Morgunblaðið - 01.06.1996, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
KAUPMANNASAMTÖK íslands stóðu ný-
lega fyrir ráðstefnu undir yfirskriftinni
„Langur afreiðslutími í verslunum, til hvers-
fyrir hverja". Mörg framsöguerindi voru
flutt á fundinum og voru langflestir á þeirri
skoðun að krafa um lengri afgreiðslutíma
verslana væri sett fram af neytendum sem
vilja hafa verslanir opnar þegar þeir þurfa
á því að halda. Einnig kom fram sú skoðun
að verðlag í verslunum með lengri af-
greiðslutíma sé hærra og kaupmenn verið
ásakaðir um að álag á verslunarfólk jaðri
oft á tíðum við þrældóm.
Benedikt Kristjánsson, formaður Kaup-
mannasamtakanna, setti fundinn og rakti
þessar ásakanir á hendur kaupmönnum.
Hann taldi þær nokkuð orðum auknar en
fagnaði eigi að síður að um þetta væri
rætt og minnti á að fundurinn væri einung-
is vettvangur málefnalegrar umræðu en
ekki væri stefnt að sérstökum reglum eða
lögum þar að lútandi.
Á fundinum spunnust nokkrar umræður
um þær reglur sem giltu um afgreiðslutíma
verslana fyrir árið 1991 þegar núverandi
reglur gengu í gildi. Jón Júlíusson, kaup-
maður í Nóatúni, sagði að grundvallarbreyt-
ingin varðandi þessi mál væri sú að verka-
lýðsfélögin væru nú betur í stakk búin til
að standa vörð um hagmuni umbjóðenda
sinna. Hagmunir neytenda hefðu og breyst
og fólk verslaði í síauknum mæli utan venju-
legs verslunartíma. Einnig hefði orðið veru-
leg breyting á verslunarháttum í þéttbýli
með tilkomu stórmarkaða.
Ósanngjarnt gagnvart
dagvinnufólki
Óskar Magnússon, framkvæmdastjóri
Hagkaups, sagði að í fæstum tilvikum væri
langur afgreiðslutími vinnuþrælkun, heldur
krefðist hann mikillar skipulagningar sem
flestir kaupmenn færu eftir. Hinsvegar
gæti langur afgreiðslutími haft í för með
sér óréttlæti gagnvart fólki sem vinnur
venjulegan dagvinnutíma og oft væri þar
NEYTENDUR
Langur afgreiðslutími í verslunum
Opið eftir
kröfum neytenda
um að ræða elsta og besta starfsfólkið.
Afleysingafólk sem ynni á kvöldin og um
helgar væri hinsvegar með helmingi
skemmri vinnutíma að fá sama kaup og
dagvinnufólk og
fastafólk. Óskar
taldi aðtil að bæta
úr þessu þyrfti að
lækka yfirvinnu-
kaup og hækka
dagvinnukaup.
Afskipti
sveitarstjórna
í lágmarki
Óskar áréttaði
þá skoðun Hag-
kaups að af-
greiðslutími ætti
að véra- gefinn
frjáls. Hann sagði að kaupmenn ættu fyrst
og fremst að byggja á þörfum viðskipta-
vina. Undir þetta tók einnig Jón Magnús-
son, varaformaður Neytendasamtakanna,
og sagði að afgreiðslutíma verslana ætti
að miða fýrst og fremst við þarfir seljanda
og þarfir neytenda á þeim tíma sem honum
hentar. Hann bætti við að allstar þar sem
afgreiðslutími væri frjáls hefðu ekki orðið
neinar deilur nema um vinnulöggjöf og
tryggja þyrfti hagsmuni þeirra sem starfa
í þessum geira.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, formaður
sambands íslenskara sveitarfélaga, sagði
að afgreiðslutími verslana væri mun lengri
en samþykktir borgarinnar frá árinu 1987
kvæðu á um og
önnur sveitarfé-
lög hefðu haft að
leiðarljósi. Fram
að því hefði verið
talið eðlilegt að
löggjafarvaldið
og sveitarfélögin
kæmu að þessu
máli með einum
eða öðrum hætti.
