Morgunblaðið - 28.03.1996, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 28. MARZ 1996
AÐSEIMDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Opið bréf til
þiskups Islands,
Olafs Skúlasonar
HERRA Olafur
Skúlason.
A vígsludegi mínum
fyrir nær 13 árum af-
henti biskup mér
prestsembættið _ með
þessum orðum: „Ég af-
hendi þér hið heilaga
prests- og prédikunar-
embætti: Að prédika
Guðs orð til iðrunar,
afturhvarfs og hjálp-
ræðis; að veita heilög
sakramenti skírnar og
kvöldmáltíðar; að hlýða
skriftum og boða í Jesú
nafni fyrirgefningu
syndanna." Mér eru
þessi orð minnistæð og
stöðugt hef ég haft þau að leiðar-
ljósi enda tók ég þau af fullkominni
alvöru svo sem biskup ítrekaði við
okkur sem þá vígðumst. Mér hafa
líka verið hugleikin orð herra Sigur-
bjarnar Einarssonar biskups í hirðis-
bréfi hans er hann ritar:
„ Vér viljum allir halda þetta heit,
Flóki Kristinsson
reynum að vera því
hollir eftir beztu
samvizku. Enginn
bregður því heiti vilj-
andi eða vísvitandi og
heldur samt áfram að
vera prestur." (Ljós yfir
land, bls. 80) Eg hef
litið svo á, að prests-
dómurinn byggði á
trúnaði við vígsluheitið
og að brot á því varðaði
missi embættisins.
Menn hefur frá
fyrstu tíð greint á um
það hvernig prédikað
skuli á hveijum tíma
og hver sé hin rétta
kenning. Hafa stundum
orðið væringar í kirkjunni um þetta
atriði, oftar þó ágreiningur um
áherslur. Um hitt hafa menn sjaldn-
ast deilt, hvað trúnaður væri og
hvernig beri að halda hann. Það
hefur t.d. ekki verið ágreiningur um
það, svo mér sé kunnugt, að undir-
staða allrar sálusorgunar í kirkj-
Framtíð
Staðarfells
ÞAÐ var mér sér-
stök ánægja að skrifa
nýlega undir _ sam-
komulag við SÁÁ um
framtíð meðferðar-
heimilisins að Staðar-
felli í Dölum, ásamt
þremur öðrum ráð-
herrum.
Að Staðarfelli rek-
ur SÁÁ meðferðar-
heimili fyrir áfengis-
og vímuefnasjúkiinga
og hefur starfsemin
þar sannað gildi sitt í
áraraðir. Starfsemin
hefur notið velvilja
nágranna og Dala-
Óvissu, segir
Ingibjörg Pálmadótt-
ir, er eytt um starfsem-
ina í Staðarfelli.
Ingibjörg
Pálmadóttir
manna allra sem stað-
ið hafa vörð um hana.
Með þessu sam-
komulagi er óvissu
eytt um starfsemina
að Staðarfelli og SÁÁ
hefur til framtíðar
fengið afnot af húsa-
kynnum þar.
Nú er að hefjast
átak til að byggja upp
þennan sögufræga
stað. SÁÁ mun á
næstunni leita til
landsmanna um
stuðning við löngu
tímabært viðhald og
endurnýjun á húsa-
kosti á staðnum. Eg efa ekki að
þjóðin mun taka vel í þá málaleit-
an, líkt og hún hefur áður gert í
þágu áfengis- og vímuefnameð-
ferðar.
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
UlTSAL'A
H
ViEREHRUN
Nú flytjum við búðina og hreinsum til á lager
50 - 90% afsláttur!
í dag og á morgun frá kl. 13 - 18
og laugardag frá kl. 12 - 16
...,k.M.
