Morgunblaðið - 15.02.1996, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ
MIIMNINGAR
FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1996 41
INGIBJÖRG OLGA
HJAL TADÓTTIR
+ Ingibjörg Olga
Hjaltadóttir
fæddist í Reykjavík
10. mars 1934. Hún
lést á Borgarspítal-
anum 2. febrúar síð-
astliðinn og fór út-
för hennar fram frá
Fossvogskirkju 12.
febrúar.
ÞAÐ VAR hér í Reykja-
vík, nánar tiltekið í Ing-
ólfsstræti 21b, þann 10.
mars árið 1934, sem
mamma leit dagsins
ljós. Hún var annað
barn foreldra sinna, þeirra Maríu
Guðbjargar Olgeirsdóttur og Hjalta
Árnasonar. Frumburður ungu hjón-
anna var Hörður og fæddist hann
25. september 1932. Þau María og
Hjalti gengu í hjónaband í Kaup-
mannahöfn árið 1930 en, eins og
áður sagði, leigðu þau í Ingólfs-
strætinu þegar mamma fæddist.
Mamma dvaldi ekki lengi hjá
foreldrum sínum. Hún var korna-
barn þegar hún lagði upp í sitt
fyrsta ferðalag. Ferðafélagarnir
voru hinir bestu sem völ var á,
Solveig Gísladóttir, móðuramma
mömmu, og Hildigunnur Olgeirs-
dóttir, móðursystir hennar, og ferð-
inni var heitið sjóleiðina til Akur-
eyrar. Á Akureyri bjuggu móður-
amma og -afi, Olgeir Júlíusson,
bakarameistari, og þar var fyrsta
heimili mömmu. Solveig, eða amma
Solla, var sterk kona. Hún áleit að
ömmustúlkan væri betur komin á
Akureyri heldur en í Reykjavík, þar
sem heimilisfaðirinn í Reykjavík var
án atvinnu og fyrir fjölskyldu var
að sjá. Á Akureyri naut mamma
ástar og umhyggju ömmu Sollu og
afa Olgeirs. Heimili þeirra mótaði
mömmu, þar lærði hún þau gildi í
lífinu sem gerðu hana að fordóma-
lausum, víðsýnum og umhyggju-
sömum einstaklingi. Þegar mamma
var barn að aldri, eða árið 1936,
hélt afi Hjalti til Rússlands og lauk
þar með hjúskap ömmu Maju og
hans. Þá, líkt og fyrr, kom styrkur
ömmu Sollu í ljós. Hún hélt sitt
heimili og til að afla viðurværis
hafði hún gjarnan einn sjúkling á
heimilinu. Greiðslur komu til heimil-
isins vegna umönnunar sjúklingsins
og þannig var afkoma heimilisins
tryggð. Eins og gefur að skilja var
gestkvæmt á heimilinu á Akureyri,
skemmtilegast var þegar amma
Maja og Hörður komu í heimsókn,
en ijölmargir aðrir ættingjar og
vinir komu á heimilið. Ættfræðin
var mikið rædd; amma Solla var
mjög ættfróð og mamma drakk í
sig fróðleikinn. Ættfræðin var
hennar áhugamál og í því kom
seigla hennar, þolinmæði og vand-
virkni vel fram.
Ferðalög mömmu urðu fleiri og
' ágúst árið 1943 hélt hún af stað
með rútu til Reykjavíkur. Hún var
ekki fús að fara í þessa ferð, þá 9
ára gömul, en ekki var hjá því kom-
ist. Afi Olgeir á Akureyri var þá
orðinn mjög veikur og því var sú
ákvörðun tekin að afastúlkan unga
skyldi fara til Reykjavíkur. Þessi
ákvörðun hefur örugglega verið tek-
m m.a. af umhyggjusemi. við
mömmu en ferðalagið reyndist henni
erfitt. Hún var mjög náin afa sínum
og vildi ekkert frekar en að vera
áfram á Akureyri. Þegar til Reykja-
víkur kom fór hún til móður sinnar,
ömmu Maju, sem þá hafði hafíð
búskap með seinni manni sínum,
Olgeiri Guðmundssyni, og saman
höfðu þau eignast soninn Einar Jó-
hann þann 27.janúar árið 1942.
Mamma var aðeins búin að vera
stuttan tíma í Reykjavík þegar afi
Olgeir dó. Hann lést á Akureyri
þann 6. september árið 1943 og í
kjölfarið flutti amma Solla til
Reykjavíkur. Erfíður vetur fór í hönd
fyrir mömmu og ömmu Sollu, þær
voru saman en lentu í húsnæðis-
hrakningum og amma sá að búa
þurfti mömmu öruggara heimili.
