Morgunblaðið - 29.03.1996, Blaðsíða 48

- 48 FÖSTUDAGUR 29. MARZ 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Sigríður Magn-
úsína Jóhannes-
dóttir fæddist að
Lokinhömrum við
Arnarfjörð 31. ág-
úst 1918. Hún lést á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur, Grens-
ásdeild, 22. mars
v síðastliðinn eftir
stutta legu. For-
eldrar Sigríðar
T^’voru Jóhannes Jón
Guðmundur Andr-
ésson, bóndi og síð-
ar sjómaður, fædd-
ur 1894, dáinn 1978
og Jóna Agústa Sigurðardóttir,
fædd 1897, dáin 1981. Sigríður
ólst upp á Bessastöðum í Dýra-
firði þar til foreldrar hennar
fluttu þaðan árið 1930 til Flat-
eyrar þar sem þau bjuggu alla
sína starfsævi, en Jóhannes
stundaði þaðan sjómennsku
ásamt almennri verkamanna-
vinnu. Sigríður var elst sex
barna þeirra en systkini hennar
eru Markúsína Andrea, f. 1921,
Kristján Vigfús, f. 1922, Árelía,
f. 1923, Gunnar, f. 1927 og Ingi-
björg Elísabet, f. 1939. Þau eru
nú öll búsett á höfuðborgar-
svæðinu nema Kristján sem býr
á ísafirði. Sigríður giftist þann
10. september 1938 Jóni H.
Guðmundssyni, síðar skóla-
stjóra, f. 3. desember 1913, d.
22. júní 1991. Jón var sonur
hjónanna Guðrúnar Magnús-
dóttur og Guðmundar Einars-
sonar refaskyttu, búsettum að
Brekku á Ingjaldssandi.
Börn Sigríðar og Jóns voru
átta og eru sjö þeirra á lífi. 1)
Sverrir tæknifræðingur, f.
1939, kvæntur Rannveigu Guð-
mundsdóttur alþingismanni, f.
1940. Þeirra börn: Siguijóna,
Það er stór hópur barna, tengda-
barna og barnabama sem með sorg
og söknuði fylgir elskulegri tengda-
móður minni til hinstu hvfldar í dag.
Síðustu ár hafa verið tími áfalla.
Tengdapabbi gekk fyrir fáum árum
brattur og bjartsýnn inn um dyr
sjúkrahúss til að gangast undir að-
gerð en átti ekki afturkvæmt. Yngsti
sonur þeirra Erlingur Andrés, sólar-
geislinn í fjölskyldunni, lést fyrir
rúmu ári eftir fárra vikna erfiða
sjúkdómslegu. Tengdamamma sem
alltaf hefur verið svo létt í Iund og
létt á fæti veiktist skyndilega og
háði sína hinstu baráttu á aðeins
einni viku. Þá baráttu háði hún með
þeirri sömu reisn og hún hefur ávallt
tekist á við lífsgönguna. Sigga
tengdamamma, eins og ég hef alltaf
kallað hana, ólst upp á Flateyri. Á
þeim árum var lífsbaráttan hörð og
ungmennin fóru snemma að heiman
til að vinna fyrir sér.
Tengdamamma var aðeins 15 ára
þegar hún réð sig í vist í Reykjavík
en sumarið eftir dvaldi hún að
Brekku á Ingjaldssandi, þar kynnt-
ist hún sínum prinsi, einum bræðr-
anna úr Qölmenna systkinahópnum
á Brekku, Jóni H. Guðmundssyni,
og þar með voru örlög þeirra.ráðin.
Hugur Jóns stóð til mennta en
g] KERFISÞRÓUN HF.
Fákafeni 11 - Sími 568 8055
Eyjólfur Orri og
Jón Einar. 2) Jó-
hannes Guðmund-
ur húsasmíðameist-
ari, f. 1944, kvænt-
ur Sigrúnu Sigurð-
ardóttur skrif-
stofumanni, f.
1947. Þeirra börn:
Helga Bjarklind,
Elísabet og Krist-
ján. 3) Jóna Elísa-
bet leiðsögumaður,
f. 1946, áður gift
Úlrik Arthúrssyni
arkitekt, f. 1936.
Þeirra dóttir: Snæ-
dís. 4) Önundur yfirlögreglu-
þjónn, f. 1947, kvæntur Gróu
Stefánsdóttur skrifstofumanni,
f. 1961. Þeirra börn: Stefán
Björnsson og Agnes Eir. Börn
Önundar frá fyrra hjónabandi:
Hrönn, Marinó og Ágúst. 5)
Guðrún Helga bankaútibús-
stjóri, f. 1949, gift Baldvin Erl-
ingssyni sölumanni, f. 1946.