TÓMSTUND
Reykjavíkurvegi 68 sími 565 0165
Hafnarfirði
Ég fer fram á, segir
Flóki Kristinsson, að
biskup svari af ábyrgð
þessu verki, svo sem
embætti hans kallar
hann til að svara.
unni, þar með talið skriftanna, fæl-
ist í þagnarskyldu og trúnaði milli
prests og sóknarbarna, eða annarra
þeirra sem til prests leita um þau
efni. Sá trúnaður felst í því, að prest-
ur láti ekki neitt uppi um það sem
fram fer á milli hans og skjólstæð-
ings í samræðum þeirra, nema með
fullri vitund og vilja skjólstæðings-
ins. Trúnaðurinn fellst líka í því, að
sóknarbarn geti treyst því, að það
komist á fund prestsins og síðan af
fundi hans aftur án þess að öðrum
sé gert heyrinkunnugt. Um þetta
ríkir löng hefð sem nær svo langt
aftur sem vitað verður, en einnig
rituð ákvæði svo sem siðareglur ís-
lenskra presta segja til um: „Sál-
gæsla byggist á virðingu og trúnað-
artrausti og er því sérstaklega við-
kvæm og vandmeðfarin..." (gr. 2.4).
„Prestur notfærir sér ekki vitneskju
eða tengsl sem hann öðlast við starf
sitt í ábata- eða hagsmunaskyni"
(gr. 2.5). „Prestur er bundinn al-
gjörri þagnarskyldu um allt er hann
verður áskynja í starfi og leynt skal
fara. í sálgæslu og skriftum er prest-
ur áheyrandi í Krists stað. Þess sem
hann verður þannig áskynja má
hann því aldrei láta uppi án sam-
þykkis viðkomandi skjólstæðings"
(gr. 4.1).
Nú hefur það gerst, að þér hafið
tvívegis orðið uppvísir að því, að ijúfa
þennan trúnað og farið með vitn-
eskju yðar í fjölmiðla um ferðir sókn-
arbarna í viðtalstíma minn og gert
það í eiginhagsmunaskyni. Jafnframt
hafið þér dylgjað um þær trúnaðar-
samræður sem fram fóru á milli mín
og skjólstæðinga minna, í því skyni
að varpa rýrð á þá og gera mig tor-
tryggilegan. Til þess að nálgast þess-
ar „upplýsingar" hafið þér nýtt yður
hið háa embætti yðar og persónulega
vináttu eða tengsl yðar við samstarfs-
fólk mitt við kirkjuna.
Það sem hér er um ræðir eru
m.a. ummæli yðar í tímaritsgrein
nýlega þar sem þér segist hafa :
„...fengið hringingu innan úr Lang-
holtskirkju í haust. „Þá var mér sagt
að það sæti kona á skrafi við séra
Flóka. Og það fylgdi sögunni að
þessi kona vildi mér ekki vel. Á þess-
um tíma vissi ég ekki hvað hún
hét.““ (Séð og heyrt, 1. tbl. 1996)
Einnig gáfuð þér samstarfsfólki
mínu við Langholtkirkju fyrirmæli
um að votta bréflega komu tiltekinn-
ar konu í auglýstan viðtalstíma
minn. Það bréf var dagsett hinn 5.
mars sl. og undirritað af Jóni Stef-
ánssyni organista, Margréti Leós-
dóttur húsverði kirkjunnar, Sigur-
björgu Hjörleifsdóttur starfsmanni
Kórs Langholtskirkju og sóknar-
nefndar og Guðmundi E. Pálssyni
formanni sóknarnefndar. Sem kunn-
ugt er, og þér hafið játað, dreifðuð
þér þessu bréfí þegar í stað til fjöl-
miðla úr faxtæki biskupsstofu.
Hagsmunir
þjóðfélagsins
Kristján
Kjartansson
AÐ UNDANFORNU
hefur margt verið rætt
og ritað, sem með ein-
um eða öðrum hætti
tengist umhverfismál-
um og náttúruvernd.
