Morgunblaðið - 26.10.1996, Síða 34

34 LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Aðgerðir gegn
launamun kynja
HJÁ Reykjavíkur-
borg stöndum við á
þröskuldi nýrra tíma.
Um miðjan október
kynnti borgarstjóri
niðurstöður könnunar
á launum karla og
kvenna hjá Reykja-
víkurborg sem sýna að
konur fá 14% lægri
laun en karlar eftir að
búið er að jafna út
áhrifin af mismunandi
starfsaldri, starfsgrein
og fleiri þáttum sem
hafa áhrif á laun. Þessi
niðurstaða er áþekk
niðurstöðum annarra
nýlegra kannana á
launamun kynja hérlendis og er enn
ein staðfesting þess hversu mjög
hallar á konur á vinnumarkaðnum,
hversu inngróið vanmatið á störfum
þeirra er.
Borgaryfírvöld vilja axla fulla
ábyrgð á þessari stöðu. Um það
ríkir samstaða. Það er frétt dags-
ins, raunar stórfrétt. Fyrir borgar-
ráði liggur tillaga um áætlun í fjór-
um liðum til að minnka launamun
milli kynja hjá Reykjavíkurborg.
Þetta er í fyrsta skipti sem leiðandi
atvinnurekandi á íslenskum vinnu-
markaði gengst við ábyrgð sinni á
launamuninum og hyggst smíða sér
vopn sem duga til að ráðast gegn
honum.
Að hefja verkið
Hvaða vopn bíta? Hefur konum
á vinnumarkaði ekki áður verið
sagt að nú eigi að draga úr launa-
muninum án þess að nokkuð hafi
gerst? Hefur ekki umræðan um af
hveiju hann stafar orðið svo flókin
að enginn veit hvar hægt er að
hefja verkið og þeir sem ábyrgðina
bera hafa á meðan getað haldið sig
við sitt heygarðshorn eins og ekk-
ert hafí í skorist?
Það er mikilvægt að átta sig á
að launamunurinn verður til svotil
alls staðar þar sem teknar eru
ákvarðanir sem endanlega hafa
áhrif á launin. Rætur hans geta því
/erið margar í senn; hluti getur
atafað af niðurröðun starfs í launa-
flokk og hluti af aukagreiðslum,
nismunandi bílastyrkjum eða ann-
irs konar greiðslum. Því er engin
* :in aðferð sem dugar, heldur verður
að beita mörgum úrræðum í senn.
Mestu skiptir að hefja verkið.
Jijótast í gegnum þennan múr sem
ir á milli orða og athafna. Finna
eið upp þann þrítuga hamar sem
aunamunurinn er og stíga síðan
kref fyrir skref. Við sem höfum
verið að skoða þessi
mál innan borgarkerf-
isins teljum okkur hafa
fundið leið.
Kjarasamningar og
starfsáætlanir
I launakönnuninni
sést að sú áhersla á
hækkun launa fyrir lágt
launuð kvennastörf,
sem borgarstjóri lagði
við kjarasamningana
vorið 1995, skilaði
mælanlegum árangri.
Dagvinnulaun kvenna
hækkuðu úr 91% af
dagvinnulaunum karla
í mars 1995 upp í 93%
sjö mánuðum síðar. Launakönnunin
sýnir líka að hægt er að ganga
lengra á þessari braut. Fyrsti liður-
inn í áætluninni um að minnka
launamun kynja hjá borginni er því
að vinna áfram á sama grundvelli í
komandi kjarasamningum.
Sjálft launákerfið hjá
Reykj avíkurborg, segir
Hildur Jónsdóttir,
er úr sér gengið.
Um næstu mánaðamót hefst
vinna borgarstofnana að starfs-
áætlunum í jafnréttismálum. Með
þeim höfum við smiðað okkur tæki
til að glíma við launamun sem kann
að vera innan hverrar borgarstofn-
unar. í starfsáætlunum á að gera
grein fyrir því, lið fyrir lið, hvernig
þær hyggjast ná markmiðum jafn-
réttisáætlunar Reykj avíkurborgar
sem borgarráð samþykkti 7. maí
sl. Eitt hið veigamesta er markmið-
ið um launajafnrétti og að kynjum
skuli ekki mismunað við neinar
ákvarðanir sem varða kjör. Liður í
þessari vinnu er að kortleggja
launamuninn innan hverrar stofn-
unar, setja sér markmið til árs í
senn um hve hratt er unnt að draga
úr honum og gera grein fyrir því
hvernig það verði gert. Með því að
greina launamuninn innan hverrar
stofnunar í þessu návígi og hvar
hann hefur orðið til má einnig koma
auga á til hvaða úrræða verður að
grípa. Eðli málsins samkvæmt geta
þau verið margskonar. Við sjáum í
launakönnuninni að skráning yfir-
vinnu, svo dæmi sé tekið, er mis-
munandi eftir kynjum og að stór
hluti launamunarins myndast þar.
