Morgunblaðið - 30.04.1996, Qupperneq 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1996
URVERINU
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
Algengasta rækjuverðið
tæpar 90 krónur á kíló
SKIPTAR skoðanir eru um þá úr-
skurði um rækjuverð sem Úrskurð-
arnefnd um fískverð hefur felit á
Snæfellsnesi. Útgerðarmenn benda
á að úrskurðirnir séu hærri en
meðalverð á ófrystri rækju og að
þeir taki ekki _mið af lækkandi af-
urðaverði. Ósamkomulagi um
rækjuverð milli þriggja rækjuskipa
og Sigurðar Ágústssonar h'f. var
vísað til Úrskurðarnefndar um fisk-
verð. Úrskurðurinn féll fyrr í mán-
uðinum á þann veg að Sigurði Ág-
ústssyni hf. bæri að greiða 100
krónur fyrir 270 stykki í kílói og
færri, 70 krónur fyrir 270 til 330
stykki í kílói og 60 krónur fyrir 330
stykki og fleiri. Úrskurðurinn gildir
til mánaðamóta, en þegar hefust
tekizt samkomulag milli fyrirtækis-
ins og áhafna bátanna um lægra
verð frá þeim tíma til hausts.
Þetta er sjöundi úrskurðurinn á
þessu ári og gildir hann fram í
maíbyijun. Málsatvik voru með
þeim hætti að áhafnirnar á Svani,
Kristni Friðrikssyni og Hamrasvani
sættu sig ekki við tilboð Sigurðar
Ágústssonar hf. um að fá 90 krón-
ur fyrir 230 stykki og færri kílóið,
85 krónur fyrir 231 til 270 stykki,
70 krónur fyrir 271 til 330 stykki
og 50 krónur fyrir 331 stykki og
fleiri.
Yfir 30% af rækju í febrúar
fóru á verði yfir 100 krónum
„Þetta er úrskurðað með seljend-
um og oddamanni," segir Sævar
Gunnarsson, fundarstjóri Úrskurð-
arnefndar um fiskverð. „Menn hafa
auðvitað ekki verið sáttir við úr-
skurðinn vegna þess að ekki náðist
samkomulag."
Sævar er spurður hvernig standi
á því að úrskurðurinn sé upp á
hundrað krónur á meðan meðalverð
Deilt um verð á
rækju til vinnslu á
Snæfellsnesi
hafi verið 92 krónur í febrúar. „Ein-
faldlega vegna þess að verð á
ferskri rækju eru líka langt yfir
hundrað krónum," svarar hann.
„Það eru yfir 30% af þeim 4.400
tonum sem voru afgreidd í febrúar
á verðinu yfir 100 krónum.“
Hann segir að Úrskurðarnefndin
hafi úrskurðað verð þrívegis þar
sem hæsta verð sé 100 krónur. Síð-
an eigi eftir að koma í ljós hvað
meðalverðið verði þegar búið verði
að landa aflanum.
Einnig nefnir hann að útgerðar-
menn og sjómenn hafi komist að
samkomulagi eftir áramótin um
verð á innfjarðarrækju í ísaljarð-
ardjúpi. Þá hafi verið samið um að
verðið yrði 109 krónur í janúar.
„Innfjarðarrækjan er smærri en
verðhæsta rækjan í úrskurðinum,
en samt gátu útgerðarmenn fallist
á samninga," segir Sævar. „Ástæð-
an er sú að þar er ekkert kvóta-
brask. Það er ekkert verslað með
innfjarðarrækjuna og þá er hægt
að borga fyrir hana sanngjarnt
verð.“
Eigum inni hækkun
Hann segir tilgangurinn með
Úrskurðamefnd um fiskverð sé ein-
faldlega að hækka það frá einhliða
ákveðnu verði. „Málið snýst um það
að við höfum verið a ðdragast aftur
úr í verði og gífurleg óánægja hef-
ur verið með það meðal sjómanna,“
segir hann. „Áður en Úrskurðar-
nefndin varð til var verðið einhliða
ákveðið af kaupendum."