Umræðan er þörf og
tímabær og alveg sér-
staklega þar eð þessi
málefni varða grund-
vallarhagsmuni þjóðar-
innar, ekki aðeins okk-
ar sem nú lifum, heldur
miklu fremur komandi
kynslóða. Skilningur
manna á mikilvægi var-
færni og virðingar í
samskiptum sínum við
náttúruna og umhverfið
hefur verið fremur daufur hér á landi
á liðnum áratugum. Um það vitna
vanhugsaðar og illa skipulagðar
framkvæmdir sem hið opinbera hef-
ur ýmist staðið fyrir eða hvatt til
víðs vegar um landið. En nú hefur
skammsýni vikið fyrir víðsýni, al-
þingi hefur sett lög sem s'egja á
auðskiijanlegan hátt fyrir um hvern-
ig standa skuli að undirbúningi
framkvæmda sem kunna að geta
haft áhrif á umhverfið. Hér er vita-
skuld um að ræða Lög um mat á
umhverfisáhrifum no. 63. 1993 og
reglugerð þeim fylgjandi. Þessi lög
sem eru í samræmi við skuldbinding-
ar okkar á alþjóðavettvangi ættu
allir sem láta sig málefni umhverfis-
verndar varða að kynna sér vand-
lega. í lögunum er almenningi m.a.
tryggður réttur til að hafa áhrif á
framvindu fyrirhugaðra fram-
kvæmda og koma athugasemdum
að. Af einhveijum ástæðum hefur
gætt tregðu hjá stofnunum ríkisins
á framkvæmdasviðinu til að laga
starfsemi sína að breyttu starfsum-
hverfi, enn sem komið er.
Vafasamt gildismat
Það vekur athygli um þessar
mundir að mikið er litið til aukinnar
stóriðju hér á landi sem
leiðar til bættra lífs-
kjara, aukinnar at-
vinnu, aukins hagvaxt-
ar og þar af leiðandi
betra mannlífs. Allt eru
þetta mælanlegir þætt-
ir nema mannlífið sem
ekki er sjálfgefið að
batni við tilkomu stór-
iðju. Alveg sérstaklega
er eftirtektarverð sú
umræða sem nú er fyr-
irferðarmikil í fréttum,
forráðamenn erlends
fyrirtækis eru að hugsa
sig um hvort þeir vilji
reisa hér á landi gamla
málmbræðslu. Aðeins
er rætt um „hagsmuni þjóðfélags-
ins“ ef af framkvæmdinni verður.
Það er alvarleg staðreynd að þegar
ráðamenn þjóðarinnar fjaila um stór-
iðju hér á landi þá er eins og þeir
séu slegnir blindu á hagsmuni þjóð-
Ráðamenn eru slegnir
blindu, segir Kristján
Kjartansson, á
hagsmuni þjóðfélagsins
sem tengjast hreinu
lofti, láði og legi.
félagsins af hreinu lofti, láði og legi.
Allt verður að víkja fyrir vafasömum
ávinningi hinna svoköliuðu „meiri
hagsmuna". Er ekki tími til kominn
að endurskoða gildismatið?
Meiri hagsmunir
í auglýsingu í sjónvarpi eru auð-
lindir landsins tíundaðar, m.a. hreint
loft, vatn og góður fiskur. íslenskar
afurðir eru markaðssettara sem
hreinar og ómengaðar. ísland hefur
í augum erlendra ferðamanna öðlast
Ég hef nú um nokkurt skeið beð-
ið þess að þér hefðuð samband við
mig og gæfuð mér skýringu á þessu
athæfi yðar og bæðust afsökunar.
Mér er nú orðið ljóst, að sú skýring
og afsökun muni ekki verða borin
upp af yðar hendi óumbeðið. Ég get
ekki litið svo á, að umburðarbréf það
sem þér senduð prestum hinn 11.
mars sl. sé fullnægjandi í þessu til-
liti. í því bréfi báðuð þér prestastétt-
ina um að fyrirgefa yður brot yðar
og mátti helst skilja að prestum
bæri skylda til að fyrirgefa yður, sem
væri hið sama og að leysa yður sem
biskup og prest undan ábyrgð á
þessari gjörð yðar. Þér gátuð þess
og í því bréfi, að það væri trúnaðar-
mál og báðuð um að það kæmi ekki
fyrir augu almennings. Samt genguð
þér svo frá hlutunum með því að
senda það á faxtæki, að við gátum
ekki ábyrgst þann trúnað.
