Morgunblaðið - 28.03.1996, Blaðsíða 2

2 FIMMTUDAGUR 28. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Rækjuverð lækkar um
10-13% á skömmum tíma
„VERÐ á unninni rækju hefur
lækkað að meðaltali um 10-13%
frá því að það var hæst í nóvem-
ber, en lækkunin er minnst á
stærstu rækjunni og meiri á þeirri
minni,“ sagði Tryggvi Finnsson,
formaður Félags rækju- og hörpu-
diskframleiðenda.
Rækjuverð hækkaði verulega á
síðustu tveimur árum, en frá miðju
ári 1994 og til loka síðasta árs nam
hækkunin 58%. í fyrra nam heildar-
útflutningsverðmæti rækjuafurða
um 15,5 milljörðum, en þar af var
verðmæti pillaðrar rækju um 10
milljarðar. Ef verð helst svipað út
þetta ár og það er nú, þá gæti
lækkun á útflutningsverðmæti pill-
aðrar rækju numið allt að einum
milljarði króna.
Tryggvi sagði að vinnslan væri
ekkert farin að örvænta enn. Þó
væri ástæða til að hafa áhyggjur
af þvi, að nægar rækjubirgðir
væru til, kaupendur ættu von á
frekari lækkun verðs og héldu því
að sér höndum með birgðakaup.
Kostnaður við birgðimar færðist
því af auknum þunga yfir á vinnsl-
una. „Ef litið er til lengri tíma, eða
ársins alls, þá er búist við að fram-
leiðsla og neysla verði svipuð og
verið hefur. Rækjuveiðin er kvóta-
bundin og fyrirséð að mestu hver
aflinn verður, en að vísu eru þar
einhver skekkjumörk vegna veiði
á Flæmska hattinum. Núna hefur
verið óvenju góður vetur og engar
frátafir vegna veðurs, veiði mjög
góð og verksmiðjumar unnið kvót-
ann hraðar upp en áður. Kvóti
verður því búinn um mitt sumar,
sem yfirleitt hefur verið mesti
framleiðslutíminn."
Langstærstu rækjumarkaðir ís-
lendinga era í Danmörku og Bret-
Morgunblaðið/Jón Páll Ásgeirsson
ÞAÐ var mokveiði hjá Þor-
steini GK í Öxarfirðinum í
vikunni. í þessu hali komu 3
tonn af rækju upp úr sjó.
landi. „Markaðurinn er mjög við-
kvæmur," segir Tryggvi. „Reynsl-
an sýnir að á meðan verðið var
sífellt að lækka á áranum fyrir
1994 voru ekki alltaf fyrir því
markaðsleg rök og ekki heldur
þegar það rauk upp í fyrra og
1994.“
Tryggvi sagði að aukin fisk-
neysla, t.d. í Bretlandi í kjölfar
umræðu um riðu í nautgripum,
myndi ef til vill einnig þýða aukna
sölu á rækju, en rækjan væri þó
öðravísi vara, sem kæmi ekki í
stað steikurinnar.
Auk pillaðrar rækju selja íslend-
ingar rækju sem er fryst um borð
í toguram og seld hrá til Japans.
Verð á þeim afurðum hefur verið
stöðugt. Hins vegar hefur verð
hækkað á rækju, sem frystitogarar
sjóða og frysta um borð og selja
á Evrópumarkað.
Helga Bachmann leikur stórbrotna persónu margbrotin
Lék með þríbrotið kinnbein
HELGA Bachmann leikkona hef-
ur síðustu daga leikið í þremur
leiksýningum þríkinnbeinsbrotin
með glóðarauga, sem nær frá
augabrún niður á háls. Helga
leikur stórt hlutverk í leikritinu
Þijár konur stórar, sem frum-
sýnt var í Tjarnarbíói sl. sunnu-
dagskvöld. Helga segir að leikrit-
ið fjalli um þijár stórbrotnar
konur, en ein þeirra sé margbrot-
in. Hún segist tileinka konunum
þessi beinbrot.
Helga vaknaði aðfaranótt
föstudags sl. og ætlaði fram á
baðherbergi. Hún sagðist hafa
verið syfjuð og þreytt og ekki
komist lengra en að fótagaflinum
á rúmi sínu. „Þar féll ég með
bravúr með vinstra kinnbeinið á
fótagaflinn. Mér varð svo mikið
um að ég lagðist bara útaf aftur
og sofnaði. Eg vaknaði síðan um
morguninn við skelfingaróp
mannsins míns. Hann vissi í
fyrstu ekki hvers slags óféti
þetta var sem lá við hliðina á
honum því ég var stokkbólgin
og með kolsvart glóðarauga, eitt
það myndarlegasta sem ég hef
séð. Þetta glóðarauga er núna
komið niður á háls og á því fram-
tíð. fyrir sér.“
Helga sagði að það hefði ekki
komist annað að í huga sínum
en að halda áfram við það verk-
efni sem hún hefði verið að vinna
að undanfarna mánuði, að leika
í Þremur konum stórum. Hún
hefði því leikið á lokaæfingu um
kvöldið og á frumsýningu á
sunnudag. Á laugardag lék hún
einnig í Tröllakirkjunni sem sýnd
er í Þjóðleikhúsinu.
