Morgunblaðið - 25.06.1996, Blaðsíða 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FORSETAKJÖR ’96
Skoðanakönnun
Gallups
Guðrún
bætir mest
við sig
FYLGI Guðrúnar Agnarsdóttur hef-
ur aukist síðustu daga ef marka
má niðurstöður skoðanakönnunar
sem Gallup gerði dagana 20. til 23.
júní vegna forsetakosninganna 29.
júní nk. Samkvæmt henni hefur
Ólafur Ragnar Grímsson mest fylgi
eða 43,7%, þá Pétur Kr. Hafstein,
28,1%, Guðrún Agnarsdóttir 24%
og Ástþór Magnússon 4,3%.
Þeir sem voru óákveðnir við
fyrstu spurningu voru spurðir hvem
þeir myndu líklegast kjósa. Ofan-
greindar tölur fást þegar þessar
tvær spurningar eru lagðar saman.
Eftir að Guðrún Pétursdóttir dró
framboð sitt til forseta til baka
hefur Guðrún Agnarsdóttir bætt við
sig mestu fylgi miðað við fyrri
kannanir Gallups. Fylgi hennar fer
úr 15% upp í 24%. Fylgi Ólafs Ragn-
ars fer úr rúmlega 40% í tæplega
44%, fylgi Péturs Kr. fer úr 30% í
rúmlega 28% og fylgi Ástþórs fer
úr 3,3% í 4,3%.
Óákveðnir og þeir sem neita að
svara eftir fyrstu spurningu eru
23%. Eftir aðrar spumingu em þeir
10%.
Fjórðungur skiptir
hugsanlega um skoðun
Spurt var hvort viðkomandi
myndi hugsanlega kjósa annan
frambjóðanda sem hefði meiri
möguleika ef sá frambjóðandi sem
viðkomandi hugðist kjósa hefði
hverfandi möguleika á að ná kjöri.
Um fjórðungur kjósenda Péturs,
Guðrúnar og Ástþórs telja líklegt
að þeir skipti um skoðun. Stuðn-
ingsmenn Guðrúnar, sem telja lík-
legt að þeir skipti um skoðun, skipt-
ast jafnt á milli Ólafs og Péturs.
Stuðningsmenn Péturs vilja Guð-
rúnu mun fremur en Ólaf.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FORSETAFRAMBJÓÐENDUR sátu fyrir svörum á opnum fundi Félags framhaldsskólanema og
Hins hússins á Ingólfstorgi á laugardag.
Útifundur ungs fólks með frambjóðendum
Sammála um lækkun
áféngiskaupaaldurs
FÉLAG framhaldsskólanema og
Hitt húsið stóðu fyrir opnum fundi
með forsetaframbjóðendum á Ing-
ólfstorgi síðastliðinn laugardag.
Yfírskrift fundarins var Ungt fólk
og forsetinn, og sátu frambjóðend-
ur fyrir svörum um ýmis mál sem
snerta ungu kynslóðina.
Frambjóðendurnir fjórir voru
sammála um ýmis mál sem eru
ungu fólki mikilvæg, s.s. að
tryggja þurfi atvinnuöryggi og
jafnan rétt til náms. Allir voru á
einu máli um að forsetinn ætti að
standa vörð um jafnan rétt allra
þjóðfélagsþegna, óháð kynferði,
trúarskoðunum eða kynhneigð, og
ætti tvímælalaust að taka afstöðu
í slíkum málum. Þá svöruðu allir
þeirri spurningu játandi hvort
lækka ætti áfengiskaupaaldur nið-
ur í 18 ár.
Fundargestur spurði frambjóð-
endurna hvort forsetaembættið
væri ekki bara áhrifalaust punt-
embætti. Pétur Kr. Hafstein,
Guðrún Agnarsdóttir og Ólafur
Ragnar Grímsson vildu ekki taka
undir þetta og sögðu að forsetinn
gæti haft mikil áhrif þótt hann
hefði ekki pólitísk völd. Ástþór
Magnússon sagði hins vegar að
embættið væri algjörlega áhrifa-
laust ef forsetinn væri í vasanum
á forsætisráðherra, en ef forset-
inn þyrði að hafa sjálfstæðar
skoðanir gæti hann haft veruleg
áhrif.
