Morgunblaðið - 29.03.1996, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 29. MARZ 1996____________________________________________________________________MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Nýtt listahom
MYNPLIST
Gallcrí Ilornid,
II a f n a r s t r æ t i
MÁLVERK,
LJÓSMYNDIR O.FL.
ívar Török og Magdalena M.
Hermanns. Opið kl. 14-18 alla
daga nema mánud. til 31. mars.
Aðgangur ókeypis.
UM ÁRABIL var Listhúsið
Nýhöfn við Hafnarstrætið fastur
viðkomustaður listunnenda á
ferðum sínum um borgina. Síðan
sá staður hætti starfsemi hefur
lítið farið fyrir myndlistinni á
þessum slóðum og því ótvírætt
fagnaðarefni þegar nýr vett-
vangur er opnaður þar fyrir
myndlistina. Gallerí Hornið er
norðan götunnar (í Hafnarstræti
15) og verður rekið í nánum
tengslum við veitingahús með
sama nafni, sem er við hliðina.
Sambýli kaffihúsa og sýningar-
rýmis er vel þekkt hjá okkur, og
því má ætla að þessi tegund sam-
býlis eigi einnig að geta gengið
ágætlega upp.
Salurinn er bjartur og býður
upp á nokkurt veggpláss, sem
ætti að nýtast vel_. Fyrst til að
sýna hér eru þau Ivar Török og
Magdalena M. Hermanns, en
verk þeirra fléttast saman með
ákveðnum hætti, þó þau vinni í
ólíka miðla.
ívar er fæddur í Búdapest og
stundaði sitt listnám í Ungveija-
landi, en hefur búið að mestu og
starfað á íslandi í rúman ald-
arfjórðung. Hann hefur verið
mikilvirkur á sviði leikmynda-
gerðar í gegnum árin, og m.a.
starfað fyrir öll helstu leikhús
landsins, en auk þess hefur hann
unnið að hönnun og kennslu og
haldið nokkrar sýningar á list
sinni. Magdalena stundaði nám í
ljósmyndun í Hollandi og útskrif-
aðist þaðan á síðasta ári, og starf-
ar nú sjálfstætt sem ljósmyndari.
Sýningunni hafa þau gefið
yfirskriftina „Svoleiðis sögur“,
sem vísar til ákveðinnar dulúðar
í viðfangsefninu. Hér getur að
líta akrýlmálverk, grímur og ljós-
myndir, sem tengjast saman i
viðfangsefnum, en þau má helst
kenna við ísmeygilega veröld vís-
indaskáldsögunnar, þar sem dýr
eru menn, eða (sem er næsti bær
við) vel þekkta líkingu dæmisög-
unnar, sem gerir mann úr dýri.
Þetta myndmál er vel þekkt
úr myndasögum jafnt sem
teiknimyndum, en hefur einnig
komið sterkt fram í myndlistinni
hin síðari ár, og má þar benda
á trémyndir þýska höggmyndar-
ans Stepans Balkenhol, sem hafa
notið vaxandi athygli undanfar-
ið. Málverk ívars byggja á slík-
um fígúrum, og eru flest unnin
með sterkum litum, og vísa ýmist
til vísindaskáldsögunnar, eins og
t.d. í „Hættuleg kynni“ (nr. 8)
eða listasögunnar „Eldgleypir“
(nr. 1). Stundum eru hér settar
fram andstæður, sem skilja eftir
spennu í loftinu, án þess að um
bein átök sé að ræða.
Nokkur málverkanna eru
einnig byggð á grímuklæddum
persónum, en það er fyrst og
fremst í ljósmyndum Magdalenu,
sem slíkur hlutverkaleikur nær
sér vel á strik. Maðurinn felur
sig einatt á bak við grímur í líf-
inu, og hér verða grímurnar að
tilvísunum í það sem að baki
býr. í sumum birtist fáránleikinn
(snjómaðurinn ógurlegi í blóma-
garði, nr. 16), í öðrum undrum
lífsins (nr. 7), og í enn öðrum
er spurt hvort gríman sé ef til
vill hið eina raunverulega við
manninn (nr. 18). Það er aðeins
í dansinum við dauðann, sem
maðurinn fær ekki lengur hulist,
og hlýtur að koma fram á eigin
forsendum.