„Ég áttaði mig á því eftir að
ég var búin að jafna mig að lok-
inni frumsýningunni, að það var
ekkert kinnbein öðru megin í
andlitinu. Þá fannst mér kominn
tími til að láta taka af mér mynd.
Það kom í Jjós að ég var þríbrot-
in og kinnbeinið hafði fallið inn
í kinnina. Læknarnir gerðu gat
ofan við eyrað og fóru með lítið
tæki á stærð við penna inn fyrir
og fundu kinnbeinið og skelltu
því með smelli inn á milli bein- •
anna. Ég verða að segja að ég
dáist að því góða og hæfileika-
ríka starfsfólki sem tók á móti'
mér á Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
Ég verð því ævinlega þakklát.“
Þurfti hálfa
dós af farða
Eins og nærri má geta þurfti
förðunarmeistari að leggja tals-
vert á sig til að fela marblettinn
fyrir frumsýninguna. Helga
sagði að það hefði þurft hálfa
dós af farða á kinnina. Þetta
hefði hins vegar tekist mjög vel
Morgunblaðið/Þorkell
HELGA ber sig vel þrátt fyrir
að kinnin sé aum og
glóðaraugað sé stórt.
því að förðunarmeistarinn hefði
fengið sérstakt hrós leikhúsgesta
og það hefði hún átt skilið.
Helga sagðist ekki láta þetta
óhapp stöðva sig og myndi því
leika í næstu sýningu á Stórum
konum á skírdag.
4 kærðir fyrir nauðg-
un á Egilsstöðum
Einn mann-
anna var
staddur á
Akureyri
EINN fjögurra manna á Egilsstöð-
um, sem 17 ára stúlka hefur kært
fyrir nauðgun, hefur sýnt fram á
við yfirheyrslur að hafa verið stadd-
ur á Akureyri þegar nauðgunin er
sögð hafa átt sér stað. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins þykir
ýmislegt benda til þess að fleiri
mannanna ijögurra geti fært sönn-
ur á fjarvist sína.
Krafa um gæsluvarhald yfir
mönnunum fjórum, sem sýslumað-
ur á Seyðisfirði hafði lagt fram í
Héraðsdómi Austurlands, var dreg-
in til baka eftir yfirheyrslur yfir
mönnunum, sem hafa allir verið
látnir lausir.
Að sögn Lárusar Bjarnasonar
sýslumanns er málið hins vegar
ekki fullrannsakað.
Nauðgunin var kærð til lögreglu
af barnaverndarnefnd á Egilsstöð-
um um helgina og í framhaldi af
því lagði stúlkan fram kæru hjá
lögreglu þar sem mönnunum fjór-
um, sem eru á þrítugsaldri, var
gefið að sök að hafa nauðgað henni
á víðavangi á Egilsstöðum um það
bil hálfum mánuði áður.
Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins hafði stúlkan far-
ið í læknisskoðun nokkru áður og
ætti áverkavottorð læknis að
liggja fyrir byggt á skoðun nokkru
eftir að meint nauðgun átti sér
stað.
Ekki ástæða til
gæsluvarðhalds
Mennirnir vora yfírheyrðir eftir
að kæra barst, m.a. fyrir héraðs-
dómi þegar gæsluvarðhaldskrafan
var þar tekin fyrir. Þeim var öllum
sleppt úr haldi á sunnudag. Lárus
Bjarnason sýslumaður sagði að
krafan hefði í upphafi verið lögð
fram til þess að leitast við að stað-
festa grunsemdir þær sem rann-
sóknin beindist að. Við athugun á
málavöxtum hefðu komið fram atr-
iði sem urðu til þess að síður hafi
þótt ástæða til að halda mönnunurn
í gæsluvarðhaldi.
Forsætisráðherra svarar skilyrðum kennara um stuðning við flutning grunnskólans
/
Kennarar segja svör
stjórnvalda ófullnægjandi
Tryggingastofnun
Landlæknir
rannsaki
ávísanir 11
lækna
TRYGGINGASTOFNUN ríkisins
hefur sent landlækni beiðni um að
ávísunarvenjur 11 lækna, heilsu-
gæslulækna og sérfræðinga, verði
skoðaðar sérstaklega.
Þessi beiðni kemur í framhaldi af
því að fyórir menn á þrítugsaldri, sem
grunaðir eru um umfangsmikil
tryggingasvik í tengslum við svið-
sett umferðarslys, hafa játað við
yfirheyrslur hjá lögreglu að hafa
svikið út tryggingabætur á grund-
velli læknisvottorða um áverka sem
mennirnir segjast hafa gert sér upp.