Frambjóðendur voru spurðir að
því hvað greindi þá að, hví ætti
að kjósa einn þeirra fremur en
annan. Pétur Kr. Hafstein kvaðst’
leggja megináherslu á þýðingar-
mikið hlutverk forsetans í stjórn-
kerfinu og íslensku þjóðlífi, en
sagðist ekki geta verið dómari í
eigin sök. Guðrún Agnarsdóttir
sagði einnig að erfitt væri að
bera sig saman við hina frambjóð-
endurna, það væri hlutverk kjós-
enda. Hún sagði að stefnumál sín
væru hugsjónir um betra samfé-
lag og kvaðst vilja leitast við að
tendra samstöðu meðal þjóðarinn-
ar um þau gildi sem þurfa að
vera kjölfesta í velferðarþjóðfé-
lagi, og efla samábyrgð, samhjálp
og samvinnu meðal landsmanna.
Ástþór Magnússon sagði að val
þjóðarinnar stæði á milli sín, sem
litríks og sterks forseta, og hinna
frambjóðendanna, sem hann
sagði vera litlausa og hrædda við
að taka afstöðu gegn ríkisstjórn-
inni. Ólafur Ragnar Grímsson
sagði það vera svolítið ósann-
gjarnt að spyrja frambjóðendur
hvað greindi þá að, og sagðist
ekki vilja fara út í mannjöfnuð.
Að lokum voru frambjóðendur
spurðir hvort nokkuð í fari þeirra
gæti hamlað því að þeir yrðu góð-
ir forsetar íslands. Pétur Kr. Haf-
stein sagði að hann hefði ekki
boðið sig fram ef hann teldi að
eitthvað hamlaði því að hann yrði
góður forseti. Guðrún Agnarsdótt-
ir sagði að helst kæmi til greina
að hún væri ekki nógu dugleg að
ná til sem flestra kjósenda_til að
kynna þeim stefnumál sín. Ástþór
Magnússon kvaðst verða frábær
forseti og hafði engu við það að
bæta. Ólafur Ragnar Grímsson
sagði að hann óttaðist mest að
verða of duglegur, því góður for-
seti yrði að geta slappað af.
Forsetaframbjóðendurnir fjórir lofa breytingum á orðuveitingum nái þeir kjöri til embættis
Von á áherslubreytingu
Ástþór
Magnússon
Guðrún
Agnarsdóttir
Ólafur Ragnar
Grímsson
Pétur Kr.
Hafstein
ORÐ forsetaframbjóðendanna
fjögurra gefa til kynna að von sé
á áherslubreytingu við orðuveit-
ingar á Bessastöðum. Forsetafram-
bjóðendurnir virðast sammála um
að meira þurfi að fara fyrir viður-
kenningum vegna sérstakra af-
reksverka. Allir lofa forsetafram-
bjóðendurnir því að ef svo fari að
þeir nái kjöri verði hægt að sjá
áherslubreytingu á næsta nafna-
lista vegna orðuveitinga.
Ástþór Magnússon sagði að sér
fyndist að vel mætti endurskoða
tilhögun orðuveitinga. „Ég tel að
ekki sé við hæfi að vopnlaus og
friðsöm þjóð veiti viðurkenningar
í formi orða enda hafa orður hern-
aðarlegt ígildi. Viðurkenningar
mætti veita með öðrum hætti. Mér
finnst að veita ætti viðurkenningar
fyrir hetjudáðir eða sérstaka
frammistöðu í þágu fólksins í land-
inu, t.d.hefði verið vel við hæfi
að veita viðurkenningar fyrir
björgunarstörf í snjóflóðunum í
Súðavík- og á Flateyri,” sagði
hann,
Ástþór sagði eðlilegt að endur-
skoða viðurkenningar vegna eðli-
legra starfa embættismanna.
Hvatningarviðurkenning
Guðrún Agnarsdóttir forseta-
frambjóðandi sagði fulla ástæðu
til að endurskoða reglur um orðu-
veitingar. „Mikilvægt er að varð-
veita þá grunnhugsun sem að baki
orðuveitingum býr, þ.e. að viður-
kenna afrek og vel unnin störf af
hvaða tagi sem er. Jafnframt þarf
að huga sérstaklega að hvatning-
arviðurkenningu og líta þá til allra
þeirra fjölmörgu sem vinna þjóð-
inni ómælt gagn með hljóðlátum
hætti á hverjum degi,“ sagði Guð-
rún.