Vilhjálmur sagði
þetta viðhorf
hafa verið lífseigt
og þar af leiðandi
hafi átt sér stað
misræmi milli einstakra sveitarfélag í þess-
um málum. Það hefi verið þess valdandi
að afskipti sveitarfélaga af afgreiðslutíma
verslana minnkuðu og orðið til að rýmka
hann miðað við það sem hann hafði verið
um áratuga skeið. Hann taldi að mikil
meirihluti sveitastjórnarmanna væri fylgj-
andi því að afgreiðslutími smávöruverslana
væri gefin frjáls, núverandi staða mála
væri að mörgu leiti ásættanleg fyrir alla
aðila málsins og breytinga ekki þörf. „Sam-
þykktir sveitarfélaga um afgreiðslutíma
verslanna fela í sér sameiginlega hagsmuni
viðskiptamanna, verslunarmanna, kaup-
manna og sveitarfélaga. Afskipti sveitar-
stjórna eiga að vera í lámarki en verslunar-
eigendur og verslunarfólk eiga að semja
um frekari útfærslu málsins innan þeirra
marka sem lög og samþykktir segja til
um,“ sagði Vilhjálmur.
Brot á
kjarasamningum
Ingibjörg R. Guðmundssóttir, formaður
Landssambands íslenskra verslunarmanna,
sagði í framsögu sinni að ákvæði í kjara-
samningum varðandi frí verslunarmanna
væru margbrotin, einkum vegna þess að
fólk vildi auka tekjur sínar en einnig af
ótta við uppsögn. Þá benti Ingibjörg á að
ekki sé meira verslað í búðum þó lengur
sé opið og því hljóti að fylgja aukinn kostn-
aðum sem neytendur verði að greiða. Einn-
ig væri það öruggt að langur afgreiðslutími
héldi niðri dagvinnulaunum afgreiðslufólks.
Ingibjörg sagði þann afgreiðslutíma sem
að nú væri í verslunum hafa mjög mikil
áhrif á fjölskyldulíf afgreiðslufólks. Mörg
fyrtæki væru enn með ófullnægjandi vinnu-
fyrirkomulag og sama fólkið ynni meira og
minna allan afgreiðslutíma þessara fyrir-
tækja. „Það hefur vantað mikið upp á að
hér sé rekin fjölskyldustefna sem tryggir
að foreldrar hafi nægan tíma aflögu til að
ala upp börn og sinna einkalífi," sagði Ingi-
björg.
Ingibjörg tók fram að hún þekkti engin
trúarbrögð þar sem að ekki væri lögð
áhersla á að fjölskylda hefði einn dag á
viku fyrir sig. Sr. Vigfús Þ. Árnason, sókan-
arprestur í Grafarvogi, fullyrti þetta og
lagði á það ríka áherslu að kaupmenn héldu
í siðvenjur og hefðir. Hann sagði nauðsyn-
legt að fólk hefði einn dag á viku fyrir sig
og fjölskyldu sína og benti á að meira að
segja skaparinn sjálfur hefði þurft einn frí
dag í viku.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
ÓSKAR, Árni Þór og Ingvar við grillið.
140 gerðir af kaffivél-
um fáanlegar hérlendis
ÞAÐ vefst líklega fyrir mörgum
hvaða kaffivél á að kaupa því sam-
kvæmt markaðskönnun sem gerð
var á vegum Neytendablaðsins
nýlega eru um 140 mismunandi
gerðir af sjálfvirkum kaffikönnum
til sölu hér á landi.
Um er að ræða 112 hefðbundn-
ar kaffivélar og 26 vélar til að búa
til expressó og cappuccino.
í nýútkomnu blaði Neytenda-
samtakanna er viðamikil umfjöllun
um kaffivélar og þar kemur fram
bæði verð á vélunum, hversu mik-
ið magn þær taka, hvort vatnið
er hitað áður en það rennur, hvort
þær eru með dropaloka, rofa fyrir
skammta og hvort þær slökkva á
sér.
