Morgunblaðið - 25.06.1996, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VARNARLAUSIR
LÖGGÆZLUMENN
MEÐ STUTTU millibili hefur það gerzt, að lögregluþjón-
ar, sem verið hafa við skyldustörf, hafa lent í rysking-
um, þar sem misyndismenn hafa sótt að þeim og hafa lög-
reglumennirnir hlotið meiðsl. Við slíkar fréttir hlýtur óhug
að setja að almenningi, þar sem lögreglan er fyrst og fremst
verndari borgaranna og með vaxandi ofbeldi í þjóðfélaginu,
sem virðist vera fylgifiskur aukinnar eiturlyfjaneyzlu, vakna
áleitnar spurningar uni öryggismál lögreglumanna.
í kauptúni úti á landi, gerðu menn tilraun til þess að frelsa
fanga aðfaranótt laugardagsins, sem lögreglan hafði í haldi,
vegna þess að hann lagði þrívegis hnífi til ungs manns og
særði hann í andliti, öxl og á brjósti. Réðust félagar manns-
ins til atlögu við lögreglustöðina í því skyni að frelsa hnífst-
ungumanninn. Um helgina voru lögregluþjónar að stilla til
friðar, er slagsmál brutust út í Bankastræti og meiddist þá
einn lögreglumannanna, svo að hann verður að gangast
undir aðgerð á sjúkrahúsi.
í þessu síðasta tilfelli var um að ræða ungan mann, sem
vinnur við sumarafleysingar í lögreglunni. Afleysingamenn-
irnir hafa ekki sömu tæki til þess að veija sig og fastráðnir
lögreglumenn, sem geta beitt þeim, ef í óefni er komið. Af
fréttum virðist vera ljóst, að meiri harka hefur færzt í átök
og við því verður lögreglan að bregðast, svo að unnt sé að
halda uppi lögum og reglu. Það hlýtur að vera krafa hins
almenna borgara, að lögreglan haldi á málum af festu og
fyllstu sanngirni.
Forystumenn í samtökum lögreglumanna, bæði landssam-
bandi og stéttarfélagi, segja í samtali við Morgunblaðið í
dag, að sumarafleysingar í lögregluliðinu séu tímaskekkja,
í harðnandi heimi dugi ekki að leysa sumarleyfisvanda lög-
reglunnar með ungum mönnum, sem aðeins hafi fengið einn-
ar viku námskeið, þörf sé á skólagengnum lögregluþjónum.
Sumarafleysingamenn eru nær undantekningalaust við nám
í háskóla. Sumir þeirra hafa starfað mörg sumur í lögregl-
unni og engin ástæða til að ætla að á þá sé frekar ráðizt
en aðra vegna reynsluleysis í starfi. Þeir fá einnig aðgang
að lögreglufélögum, ef þeir vilja. Og þeir eru ráðnir til starfa
vegna þess að ríkisvaldið er á annarri skoðun en fyrrnefnd-
ir talsmenn lögreglunnar. En hvað sem því líður, er ótækt
að skilja lögregluþjóna eftir berskjaldaða á vettvangi innan
um ofbeldismenn. Slíkt gengur ekki í „harðnandi heimi“.
Og gildir þá einu hvort þeir eru sumarmenn eða ekki.
STAÐA
KVIKMYNDAGERÐAR
BANDALAG ísl. listamanna sendi frá sér yfirlýsingu í
gær, þar sem sérstök athygli er vakin á stöðu íslenzkr-
ar kvikmyndagerðar. í yfirlýsingu þessari segir, að ýmsar
þær stoðir, sem kvikmyndagerð hér hefur byggzt á séu að
bresta. Komi þetta skýrt fram í minni framlögum erlendra
styrktarsjóða til íslenzkrar kvimyndaframleiðslu vegna þess
að íslendingar sjálfir leggi svo lítið af mörkum. Þá er vakin
athygli á því, að ýmsir af beztu kvikmyndagerðamönnum
landsins hafi á síðustu misserum flutt af landi brott og leit-
að verkefna annars staðar. A þessu ári verði aðeins gerðar
ein til tvær íslenzkar kvikmyndir og þeim muni jafnvel fækka
enn frekar. Að óbreyttu verði í framtíðinni því aðeins gerð-
ar kvikmyndir hér, að þær verði með ensku tali.
Þetta er mikið áhyggjuefni. Sjálfstæð íslenzk kvikmynda-
gerð gegnir og getur gegnt margþættu hlutverki í menning-
arlífi okkar. Það hefur lengi verið ljóst, að fjárframlög frá
erlendum aðilum byggjast á því, að kvikmyndagerðarmenn
okkar fái framlög hér heima fyrir á móti hinu erlenda fé.
Þeim peningum, sem hér eru lagðir fram, er vel varið vegna
þess hve mikið kemur á móti. Þess vegna er skammsýni að
draga úr fjárframlögum til kvikmyndagerðarmanna okkar.
Bandalag ísl. listamanna setur í yfirlýsingu sinni fram
ýmsar hugmyndir um, hvernig fjármagna megi innlenda
kvikmyndagerð. Sumar þeirra eru raunhæfar eins og sú til-
laga að taka gjald fyrir afnot af sjónvarpsrásum og'nota
þá fjármuni til að efla íslenzkan kvikmyndaiðnað. Aðrar
hugmyndir sem fram koma í yfirlýsingunni eru óraunhæfar
eins og þær að leggja sérstakan veltuskatt á rekstur sjón-
varpsstöðva.