„Sem dæmi má nefna Laufeyju
Jakobsdóttur, „ömmuna í Grjóta-
þorpi“, sem hjálpaði unglingunum
á Hallærisplaninu og í miðbænum
sem voru í vanda staddir. Mér
finnst hún mjög vel að sinni viður-
kenningu komin.“
Yngra fólki veitt viðurkenning
Ólafur Ragnar Grímsson telur
nauðsynlegt að gera breytingar á
veitingu fálkaorðunnar. Fyrst og
fremst eigi að veita hana fyrir
sérstök afrek og mikilvægt fram-
lag til þjóðfélagsins. „Það setur
fálkaorðuna í vissar ógöngur að
hún sé í jafn ríkjum mæli og raun
ber vitni veitt ákveðnum hópi
embættismanna og ráðamanna í
þjóðfélaginu nánast fyrir það eitt
að hafa mætt sómasamlega í vinn-
una í 30 ár þannig að þeir eigi
hana sýslumenn, hæstaréttardóm-
arar, ráðuneytisstjórar og aðrir
slíkir nánast í áskrift.
Ég held að einkum eigi að horfa
til þess að veita fálkaorðuna ein-
staklingum sem hafa unnið mikil-
væg verk og ég get tekið sem
dæmi ef ungir athafnamenn reisa
atvinnulíf byggðarlags úr rústum
eðaryðja nýjar brautir í atvinnu-
lífi íslendinga, eins og t.d. strák-
arnir í Oz svo ég taki nú dæmi,
þá geti fyllilega verið réttlætan-
legt að veita þeim fálkaorðuna
þótt þeir séu ekki orðnir þrítugir.
Á sama hátt verðskulda einstakl-
ingar sem hætta lífi sínu hvað
eftir annað við björgunarstörf við
erfiðar aðstæður einnig fálkaorð-
una ogjafnvel frekar en ýmsir
aðrir sem fá hana nánast fyrir
bara embættisstörf," sagði hann.
Hann tók fram að sér fyndist
rétt að veita fálkaorðuna fyrir
sérstök verk á sviði menningar
og lista. Einkum og sér í lagi
bæri listafólkið hróður íslands
víða um heim. „Við getum nefnt
t.d. okkar ágætu óperusöngvara
marga, sem eru að gera garðinn
frægan víða um heim, eða fólk
eins og Björk, sem ég veit ekki
hvort hefur fengið orðuna eða
ekki, en mér finnst að hún sé
ágætt dæmi um að óþarfi sé að
bíða með að veita henni æðsta
heiðursmerki íslands þangað til
hún er komin á elliár.
Og af því að ég sá mynd af
Björk með Birni Bjamasyni
menntamálaráðherra í Morgun-
blaðinu finnst mér óþarfi að hann
sé æðra settur í virðingarskala
fálkaorðunnar en Björk, með allri
virðingu fyrir hinum ágæta
menntamálaráðherra."
Ólafur Ragnar telur ástæðu til
að gera grein fyrir því hvaða er-
lendis ríkisborgarar fá fálkaorð-
unum og hvers vegna, á svipaðan
hátt og þegar íslendingar eiga
hlut að máli.
Ekki sjálfvirkni
Pétur Kr. Hafstein forsetafram-
bjóðandi segir að sér finnist
ástæða til að breyta tilhögun orðu-
veitinga. „Að forsetinn hafi að
leiðarljósi að verið sé að færa
fram þakkir fyrir hönd þjóðarinn-
ar fyrir einhver sérstök afmörkuð
og tiltekin verk eða svið þar sem
menn skara fram úr. Ég mun ekki
nefna einstök dæmi. Hins vegar
tel ég að skýrt verði að vera af-
markað hvað er verið að þakka
og sú skýring eigi að koma fram
í tengslum við orðuveitinguna. Að
sjálfsögðu á ekki að vera sjálf-
virkni í orðuveitingum og í sjálfu
sér er ekki hægt að launa mönnum
lífsstarfið með heiðursmerki af
þessu tagi. Heldur verður sjónar-
miðið, sem ég lýsti, að vera í fyrir-
rúmi. Sú leið leiðir, að mínum
dómi, sjálfkrafa til þess að spar-
lega verður farið með orður og
þær hafa um leið meira gildi,“
sagði hann.
Hann sagðist ekki telja að
áherslubreytingin myndi kalla á
lagabreytingu. „Um orðuna eru
lög og svo starfsreglur orðunefnd-
ar. Þeim þarf í rauninni ekkert
að breyta. Verkefni orðunefndar
er að gera tillögur til forsetans
og forseta er í sjálfsvald sett hvort
hann fellst á tillögurnar. Hann
getur einnig veitt fálkaorðuna án
þess að tillaga orðunefndar komi
til.“