Mamma var aðeins
tæp tvö ár í Reykjavík,
því haustið 1945 hélt
hún enn í ferðalag. Nú
var ferðinni heitið
austur á land, en Sig-
rún Árnadóttir, föður-
systir mömmu, og
maður hennar, Davíð
Jóhannesson, sím-
stöðvarstjóri á Eski-
fírði, höfðu svarað því
játandi þegar þess var
farið á leit við þau að
þau tækju mömmu á
heimili sitt. Þau Sigrún
og Davíð áttu saman
soninn Bolla og fyrir áttu þau Pál,
Hauk og Baldur. Þau Sigrún og
Davíð unnu strax hug og hjarta
þessarar 11 ára gömlu stúlku. Þau
veittu mömmu það sem hvert barn
þarfnast; ást og umhyggju. Heimili
þeirra Sigrúnar og afa Davíðs varð
hennar heimili og Sigrún var ein
af þessum sterku konum sem áttu
svo gott með að veita öryggi og
skjól. Þrátt fyrir allt fór góður tími
í hönd og Eskifjarðarárin hjá Davíð
og Sigrúnu voru góð ár. Á Eski-
firði kynntist mamma mörgu góðu
fólki og það fólk þekkti hún og
umgekkst alla tíð. Akureyri og
Eskifjörður voru hennar staðir og
á Eskifirði kynntist hún pabba,
Héðni Emilssyni. Samkvæmt því
sem pabbi segir trúlofuðu þau sig
þegar mamma var 11 ára — en
mikill vinskapur var á milli heimilis
afa Davíðs og Sigrúnar og svo afa
Emils og ömmu Margrétar á Eski-
firði.
Eskiijarðarárin urðu ekki mjög
mörg, Sigrún og Davíð fluttu suð-
ur, en mamma var í þijá vetur á
Eiðum. Henni líkaði vel á Eiðum
og bar hún hlýhug til alls starfs-
fólks þar, ekki_ síst til Þórarins
skólameistara. í viðurkenningar-
skyni fyrir vel unnin störf á Eiðum,
en mamma var m.a. hringjari þar,
fékk hún ljóðabókina „Aldrei
gleymist Austurland“ og víst er að
í augum mömmu gleymdist aldrei
Austurland. í skólafríum vann
mamma í Reykjavík og bjó þá hjá
ömmu Sollu. Sumarið 1952, eftir
að skólagöngunni að Eiðum lauk,
vann hún á símstöðinni á Reyðar-
firði. Að haustinu hélt hún til
Reykjavíkur, leigði sér herbergi í
vesturbænum í Reykjavík og hóf
störf í Markaðnum. Frá Markaðn-
um lá leiðin í Frímerkjahúsið en
þar, hjá Davíð fóstra sínum, vann
mamma þar til að hún gekk í hjóna-
band þann 15. september árið 1956.
Þegar hér var komið sögu hafði afí
Hjalti stofnað aðra fjölskyldu. Hann
gekk að eiga Sigríði Friðriksdóttur
og með henni eignaðist hann
Nönnu, Elínu, Hrönn og Hrefnu.
Mömmu þótti mjög vænt um systk-
ini sín, bræður og systur, og þó að
samvistir þeirra systkinanna yrðu
litlar var alltaf sterk taug á milli
þeirra.
Reykjavíkurárin hennar mömmu,
þegar hún var frí og fijáls, ein-
kenndust af lífsgleði og heilbrigði.
Hún starfaði í skátahreyfingunni,
var í þjóðdansafélaginu, lagði rækt
við ættingja sína og vini og stofnun
heimilis var ekki langt undan.
Þrátt fyrir það að hugur mömmu
hafi staðið til þess að mennta sig
sem hjúkrunarkona, eins og það hét
þá, þá skipti það hana meira máli
að vera sjálfstæð og ekki að vera
upp á aðra komin. Stofnun heimilis
var stórt skref og í hennar huga
var alla tíð ljóst að hún vildi, fyrst
og fremst, búa börnum sínum ör-
uggt heimili. Þau mamma og pabbi
voru mjög samtaka um þetta. Heim-
ilið og afkoma fjölskyldunnar skipti
þau öllu máli og þannig var það í
þau tæplega 40 ár sem þau héldu
heimili. Fyrsta heimili mömmu og
pabba var hjá ömmu Margréti og
dóttirin Margrét fæddist þeim 13.