Kvikmyndagerð er ríkur þáttur í fjölmiðlun nútímans. Við
megum ekki láta þann vísi að íslenzkum kvikmyndaiðnaði,
sem hér er til staðar kafna í fæðingu.
Ráðstefna heilbrigðisdeildar Háskólans á Akureyri um konur, ba
Morgunblaðið/Kristján
HOLLT líferni er lykillinn að betri heilsu kvenna og það vissu ráðstefnugestir sem hér sjást
við hlaðborð hollra rétta.
KONUR, barneignir og sið-
fræði var yfirskrift ráð-
stefnu sem haldin var á
vegum heilbrigðisdeildar
Háskólans á Akureyri nýlega. Þetta
er í fimmta sinn sem heilbrigðis-
deild háskólans efnir til ráðstefnu
af þessu tagi. Um eitt hundrað
konur sóttu ráðstefnuna.
Sigríður Halldórsdóttir forstöðu-
maður deildarinnar sagði að heilsa
kvenna og ýmis atriði varðandi
barneignir hefðu mikið verið rædd
á ráðstefnunni og svo virtist sem
fólk hefði ekki enn gert sér grein
fyrir alvöru málsins. Það væri mjög
slæmt því afar brýnt væri að snúa
vörn í sókn, heilsu íslenskra kvenna
færi mjög hrakandi á sama tíma
og heilbrigði karla færi vaxandi.
Kristín Ástgeirsdóttir sagnfræð-
ingur og þingkona fjallaði um kon-
ur og heilbrigði á heimsvísu og kom
fram í erindi hennar að heilsu
kvenna um allan heim hrakaði.
Annars vegar væri einkum um að
kenna fátækt og bjargarleysi, sér-
staklega í þriðja heiminum og hins
vegar svonefndir menningar- og
samfélagssjúkdómar á Vesturlönd-
um. Eftir að konur fóru að átta sig
á þessari þróun væri heilsa og heil-
brigði að verða eitt mikilvaegasta
umræðuefni alþjóðlegrar kvenna-
baráttu.
Meirihluti kvenna kemst nú yfir
miðjan aldur og bendir allt til þess
að konur verði meirihluti eldri borg-
ara á næstu áratugum þrátt fyrir
verri heilsu og ætti það eftir að
kosta samfélögin gríðarlega fjár-
muni að sinna eldra fólki með sóma.
Hagsmunamál
að bæta heilsu kvenna
„Það er því mikið hagsmunamál
að bæta heilsu kvenna nú þegar,
gera þær meðvitaðri um líkama
sinn og hollt líferni, þannig að þeim
líði betur í ellinni og verði lengur
sjálfbjarga," sagði Kristín og benti
á að það kallaði á nýja þekkingu á
þeim breytingum sem yrðu í líkama
kvenna, á öldrun þeirra svo og
umræður um aðbúnað, þjónustu og
hlutverk eldri kvenna. Sjúkdómar
sem áður heijuðu einkum á karla,
s.s. hjarta- og æðasjúkdómar, hafa
í auknum mæli sótt á konur og
nýir sjúkdómar eins og eyðni
breiddust fremur út nú meðal
kvenna en karla. Bijðsta- og
lungnakrabbamein væru sérstakt
áhyggjuefni og væri í Bandaríkjun-
um talað um faraldur.
Auk þessa nefndi Kristín að sjón-
ir manna beindust ekki hvað síst
að meðferð á litlum stúlkum, eyð-
ingu kvenkyns fóstra, útburði, nær-
ingu, vinnuþrælkun, menntunar-
möguleikum, kynferðislegri mis-
Heilsu kvenna
um allan heim
fer hrakandi
Á sama tíma og heilbrigði íslenskra karla
virðist aukast hrakar heilsu íslenskra kvenna
og reyndar kvenna víðast hvar í heiminum.
Þetta kom meðal annars fram á ráðstefnu
sem nýlega var haldin á Akureyri og Mar-
grét Þóra Þórsdóttir fylgdist með.
KONUR, barneignir og siðfræði var yfirskrift ráðstefnunnar,
en hér sést hluti ráðstefnugesta.
notkun og ofbeldi gegn stúlkubörn-
um, eða öllu því sem mótað gæti
lífslíkur og þau lífsgæði sem konur
byggju við.
Ævi íslenskra kvenna
hætt að lengjast
Hvað Island varðar sagði Kristín
umræðu um heilbrigði kvenna af
skornum skammti, en af nógu væri
að taka. Sjúkdómar eins og vöðva-
bólga væru afar algegnir meðal
kvenna hér á landi, sem m.a. væru
raktir til vinnuálags, einhæfrar
vinnu og lélegs aðbúnaðar á vinnu-
stöðum. Þá sagði Kristín reykingar
kvenna mikið áhyggjuefni, en þær
væru tengdar æ fleiri sjúkdómum.
Beinþynning meðal kvenna yrði að
faraldri á næstu öld yrði ekki grip-
ið til víðtækra aðgerða, en hana
mætti rekja m.a. til breytts matar-
æðis og reykinga kvenna. Ungl-
ingaþunganir, ungar mæður og
endurteknar fóstureyðingar væru
algengari hér á landi en á öðrum
Norðurlöndum, sem hlyti að vekja
spurningar um kynfræðslu og við-
horf til barneigna.
Loks velti Kristín fyrir sér þeirri
staðreynd að ævi íslenskra kvenna
væri hætt að lengjast, eftir því sem