í blaðinu er einnig ítarleg úttekt
á landbúnaði bæði hér á landi og
í Evrópusambandinu, fjallað er um
tilboð fyrir þá sem hyggjast ger-
ast áskrifendur að Internetinu.og
um hvernig spara má hitunar-
kostnað. Þá er meðal annars grein
um þau verðmæti sem búa má til
úr rusli, því velt fyrir sér hvort
íslenskir neytendur þurfi umboðs-
mann og umfjöllun um húsnæðis-
mál.
Heitt í kolunum
ÓSKAR Finnsson, Ingvar Sigurðs-
son og Ámi Þór Arnórsson, mat-
reiðslumenn á Argentínu Steik-
húsi, eru með þætti á Bylgjunni á
laugardögum þar sem þeir fjalla
um grillmat og meðlæti. Birtar eru
hér á neytendasíðu á laugardögum
þær uppskriftir sem fjallað ér um
í þáttunum.
Almennt um
marineringu
„Til eru margar tegundir af
marineringum og eru ýmsir sem
eiga eigin uppskrift", segir Ámi.
— En tii hvers er marinerað?
„Fyrst og fremst til að gefa
hráefninu bragð. Flestar mariner-
ingar innihalda einhveija sým sem
hjálpar til við að gera kjötið meyrt.
Við grillun á marinemðu kjöti
þarf að muna að hreinsa hana vel
af áður en grillað er, vegna þess
að flestar marineringar innihalda
einhveija fitu, en öll aukafita er
óæskileg. Aukafitan lekur í steik-
ingunni niður í glóandi kolin þar
sem kviknar í henni og þá er stutt
í að grillsteikin brenni.
Gott er að smyija marineringu,
BBQ-sósu eða sinnepi á kjötið rétt
undir lokin á grillunni,
Köld mangósósa
1 krukka mango chutney (ca. 340 g)
________250 g mgjones___________
____________2 tsk. karrí________
________1 tsk. engiferduft______
________3 msk. púðursykur_______
____________'h tsk. salt________
Nýmulinn svgrtur pipgr
Aðferð: Öllu er blandað saman,
hrært vel og látið samlagast í ca.
6 tíma. Gott með svínakjöti og
fiski.
Paprlkukryddolía
_________2 V; dl sojaolíq__________
_________3 'Adl ólífuolíq__________
2 msk. þurrkaður chili pipar (Mc
_________Cormick)__________________
_________1 msk. pqprikuduft________
_________2 lárvióarlaut mulin______
_________1 tsk. soxaður engifer____
_________2 tsk. sinnepsduft________
2 hvítlauksgeirar, grófsaxaðir
Öllu blandað saman og látið
samlagast í 3 daga í flösku. Geym-
ist í kæli í 2 mánuði. Þessi olía
er góð til penslunar á grillsteik.
Sparnaður á rafmagni
Stutt þvottakerfi
og lægra hitastig
VENJULEGAR uppþvottavélar nota
um 2 kwh i hvern uppþvott. Sé þveg-
ið einu sinni á dag allan ársins hring
er ársnotkunin 730 kWh og kostnað-
urinn því á sjötta þúsund krónur á
ári. Samkvæmt upplýsingum frá
Rafmagnsveitu Reykjavíkur borgar
sig að fylla uppþvottavélina þegar á
að þvo því hún notar jafnmikla orku
hvort sem mikið eða lítið er.jivegið
í einu. Notið sparnaðarhnaþp eins
oft og kostur er. Þá borgar sig ekki
að þvo í uppþvottavélinni potta og
önnur áhöld sem taka mikið rými.
Til að spara rafmagn er mælt mað
að þvegið sé sem fyrst upp eftir
máltíðir svo matarleifar nái ekki að
þorna. Þá nægir nefnilega stutt
þvottakerfi og lægra hitastig en ella.