Sævar tekur ekki undir þær radd-
ir að útgerðin standi ekki undir
svona háu verði þegar afurðaverð
fari iækkandi. „Útgerðirnar geta
greitt svona hátt verð vegna þess
að hráefnishlutfall í framleiðslu-
verðinu er ekkert nálægt því komið
í það sem það var þegar Verðlags-
ráð ákvarðaði verðið,“ svarar hann.
„Það vantar stóran hlut í það
sem var þegar Verðlagsráð var síð-
ast virt. Það þýðir að við eigum
mikið eftir enn til að komast í þann
punkt sem verðið var í þá. Við telj-
um því að þrátt fyrir verðfall á
smárækjunni eigum við inni þessa
hækkun."
Hæsti úrskurður sem þekktist
„Það verð sem var afgreitt inn á
Stykkishólmi er alveg út úr kort-
inu,“ segir Sigurður Sigurbergsson
hjá Soffaníasi _ Cecilssyni hf. í
Grundarfirði. „Ástæðan er sú að
afurðaverð hefur fallið mikið á þess-
um tíma.“
Hann segir að Soffanías Cecils-
son hafi fengið úrskurð í haust upp
á hundrað krónur eða sama úr-
skurð og núna sé felldur á Sigurð
Ágústsson hf. „Þegar við fengum
á okkur hundrað króna úrskurðinn
vil ég meina að það hafi verið
hæsta verð sem þá þekktist," segir
Sigurður.
Síðan segir 'hann að það hafi
komið hlé á rækjuvertíðinni, afurða-
verð hafi hríðfallið og ekki sjái enn-
þá fyrir endann á því. Birgðasöfnun
hafi aldrei verið eins mikil í rækj-
unni og núna. „Við erum að borga
85 krónur fyrir 270 stykki og
færri.“
Að sögn Sigurðar hafa úrskurð-
irnir alltaf verið hærri en meðal-
rækjuverð og þess vegna hafi það
alltaf verið að hækka. Hann segir
að aðrir stærðarflokkar á rækju en
270 stykki og færri hafi lítil sem
engin áhrif á verðið. Sá flokkur sé
yfir 99% af þeim afla sem berist á
land.
„Þegar sagt er að rækjan fari á
100 krónur er verið að dsema á
okkur 100 krónur," segir hann. „Á
síðustu tveimur árum hefur tvisvar
sinnum gerst að við höfum farið
yfír 270 stykki. Flokkur yfir 270
stykki er ekki til á þessu svæði.“
Sigurður er heldur ekki ánægður
með að allur kostnaður falli á út-
gerðina. Til dæmis hafi verið léleg
veiði í Kolluál undanfarið og þess
vegna þurfi að senda Grundfirðing
norður fyrir land. Þar með falli sex
til sjö króna aukakostnaður á út-
gerðina.
Rækjuvinnslan í mikilli kreppu
„Mér finnst þessi úrskurður alveg
fáránlegur," segir Stefán Garðars-
son, framkvæmdastjóri Snæfell-
ings. „Þetta verð er alltof hátt mið-
að við forsendur fyrir rækjuverði í
dag. Ég er t.d. að borga um áttatíu
krónur þannig að mér finnst þetta
alltof hátt. Úrskurðurinn er ekki í
takt við raunveruleikann og það
sem er að gerast í rækjunni í dag.“
Stefán segir að afurðaverð hafi
lækkað um 15% þannig að rækju-
vinnslan geti ekki borgað það hrá-
efnisverð sem verið sé að úrskurða.
Rekstur rækjuvinnslunhar leyfi það
ekki. Ef íslendingar ætli að halda
áfram að verka rækju verði þeir
að gjöra svo vel að ve''a í takt við
markaðsverð á rækju á hveijum
tíma.