Þeirra synir: Björn og Jón Hall-
dór. 6) Erlingur Andrés fv. rit-
stjóri, f. 1950, d. 1995, eftirlif-
andi eiginkona Sigrún Sigurð-
ardóttir skrifstofumaður, f.
1953. Þeirra börri: Sigrún og
Jóhannes Örn. 7) Halldóra
tækniteiknari, f. 1953, gift Ed-
vard K Sverrissyni fram-
kvæmdastjóra, f. 1950. Þeirra
börn: Sigríður Ester og Úlfur
Jóhann. 8) Kristín Sigríður
skrifstofumaður, f. 1960, gift
Jóni S. Ólasyni lögreglumanni,
f. 1960. Þeirra börn: ÓIi Krist-
ján, Guðbjörg Perla og Pétur
Ingi.
Sigríður verður jarðsungin
frá Kópavogskirkju í dag, og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Jarðsett verður í Fossvogs-
kirkjugarði.
möguleikar fátæks bóndasonar
voru á þeim tíma af skornum
skammti. Hann fór í Kennaraskól-
ann og Sigga fékk vinnu á sauma-
stofu í Reykjavík til að dveljast með
honum þar syðra. Það liðu nokkur
ár þar til þau stofnuðu fjölskyldu
en ári eftir að þau giftu sig eignuð-
ust þau frumburðinn Sverri, önnur
fimm ár liðu þar til Jóhannes fædd-
ist en með tíð og tíma urðu börnin
þeirra átta. Tengdaforeldrar mínir
litu á barnahópinn sem sína mestu
hamingju og þökkuðu jafnan barna-
lán sitt. Það var gaman að upplifa
hve þeim fannst fullorðin bömin
miklir vinir sínir enda einstök sam-
heldni í þessari stóru fjölskyldu.
Sigga og Jón fluttu snemma til
fsafjarðar þar sem Jón starfaði sem
kennari og síðar skólastjóri auk
þess sem hann tók þátt í verkalýðs-
og stjórnmálum. Við þær aðstæður
reynir á makann en Sigga var mjög
pólitísk og líkaði því vel pólitísk
umræða á heimilinu. Á Isafirði
bjuggu þau í tvo áratugi, en árið
1963 fluttu þau til Kópavogs þar
sem Jón tók við stöðu skólastjóra
i nýjum Digranesskóla. Sigríður
Jóhannesdóttir var konan á bak við
manninn sinn og lifði í skjóli hans
i þeirri hefðbundnu verkaskiptingu
sem þótti svo sjálfsögð hjá hennar
kynslóð. Hún var afar fríð sýnum
og j)ótti með fallegustu ungu konum
á Isafirði á sínum yngri árum. Ef
hún átti erindi utan heimilis fór hún
af bæ prúðbúin og mjög vel til höxð
og alltaf með hatt. Já, hún var fal-
Ieg með afar hlýja útgeislun og ljúfa
lund. Hún var verkstjórinn á heimil-
inu sem lét hjólin snúast í dagsins
önn og hún var stór þegar á reyndi.
Tengdaforeldrar mínir voru jafn-
réttissinnaðir í uppeldismálum, það
var óvanalegt á þeim árum og til
fyrirmyndar, það var gaman að
upplifa hvernig tengdamamma
skipaði þeim málum. Synirnir voru
fjórir og dætur þeirra fjórar og öll-
um var ætlað að ganga jafnt til
verka á heimilinu væri þess þörf,
hvort sem varðaði uppþvottinn, þrif-
in, að annast innkaup eða hengja
upp bleiur. Minnist ég augnabliks
er ég kom heim frá vinnu og ungur
mágur minn kom út úr þvottahús-
inu með bleiubala á maganum og
á leið sinni upp að snúrunum stjórn-
aði hann aðgerð í indíánaleik af
miklum skörungsskap við full-
komna virðingu félaganna. Ég held
að á því augnabliki hafi ég áttað
mig á mikilvægi uppeldisaðferða
tengdaforeldranna.
Allir synimir reyndust jafnréttis-
sinnaðir eiginmenn í fyllingu tímans
og hafa getað gengið til allra starfa
á heimilum sínum, verið góðir kokk-
ar og jafnvel bakað væri þess þörf.
Bæði stelpur og strákar fengu gott
veganesti, þau þróuðust sem ein-
staklingar, urðu sjálfstæð og sterk
og skemmtilega ólík innbyrðis. Það
var gott að kynnast heimilisbrag
tengdaforeldranna og óvenjulegri
verkaskiptingu ef svo bar undir.
