Morgunblaðið - 24.11.1995, Síða 34

34 FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MINNIIMGAR
+ Ágústa Gunn-
laugsdóttir
fæddist 1. ágúst
1895 á Stóru-Borg í
Vestur-Hópi í Vest-
ur-Húnavatnssýslu.
Hún lést á Akureyri
13. nóvember síðast-
liðinn. Foreidrar
hennar voru hjónin
Gunnlaugur Sig-
urðsson, f. 4. maí
1867, d. 2. október
1944 og Þuríður
Bjarnadóttir, f. 26.
febrúar 1876, d. 18.
ágúst 1956. Börn
þeirra voru átta og Ágústa elst.
Árið 1920 giftist Ágústa Árna
Valdemarssyni frá Þórisstöðum
á Svalbarðsströnd í
S-Þingeyjarsýslu. Þau bjuggu
lengst af á Akureyri nema á
árunum 1938 til 1950 þegar
ALLT á sitt upphaf og sinn endi.
Sama gildir um æviskeið manna.
Fæðingin markar upphaf vegferðar,
sem óhjákvæmilega lýkur fyrr eða
síðar; stundum er ferðin stutt, hjá
öðrum löng og misjafnlega gæfuleg,
allt frá því að vera samfelld þrauta-
ganga til farsældar, bæði fyrir við-
komandi manneskju og einnig þá
sem hún umgengst og hefur áhrif
á á lífsleiðinni.
Þegar Ágústa Gunnlaugsdóttir
kvaddi þennan heim 13. nóvember
sl. lauk um leið ævi konu, sem var
ekki einasta yfir eitt hundrað ár
að lengd heldur líka vörðuð mynd-
ugleik, ósérhlífni og umhyggju fyrir
velferð annarra. Þar fór m.ö.o. sam-
an löng ævi og farsælt ævistarf,
sem skilur eftir sig minningu um
konu, sem samferðamenn litu upp
til sakir mannkosta hennar. Og nú
er hún horfin til annarra heima, sem
hún efaðist ekki um að væru til;
Árni var útibús-
stjóri KEA í Ólafs-
firði. Árni lést árið
1980. Þau Ágústa
og Árni eignuðust
sex börn og eru þau:
Sverrir, járnsmiður
á Akureyri, f. 22.
júlí 1920, Ragnar,
sjómaður á Akur-
eyri, f. 2. október
1921, Emma, skips-
þema og húsmóðir
á Akranesi, f. 21.
ágúst 1925, Hreinn,
f. 17. ágúst 1929,
d. 13. mars 1930,
Haukur, tæknifræðingur á
Hvammstanga, f. 28. janúar
1931, og Unnur Berg, heyrnar-
tæluiir, f. 15. mars 1932.
Útför Ágústu fer fram frá
Akureyrarkirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 13.30.
stúlkubamið, sem fæddist á Stóru-
Borg fyrir röskum eitt hundrað
árum, nýtti vistina hér betur en
flestir aðrir til að láta gott af sér
leiða og vera öðrum fyrirmynd til
orð_s og æðis. •
Ágústa var elst átta systkina og
lifði þau öll. Hún tilheyrði þeirri
kynslóð, sem upplifði slíkar breyt-
ingar að með ólíkindum má telja.
Ævi hennar spannaði líf í torfkofum
þar sem hestar vom eina farartæk-
ið til geimferða og fréttaflutnings
í beinni útsendingu frá öðmm
heimshlutum. Hún mundi því sann-
arlega tímana tvenna.
Foreldrar Ágústu fluttu frá
Stóru-Borg um aldamótin til Sval-
barðsstrandar og höfðu þá eignast
fjögnr böm. Þau komu tveimur
dætranna — Ólínu og Önnu — í
fóstur í Húnavatnssýslu og ólust
þær þar upp. Á Svalbarðsströnd
bættust síðan fjórar dætur í hópinn,
sem allar dóu ungar, þijár úr berkl-
um og ein úr lungnabólgu. Hin
systkinin, Ólína, Haraldur og Anna,
náðu öll háum aldri.
Ágústa sótti þann litla skóla, sem
i boði var á þeim dögum. Þau vom
ekki mörg bömin í skóla á Sval-
barðsströndinni um þær mundir en
þó vill svo skemmtilega til að ein
skólasystir Ágústu frá þessum
ámm, Elín Magnúsdóttir, náði líka
að verða 100 ára á dögunum og
dvöldu báðar skólasysturnar þá á
Dvalarheimilinu Hlíð á Akureyri.