janúar 1957. í desember 1957
brann heimili mömnm og pabba í
Skeijafirðinum. Þá fluttu þau litlu
fjölskylduna sína í herbergi til
ömmu Maju og í maí 1958 var end-
urbyggingu á húsinu lokið og flutti
þá unga parið í húsið aftur, ásamt
þeim Aðalsteini Björnssyni og Jó-
hönnu Árnadóttur. Stuttu seinna,
eða í júlí það sama ár, fæddist þeim
annað stúlkubarn. Mamma vildi að
stúlkan yrði látin heita Solveig
María, en amma Solla kom með
breytingartillögu: Láttu hana heita
Maríu Solveigu, ég veit að þú
gleymir mér ekki þó mitt nafn sé
á eftir — og stúlkan var vatni aus-
in og látin heita nöfnunum í þeirri
röð sem amma Solla stakk upp á;
mamma gleymdi aldrei ömmu Sollu.
Sketjafjarðarárin, í sambýli við
Alla, Jóhönnu og Rósu voru góð
ár. Pabbi og Alli létu sér detta
ýmislegt í hug og mamma og Jó-
hanna kinkuðu kankvísar kolli. Sög-
urnar um það þegar pabbi hringdi
og sagði: Ingibjörg, það er vörubíll
sem þarf að komast í Hafnarfjörð,
geturðu ekki keyrt hann þangað?
Mamma hugsaði „ung var ég gefin
Njáli“ og keyrði vörubíl í fyrsta
sinn, eða þá þegar Kvistur KÓ 13
var smíðaður, eða þá þegar mamma
fór út að kvöldi til og pabbi átti
að taka jólakökuna úr gúndapottin-
um, pabbi sofnaði frá jólakökunni
og við lá húsbruna í annað sinn —
þetta eru allt ljúfar sögur um ungt
fólk í baráttunni um brauðið.
Háaleitisbrautin var næsti við-
komustaður fjölskyldunnar. Þar var
keypt stór og rúmgóð íbúð og þang-
að flutti fjölskyldan um miðjan sjö-
unda áratuginn. Ekki leið á löngu
þar til þriðja barn mömmu og pabba
fæddist, þau eignuðust son þann
20. apríl 1965. Mamma, og allir
aðrir í fjölskyldunni, glöddust mik-
ið, sonurinn var skírður í höfuðuð
á tengdapabba mömmu, Emil Birni.
Mamma bar ávallt hlýjar tilfinning-
ar til tengdaföður síns og þótti
vænt um að geta látið barnið sitt
bera nöfnin hans. Áður en Emil
fæddist var talsvert rætt um það
hvað nýi fjölskyldumeðlimurinn
ætti að heita, ef hann yrði strákur
átti hann auðvitað að heita Emil
Björn en ef hann yrði stelpa átti
nafnið auðvitað að vera Sigrún.
Fjórða barn mömmu og pabba var
einnig strákur, fæddur þann 13.
júní 1967, hann fékk nafn langafa
síns, Magnúsar á Reyðarfirði,
fimmta barnið var enn einn strákur-
inn, fæddur 17. mars 1969, strákur-
inn gat auðvitað ekki heitið Sigrún,
en Davíð komst næst Sigrúnarnafn-
inu og því fékk sonurinn ungi nafn-
ið Davíð.
Frá Háaleitisbrautinni lá leiðin í
Fossvoginn. Mömmu var aldrei um
svona búferlaferðalög en í Kúrland-
inu tóku við 17 góð ár. Hennar
starfsvettvangur var innan veggja
heimilisins og lagði hún allt sitt í
það að annast fjölskylduna, eigin-
mann, böm, móður og skyldmenni.
Helga í Kúrlandinu var sá besti
nági'anni sem hægt var að hugsa
sér og þótti mömmu innilega vænt
um hana. Heimilislífið í Kúrlandinu
var fjörugt; húsið fullt af bömum
og vinir barnanna voru alltaf vel-
komnir og sennilega væri nú nær
að tala um félagsheimili frekar en
venjulegt heimili. Starfi pabba fylgdi
líka oft og tíðum mikill gestagang-
ur, en þó aldrei eins og þegar pabbi
vann hjá Viðlagasjóði við uppgjör
tjónanna eftir gos í Eyjum. Mamma
tók þessu sem sjálfsögðum hlut; hún
opnaði heimili sitt og bætti bara á
sig þeim störfum sem þurfti. Heimil-
ið, fjölskyldan og ættingjar voru
númer eitt, mamma var númer tvö,
þijú eða fjögur. Eftir að börnin fóru
að fljúga úr hreiðrinu kom í ljós að
vinir barnanna vildu ekki missa
tengsl við mömmu. Nokkrum sinn-
um hringdu vinirnir i gamla síma-
númerið og mamma sagði: Heyrðu,
nú hefur þú hringt í vitlaust númer,
nýja númerið er .... en þá sagði vin-
urinn: „Nei, nei ég ætlaði ekkert að
hringja í hann, mig langaði bara að
tala við þig“! Þrátt fyrir að vinskap-
ur unga fólksins hafl fjarað út var
það svo að nokkrir vina okkar barn-
anna héldu áfram að vera vinir
mönnnu og það var mannna sem
sagði okkur fréttirnar af þessum
æskufélögum okkar.
