Morgunblaðið - 01.11.1995, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Nýjar bækur
• Á FIMMTUGSAFMÆLI Sam-
einuðu þjóðanna gefur Fjölvi-
vasaátgáfan út rit um stöðu og
hlutverk þessara samtaka, þar
sem þeirri kenningu er haldið
fram, að það sé ekki nóg að sam-
tökin haldi sig á
diplómatísku/pól-
ítísku sviði. Ef
koma eigi á al-
heims friðarríki sé
óhjákvæmilegt að
huga betur að
hinum innra friði.
Bók þessi kall-
ast „Friður á
jörðu“ og höfund- Sn Chlnm°y
urinn sem heldur þessu fram er
indverski lærimeistarinn Sri
Chinmoy, en Fjölvi/Vasa hefur
áður gefið út þrjár bækur eftir
hann; Hugleiðsla, Andlát ogend-
urholdgun og Móðuraflið í
Kúndalini. Hann er búsettur í
New York og er þar tíður gestur
í bækistöðvum SÞ, þar sem hann
heldur daglegar hugleiðslusam-
komur með fulltrúum og starfs-
fólki. Sri Chinmoy bindur miklar
vonir við Sameinuðu þjóðimar í
framtíðinni.
Bókin Friður ájörðu er 176
bls. og skiptist í 30 kafla auk loka-
þáttar sem kallast Orð friðar og
er safn málshátta, lífsspeki og
Ijóðmála um frið. Guðný Jónsdótt-
ir íslenskaði bókina, sem erprent-
uð í ísafoldarprentsmiðju. Hún
kostar 1.280 krónur.
• FJÖGRA mottu herbergið er
eftir japanska hækusmiðinn
Matsuo Basho. Japanska hækan
er eitt knappasta ljóðform sem
þekkist. Hún er náttúrurljóð, and-
artaksmynd, snöggrissuð, oft eins
og dropi sem gár-
ar vatnsflöt, en
líka eins og eldur
sem lýsir upp ver-
aldir.
í kynningu seg-
ir: „Skáldið og
zenmunkurinn
Matsuo Basho
(1644-1694) er
talinn meistari óskar Ámi
japönsku hæ- Óskarsson
kunnar. Hann átti
stóran þátt í að hefja hækuna til
vegs og virðingar með því að einfd-
alda hana, skerpa og dýpka svo
nú er hún talinn merkasta framlajg
Japana til heimsbókmenntanna. I
bókinni birast úrval verka þessa
mikla hækusmiðs.“
Útgefandi er Bjartur. Óskar
Ámi Oskarsson þýddi og ritaði
inngang. Bókin er prentuð í Gut-
enberg. Kápugerð annaðist Snæ-
bjöm Amgrímsson. Verð bókar-
innar er 1.595 kr.
MÖRKINNI 3 - SÍMI 588 0640
Safnað fyrir
tónleikaferð
DIDDÚ ásamt Önnu Guðnýju Guðmundsdóttur. Tvær ungar Þórs-
hafnarstúlkur, þær Ágústa Margrét Jóhannsdóttir og Eygló Jónas-
dóttir, trekktu Diddú upp í „dúkkuaríunni".
Nýr flygill vígður
á Þórshöfn
Diddú og Anna Guðný heilla Þórshafnarbúa
Þórshöfn, Morgunblaðið
Einn stærsti tóniistarviðburður hér
á Þórshöfn í áraraðir var fyrir
skömmu en þá komu söngkonan
góðkunna Sigrún Hjálmtýsdóttir
og Anna Guðný Guðmundsdóttir,
undirleikari hennar, hingað í þeim
erindagjörðum að vígja nýjan flygil
sem kirkjukór staðarins hafði fest
kaup á.
Óþarft er að orðlengja það að
Diddú og Anna Guðný „áttu salinn"
frá upphafi til enda og ætlaði lófa-
taki áheyrenda aldrei að linna en
fullt hús var á tónleikunum. Diddú
brást ekki vonum tónleikagesta
frekar en undirleikari hennar og
geislaði frá henffi hlýja og kímni.