Síðan settist Ágústa í Kvenna-
skólann á Blönduósi, sem var tals-
vert átak í þá daga og sýnir það
vel að hún ætlaði sér, þrátt fýrir
fátækt, að afla sér allrar þeirra
menntunar, sem hún hafði tök á.
Árð 1920 giftist Ágústa, með
sérstöku leyfi Kristjáns konungs
níunda, Árna Valdemarssyni frá
Þórisstöðum á Svalbarðsströnd.
Ámi hafði lokið námi frá Gagn-
fræðaskóla Akureyrar (síðar MA),
en það þótti ágætt veganesti í þá
daga. Þessi ráðahagur var mikið
gæfuspor fyrir þau bæði enda ríkti
ávallt eindrægni á milli þeirra, virð-
ing og reisn svo eftir var tekið.
Ungu hjónin hófu búskap á Akur-
eyri og byggðu fljótlega, í samvinnu
með annarri fjölskyldu, húsið sem
nú er Norðurgata 30. Fyrstu árin
stundaði Ámi sjómennsku og Ág-
ústa vann í síld á sumrin eftir því
sem aðstæður leyfðu. Árni fór líka
á síld á þessum árum og eitt sinn
er hann kom heim af síldinni var
Ágústa búin að vinna fyrir og láta
leggja rafmagn í nýja húsið. Er það
haft til marks um, að hún lét ekki
sitja við orðin tóm heldur fram-
kvæmdi hlutina án vafninga.
Árni starfaði í nokkur ár hjá
Kaupfélagi verkamanna, en árið
1938 óskaði Vilhjálmur Þór eftir
að hann tæki að sér stöðu útibú-
stjóra KEA í Ólafsfirði, sem þá var
í miklum fjárhagserfiðleikum. Það
varð úr að þau hjónin fluttust til
Ólafsfjarðar og voru þar næstu tólf
árin. Öfluðu þau sér þar fljótt álits
og Ámi kom útibúinu á réttan kjöl.
AGUSTA
GUNNLA UGSDÓTTIR
Ágústa var ákaflega mikils metin
í bænum og liðsinnti mörgum, sem
áttu um sárt að binda og saman
settu þau sterkan svip á þetta litla
samfélag. Á þessum árum fékk
Ólafsfjörður kaupstaðarréttindi og
var Árni fyrsti forseti bæjarstjómar
fyrir réttum 50 árum.
Þegar dvölinni í Ólafsfirði lauk
fluttu þau hjónin aftur til Akur-
eyrar og starfaði Árni hjá KEA til
loka starfsævi sinnar. Þau bjuggu
fyrst í Ránargötu, en lengst af áttu
þau heimili á Byggðavegi 109. Þar
eignaðist Ágústa loks garð, þar sem
hún undi sér löngum stundum með
tijám og fögrum blómum.
Árið 1980 fluttu þau síðan í litla
og fallega þjónustuíbúð í Dvalar-
heimilinu Hlíð, en ekki höfðu þau
verið þar lengi þegar Árni lést á
84. afmælisdegi sínum, 2. septem-
ber það sama ár. Allt frá þeim tíma
bjó Ágústa i Hlíð í litlu og snotru
herbergi, sem gott var að koma í
og rabba við gömlu konuna.
Heimili þeirra Ágústu og Árna
var sannkallað menningarheimili,
bæði í andlegum og veraldlegum
skilningi. Samheldni þeirra hjóna
og smekkvísi, ásamt með virðuleika
í allri framkomu, gerði allar heim-
sóknir til þeirra að sérstökum hátíð-
arstundum. Þangað söfnuðust líka
afkomendurnir löngum og nutu
gestrisni og hjartahlýju þeirra hjóna
og treystu ættarböndin; þær stund-
ir eru ógleymanlegar og verðmætar
í minningunni.
Þeim Ágústu og Árna varð sex
barna auðið, eitt dó ungt, en fímm
komust til fullorðinsára: Sverrir,
Ragnar, Emma, Haukur og Unnur
Berg. Auk þess ólst Hörður, sonur
Sverris, upp hjá þeim og Ágústa
Gíslína, dóttir Emmu, að nokkru
leyti. Þegar Ágústa lést voru af-
komendur hennar og Árna farnir
að nálgast stórt hundrað.
