Morgunblaðið - 29.03.1996, Síða 30

30 FÖSTUDAGUR 29. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS 60 ÁRA
Karl Steinar Guðnason forsljóri
Morgunblaðið/Sverrir
FORSTJÓRI Tryggingastofn-
unar ríkisins er Karl Steinar
Guðnason.
á tveimur sviðum. Annars vegar
sér hún um samninga við erlenda
aðila vegna læknismeðferðar sem
ekki er unnt að veita hérlendis,
t.d. líffæraskipta, og greiðir hún
hluta af kostnaði við starf sendi-
ráðsprestanra sem veita sjúkling-
um og aðstandendum þeirra mikil-
væga aðstoð. Hins vegar er með
tilkomu EES samninganna og bú-
ferlaflutninga manna milli landa
orðið mun meira um samskipti
milli Evrópulanda vegna læknis-
hjálpar og tryggingamála og hefur
stofnunin á að skipa lögfræðingum
sem annast þennan málaflokk sem
Karl Steinar segir að oft geti
reynst snúinn.
Að lokum er Karl Steinar spurð-
ur um húsnæðismál en ljóst er
þegar gengið er um ganga og
sali Tryggingastofnunar ríkisins
að þar er þröng á þingi og starfs-
menn orðnir aðþrengdir, m.a.
vegna sífellt meira rýmis sem
pappírar og skjöl taka. Sér for-
stjórinn fram á nýtt og betra hús-
næði á næstunni?
- Það er vissulega á verkefna-
skránni að stofnunin fái viðunandi
húsnæði til að geta þjónað við-
skiptavinum sínum almenniiega.
Aðgengið hér er nánast niðurlægj-
andi fyrir aldraða og fatlaða, bíla-
stæði afar fá og langt frá því að
vera fullnægjandi. Þar fyrir utan
fer starf stofnunarinnar nú fram
á fiórum stöðum á höfuðborgar-
svæðinu og því brýnt að leysa
húsnæðisvandann. Eg vonast til
að af því geti orðið í mjög náinni
framtíð. Við eigum nokkurt fjár-
magn til að leggja upp með og
höfum vissulega sterka von um
árangur.
Stofnunin verði hlý-
leg og framsækin og
veiti góða þjónustu
SEXTÍU ár eru um þessar mundir
liðin frá því Ti-yggingastofnun
ríkisins tók til starfa en lög um
alþýðutryggingar tóku gildi 1.
febrúar 1996 og komu til fram-
kvæmda 1. apríl sama ár. Má teija
lögin mikilvægasta framfaraspor í
félagsmálum fyrr og síðar en á
þeim hafa almannatryggingar síð-
an byggst með nauðsynlegum
breytingum og viðbótum. Stofnun-
in tók til starfa í framhaldi af setn-
ingu laganna og starfaði í fjórum
deildum. Nú eru þær orðnar 12
og starfsmenn 190, þar af 50 hjá
25 umboðsmönnum víðs vegar um
landið. Á síðasta ári voru heildarút-
gjöld Tryggingastofnunar rúmlega
31 milljarður króna og ráðstafaði
hún 23,8% af fjárlögum ríkisins.
Lætur nærri að svo til hvert ein-
asta mannsbarn njóti á einhvern
hátt þjónustu stofnunarinnar með
hlutdeild hennar í læknishjálp í
einhverri mynd.
- Lög um almannatryggingar
verða aldrei fullsamin því þjóðfé-
lagsbreytingar og kröfur sam-
tímans kalla á sífeilda endurskoðun
og hefur nýlega verið skipuð nefnd
til að endurskoða núverandi lög.
Ég vona að þeim fylgi góðar úr-
bætur og ég hef frá því ég tók við
starfi forstjóra stofnunarinnar lagt
áherslu á að gera hana viðskipta-
vinavænni, að afgreiðsla og þjón-
usta verði sem greiðust og að hún
verði bæði hlýleg og framsækin,
segir Karl Steinar Guðnason en
hann'tók við starfi forstjóra í októ-
ber 1993. - Við skulum muna að
almannatryggingar eru ekki bara
reiknilíkan og tölur heldur spurn-
ing um viðhorf og eftir því sem
við gerum stofnunina viðskipta-
vænni og allt bótakerfíð einfaldara
því meiri líkur er á að í hugum
fólks verði þessar tryggingar
styrkari.