Hér er vel unnið úr kunnug-
legu efni, þar sem er hinn innri
maður okkar allra. Verk þeirra
Magdalenu og ívars ná vel sam-
an og mynda góða heild, sem fer
vel í þessu bjarta rými.
Hér er rétt að senda aðstand-
endum þessa nýja listahorns árn-
aðaróskir í tilefni opnunarinnar,
með von um að hann nái að festa
sig í sessi og að þar verði rekið
öflugt myndlistarstarf í framtíð-
inni.
Eiríkur Þorláksson

nát“
ÞRJÚ ílát eftir Sigríði Erlu.
LIST OG
HÖNNUN
L i s t h ú s 3 9
LEIRLIST
Sigríður Erla. Opið frá kl. 10-18
rúmhelga daga, kl. 12-18 laugar-
daga og kl. 14-18 sunnudaga til 1.
apríl. Aðgangur ókeypis.
SIGRÍÐUR Erla nefnir fram-
kvæmd sína einfaldlega „ílát“
og er það mjög við hæfi, því um
er að ræða ýmiss konar brúks-
hluti. Sigríður lauk námi úr leir-
listadeild MHÍ 1990 og er þetta
frumraun hennar um einkasýn-
ingu, en áður hefur hún þó tekið
þátt í nokkrum samsýningum og
þaraf tveimur í útlandinu.
Öll ber sýningin vott um hóg-
værð og látleysi, sem eru fyrir
margt góðir eðliskostir í upphafi
ferils, en hins vegar saknar mað-
ur einarðlegra átaka til margra
átta svo sem fram komu á sýn-
ingum ungra hér á árum áður.
Af einhveijum ástæðum fara
listnemar dagsins fljótlega að
fást við mjög afmarkað svið í
skólum og halda sig stíft við
það, svo sem um persónuein-
kenni sé að ræða, sem þó er
ekki allskostar rétt. Þannig er
það alþekkt að ungir rithöfundar
leggja gjarnan land undir fót og
ferðist víða, auk þess að þreifa
fyrir sér til margra átta á ritvell-
inum. Ófáir eru þeir sem lagt
hafa fyrir sig myndlistarnám og
áhugi mikilsverðra rithöfunda og
skálda á sjónmenntum er al-
þekktur, svo og náið samband
þeirra við myndlistarmenn.
Þá virðast sumir ungir mjög
hræddir við að missa persónuein-
kenni sín við skoðun safna og
sýninga og þegar þeir sjá eitt-
hvað líkt verkum sínum á mark-
aðnum dettur þeim fyrst í hug
að hugmyndimar séu teknar
frjálsri hendi frá þeim, frekar
en að eiga sameiginlega upp-
sprettu! Minnir það mig alltaf á
dæmisöguna gömlu, um rúss-
neska uppfinningamanninn sem
um áratugi hafði lokað sig inni
í kjallarakompu þar sem hann
var að bjástra við uppfinninguna
miklu á tveim hjólum. En svo
er hún var seint um síðir fullbú-
in, og hann fór af stað á hjólinu
fullgerðu á leið í þorpið sitt til
að kynna uppfinningu sína, sem
var úr tré, spanaði fólk fram hjá
honum á margföldum hraða og
öllu fulkomnari reiðhjólum ef
ekki bifreiðum líka!
Þetta er einungis snjöll dæmi-
saga um að menn eigi aldrei að
loka að sér dyrunum,
heldur stöðugt að
vera að skoða list
annarra og opna svið-
ið. Trúlega segir hún
þeim er les, að list-
rýninum finnist mun-
ir Sigríðar einhæfir
sem er rétt. Hins veg-
ar er það í sjálfu sér
ekki neinn stóridóm-
ur vegna þess að ílát-
in eru vel formuð
þótt nákvæmnin
mætti vera meiri, og
löng leið sé til hand-
bragðs meistara á
borð við Alev Sies-
bye, sem einnig vinn-
ur á sígildum grunni.
Rýnirinn getur og
allt eins borið mikið
lof á listspíruna fyrir
að fylgja mjög sí-
gildri hefð hvað mót-
un ílátanna snertir,
því það er á grunn-
formunum sem allt
veltur. Jafnvel þótt
yfirbragð þeirra sé
full þunglamalegt bætir skreyt-
ingin það upp, og á stundum svo
um munar eins og hvað nr. 14
snertir, sem er gott dæmi um
þýðingu hugmyndaríks skreyti-
flæðis á brúkshlut.