Tengdapabbi baðaði gjaman yngstu
bömin á laugardagskvöldum og kom
þeim í ró meðan eitthvert eldri bam-
anna gekk frá í eldhúsi en tengdam-
amma settist við hannyrðir í stofu
og hlyddi á útvarp. Þá átti hún sína
verðskulduðu stund eftir amstur vik-
unnar. Hún var mikil hannyrðakona
auk þess að pijóna og sauma allt á
bamahópinn sinn að þeirra tíma
hætti. Sigga var afar laghent og hún
var listræn hannyrðakona. Þegar
bamahópurinn var vaxinn úr grasi
skiptust handavinnuverkefnin henn-
ar í tvennt, annarsvegar lopavinnu
og pijónles á barnaböm og seinna
barnabarnabörn, hinsvegar fíngerð-
ustu tegund af hekluðum milliverk-
um og orkeruðum blúndum á sæng-
urver og kodda og hafa öll börnin
og fullorðin barnabömin m.a. eign-
ast slíkar gersemar.
Tengdamamma hafði sérstaklega
fallega söngrödd. Á ísafjarðarárun-
um söng hún bæði í kirkjukórnum
og Sunnukómum, og hún söng í
kirkjukór Óháða safnaðarins í
Reykjavík fyrstu árin eftir að hún
flutti suður. Söngur var henni í blóð
borinn, hún söng við störf sín, virt-
ist kunna öll ljóð og sálma og fór
vel með íslenskt mál og texta. Okk-
ur fjölskyldunni hennar fannst henn-
ar rödd björtust og tæmst. Þær eru
góðar minningamar um sunnudags-
morgna með steikarilm úr eldhúsi
og bjartan söng Siggu tengda-
mömmu þar sem hún tekur undir
messusönginn í útvarpinu og þær
einkennast af hugarró. Siggu var
gestrisni í blóð borin og margir hafa
haft á orði við mig gegnum árin hve
elskulega, glaðlega og opnum örm-
um hún taki gesti sem að hennar
garði ber. Þó þröngt væri á þingi á
Isafjarðarárunum var ávallt auðsótt
mál að hýsa góða gesti og þeim vel
gert. Þetta var eitt þeirra heimila
sem vinir barnanna sóttu í og þar
sem þeir fundu að þeir væm aufúsu-
gestir Alltaf opið hús og glaðværð
ríkjandi. Flest tengdasystkini mín
áttu sín unglingsár í Kópavogi.
Heimilið að Alftröð 5 stóð gegnt
Víghólaskóla, gagnfræðaskólanum
sem þá var, og þetta gestrisna heim-
ili varð eins og félagsmiðstöð vina
bamahópsins sem með tveggja ára
millibili fetuðu fræðsluveginn upp í
gagnfræðaskóla. Frá þeim ámm eru
margar skemmtilegar minningar
bundnar við Álftröðina og ótrúlegt
að hugsa til þess hvernig ávallt vom
til reiðu kúffull kleinubox, jólakökur
og annað góðgæti fyrir hressa
stráka og glaðar stelpur sem fylltu
eldhúsið hennar tengdamömmu.
Allir sem kynntust þessari yndis-
legu konu fengu á henni mikið dá-
læti. Þannig naut hún ástríkis allra
ungmennanna sem í áranna rás
áttu hjá henni skjól, hún hlaut sér-
stakan vinarsess hjá systkinahópn-
um mínum sem hún sýndi mikla
ástúð frá fyrstu kynnum, og þannig
hefur hún laðað að sér ólíkustu ein-
staklinga í gegnum árin. Hún var
bæði falleg og góð.
Þegar ég tæplega 18 ára ungling-
ur stundi því upp við hana að við
Sverrir, sonur hennar sem þá var
að hefja iðnnám, ættum von á barni
og væmm hjálparþurfi tók hún mig
undir sinn stóra fjölskylduvæng og
varð mér sú móðir sem ung stúlka
í þessari aðstöðu þarfnast. Hún lét
sig ekki muna um í fyllingu tímans
að taka tilvonandi tengdadóttur inn
á heimilið og meðtaka hana í barna-
hópinn sinn. Já, ég varð eitt af henn-
ar bömum og aldrei bar skugga á
í sambandi okkar sem varð að órofa
vináttu sem spannaði nær 40 ár.