Það var einróma álit áheyrenda að
tónleikar sem þessir mættu vera
oftar á dagskrá hér á landsbyggð-
inni til þess að næra menningar-
þyrstar sálir sem allt of sjaldan fá
að njóta þess að sjá og heyra lands-
ins bestu listamenn.
Núna í haust hafa Þórshafnarbú-
ar og nærsveitamenn ekki þurft
að kvarta yfir deyfð í skemmtana-
lífinu en ýmislegt hefur verið á
boðstólum. Trúbadúr skemmti á
Hafnarbarnum fvrir skömmu og í
félagsheimilinu Þórsveri var Bubbi
Mortens með tónleika fyrir fullu
húsi en þar næst var dansleikur
með hljómsveitinni Sóldögg.
Hljómsveitin Súkkat verður með
tónleika og sjávarréttakvöld í Þórs-
veri þann 4. nóvember nk. Tveir
hljómsveitarmeðlimir eru kokkar,
annar frá veitingahúsinu við Tjörn-
ina en hinn frá Hótel Búðum og
verður boðið upp á það besta úr
djúpum Þistilfjarðar. Páll Bergsson
mun leika létta tónlist fyrir matar-
gesti og von er á skemmtidagskrá
með. hinum eina, sanna trúador
okkar Þórshafnarbúa. Aldurstak-
mark verður átján ár.Leikfélagið
rekur síðan lestina með skemmti-
dagskrá og dansleik fyrstu helgina
í desember.
TÓNLIST
Langholtskirkja
GRADUALEKÓR LANG-
HOLTSKIRKJU
Gradualekór Langholtskirkju.
Stjómandi Jón Stefánsson. Sunnu-
dagur 29. október.
SAMKVÆMT fréttatilkynn-
ingu í Morgunblaðinu er kórinn,
sem slíkur, ungur að árum, var
stofnaður 1991. Kórinn er einnig
ungur að árum í þeim skilningi
að Kórfélagar eru á aldrinum 11
til 16 ára. Kröfur varðandi inn-
göngu í kórinn eru sagðar miklar
og þá spyr maður sjálfan sig,
hvers vegna vantar strákana í
kórinn, en þeir eru aðeins tveir í
kórnum móti 43 stúlkum. Ekki
eru strákar ónæmari stelpum
hvað tónheyrn varðar og þótt við
séum kallaðir sterkara kynið,
a.m.k. var það svo einu sinni, þá
megum við ekki láta stelpurnar
valta svona yfir okkur. Strákar,
ef þið hafið gaman af tónlist þá
drífið ykkur kór. Eg veit að vísu
að árin frá 13 til 16 ára eru ekki
hliðholl söngrödd drengja en fram
að þessum aldri getið þið gert
kraftaverk um leið og þið verðið
félagar í, að því er virðist, mjög
góðum kór, sem Gradualekórinn
virðist stefna í að verða.
Kórinn byijaði söng sinn með
níu sálmalögum eftir Hjálmar H.
Ragnarsson við texta Kristjáns
Vals Ingólfssonar, en milli lag-
anna lásu kórfélagar upp úr hinni
helgu bók. Lögin eru skrifuð fyr-
ir einradda eða tvíradda barnakór
og því afar tónræn og ekki sér-
lega krefjandi. Gradualekórnum
hefði þó mátt bjóða eitthvað
bragðmeira og ekki hefði skaðað
að mæta einhveijum þjóðlegum
tóni í sálmalögunum. Salutatio
Marie, yfir latneskt helgikvæði,
eftir Jón Nordal er fögur tónsmíð
og þar byijaði kórinn að sýna
hvers hann er megnugur því póli-
fónían í verki Jóns krefst tón-
öryggis sem kórinn skilaði ágæt-
lega.