Bragi Ásgeirsson
Höfundasmiðja
Leikfélagsins
Spurning
um orðalag
SJÖTTA sýning Höfundasmiðju
Leikfélags Reykjavíkur verður í
Borgarleikhusinu laugardaginn 30.
marz kl. 16.
Sýndur verður
einþáttungurinn
Spurning um
orðalag_ eftir
Braga Ólafsson.
Þetta er
fyrsta leikrit
Braga sem sett
er á svið en fyrir
skömmu var hljóðritað verðlauna-
leikrit hans, Sumardagurinn fyrsti,
sem verður sent út á vegum Ríkis-
útvarpsins í næsta mánuði.
í kynningu segir: „Spurning um
orðalag greinir frá um það bil
klukkustund í lífi tveggja vina sem
venja komur sínar á lítinn bar í
Reykjavík. Annar þeirra, sem er
smásagnahöfundur, hefur fengið
það verkefni í hendurnar að búa
til auglýsingatexta fyrir gamlan
félaga sem rekur auglýsingastofu.
Þegar leikritið hefst er sá síðar-
nefndi væntanlegur á barinn til að
sækja textann, en vegna þess að
textinn er ekki að fullu mótaður
af hálfu smásagnahöfundarins,
reynir vinur hans, sem er verkefna-
lítill blaðamaður, að koma honum
til hjálpar."
Leikarar í sýningunni eru Ari
Matthíasson, Árni Pétur Guðjóns-
son, Bryndís Petra Bragadóttir,
Kjartan Guðjónsson og María Ell-
ingsen. Leikstjóri er Valgeir Skag-
fjörð.
-----» ♦ ♦----
Ljósmynda-
sýnin g í
Gallerí Geysi
UÓSMYNDASÝNING ljósmynda-
félagsins RGATM verður opnuð á
laugardag kl. 16 í Gallerí Geysi,
Hinu húsinu, við Ingólfstorg.
Ljósmyndafélagið RGATM er
áhugamannahópur þar sem flestir
stunda nám í ljósmyndun, en aðrir
eru viðriðnir félagsskapinn að ein-
hveijum hætti. Myndirnar á sýn-
inguni eru allt frá mannamyndum
til landslagsmynda.
Gallerí Geysir er opið alla virka
daga milli kl. 9 og 23 og um helg-
ar milli kl. 12 og 18. Sýningin
stendur yfir til sunnudagsins 28.
janúar.
Lokatúr í Las Vegas
KVTKMYNPIR
Rcgnboginn
Á FÖRUM FRÁ LAS VEGAS
(„LEAVING LAS VEGAS“)
★ ★ •kV.2
iÆÍksljóri Mike Figgis. Handritshöf-
undur Mike Figgis, byggt á sögu
Johns O’Brians. Kvikmyndatöku-
stjóri Declan Quinn. Tónlist Mike
Figgis. Aðalleikendur Nicolas Cage,
Elisabeth Shue, Julian Sands.
Bandarísk. Lumiere/UA 1995.
SJÁLFSEYÐINGARH V ÖTIN
er tekin við stjórninni í lífi Bens
Sandersons (Nicolas Cage). Áhorf-
endur fylgjast með því á upphafs-
mínútunum hvernig taumlaus
drykkjuskapur leggur feril hans
endanlega í rúst sem handritshöf-
undur í Hollywood. Sanderson
stingur á sig því sem hann á í
reiðufé en brennir aðrar eigur sín-
ar, tekur stefnuna á Las Vegas.
Þar hyggst hann drekka sig í hel
og reiknar með að rubba því af á
svo sem fjórum, fimm vikum. Sera
(Elisabeth Shue), ung og fögur
lúxusmella, verður á vegi hans og
viti menn; með þeim skapast náin
tengsl. En Sanderson hefur meiri
þörf fyrir brennivín en ást.
Ekki leikur vafi á að Á förum
frá Las Vegas - sem gerð var
fyrir smápening, með engum stór-
stjörnum, af leikstjóra sem gert
hafði næst á undan tvær ömurleg-
ar myndir (Liebestraum, Mr.