Því verða borgarstofnanir að skrá
Hildur
Jónsdóttir
RRA n/Fl TIR Margar gerðir.
raunverulegan vinnutíma til að geta
svarað því hvort launamunur sem
mælist milli kynja af þessu rótum
sé eðlilegur.
Launamyndun
á nýjum grunni
Þó að við getum jafnað launa-
muninn innan hverrar borgarstofn-
unar í áföngum þá vitum við að
vandinn er þar með ekki leystur.
Vinnumarkaðurinn er svo rækilega
kynskiptur að starfsgreinar eru að
miklu leyti skipaðar öðru kyninu
eingöngu. Málasviðið sem starfað
er á ræður hlutfalli kynja á viðkom-
andi stofnunum — og launastiginu.
Innan stofnana á menningar-, fé-
lags- og dagvistarsviðinu, þar sem
konur eru í miklum meirihluta, eru
laun einfaldlega lægri en innan
stofnana á tækni- og framkvæmda-
sviði, karlasviðinu. Þess vegna þarf
líka að skoða launamun milli stofn-
ana og finna leiðir til að draga úr
honum. Áætlunin gerir ráð fyrir að
þetta verði hlutverk jafnréttis-
nefndar ásamt starfsmannastjóra
og jafnréttisráðgjafa sem geri til-
lögur um úrræði innan árs. Við vit-
um að svokallaðir kvennapottar
hafa á hinum Norðurlöndunum
reynst vel til að minnka launamun
af þessari tegund og mun jafnréttis-
nefndin skoða vandlega hvort sú
leið henti við okkar aðstæður.
Loks ber að nefna að sjálft launa-
kerfið hjá Reykjavíkurborg eins og
hjá fleiri aðilum er úr sér gengið.
Það grundvallast ekki á þeirri hugs-
un að greiða beri konum og körlum
jöfn laun fyrir jafnverðmæt og sam-
bærileg störf, en þá skyldu leggja
jafnréttislög atvinnurekendum á
herðar án tillits til þess eftir hvaða
kjarasamningum launþegarnir taka
laun. í áætluninni er kveðið á um
að leggja beri nýjan grunn að launa-
mynduninni sem feli í sér að laun
séu í samræmi við hlutlaust mat á
verðmæti starfa, óháð því hvort
kynið er í meirihluta innan starfs-
greinarinnar. Segja má að Reykja-
víkurborg sé þegar farin að feta sig
eftir þessari braut, því hún tekur
þátt í tilraunaverkefni um starfsmat
ásamt félagsmálaráðuneytinu og
hefur samþykkt bókanir í kjara-
samningum við nokkur stéttarfélög
sem fela í sér að þessi aðferð verði
skoðuð.
Fordæmi Reykjavíkurborgar
Með þessari áætlun skipar
Reykjavíkurborg sér í fremstu röð
hvað það varðar að grípa til að-
gerða til að draga úr launamun
kynja. Árangurinn er ekki gull-
tryggður. Hann næst ekki með ein-
um kraftbeitingarhnykk og hann
næst ekki í eitt skipti fyrir öll.
Verkefnið er vandasamt og við get-
um ekki gengið í smiðju reynslunn-
ar til annarra sem þekkja aðstæður
á íslenskum vinnumarkaði einfald-
lega af því aðrir hafa ekki sett sér
sambærilegt markmið. Mikið mun
reyna á forstöðumenn borgarstofn-
ana, starfsmannahald borgarinnar
og á jafnréttisnefnd Reykjavíkur-
borgar sem á að gegna stóru hlut-
verki við þessa vinnu. Þessir aðilar
hafa fundið fyrir afdráttarlausum
og einlægum stuðningi borgaryfir-
valda til þessa verks — og hann er
til alls fyrstur. Það er von mín að
það þor og einhugur sem borgaryf-
irvöld sýna í þessu máli megi verða
öðrum á vinnumarkaðnum hvatning
til að fylgja fordæmi Reykjavíkur-
borgar og láta verkin taía.