Eftir hlé söng kórinn fyrst hin-
ar umdeildu Vatnsenda-Rósu-vís-
ur Jóns Ásgeirssonar. Þrátt fyrir
fallegan söng kórsins fannst mér
lagið of hægt sungið og bitna á
hrynjandi þjóðlagsins. Annað
þjóðlag, í útsetningu Jóns, Móðir
mín í kví kví, söng kórinn einnig
mjög hægt, en þar naut hraðaval-
ið sin vel, og tregi og þunglyndi
ljóðs og lags skilaði sér vel. í
ungversku þjóðlagi Lati sígaun-
inn, í úts. Zoltán Kodaly, sýndi
kórinn enn hvað í honum býr.
Hin stemmningsríka Ave María
eftir Kodaly er, að ég best veit,
skrifuð fyrir karlakór og í þeirri
gerð sungin töluvert hægar en
Gradualekórinn gerði í kvöld.
Mér sýnist að hér sé í uppsigl-
ingu framúrskarandi unglingakór
og vonandi tekst honum að safna
sér aurum upp í fyrirhugaða ferð
til Færeyja og Danmerkur. Hér á
stjórnandi kórsins Jón Stefánsson
heima. Hann hefur sannað sig
sem mjög góður kórstjóri. Takt-
slag hans, fyrir kór, er skýrt, lif-
andi og rétt og því skal honum
og kórnum hans óskað til ham-
ingju með kvöldið og góðrar ferð-
ar til frænda vorra í Færeyjum
og í Danmörku.
Ragnar Björnsson
Úrval ljóða Jóns Óskars
BOKMENNTTR
Ljóðabók
LJÓÐ
Eftir Jón Óskar. 78 bls. Jóhann árel-
íuz ritar aðfaraorð. Valdimar Tómas-
son 1995.
ÞESSI bók lætur lítið yfir sér á
ytra borði og er trúlega með þeim
smágerðari sem gefnar hafa verið
út í seinni tíð; ekki er það þó til
samræmis við innihaldið því hér
er á ferðinni ágætt úrval úr ljóða-
bókum eins af góðskáldum þjóðar-
innar. Með svona hógværu útliti
er kannski verið að andæfa gegn
þess háttar glysi í -útgáfu sem
áberandi hefur verið í seinni tíð:
Glæsileikann í útliti hefur ekki
vantað en þegar sellófaninnsiglið
hefur verið rofið og spjöldum bók-
arinnar lokið upp hefur maður ein-
att gripið í tómt!
Sá sem valdi Ijóðin í þessa bók
hefur leyst verk sitt ágætlega af
hendi. Urvaiið gefur dágóða inn-
sýn í skáldskap Jóns Óskars.
Reyndar kemur hvergi frarn hver
valdi ljóðin og eins vantar allar
uppiýsingar um uppruna Ijóðanna
sem auðvitað hefðu átt að fylgja.
Þá er ekki aðeins átt við úr hvaða
bókum þau eru fengin heldur hefði
einrpitt verið. kjörið tækifæri til
að gera grein fyrir sögu þeirra,
eins og tiltækar heimildir geyma.
Fyrir þá sem þekkja til ljóða Jóns
Óskars kemur þetta auðvitað ekki
að sök en fyrir hina er það óneitan-
lega dálítið bagalegt.
Frumsamdar
ljóðabækur Jóns Ósk-
ars eru orðnar fimm
talsins, og sú sjötta,
Hvar eru strætisvagn-
arnir?, væntanleg nú
á haustdögum.
Úr fyrstu bókinni,
Skrifað í vindinn, sem
kom út 1953, hafa
orðið fyrir valinu 11
ljóð (flest elstu Ijóðin
úr fyrsta hluta) ásamt
tileinkunn þeirrar
bókar; hér er ort í
skugga stríðsins,
skugga þess stríðs
sem hefur síðan hvílt á okkur eins
og mara:
Ég kveð þig maður meðan dauðinn slær
og myrkum hðndum vofir yfir þér
og hvöttum ljá um lífsins akur fer
og litar hauðrið blóði fjær og nær...
Mörg ljóðanna í fyrstu bókinni
einkennast af þeim kvíða og ugg
sem þjóðin bar í bijósti á árunum
eftir stríð, hin gamla heimsmynd
var hrunin og útlendur her sestur
að í landinu. Úti í heimi héldu
bijálaðir stríðsherrar áfram að
hafa sitt fram - en nú í köldu
stríði eins og kallað var.
