
Bára Guðmundsdóttir.
FATASAUMUR
JÓLAFÖT -
MATRÓSAFÖT
20. nóv.^1. des.
Mánu- og miðvikudaga.
Herdis Kristjánsdóttir.
UTSAUMUR
smáhlutagerð.
29. okt., 4., 5. og 11. nóv.
kl. 15.30-19.00.
Jóhanna Pálinadóttir.
KEMISK LITUN
18. okt.-8. nóv.
Miðvikudaga.
Guðrún Kolbeins.
SKÓGERÐ_________
Sauðskinnsskór.
Laugard. 4. og 11. nóv.
kl. 13.00-16.00.
Helga Þórarinsdóttir.
Allar upplýsingar og skráning á skrifstofu skólans ■ sínia
Llpplýsingar «« skráning í síma
565 2309 Rafn Sigurbj.
551 7800 mánudaga til fimmtudaga kl. 10.00—15.00. 18. NÓ
t,
HROSSHÁRSSPUNI
6. nóv.-20. nóv.
Mánu- og fimmtudaga.
Sigurlaug Jóhannesdóttir.
MYNDVEFNAÐUR
19. okt.-7. des.
Fimmtudaga, 8 skipti.
Unnur A. Jónsdóttir.
LEIDBEINENDANÁMSKEIÐ
ORKERING - BÚTASAUMUR -
DÚKAPRJÓN - PAPPÍRSGERÐ
Skráning á skrifstofu Heimilisiðnaðarskólans
sími 551 7800.
FYRIRLESTRAR í NORRÆNA HÚSINU
21. OKTÓBER - UM ELÐSMÍÐI.
18. NÓVEMBER - UM ÍSLENSKA ULL.
Bílamarkaðurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut.
Kopavogi, simi
567-1800
Löggild bílasala
Fjöldi bifreiða á
mjög góðum lánakjörum.
Bílaskipti oft möguleg.
iU

ktj
■'t
|
mm
%
>i
j?Ét
í
i\
Í
i:
V
m*
í
MMC Lancer GLXi 4x4 Station '92, hvít-
ur, 5 g., ek. 80 þ. km., rafm. í rúðum,
dráttarkúla o.fl. V. 1.090 þús. Sk. ód.
Toyota Landcruiser Turbo diesel ,/lnt-
erc. '88, grásans., 5 g., ek. 162 þ. km.
V. 1.250 þús.
Suzuki Swift GL ’93, hvítur, sjálfsk., ek.
aðeins 12 þ. km. V. 850 þús.
MMC Colt 1.3 EXE ’92, rauður, 5 g., ek.
50 þ. km. V. 750 þús.
Grand Cherokee Laredo '93, rauöur,
sjálfsk., ek. 71 þ. km., rafm. i öllu, álfelgur
o.fl. V. 3.2 millj.
Einnig: Grand Cherokee Limited (8 cyl.)
'94, sjálfsk., leðurinnr. o.fl., ek. 14 þ. km.
V. 4.150 þús.
Fiat Panda 4x4 '91, rauður, 5 g., ek. 53
þ. km., óvenju gott eintak, tveir dekkjag.
V. 550 þús. Skipti.
V.W Golf 1.8 CL '92, grænn, 5 g., ek. 55
þ. km., skíðagrind o.fl. V. 850 þús.
MMC Colt GLXi ’92, 5 g., ek. 74 þ. km.,
álfelgur, spoiler, saml. stuðarar o.fl. V. 940
þús. Sk. ód.
Toyota Corolla XL Station ’91, 5 g., ek.
100 þ. km. V. 680 þús.
Toyota Landcruíser VX langur '93, vín-
rauður, sjálfsk., ek. 38 þ. km., 38“ dekk,
læstur aftan og framan o.fl. V. 4.800 þús.
Peugeot 205 Junior ’92, 4 g., ek. 70 þ.
km. V. 480 þús.
MMC Pajero (stuttur) ’83, bensín, gott
ástand. V. 450 þús.
Toyota Corolla XL Hatsback '91, 5 g.,
ek. 87 þ. km. Gott eintak. V. 680 þús.
Toyota Corolla 1600 XLi Hatsback '93,
rauður, 5 g., ek. 36 þ. km. V. 1.080 þús.
Sk. ód.
Subaru Legacy 2.0 GL '92, grásans., 5
g., ek. 52 þ. km. V. 1.550 þús.
Einnig: Subaru Legacy 1.8 GL Station
’91, 5 g., ek. 66 þ. km. V. 1.190 þús.
Cadillac Deville Coupe ’85, ek. 124 þ. km.
Einn m/öllu, vínrauður. V. 850 þús.
Ford Explorer XLT ’91, rauður, sjálfsk.
ek. 98 þ .km., óvenju gott eintak. Til
boðsv. 1.980 þús.
MMC Pajero V-6 (3000) ’92, vínrauður,
sjálfsk., ek. 113 þ. km. Einn m/öllu. V.
2.850 þús.
Honda Civic DXi Sedan '94, vínrauöur, 5
g., ek. 32 þ. km. V. 1.250 þús.
Toyota Celica Supra 2.8i '84, hvítur, 5
g., álfelgur o.fl. 170 ha. Óvenju gott ein-
tak.. V. 460 þús. stgr.
Toyota Corolla 1.6 GLi Sedan '93, rauð
ur, 5 g., ek. 31 þ. km., rafm. í rúðum,
samlæsing, dráttarkúla o.fl. V. 1.150 þús.
Peugeot 405 GL '88, 5 g., ek. 110 þ. km.
Gott eintak. V. 490 þús.
MMC Lancer GLi Sedan ’93, samlitir
stuðarar, hiti í sætum o.fl. V. 900 þús.
MMC Lancer GLXi '91, sjálfsk., ek. aöeins
28 þ. km. V. 870 þús.
Toyota Corolla GL Sedan '92, 5 g., ek.
59 þ. km V. 820 þús.
Nissan Primera SLX 2.0 '91, 5 g., ek. 83
þ. km. V. 1.050 þús.
M. Benz 190E ’84, hvítur, 4 g., ek. 170
þ. km. (ný tímareim o.fl.), spoiler, ABS
o.fl. V. 870 þús.
MMC L-300 Minibus '88, grásans., 5 g.,
ek. 120 þ. km., vél yfirfarin (tímareim o.fl)
V. 1.050 þús. Mjög hagstæð lánakjör.