Reynt að draga úr
skriffinnsku
-Við höfum verið að fara yfir
ýmsa þætti starfsins til að gera
þá skilvirkari og í því sambandi
get ég nefnt að við viljum lengja
gildistíma vottorða til þess að fólk
þurfí ekki stöðugt að vera að
hlaupa vegna þeirra og þannig
erum við að stefna að því að
minnka skriffínnsku og þó að það
hafí kannski ekki tekist eins hratt
og ég hefði viljað þá er það allt í
áttina.
Tryggingastofnun ríkisins starf-
ar nú í allmörgum deildum og eru
tvær deildir stærstar, þ.e. sjúkra-
og slysatryggingadeild og lífeyris-
deildin með samtals um 70 starfs-
menn og í læknadeild starfa 17
manns. Aðrar deildir eru m.a. al-
þjóðadeild, tryggingatannlækna-
deild, bókhald, hagdeild, fræðslu-
og útgáfudeild, hjálpartækjamið-
stöðin og tölvudeild en í tölvumálum
hafa einmitt orðið mikil umskipti á
síðustu árum segir forstjórinn:
- Fyrsti tölvufræðingurinn var
ráðinn tii stofnunarinnar fljótlega
eftir að ég tók við og nú starfa
ijórir í tölvudeild sem bæði sér um
að skrifa sumt af nauðsynlegum
forritum og þjóna öllum tölvu-
rekstri stofnunarinnar. Við feng-
um kerfi fyrir lífeyristryggingarn-
ar hjá Skýrr sem er flókið og við-
amikið kerfí en starfsmenn okkar
eru m.a. að hanna kerfi fyrir
læknadeild, slysa- og sjúkratrygg-
ingadeild og nú er verið að taka í
notkun skráningarkerfi vegna
lyfjaeftirlits og þannig mætti
áfram teija.
Þá réðist hingað fyrsti félags-
ráðgjafinn í fyrra en þar hafði ég
meðal annars í huga að hann tæki
sérstaklega að sér þá foreldra sem
eignast hafa fötluð börn og þurfa
SIGURÐUR Thorlacius tryggingayfirlæknir spjallar við einn
starfsmanninn i læknadeildinni.
VÍÐA er orðin þröng á þingi hjá Tryggingastofnun en starfsem-
in fer nú fram á fjórum stöðum á höfuðborgarsvæðinu.
að leita eftir margháttuðum stuðn-
ingi. Þar er um mikinn frumskóg
að ræða og það er alveg nauðsyn-
legt að við aðstoðum þetta fólk við
að leysa sinn vanda með þeim
meðulum sem við höfum yfir að
ráða og númer eitt er að veita því
hlýja og góða þjónustu.
Aukin samskipti við útlönd
Starf Tryggingastofnunar teyg-
ir sig einnig út fyrir landsteinana
Stefnt að 80% endur-
nýtingu hjálpartækja
UMSVIF í hvers kyns nýjum hjálpar-
tækjum og þjónustu við þau eru um 550
milljónir króna árlega og talið er að um
fjórðungur þjóðarinnar þurfi á slíkum
tækjum að halda til að vera færari um
að taka eðlilegan þátt i daglegu samfé-
lagi. Hjálpartækjamiðstöð Trygginga-
stofnunar ríkisins sem gerð var að sjálf-
stæðri deild fyrir ári sér m.a. um endur-
nýtingu á tækjum sem til þess eru fallin
og er hún nú yfir 50% og er stefnt að
enn meiri endurnýtingu sem sparar
umtalsverðar fjárhæðir. Björk Pálsdótt-
ir forstöðumaður hjálparstækjamið-
stöðvarinna rekur hér á eftir helstu
þættina í starfseminni.