Hún tók að sér að passa þetta fyrsta
bamabarn sitt, Siguijónu, sem frá
fyrstu tíð átti stóran sess í hjarta
ömmu, en þeim átti sannarlega eftir
að fjölga bamabörnunum sem áttu
skjól hjá ömmu í lengri eða skemmri
tíma og þann hóp skipuðu báðir
synir okkar Sverris, Eyjólfur Orri
og Jón Einar. Sjálf eignaðist hún
Kristínu, yngstu dótturina, árið eftir
að hún varð amma.
Við höfum búið hvor nálægt ann-
arri að undanskildum þeim árum
sem við hjónin bjuggum erlendis
sem hefur skapað eftirsóknarverðar
aðstæður fyrir börnin okkar sem
hafa átt í Siggu tengdamömmu þá
umhyggjusömu og ástríku ömmu
sem flesta dreymir um. Fyrir börn
og barnaböm er það góð minning
að hveiju sinni sem við sóttum hana
heim eftir að hún varð ein fagnaði
hún okkur í einlægni og að skilnaði
kvaddi hún með bros á vör og þakk-
læti fyrir komuna, aldrei ákúrur ef
nokkur tími hafði liðið frá síðustu
heimsókn, aldrei kvartað um ein-
semd þótt við vissum betur. Þegar
ég reyni að draga fram mannkosti
Siggu tengdamömmu verð ég að
minnast á einstakt samband hennar
og Ingibjargar yngstu dóttur Jóns,
sem bjó hjá Siggu og Jóni árin sem
hún var í framhaldsnámi.
Það er ekki síst verk tengda-
mömmu hve yngsta systirin er sjálf-
sagður hluti þessa samheldna
systkinahóps og hún var sem eitt
þeirra einnig nú á vökustundunum
við sjúkrabeðinn sem staðfestir
visku og kærleik gjöfullar konu.
Tengdamóðir mín var sannarlega
merkiskona. Á kveðjustundinni er
mér efst í huga þakklæti fyrir öll
hin góðu ár. Blessuð sé minning
hennar sem nú fer í friði til fundar
við þá tvo sem hún hefur svo sárt
saknað.
Rannveig Guðmundsdóttir.
Þegar fyrrverandi tengdamóðir
mín Sigríður M. Jóhannesdóttir,
glæsileg kona, er farin héðan yfir
móðuna miklu þá langar mig að
kveðja hana með nokkrum línum.
Fljótlega eftir að þau hjónin Sigríð-
ur og Jón Halldór fluttu suður með
barnahópinn sinn var ég orðin hei-
magangur þar á Álftröð 5. I seinni
tíð hefur mér oft verið hugsað til
fyrstu kynna okkar. Og er ljúft að
minnast þeirra stunda sem við átt-
um saman tvær að spjalla. Frásagn-
argleði hennar og ættaráhugi vöktu
sífellt meiri áhuga hjá mér á lifnað-
arháttum fyrri tíma, þá er hún var
að vaxa úr grasi. Og myndin stækk-
aði. Kærleikurinn sem hún bar í
bijósti til ættingja og þeirra sem
hún hafði kynnst vel í gegnum tíð-
ina, lýsir hennf vel. Það var því
næstum eins og að hafa komið áður
á þá staði sem ég ásamt fjölskyldu
minni heimsótti fáum árum síðar á
Vestfjörðum og nutum þá í leiðinni
gestrisni ættingja hennar. Sigríður
var sífellt að hlúa að börnum og
barnabörnum á þann hátt sem
henni einni var lagið. Baka flat-
brauð, heilu staflana, búa til kæfu,
því nógir voru munnarnir. Síðan
fengu allir með sér heim svolítið til
viðbótar. Ég hef grun um að þegar
svo bóndinn sem hún mat svo mik-
ils og kenndi sig ávallt við kom
heim að kvöldi þá hafi allt verið
uppurið eins og hún sagði svo oft.
Hún var alltaf að útbúa eitthvað
fyrir aðra og gefa. Vel til höfð og
í fallegum kjólum við öll verk sem
hún tók sér fyrir hendur og með
svuntu bara þegar á þurfti að halda.
í henni bjó gömul hefð eins og að
fara aldrei út nema í dragt eða
kápu og með hatt. Þannig minnist
ég hennar alla tíð.
Um tíma pijónaði hún einstak-
lega góða vettlinga sem ég kunni
vel að meta, og af gæsku sinni,
aukalega, fyrir mig, tvenn pör til
SIGRÍÐUR M.
JÓHANNESDÓTTIR
að eiga síðar. Sængurföt fyrir öll
barnabörnin úr silkidamaski með
hekluðu milliverki eða leki og
blúndu, merkt hveijum og einum.