Mennirnir fiórir höfðu um 1,1
milljón króna út úr Tryggingastofn-
un auk greiðslu lækniskostnaðar.
Ólafur Ólafsson landlæknir sagð-
ist hafa fengið bréf tryggingaráðs.
„Ég hef hafið athugun og óskað
eftir nánari skýringum læknanna,“
sagði landlæknir. Hann sagði að
farið yrði ofan í vottorðin og sér-
fræðingar kallaðir til ef þurfa þyki.
Hann kvaðst reikna með að athug-
unin tæki nokkrar vikur.
EIRÍKUR Jónsspn, formaður
Kennarasambands íslands, segir að
svar ríkisstjórnarinnar við bréfi
kennara frá 18. mars sl. sé ófull-
nægjandi og kennarar komi ekki að
vinnu við flutning grunnskólans frá
ríki til sveitarfélaga við svo búið.
Eiríkur hefur verið boðaður á fund
í verkefnisstjórn um flutning grunn-
skólans í dag, en hann segist ekki
ætla að mæta á fundinn.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
vildi ekki tjá sig um viðbrögð kenn-
ara. „Ég tel að það hafí í raun verið
óþarft að senda kennurum þetta
bréf því að okkar aðgerð fólst i þeirri
yfirlýsingu að frumvarpið yrði ekki
lagt fram, sem var krafa kennara.
Þeir fóru síðan að hengja einhver
viðbótarskilyrði á þessa kröfu. Það
geta þeir gert í það óendanlega,"
sagði forsætisráðherra.
Eftir að Davíð Oddsson gaf þá
yfirlýsingu á Alþingi að ríkisstjórnin
myndi ekki knýja í gegn frumvarp
um breytingar á Lífeyrissjóði starfs-
manna ríkisins í andstöðu við samtök
opinberra starfsmanna lýstu kenna-
rasamtökin því yfír að fulltrúar
þeirra myndu taka þátt í undirbún-
ingi að flutningi grunnskólans frá
rlkí til sveitarfélaga að' uppfylltum
nokkrum skilyrðum. Skilyrðin lúta
að lífeyrisréttindum kennara, frum-
varpi um réttindi og skyldur kennara
og skólastjórnenda og um samnings-
rétt kennara.
Sveitarfélögin skrifuðu kennurum
bréf fyrir helgi og féllust á skilyrð-
in. Forsætisráðherra skrifaði kenn-
urum bréf í gær þar sem segir að
ríkisstjórnin muni beina þeim tilmæl-
um til nefndar, sem vinnur að samn-
ingu frumvarps um Lífeyrissjúð
starfsmanna ríkisins, að hún yfirfari
og finni sameiginlega forsendur við
mat á lífeyrisréttindum, að tillögur
um breytingar miðist við að verð-
mæti lífeyrisréttinda verði óbreytt á
heildina litið og að tillögur um breyt-
ingar feli ekki í sér skerðingu á
þegar áunnum lífeyrisréttindum
sjóðsfélaga.
Varðandi skilyrði kennara um
frumvarpið um réttindi og skyldur
kennara og skólastjórnenda vísar
forsætisráðherra til bréfs Sambands
íslenskra sveitarfélaga til kennara-
samtakanna. Þá segir forsætisráð-
herra í bréfinu að ríkisstjórnin muni
beita sér fyrir því að frumvarp um
stéttarfélög og vinnudeilur verði að
lögum. Það skerði ekki samningsrétt
samtaka kennara.
Ófullnægjandi svör
Eiríkur sagði. að kennarar hefðu
sett það skilyrði að þeir hefðu áfram
óskert réttindi til að byggja ofan á
núverandi lífeyrisréttindi. Þessu skil-
yrði væri ekki svarað í bréfi forsætis-
ráðherra. Af því væri ekki hægt að
draga aðra ályktun en þetta yrði
ekki tryggt. Hann sagði það ekki
nægja kennurum þegar stjórnvöld
vísa í bréf sveitarfélaganna varðandi
frumvarp um réttindi og skyldur
kennara. Með þvi kæmu þau sér
undan þvi að gefa upplýsingar um
þeirra afstöðu. Eiríkur sagðist ósam-
mála því mati forsætisráðherra að
frumvarpið um stéttarfélög og
vinnudeilur skerði ekki samningsrétt
kennara. Með ákvæði um viðræðuá-
ætlun og tengireglu væri verið að
þrengja samningsréttinn.
„Það er búið að boða mig á fund
í verkefnisstjórninni á morgun P
dag], en ég mun ekki mæta. Fáurn
við ekki skýrari svör frá ríkisstjórn-
inni munum við, forystumenn kenn-
ara, ekki leggja til við fulltrúaráð
°g stjórn kennarasamtakanna að við
tökum þátt í flutningi grunnskól-
ans,“ sagði Eiríkur.
Eiríkur sagðist gera ráð fyrir að
kennarar myndu óska eftir fundi
með stjórnvöldum um málið og knýja
á um skýrari svör.