í ljósi hins ábyrgðarmikla hlut-
verks yðar í kirkjunni og þeirrar
köllunar yðar sem biskups, að vera
fyrirmynd hennar í öllu líferni með
því að hafa gát á sjálfum yður og
allri hjörðinni sem yður er trúað
fyrir, og í ljósi þess að þér hafið
gefið heit yðar fyrir því að gegna
biskupsþjónustunni með réttsýni og
trúmennsku, þá fer ég þess á leit
við yður að þér biðjist opinberlega
afsökunar á afbroti yðar. Ég bendi
á, að þér skuldið ekki aðeins söfnuði
mínum afsökun, heldur einnig um-
ræddri konu, mér undirrituðum og
kirkjunni allri.
Ég bið yður um að skýra það með
viðunandi hætti hvernig kirkjan á
að geta fyrirgefið yður hið alvarlega
trúnaðarbrot yðar og hvernig hún á
að geta virt yður áfram sem biskup.
Jafnframt fer ég fram á, að þér
svarið ábyrgð af þessu verki svo sem
embætti yðar kallar yður til að svara.
Höfundur er sóknarprestur Lang-
hottskirkju.
mynd hins hreina og ósnortna lands
sem hefur tekist að varðveita mitt
í heimi mengunar og umhverfis-
spjalla. Það er vilji mikils meirihluta
landsmanna að svo verði áfram, á
því leikur ekki vafi, það er og vilji
íslenskra stjórnvalda sem birtist í
alþjóðlegum sáttmálum og skuld-
bindingum sem við erum aðilar að
og fjalla um umhverfisvernd og að-
gerðir til að koma í veg fyrir óþörf
spjöll á landi, ræktuðu og óræktuðu,
mengun sjávar og andrúmslofts.
Þessi góði vilji kemur og fram í
ræðu og riti fjöldasamtaka sem ára-
tugum saman hafa stuðlað að bættri
umgengni okkar við land og um-
hverfi. Það eru því hinir minni hags-
munir sjáifmiðlægra talsmanna
tæknihyggju sem eiga að víkja fyrir
meiri hagsmunum þjóðarinnar af
hreinu landi og vistvænni atvinnu-
starfsemi. Peningasjónarmið, þar
sem tilgangurinn helgar meðalið, eru
úrelt röksemd til réttlætingar ásókn
manna í aukin veraldargæði.
Ný sýn
Nú undir lok tuttugustu aldar er
rétt að horfa til framtíðar og gefa
því gaum hvernig við sem nú lifum
getum best skilað því umhverfi sem
okkur er trúað fyrir til barna okkar,
miklu skiptir að vel takist til. Tækn-
in með ölium sínum mikla mætti
getur bæði tortímt og verndað og
því er afar brýnt að þeir sem starfa
að skipulagsmálum og hönnun
mannvirkja hagi störfum sínum í
samræmi við framsýn lagafyrirmæli
og alþjóðlegar skuldbindingar. Nú
er mál að linni skipuiagsmistökum
og hömluleysi tæknihyggju. Hags-
munum þjóðfélagsins er best borgið
með varfærinni og ábyrgri stefnu
sem byggist á virðingu fyrir náttúr-
unni eins og við höfum fengið tæki-
færi til að skynja hana. Það er vissu-
lega nauðsynlegt að gæta aðhalds í
kostnaði við framkvæmdir og velja
hagkvæmustu leiðirnar þegar þegar
við eigum eitthvert val, en þegar um
er að tefla hina gríðarlegu hagsmuni
sem eru í húfi fyrir okkur Islend-
inga, að viðhalda ósnortinni náttúru
og vistvænum atvinnuvegum, þá
þarf fleira að skoða en kostnaðar-
áætlanir og arðsemisútreikninga.
Höfundur er guðfræðinemi.