Allt unnið eftir hana sjálfa. Alveg
óþreytandi sat hún við hannyrðir,
hlustaði á útvarp og fylgdist með
eins og hún gat jafnt í pólitík sem
og öðru. Ég reyndi nokkur skipti
að læra hjá henni að orkera blúndu
en hún er eina konan sem ég hef
séð gera slíkt í metravís. Nokkrum
sinnum lánaði hún mér skyttu og
sýndi mér handtökin við þessa
blúndugerð og skemmtum við okkur
konunglega við tilburðina hjá mér
við að orkera en þó vissar um að
æfingin væri fyrir öllu.
Ekki get ég látið hjá líða að minn-
ast þess hversu einstakt það var
að leita til hennar og þeirra hjóna
og gilti þá einu hvort um húsnæði
eða barnfóstrustörf í stuttan eða
langan tíma var að ræða. Viðeig-
andi hjálpsemi var sjálfsögð, án
umhugsunar kom svarið, gerðu
bara svo vel ef þú getur gert þér
þetta að góðu, þannig var það bara.
Alltaf voru Sigríður og Jón Halldór
aflögufær við börn og barnabörn
sín sem nutu þá um leið gæsku
þeirra og leiðsagnar.
Það var því auðvelt að leita til
þeirra þegar ég flutti aftur suður
með fjölskyldu mína árið 1982, sjálf
á leið í framhaldsnám og börnin á
tímamótum, tilbúin að skipta um
skóla. Áður hafði sonur minn Marinó
búið hjá þeim skólastjórahjónum um
vetur, verið í skóla hjá afa sínum
og notið umhyggju ömmu á 5. í
Álftröðinni var auðvelt að koma sér
fyrir, með afa og ömmu í húsum
hlið við hlið á 5 og á 3. Síðan þá
hefur margt breyst og nú síðustu
árin voru þær ömmumar einar eftir.
Ein á 5 og ein á 3 eða þangað til
að Sigga á 5 flutti í Fannborg 8,
ekki svo langt frá. Þangað var gam-
an að koma og fylgjast með hversu
vel hún kom sér fyrir, lærði á nýjar
aðstæður í góðum félagsskap, ennþá
sífellt að vinna í höndunum, naut
útsýnis til allra átta og gat horft á
sólarlagið eins og það best getur
orðið út við sjóndeildarhringinn. Á
góðviðrisdegi þegar ég heimsótti
hana fyrst á nr. 8 trúði hún mér
fyrir hugrenningum sínum þar sem
við sátum og nutum útsýnis til vest-
urs, sáum Perluna bera við himin,
fallegan garð þar fyrir neðan, og
þaðan var stutt yfir á Álftanesið og
svo sá hún til Bessastaða.
Núna að leiðarlokum flyt ég
henni þakklæti mitt, bestu þakkir
fyrir allt. Hjálpsemi við mig og
börnin mín Hrönn, Marinó og Ág-
úst. Kveðjur frá okkur og frá móð-
ur minni Guðrúnu D. Kristjánsdptt-
ur og systkinum mínum Pétri Óm-
ari og Ágústu Sigrúnu á Álftröð 3.
Harpa Ágústsdóttir, fyrrum
tengdadóttir.
Nú er hún elsku amma horfin á
vit feðranna. Hún amma sem við
kölluðum alltaf ömmu í Álftröð var
alltaf svo blíð og góð. Hún var ein-
staklega ömmuleg. Amma var alltaf
brosandi. Hún gat alltaf séð það
góða í hveijum einstaklingi og aldr-
ei heyrðum við hana segja styggð-
aryrði um nokkurn mann. Hún
amma var lítil og fíngerð og alltaf
svo fín. Aldrei fór hún neitt öðru-
vísi en í sínu fínasta taui með ótal
hálsfestar og fallega eyrnalokka.
Heima fyrir var hún einnig í kjólum
eða pilsi enda sagði hún okkur það
að afi vildi alltaf hafa hana fína
og þannig skyldi hún alltaf vera.
Amma var allfaf iðin. Þegar við
komum í heimsókn var hún einatt
pijónandi vettlinga og sokka á ótal
barnabörn og enn fleiri barnabarna-
börn. Þetta voru góðir sokkar og
ekki munum við nokkurn tímann
geta keypt hlýrri vettlinga en þá sem
hún ptjónaði. Amma heklaði einnig
mjög fallega og höldum við að allir
afkomendur hennar eigi mjallhvít
sængurföt með hekluðum blúndum
og vandlega saumuðum upphafs-
stöfum í. Þessi sængurföt notuðum
við alltaf við hátíðleg tækifæri eins
og á jólunum og munum við að sjálf-
sögðu gera það áfram.
I Álftröðinni var alltaf líf og fjör