Morgunblaðið - 09.06.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
Læknar hafa lykilstöðu í kerfínu
sakir þess dulúðuga ljóma sem um
þá leikur. Sameinað átak þeirra
um ráðdeildarsemi mundi skila
miklu til almannaheilla. Ýmsir
þeirra hafa hins vegar stofnað lít-
il konungdæmi innan kerfisins.
Nálgist einhver ríki þeirra, eins
og heimilislæknar gera nú, upp-
hefjast ramakvein og ógurlegt
vopnabrak.
Það gleðilega er hve margir sem
annast aldraða láta sér ekki nægja
að skjólstæðingarnir „séu tandur-
hreinir á tánum“ eins
og Danir segja, heldur
vilja auka virðingu fyrir
þeim, gera líf þeirra
hamingjusamara. „Það
er ekki hægt að vinna
í öldrunarþjónustunni
nema þykja vænt um
gamalt fólk,“ sagði
einn. Margir hamra á
því að þótt einstakling-
ur eigi erfitt með hreyf-
ingar og tjáningu, og virðist lítill
bógur, eru almenn mannréttindi
ekki úr gildi fallin. Margir hafa
kviðið því alla ævi að verða upp á
aðra komnir.
Oft er ráðskast með aldraða,
þeir fá lítið að vita um hvert
stefnir. Ættingjar og starfsfólk
er á þönum, láta þá bíða, svara
ekki spurningum þeirra, drepa
málum á dreif.
„Mér finnst skelfílegt að heyra
talað við fólk með áttatíu eða níu-
tíu ára vinnu og lífsreynslu að
baki eins og óvita,“ segir Rósa
Kristjánsdóttir á öldrunarlækn-
Yfir auðum rúmum
Bregðum okkur aðeins aftur í
tímann í samfylgd Margrétar Guð-
mundsdóttur sagnfræðings. í bók
hennar um Hvítabandið, Aldarspor
(1995), er sagt frá því hvernig
útlendingar, franskir sjómenn,
danskir Oddfellowar og kaþólskar
nunnur komu upp fyrstu sjúkra-
húsunum hér á landi um síðustu
aldamót, en Reykjavíkurdætur
söfnuðu fyrir Landspítalanum.
Félagskonur Hvítabandsins reistu
svo hjúkrunarheimili við
Skólavörðustíg. Það
framtak nokkurra hús-
mæðra mátti virðast óðs
manns æði. En trú
þeirra gaf þeim styrk,
að Guð hefði „látið pen-
ingana verða til, til þess
að þeir gætu orðið til
hjálpar þeim sem bágt
eiga“ (bls.236).
Allt þetta framlag til
sjúkrahúsmála mætti tómlæti yfir-
valda. „Reykjavíkurbær tók á
móti óskabarni Hvítabandsins,
eins og illa siðaður krakki. í gögn-
um félagsins er ekki að finna staf-
krók um að þakkað hafi verið fyr-
ir gjöfina“ (bls.197).
Nú, hálfri öld síðar, veltir heil-
brigðiskerfíð þrjátíu og sjö millj-
örðum á ári. Samt er það svo skelf-
ing illa statt að nærri 200 rúm
standa auð og uppbúin á deildum
sem sumar hveijar verða lokaðar
til áramóta. Eins og fram hefur
komið í fréttum er sparnaður af
þessu nánast enginn. En sár-
„Það er ekki
hægt að vinna
í öldrunar-
þjónustunni
nema þykja
væntum
gamait fólk,“
SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1996 23
Sumaríð er komið í
Valhúsgögn!
___ *
Valhúsgögn ÁRMÚLA8, SÍMl 812275. (D !?" I|
Vinsælu, sænsku garðhúsgögnin frá KWA
eru komin aftur. Gegnvarin fura - gæði í gegn.
15 ára reynsla á íslandi. Mikið úrval áklæða*
Blað allra landsmanna!
- kjarni máisins!
maxFactor
i Frábærar
vörur
Frábært verð
FRIR VARALITU
STRETCH NEW
maskarinn:
✓Augnháranæring sem
nærir augnhárin.
✓Nýr og betri bursti.
✓Ilmefnalaus og
ofnæmisprófaður.
✓Lengir augnhárin.
Max Factor maskarar:
Sretetch-, Linsu, Aqua-,
Higth def.-, Curve-
8f Curl maskari.