Haustið 1986 var enn lagt í ferða-
lag, mamma og pabbi höfðu þá selt
húsið í Kúrlandi og keypt hús á
Ártúnsholtinu. Nokkur tími leið áður
en mömmu fannst hún virkilega eiga
heima í Bröndukvíslinni. Fjölskyld-
an hafði enn stækkað, tengdabörnin
voru orðin fimm. Mamma taldi það
sína hamingju hvað tengdabörnin
hennar voru gott og gæfusamt fólk,
hún leit á fimmmenningana sem sín
eigin börn og fannst þeir góð við-
bót við fjölskylduna. Ættfræðin var
oft rædd og mamma þekkti vel til
ættar og uppruna þriggja tengda-
barnanna og ekki spillti það nú fyr-
ir. Á þessum árum voru barnabörn-
in orðin þijú og þau Héðinn, Guð-
rún og Ingibjörg nutu þess öll að
vera hjá ömmu Ingibjörgu. Mamma
var enn, eins og þegar hún stofnaði
sitt eigið heimili, með það að leiðar-
ljósi, að búa börnum sem öruggast
skjól og þess vegna fannst henni
sjálfsagt að barnabörnin væru hjá
henni á meðan foreldrarnir geystust
um í atvinnulífinu. Mamma var allt-
af meira fyrir það að hugsa um
aðra og hjálpsemi og umhyggja
voru eiginleikar sem prýddu hana.
Hún rétti hjálparhönd svo lítið bar
á og vildi tæpast kannast við það
að hún hefði lagt einhveijum lið.
Árin í Bröndukvíslinni urðu ekki
mörg, aðeins einn tugur. Eftir sjö
ár þar var enn lagt í ferðalag og
nú var ferðafélaginn sá sem maður
óskaði síst. Ólæknandi sjúkdómur
hafði knúið dyra og nú eins og löng-
um fyrr var ferðin ekki umflúin.
Persónuleiki mömmu — æðruleysi,
hugprýði, seigla og víðsýni — kom
í ljós nú eins og oft fyrr. Hún taldi
sig hafa haft það gott; hún var þakk-
lát fýrir svo margt og gleymdi aldr-
ei því sem gert hafði verið fýrir
hana. Hún vildi að við hin héldum
áfram að lifa lífínu, hún sagði að
sér liði betur ef hún vissi að við öll
héldum áfram að færast eitthvað í
fang, hún vildi engar breytingar sín
vegna og vildi helst af öllu að pabbi
héldi sínu striki í starfí og leik. Hún
fylgdist með okkur öllum og átti
enga ósk heitari en að okkur fam-
aðist vel í lífínu. Hún hélt áfram að
styrkja okkur og umvefja okkur ást
og umhyggju þó að hún sjálf væri
alveg farin að heilsu. Henni þótti
verst að geta ekki passað yngstu
bamabömin; þau Helga, Grétar,
Örnu og Gunnar, og þrátt fyrir að
ein ættfræðibók hafí litið dagsins
ljós átti mamma enn eftir að ganga
frá að minnsta kosti þremur til við-
bótar.
Þegar mamma og pabbi áttu sína
síðustu stund saman að kvöldi 1.
febrúar ræddu þau um ferðalag.
Pabbi var búinn að skipuleggja það
að mamma kæmi heim og hún vildi
ekkert frekar en að fara heim. Ann-
ar febrúar var fallegur dagur; veðr-
ið var milt og.kyrrt, geislar vetrar-
sólar lýstu og vermdu. Þennan dag
lagði mamma upp í sitt hinsta ferða-
lag. Ferðalaginu með ferðafélagan-
um slæma var lokið og hún öðlaðist
hvíld eftir langt og strangt ferðalag.