Á síðasta sumri átti Ágústa 100
ára afmæli. Var af því tilefni efnt
til veglegrar hátíðar á Svalbarðs-
eyri og þar bauð afmælisbarnið öll-
um viðstöddum til veislu í skólahús-
inu. Þar voru fluttar ræður og ljóð
ættmóðurinni til heiðurs. Þarna sat
hún í öndvegi með sama virðulega
yfirbragðið eins og ávallt og lét
ekkert hagga sér.
í fátæklegum orðum, sem undir-
ritaður létt falla við þetta tækifæri
um ömmu sína, var nokkuð fjallað
um mikilvægi þess að setja sér
markmið um gott og fagurt líferni
og leita fyrirmynda, sem hollt væri
að taka mið af. Þar væri sem betur
fer af nokkru að taka, en þó var
„ein sú kona, sem mér fannst í
æsku ávallt vera utan og ofan við
öll þessi viðmið — eins konar álf-
kona, sem laut sínum eigin lögmál-
um og lét sig einu gilda hvað öðrum
fannst, því hún miðaði við einhveij-
ar enn strangari og göfugri reglur
en aðrir reyndu af veikum mætti
að tileinka sér. En þrátt fyrir þessa
óskilgreindu fjarlægð gat ég ekki
betur séð en áhrifa hennar gætti
hjá öllum, sem ég umgekkst; andi
hennar sveif yfir vötnum og sá
andi var bæði sterkur, göfugur og
sjálfum sér samkvæmur. Að ganga
gegn hugsun hennar og vilja var
sama og hefja baráttu á móti því
sem var rétt og satt, heilbrigt og
skynsamlegt ... Hún var í mínum
huga hin dæmigerða fyrirmynd,
sem ekkert gat hrinið á, hvað sem
á gekk og raunar kafli út af fyrir
sig í hinni fjölbreyttu flóru manns-
lífsins."
Þannig minnist ég ömmu minnar
frá því í æsku, þannig var hún fyr-
ir mér þegar ég óx úr grasi og á
sama hátt veit ég um marga sem
drógu lærdóm af lífshlaupi hennar,
sem var ekki einasta langt og að
sumu leyti strangt heldur jafnframt
innihaldsríkt og gefandi fyrir sam-
ferðamenn hennar.
Blessuð sé minning Ágústu
Gunnlaugsdóttur.
Ingólfur Sverrisson.
Hvíl þig móðir, hvíl þig, þú varst þreytt,
þinni hvíld ei raskar framar neitt.
Á þína gröf um mörg ókomin ár
ótal munu falla þakkartár.
(Jóhann Bjamason.)
+ Anton G. Axels-
son fæddist í
Reykjavík 12. júlí
1920. Hann lést í
Landspítalanum
föstudaginn 17. nóv-
ember sl. Móðir Ant-
ons var Jónína
Kristjánsdóttir, f. 3.
desember 1893, , d.
2. desember 1965,
frá Kumlá í Grunna-
víkurhreppi í N-ísa-
fjarðarsýslu. Jónína
átti ættir að rekja
til Sveinseyrar í
Dýrafirði og til
Leiru og Hrafnsfjarðar í Jökul-
fjörðum. Faðir Antons var Axel
H. Samúelsson málarameistari,
f. 13. september 1890, d. 30.
október 1953, fæddur í Reykja-
vík. Axel átti ættir að rekja að
Stóra-Kambi í Breiðuvík á Snæ-
fellsnesi og til Bitru/Ólafsdal í
Dölum. Systkini Antons eru Sig-
ríður, d. 16. júní 1995, og Stein-
ar.
Anton giftist Jennýju Jóns-
dóttur, f. 5. mars 1922, þann 21.
júní 1947. Foreldrar Jennýjar
voru Valdís Jónsdóttir og Jón
Helgason. Börn Antons og
Jennýjar eru: 1. Valdís, f 18.
júní 1948, hjúkrunarfræðingur,
var gift Jóni Heimi Sigurbjörns-
syni flautuleikara, börn Valdís-
ar eru Jenný Arnadóttir, f. 13.
ágúst 1970, og Arnar Heimir
Jónsson, f. 14. nóvember 1973.