„Annars gengur þetta ekki upp,“
segir hann. „Ef þetta ætti að vera
gegnum gangandi verð yrðu rækju-
verksmiðjur að hætta. Þetta er allt
í lagi á meðan afurðaverð er hátt
erlendis, en það er hending að
maður selji kíló og kíló um þessar
mundir. Og þegar maður er að selja
þá er það á lágu verði þannig að
rækjuvinnslan er í mikilli kreppu
að mínum dómi.“
Morgunblaðið/Helgi Mar Ámason
RÆKJUVEIÐI hefur farið ört vaxandi undanfarin ár, en afurða-
verð verið í lágmarki þar til á síðasta ári. Það er nú farið að
lækka á ný. Það þarf því ekki að vera eins mikill hagur að því
og áður að fá gott hal eins hér sést.
Reuter
*
Olympíueldur á ferð um
Bandaríkin
ÓLYMPÍUELDURINN kom til
Bandaríkjanna fyrir helgina og
hófst strax boðhlaup með hann
um landið þvert og endilangt. í
því taka tugþúsundir hárra sem
lágra þátt og á myndinni leggur
12 ára fötluð stúlka, Kourtni
Swanson frá Honolulu á Hawai,
sinn skerf til kyndilhlaupsins í
San Franciscó í Kaliforníu.
Lipponen hótaði
að segja af sér
Helsinki. Morgunblaðið.
PAAVO Lipponen,
forsætisráðherra
Finnlands, hótaði á
föstudag að segja af
sér ef þingflokkur
jafnaðarmanna sam-
þykkti ekki tillögu
ríkisstjórnarinnar
um skertar atvinnu-
leysisbætur. Nú hafa
fjórir stjórnarflokk-
ar af fimm sam-
þykkt tillöguna og
aðeins- Vinstra-
bandalagið (fyrrv.
kommúnistar) hefur
ekki tekið afstöðu.
Skerðing fram-
lags til atvinnuleysisbóta er þátt-
ur í sparnaðaráætlun ríkis-
stjórnarinnar sem stefnir að jafn-
vægi í ríkisfjármálum. Hafa eink-
um hægrimenn undir forrystu
Saulis Niinistös fjármálaráðherra
kappkostað að sparnaðaráætl-
uninni verði framfylgt. Vinstri-
flokkar í stjórninni hafa verið
uggandi enda samþykktu jafn-
aðarmenn ekki tillöguna fyrr en
forsætisráðherrann lýsti því yfir
að þetta væri spurning um hvort
stjórnin héldi velli.
Skerðingin bitnar einkum á
fólki yngra en 25 ára. Verði til-
lagan samþykkt getur þetta fólk
ekki fengið eðlilegar bætur nema
það fari í framhaldsnám. Einnig
er kveðið á um að menn þurfi
að vinna í að minnsta kosti 10
mánuði til þess að fá fullar at-
vinnuleysisbætur.
Hingað til hefur lág-
markstíminn verið 6
mánuðir.
Vinstrabanda-
lagið úr
stjórninni?
Skerðing atvinnu-
leysisbótanna hefur
valdið mestu átökun-
um til þessa innan
fimm flokka ríkis-
stjórnar Lipponens.
Stjórnarsamsteypa
Hægriflokksins,
jafnaðarmanna,
Vinstrabandalags-
ins, Græningja og Sænska þjóð-
arflokksins tók við fyrir rúmu
ári. Fyrstu mánuðir stjórnarinnar
einkenndust af miklum einhug.
Stjórnin tók margar erfiðar
ákvarðanir um takmörkun á rík-
isútgjöldum.
Nú virðast vinstri öflin innan
stjórnarinnar hafa komið að leið-
arlokum hvað varðar skerðingu
félagsmálaútgjalda. Vinstra-
bandalagið mun íhuga þann kost
að fara í stjórnarandstöðu.
Vinstrimenn eru samt ekki nógu
margir til þess að ógna þingmeiri-
hluta stjórnarinnar. Verkalýðs-
armur jafnaðarmanna hefur
hingað til stutt Lipponen en þeir
sjö þingmenn sem greiddu at-
kvæði á móti tillögunni á þing-
flokksfundinum eiga ef til vill
eftir að fá fleiri til liðs við sig.
PAAVO Lipponen