- Hér eru 11 stöðugildi og við erum
þrír iðjuþjálfarnir, síðan tækni- og við-
gerðarmenn og fulltrúar. Hjá okkur fer
fram bæði víðtæk ráðgjöf um notkun
hjálpartækja og mat á umsóknum. Hér
hefur því byggst upp mikil þekking og
reynsla á sviði hjálpartækja og notkun
þeirra og við gerum okkur sérstakt far
um að fylgjast með nýjungum og taka
þær upp eftir því sem aðstæður leyfa.
Allar umsóknir frá skjólstæðingum
Tryggingastofnunar um hjálpartæki
eru afgreiddar hér en til okkar berast
kringum 11 til 12 þúsund umsóknir á ári.
Björk er spurð nánar um ráðgjöf um
notkun hjálpartækjanna: - Þessi deild
Tryggingastofnunar þjónar fyrst og
fremst einstaklingum, þeim sem af ein-
hverjum ástæðum leita til hennar vegna
á hjálpartækja. Þessi ráðgjöf fer oft
fram á spítölum og meðferðarstofnun-
tækjamiðstöðinni. Hér heldur Björk
Pálsdóttir deildarsljóri á griptöng.
um áður en sjúklingar útskrifast. Við
veitum einnig starfsmönnum þessara
stofnana ráðgjöf og erum í samstarfi
við til dæmis Grensásdeild, Reykjalund
og Kristnes í Eyjafirði svo dæmi séu
nefnd. Síðan er mikið um að fólk komi
til okkar beint hingað, bæði sjúklingar
og aðstandendur þeirra og höfum við
ágæta aðstöðu hér til að leiðbeina fólki.
Við stefnum að því að veita góða og
alhliða þjónustu varðandi alla notkun á
hjálpartækjum og benda á og fræða um
möguleika slíkra tækja.
Björk skiptir hjálpartækjum í fjóra
flokka: í fyrsta flokknum eru ýmis tæki
og áhöld sem notuð eru til lengri eða
skemmri tíma, síðan koma einnota tæki,
þá bæklunartæki svo sem spelkur og
gervilimir og síðast meðferðar- og þjálf-
unartæki. Segir Björk að fjárfrekasti
flokkurinn séu spelkur og gervilimir en
kostnaður við þann flokk er um 200
milljónir króna árlega. Reynt er með
útboðum að ná hagkvæmum samningum
vegna kaupa á nýjum tækjum og þjón-
ustu og þannig tókst til dæmis að ná
27 milljóna króna lækkun á bæklunar-
tækjunum áárinu 1995. Starfsmenn
Hjálpartækjamiðstöðvarinnar annast
sjálfir eftirlit og viðhald með tækjunum,
þvo þau og sótthreinsa eftir útlán, fara
yfir þau og lagfæra og stundum þarf
að sérsmíða tæki eða viðbót við tæki. f
mörgum tilvikum eru tækin mjög dýr,
t.d. hjólastólar. Venjulegir stólar geta
kostað 150 til 300 þúsund krónar og
rafmagnshjólastólar eru mun dýrari og
allt uppí um tvær milljónir króna.
Hröð þróun vegna tölvutækni
- Við teljum því mjög mikilvægt og
hagkvæmt að endurnýta þessi tæki og
erum komin í yfir 50% endurnýtingu
sem tejja má gott eftir aðeins tíu ára
starfsemi. Víða á Norðurlöndum er nýt-
ingin komin í 70 til 80% og stefnum við
að því að ná henni á næstu árum, segir
Björk ennfremur.
Er mikil þróun í hjálpartælyum?
- Já, það er óhætt að segja það, sér-
staklega öllu sem varðar raftækni og
tölvubúnað. Þar erum við að tala um
hluti eins og búnað til tjáskipta sem
eykur hæfni og virkni fólks til að tjá
sig og á þessu sviði hafa orðið gífurleg-
ar breytingar og hröð þróun. Við fylgj-
umst með allri slíkri þróun, sækjum
upplýsingar til Norðurlandanna sem við
eigum mikið samstarf við á öllu þessum
sviðum, einnig til annarra Evrópulanda
og höfum nýlega tengst upplýsinga-
banka Evrópusambandsins um hvaðeina
er tengist hagsmunum fatlaðra í þessum
efnum.