Jenný er í sambúð með Guð-
mundi Pálmasyni og eiga þau
einn son, Árna Erlend, f. 28.
maí 1991. 2. Úlfar, f. 16. júlí
1949, vatnalífræðingur/ deild-
arstjóri, kvæntur Siv M. Oscars-
son hjúkrunarfræðingi. Börn
þeirra eru Páll Jóhann, f. 14.
október 1978, og
Jómar Axel, f. 24.
mars 1981. 3. Nína,
f. 1. maí 1952,
tækniteiknari, í
sambúð með Gunn-
ari Viðar Hafsteins-
syni flugvirlqa,
börn Anton Gunnar
Gunnlaugsson, f. 30.
júní 1973, og Sif
Gunnarsdóttir, f. 19.
júlí 1994. 4. Jón
Axel, f. 5. júní 1956,
flugmaður, kvæntur
Magnfríði Halldórs-
dóttir hjúkrunar-
fræðingi. Börn þeirra eru Úlfar
Örn, f. 21. febrúar 1980, Elsa
Fanney, f. 21. september 1987
og Jenný, f. 11. desember 1994.
Anton stundaði námi við flug-
skóla Konna Jóhannessonar í
Winnipeg í Manitoba-fylki í
Kanada og við Spartan School
of Aeronautics í Tulsa í Okla-
homa og lauk þaðan flugprófi
21. desember 1945. Hann lauk
jafnhliða námi í listflugi frá
sama skóla. Hann fékk síðar
blindflugs- og kennararéttindi
frá Erie Institute of Aeronautics
í Bandaríkjunum. Að loknu námi
starfaði Anton sem flugkennari
í Reykjavík á TF-KAK og hjá
fiugskólanum Cumulusi. Hann
var skipaður verklegnr próf-
dómari við flugpróf árið 1946.
Hann starfaði hjá Flugfélagi
íslands, síðar hjá Flugleiðum
hf., frá 1. janúar 1947 til starfs-
loka 12. júlí 1983 eða samtals í
37 ár. Hann var verklegur próf-
dómari og eftirlitsflugmaður
þjá Flugmálastjórn frá 1983 til
1990 þegar hann hætti störfum
sökum aldurs. Anton flaug á
atvinnuflugmannsferli sínum
sem flugmaður/flugstjóri
flugvélum m.a. af gerðinni
DH-89A, Dragon Rapid, Nor-
seman, Douglas DC-3A, Katal-
ínu, Douglas DC-4, Vickers
Viscount 759, Grumman Go-
ose, DC-6, Boeing 727. Anton
var léður til Slysavamafélags
Islands vorið 1949 til að fljúga
þyrlu sem var í eigu þess.
Hann öðlaðist réttindi sem
þyrlufiugmaður fyrstur Is-
lendinga 16. ágúst 1949. Anton
starfaði einnig um nokkra
mánaða skeið hjá Loftleiðum
árið 1964. Anton er einn af
stofnendum FIA og var virkur
í starfsemi félagsins og lífeyr-
issjóðs flugmanna og sat í
stjóm þeirra um tíma.
Útför Antons fer fram frá
Bústaðakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
ELSKU afi.
Það er komið að kveðjustund,
stund sem erfitt var að hugsa til.
Þetta er stund þegar fram streyma
allar góðu minningarnar sem ég
átti mér þér. Glaðværð þín og góð-
semi koma fyrst upp í huga mér,
þú sem ávallt varstu reiðubúinn ef
eitthvað bjátaði á, alltaf tilbúinn
að hjálpa öðrum. Mér er minnis-
stætt þegar Árni litli var á spítalan-
um og þú hafðir svo miklar áhyggj-
ur, komst á hverjum degi til að sjá
hvemig honum reiddi af, hafðir
samband við Davíð, vin þinn, sem
þér þótti svo vænt um, til að vita
hvort hann gæti gert eitthvað fyrir
litla Áma. Þetta lýsir þér svo vel
og ekki hafði okkur órað fyrir að
aðeins nokkrum mánuðum seinna
yrðir þú greindur með krabbamein,
þennan ógnvænlega sjúkdóm sem
svo erfitt er að fást við. Það var
svo erfitt að sjá þig veikjast, þú sem
varst manns stoð og stytta í einu
og öllu. Þú sem varst svo hjartgóð-
ur og máttir aldrei neitt aumt sjá,
alltaf boðinn og búinn að hjálpa
enda kom það á daginn hve vin-
margur þú varst, hversu vel vinir
þínir hugsuðu til þín í veikindunum.