Eitt fyrsta ljóðið sem Jóh Óskar
birti á prenti var „Ég sagði við
þig“. Það birtist í Tímariti Máls
og menningar í upphafi árs 1941,
snoturt kvæði og varð meðal ann-
ars sumum eftirminnilegt sökum
ósiðlegrar prentvillu (komma féll
niður á mikilvægum
stað!). Upphafserindið
er svona:
Ég sagði við þig: Ertu saklaus
og hrein
ertu sumarsins mær?
og þú sagðir og brostir: Ég
syndga ekki meir,
- en ég syndgaði í gær.
Elstu Ijóð Jóns Ósk-
ars bera þess merki
að skáld sem er að
byija að yrkja leitar
sér fanga vítt og breitt
um skáldskaparland-
ið. En smám saman
mótast persónulegur
stíll, og þessi fyrsta ljóðabók Jóns
Óskars sýndi glöggt hvers hann
var megnugur.
Nóttin á herðum okkar, önnur
ljóðabók Jóns, sem kom út 1958,
ber skýr höfundareinkenni hans:
Hin manneskjulega sýn, hljómfall
orðanna, hrynjandin, seiðmögnuð
áhrif ljóðmálsins. I þessu úrvali
er að finna tíu kvæði úr þeirri bók
sem var myndskreytt af Kristjáni
Davíðssyni. Þótti brotið óvenju
stórt á sínum tíma, og þykir
kannski enn!
Þú vaknar morpn einn og sérð til veðurs
og bak við þig er heimsins mikli draumur
um fegra líf og sáttgjarnari hendur
og allra brauð og allra sólskinsstundir
þú vaknar morpn einn og heyrir brotna
í afargreipum vindsins fúna stofna
og bak við þig er heimsins mikli draumur...
(Uppliaf ljóðsins Draumur heimsins.)
Sex Ijóð eru fengin úr bókinni
Jón Óskar
Söngur úr næsta húsi (1966) og
sjö ljóð úr Þú sem hlustar (1973).
Þessi lesandi hefði kannski valið
dálítið öðru vísi úr þessum bókum
heldur en sá nafnlausi sem vann
verkið gerði, án þess að þar komi
til nokkuð annað en ólíkur smekk-
ur. Og eins og segir í formála
Jóhanns árelíuzar: „... næsta
auðvelt væri að setja saman önnur
úrvöl í viðbót við það sem hér er
á ferðinni“ (bls. 6). Eldri bækur
Jóns Óskars hafa verið ófáanlegar
um langt skeið, sem leiðir hugann
að því hvers vegna í ósköpunum
safn ljóða hans hefur ekki verið
gefið út ennþá!
Fjögur ljóð úr bókinni Nætur-
ferð (1982) er að finna í þessu
úrvali og loks fimm ljóð úr nýrri
ljóðabók, Hvar eru strætisvagn-
arnir?, sem er reyndar ekki komin
út þegar þessi orð eru skrifuð. Það
telst auðvitað dálítið óvenjulegt
að ljóðin skuli koma fyrir sjónir
lesenda með þessum hætti, en
ekkert er út á það að setja nema
að fyrir vikið er ekki hægt að
skoða þau og meta með hliðsjón
af þeirri heild sem hver ljóðabók
er. Nýju ljóðin standa reyndar
ágætlega fyrir sínu, ein og sér.
Til að mynda tvö Ijóð um þá ein-
stöku „höfuðborg hjartans“ París,
og ljóð úr fjörunni á Akranesi þar
sem töfrar náttúrunnar taka öllum
töfrabrögðum mannanna fram:
Þegar útlendingar eru farnir aftur heim
eftir að hafa haft hér í frammi töfrabrögð,
stend ég í fjörunni á Akranesi,
þar sem ég lék mér barn,
og ég horfi töfraður á hafið.
(Töfrabrögð, bls. 76.)
Kristján Kristjánsson