JÚNÍ - TILBOÐ
Með hverjum
keyptum Max Factor
maskara fylgir frír
JÚNÍ - tilboðið fæst á
flestum sölustöðum
maxFactor
-snyrtivöruverslunum
og apótekum.
ÞÓTT Elín Þóra Guðlaugsdóttir þurfi heita bakstra við liðagigt-
inni er hún Iistamaður í höndunum, við útprjón, málun
á tré og hvaðeina.
ingadeild Landspítalans í Hátúni,
hjúkrunarfræðingur og djákni.
Tengingin við kirkjuna vekur
traust. Fólk fer að tala um það
sem sækir á hugann. Mjög afsak-
andi í fyrstu: „Ég má nú ekki tefja
þig...“
Oft er ráðskast með aldraða,
þeir fá lítið að vita um hvert
stefnir. Ættingjar og starfsfólk
er á þönum, láta þá bíða, svara
ekki spurningum þeirra, drepa
málum á dreif.
„Þegar fólk fer að létta á hjarta
sínu er eins og opnist gáttir,“ seg-
ir Rósa. Kynslóðin sem nú er öldr-
uð var ekki alin upp við að bera
tilfínningar sínar á torg. En nú
getur uppgjörið ekki beðið lengur.
Sárar minningar sem sökkt hafði
verið niður á botn í sálardýpinu
þröngva sér upp á yfirborðið. Það
svíður í sár sem aldrei hafa gróið.
Atvik úr bernsku, áföll og ást-
vinamissir. Eða þegar foreldrar
með stóran barnahóp sendu ein-
hver þeirra í fóstur - því var ég
sendur en hann varð kyrr? Gerði
ég rangt, eða var brotið á mér?
Fæst fyrirgefning syndanna við
dauðans dyr?
„Margt af því sem stríðir á hug-
ann,“ segir Rósa, „veigrar fólk sér
við að ræða við sína nánustu.“
Hún segist ekki hefðu trúað því
að óreyndu að þörfín fyrir andleg-
an stuðning væri svo brýn.
þreyttir aðstandendur eru sviptir
möguleikum á að komast í sum-
arfri. Stoðkerfi fjölskyldunnar
brestur þá fyrr en ella því eins og
fjallað var um í fyrri grein hefur
um 150 öldruðum, sem verða að
fá hjálp allan sólarhringinn, verið
úthýst úr kerfinu. (Fyrir utan alla
þá yngri sem eru á biðlistum eftir
aðgerðum.) Getið þið séð fyrir
ykkur Hvítabandskonur eða nunn-
ur í Landakoti yfir auðum rúmum?
Elli og hrörnun bíða okkar allra.
Spurningin er ekki hvort, heldur
hvenær það gerist. En síðasta
áfangann getur orðið undir högg
að sækja. Sumir eru lamaðir af
ýmsum sjúkdómum, aðrir illa
áttaðir eins og heiðurskona sem
fannst um hánótt á náttkjólnum
úti á götu, enn aðrir búa í heilsu-
spillandi kjallörum og skúrum.
„Skiljið þið ekki að gamalt fólk
hefur sál,“ æpti ung og örvingluð
vinkona mín og brast í grát fyrir
framan vingjarnlegan félagsmála-
fulltrúa þegar hún komst að því
að kerfíð hafði engin úrræði til
lausnar. Önnur eldri og lífsreynd-
ari, Margrét Indriðadóttir, lengi
fréttastjóri útvarps, sagði af meiri
kaldhæðni: „Fer ekki að verða
tímabært að setja hámarksaldur á
íslendinga?"
Höfundur cr sngnfrædingur.
Komdu og skoðaðu einfaldlega bestu íbúðirnar
í bænum á sunnudag milli kl. 13.00 - 15.00
Berjarimi 32-36
Góður gardur með berjalautu
Stórar svalir eða einkagarður
Sér inngangur í hverja íbúd
íbúðir afhentar fullbúnar
Val á gólfefnum og innréttingum
Þvottahús í íbúð
2ja, 3ja og 4ja herbergja íbúðir

Lág greidslubyrði á mánuði, eða kr. 33.540*
*2ja herbergja ibúd
I Ármannsfell hf. tekur é sig oll afföll af 25 ára húsbréfum
Ármannsfell hf. w™*™*
Funahöfða 19 • Sími 577 3700 • http://nm.is/armfell
- kjarni málsins!