En þú tókst þessu með æðruleysi.
þú ætlaðir að ná heilsu og fara með
elsku ömmu til Spánar. Elsku
amma, sem misst hefur mikið, og
við öll sem vorum þess aðnjótandi
að njóta handleiðslu þinnar um ára-
bil. Enginn ræður örlögum sínum,
nú er þjáningum þínum lokið og ég
veit að þér líður vel. Megi guð
vemda þig og varðveita þig um
ókomna tíð. Minningin um elsku
afa lifir í huga okkar allra.
Jenný.
Nú kemur afí ekki oftar til okkar
í heimsókn, við heymm ekki oftar
flautið í bílnum hans þegar hann
rennir upp að húsinu. Og við förum
ekki oftar í heimsókn til hans í
Hlíðargerðið. Nú er amma þar ein.
Við minnumst þess þegar við
vorum á Homafirði í fyrra og afi
og amma komu í heimsókn. Afi
þekkti Hornafjörð vel, hann hafði
svo oft flogið þangað og hann var
búinn að fljúga svo víða. Þegar
hann var ungur fór hann í ævintýra-
legar ferðir til Grænlands og flaug
farþegaflugvélum bæði innanlands
og utan. Það var áður en við mun-
um eftir honum. En við fórum í
aðrar ferðir með honum. Við vorum
með honum í Flórída og þá var allt
í lagi þótt þyrfti að fá frí úr skólan-
um, það sem afi kenndi á slíkum
ferðalögum var jafn mikilvægt. Án
hans hefðu þessar ferðir aldrei skil-
ið jafnmikið eftir.
Afi var sterkur persónuleiki og
mat heiðarleika mikils. Hann var
alltaf hress og kvikur, þótt hann
ætti líka kyrrlátar stundir heima
að lesa í bók eða hlusta á tónlist.
Hann var umhyggjusamur, var mik-
ið með hugann hjá börnunum sínum
og okkur bamabörnunum. Þegar
hann fór til útlanda færði hann
okkur alltaf eitthvað og hugsaði
ævinlega síðasfum sjálfan sig. Allt-
af var hann reiðubúinn að hjálpa,
alltaf var hægt að hringja í hann
ef þurfti að láta skutla sér eitt-
hvert. Hann hætti ekki farþega-
flutningum þótt hann væri hættur
að fljúga farþegaflugvélum.
Gamli kennarinn hans í barna-
skóla, Gunnar M. Magnúss, skrifaði
einu sinni bók sem heitir Reykjavík-
urbörn og notaði nemendur sína
sem fyrirmyndir. Þar hét afi Bessi
lipri. Alltaf var hann tilbúinn að
gera greiða. „Hann lánaði jafnvel
blýant úr höndum sér, þó að hann
þyrfti sjálfur á honum að halda við
teikningu eða skrift." í lok kaflans
segir að nú sé hann orðinn einn af
þekktum og traustum flugmönnum
Islands. „Og það hefur sjálfsagt
ekki verið tilviljun ein, sem réði,
að hann var einn af þeim sem var
valinn til að læra meðferð fyrstu
björgunarvélar íslendinga."
Kæri afi, við þökkum þér fyrir
allar stundirnar sem við áttum með
þér og alla umhyggjuna sem þú
sýndir okkur. Minningin um þig er
góð.
Úlfar Örn og Elsa Fanney.
Við fráfall Tona frænda komu
mér í huga ótal minningabrot og
myndir frá liðinni bernsku. Reyndar
var Toni frændi ekki eiginlegur
frændi, heldur giftur móðursystur
minni, Jennýju. Mamma og systur
hennar tvær eru mjög samrýndar,
með börn á svipuðum aldri, og var
því oft glatt á hjalla i barnaboðum.
Þegar þessi minningabrot eru skoð-
uð sé ég Tona alltaf kátan og gjarn-
an með vindil og flugstjórahúfuna.
Bijóstsykur og tyggjó var ekki allra
barna fyrir fjörutíu árum en því var
þó oft gaukað að okkur í Hlíðar-
gerðinu.
Það var aldrei lognmolla í kring-
um Tona, hann talaði mikið og
kunni að krydda hversdagsleikann
með alls konar sögum af sjálfum
sér og öðrum sem voru örugglega
aðeins ýktar. Hann hafði einnig
gaman af að hjálpa öðrum. „Cap-
ANTON
AXELSSON