Fjölmargir samferðamenn gengu
með mömmu þessa sjúkdómsgöngu
og á enga er hallað þó að nöfn
Eddu frænku og Hrannar séu nefnd.
Þær voru mömmu, og okkur hinum,
stoð og styrkur.
Minningin um mömmu mun lifa
með okkur. Við höfum svo margs
góðs að minnast og það sem hún
kenndi okkur höfum við að leiðar-
ljósi í lífinu. Börnum okkar og barna-
þömum segjum við sögur um ömmu
Ingibjörgu, líkt og mamma sagði
okkur sögur um ömrau Sollu og
Sigrúnu og Davíð. í gegnum
mömmu fengum við að kynnast
þessu sterka fólki og í gegnum
okkur fá barnabörnin að kynnast
ömmu Ingibjörgu.
Blessuð sé minning hennar.
María Solveig Héðinsdóttir.
Mig langar í fáum orðum að
minnast Ingibjargar Olgu Hjalta-
dóttur, eða mömmu hennar Mæju
eins og hún var oftast kölluð.
Ingibjörg var alveg sérstök kona
og það var mikið lán fyrir ungling
að hafa fengið að kynnast henni.
Þegar ég kynntist Maríu Solveigu
vinkonu minni bjó fjölskyldan í
Kúrlandi 4. Frá fyrstu kynnum
mínum af þessari stóru fjölskyldu
var mér tekið mjög vel og tíðar
heimsóknir taldar sjálfsagðar. Það
var sama hvenær dags komið var
í Kúrlandið, alltaf hafði Ingibjörg
tíma aflögu til að spjalla við gest-
inn, bjóða upp á hressingu og leysa
úr vanda sem skólastúlkur stóðu
frammi fyrir.
Ingibjörg átti ekki hvað minnstan
þátt í að skapa sérstaklega vinalega
og samheldna fjölskyldu. Það sem
ég sá til daglegra starfa hennar
snérust þau öll um fólkið hennar,
hvort heldur var eiginmann, börn,
barnabörn eða aðra fjölskyldumeð-
limi. Ef Ingibjörg gat aðstoðað eða
glatt var hún tilbúin að leggja sitt
af mörkum.
Eitt af aðal áhugamálum Ingi-
bjargar varættfræði. Ég kom aldrei
að tómum kofanum þegar ættir og
uppruna manna bar á góma. Hún „
átti stóran þátt í að auka áhuga
minn á þessum fræðum, aðstoðaði
við að ganga aðgengilega frá ættar-
skrá sem ég vann að fyrir mörgum
árum og hvatti mig til nákvæmni
í öllum vinnubrögðum.
Þegar ég kom í Kúrlandið með
væntanlegan eiginmann minn
fannst Ingibjörgu ekki verra að
hann var borinn og barnfæddur
Austfirðingur. Vegna tengsla henn-
ar við Austurland og áhuga hennar
að kynnast fólki tókust strax með
henni og Herði góð kynni. í hvert
sinn er þau hittust tóku þau upp
létt spjall um menn og málefni sem
tengdust Austfjörðum.
Við vinkonurnar áttum börnin
okkar á svipuðum tíma og allt frá
fæðingu Gunnars sýndi Ingibjörg
honum vináttu og hlýju. Hún taldi
það alveg sjálfsagt að gæta hans
og bæta honum í hóp barnabarna
sinna sem áttu hjá henni gott og
öruggt athvarf.
Árin hafa liðið, en alltaf hef ég
og fjölskylda mín átt góðan vin þar
sem Ingibjörg var. Við getum seint
fullþakkað fyrir þá vináttu og
trygglyndi sem Ingibjörg og Héðinn
hafa sýnt okkur í yfir tuttugu ár
frá því að fundum okkar bar fyrst
saman.
Fanný Gunnarsdóttir.
+
Innilegar þakkir fyrir auftsýnda samúft
og hlýhug við andlát eiginmanns míns,
föftur okkar, tengdaföftur, afa og lang-
afa,
EVERTS ÞORKELSSONAR,
Bárustíg 10,
Sauðárkróki.
Sigrún Ólöf Snorradóttir,
Jens Evertsson, Ingibjörg Stefánsdóttir,
Snorri Evertsson, Stefanía Jónsdóttir,
Jóhanna Evertsdóttir, Gylfi B. Geiraldsson,
Stefán Evertsson, Oddný S. Matthíasdóttir,
Karlotta Evertsdóttir, Sverrir Elefsen,
Tómás Evertsson, Adena Tefere,
barnabörn og barnabarnabörn.