Jones) og eina sem hvorki var
fugl né fískur (The Browning
Versiorí), er ein af bestu myndum
sem gerð hefur verið um áfengis-
sýki og sjálfseyðingarhvöt, skipar
sér í flokk með sígildum verkum
eins og Glötuð helgi - Lost Week-
end og Dagar víns og rósa - Days
of Wine and Roses. Þegar kemur
að alvarlegum málefnum gripur
Hollywood oftar en ekki til silki-
hanskanna svo úr verða auð-
gleymdar vellur eins og Clean and
Sober og If a Man Loves a Wo-
man, svo getið sé tveggja, nýlegra
Hollywood-tilrauna til að fjalla um
ofdrykkjuvandamálið. Það er í eðli
sínu efni mjög niðurdrepandi, ekki
ætti að bæta úr skák að umhverf-
ið er dekksta hlið Las Vegas og
aðalpersónurnar bytta á brenni-
vínstúr til heljar, mellan hans,
bófar og annað láglífislið. En Figg-
is er ekki á þeim buxunum að
hefja grátsöng né væmnisvíl, hann
skellir okkur bara inn í brenni-
vínstúrinn og segir svona er þetta
í rauninni. Hann og hans fólk er
trúverðugt. Það er ekki verið að
fegra neitt í þessari heimildar-
myndarlegu umljöllun, ekki heldur
verið að velta manni upp úr raun-
um brennivínsberserkja og gleði-
kvenna. Ein ástæðan fyrir því
hversu framvindan er eðlileg og
sannfærandi er ugglaust sú að
Figgis byggir handrit sitt á sögu
eftir rithöfund sem drakk sig í hel
(lauk þeim áfanga um þær mund-
ir sem tökur hófust).
Hjarta myndarinnar er þó ekki
brennivínið, sem er frekar eilífur
bakgrunnurinn, heldur hið ein-
staka samband sem verður á milli
Seru og Sandersons. Hún er ein-
manna, auðsærð og varnarlaus
persóna sem laðast að fyllibytt-
unni þar sem hún finnur að á bak
við brennivínsfnykinn og vaxandi
sljóleikann býr góðmenni með
vandað hjartalag. Þau sjá í gegn-
um fingur sér hvað gallana viðvík-
ur, hæfa hvort öðru eins og kjaft-
ur skel. Slík sambúð endar ekki
öðruvísi en með ósköpum.
Sera og Sanderson eru vel skrif-
uð, krassandi hlutverk og spretta
fram ljóslifandi í frábærri túlkun.
Sanderson er kjörinn fyrir Cage,
sem á í erfiðleikum með að leika
„venjúlega“ borgara en á því betra
með að túlka jaðarmenn á barmi
geðbilunar. Hér er hann í essinu
sínu og á margar minnisstæðar
senur. Ekki síst er hann brennir
fortíðina að baki sér, eftir að hann
tekur ákvörðun um að ekki verði
aftur snúið. Mikil snilli (og áhætta)
er það hjá Figgis að velja Elisa-
beth Shue, sem ekkert hafði áður
leikið annað en lítilfjörleg glans-
píuhlutverk, í vandmeðfarið hlut-
verk mellunnar. Shue segir takk
fyrir sig og sannar, líkt og Stone
í Spilavítinu, að hún er annað og
meira en snoppufríðleikinn. Túlk-
un hennar stenst fyllilega saman-
burð við Lee Remick í Dögum víns
og rósa, er hægt að hrósa henni
meir? Aðrar persónur koma tæp-
ast til sögu, hins vegar hefur Figg-
is verið að gamna sér við að setja
kunnar persónur og leikara úr
skemmtibransanum í smáhlut-
verk. Ef þið takið vel eftir þá
bregður fyrir þeim Julian Lennon,
Ed Lauter, Bob Rafelson, Valeriu
Golino, og sjálfsagt mörgum fleir-
um. Tilgangurinn er óljós. Þá of-
notar hann lagið hans Stings, og
sína eigin tónlist, þó margt megi
gott um hana segja.
Shue kemur yndislega á óvart,
líkt og Figgis og reyndar öll mynd-
in. Á förum frá Las Vegas er djörf
mynd og blaðurlaus í umfjöllun
sinni um vængbrotið fólk og
drykkjusýki. Hittir í mark án þess
að flagga þurfi vasaklútum eða
höggum rigni neðan beltis.
Sæbjörn Valdimarsson

I