Höfundur erjafnréttisráðgjafi
Reykja víkurborgar.
Cellulite eða
appelsínuhúð
UNDIRRITUÐ var
stödd í snyrtivöru-
verslun í Reykjavík í
þessum mánuði og
varð vitni að því þegar
afgreiðslustúlka versl-
unarinnar var að selja
krem frá virtum
snyrtivöruframleið-
anda sem að sögn
hennar myndi losa
hana við óvelkomna
„lærapoka" og hreinsa
út eiturefni úr vöðvun-
um! Konur vilja ólmar
stytta sér leið í átt að
grönnum líkama og
þess vegna eru fram-
leidd ógrynnin öll af
skyndilausnum sem ekki virka, en
margar virðast tilbúnar að borga
fyrir og prófa í þeirri trú og von
um að það beri árangur. Hér eru
skilaboð undirritaðrar til allra
Fegrunarmarkaðurinn,
*
segir Agústa Johnson,
hefur haldið þráhyggj-
unni gangandi.
þeirra kvenna sem hafa eytt stórfé
í krem, bursta, gel o.fl. til að öðl-
ast læri með lágmarks fitu og
sléttri húð.
Hvað er
cellulite/appelsínuhúð?
Klíptu i lærið með tveim fingr-
um. Ef húðin kiprast saman í hol-
ótt og ójafnt yfirborð sem líkist
appelsínuhúð, ert þú með cellulite!
Það þýðir að þú ert ósköp eðlileg
kona. Þú hefur heyrt ýmislegt og
munt heyra margt en hér eru loka-
orðin um málefnið: Það er visinda-
lega sannað að cellulite er ekki
til. Það var búið til og er einfald-
lega sölubrella. Cellulite er ekkert
annað en ósköp venjuleg fita.
Verstu svæðin eru efri hluti læra
og oft er þá talað um lærapoka.
Nafnið lærapokar bendir til þess
að þetta séu óæskilegir pokar sem
ekki eiga að vera, en sannleikurinn
er sá að fyrir flestar konur er eina
leiðin til að losna við pokana að
falla í versta stig lystarstols
(anorexia nervosa). Heilbrigðþjálf-
un og rétt mataræði hjálpa auðvit-
að mikið til en oft ekki nóg til að
losna algjörlega við þessa appels-
ínuhúð.
Vísindalegar sannanir eru nú
fyrir því að appelsínuhúð myndast
þegar net bandvefstrefja, sem
liggja á milli vöðva og húðar,
deildaskipta fitunni eins og að vatt-
era teppi. Því meiri sem fyllingin
er því ójafnari verður áferðin. En
jafnvel örþunnt lag getur einnig
verið ójafnt.
Ástæðan fyrir því að sumar kon-
ur og flestir karlmenn fá ekki app-
elsínuhúð, jafnvel þó að þau bæti
á sig fitu má rekja til ákveðinna
litninga sem valda mismun í upp-
byggingu og staðsetningu band-
vefstrefjanna. Karlmenn hafa að
auki þykkari húð sem felur ójafna
fitu undir yfirborðinu.
Þrátt fyrir þá stað-
reynd að appelsínuhúð
er arfgeng, hafa konur
reynt flestallt til að
losna við appelsínu-
húðina síðan árið 1973
þegar frönsk kona
nokkur nefndi þessa
fítu í bók sinni sem
hún gaf út í Bandaríkj-
unum: Cellulite -
Those Lumps, Bumps
and Bulges You Co-
uldn’t Lose Before.
Fegrunarmarkaðurinn
hefur haldið þráhyggj-
unni gangandi og
snýst nú allt um
skyndikúra, vafninga,
krem, nudd, rafmagnsbylgjur, pill-
ur og hylki af ýmsu tagi og fleira,
eða það sem kalla má „óskhyggju".
Draumakrem
Skyndimeðalið sem er ríkjandi á
markaðnum í dag, til að losna við
appelsínuhúð, fæst í túpum og
krukkum. Skyndilega framleiða öll
snyrtivörufyrirtæki undir sólinni
krem eða gel. Það er aðeins hægt
að gera sér í hugarlund milljarðana
sem þessi fyrirtæki velta á sölu
þessara krema!
Könnun var gerð nýlega þar sem
óeinkennisklætt fólk var sent til
að spyija nokkurra spurninga í
snyrtivöruverslunum í Bandaríkj-
unum og kom þá i ljós að í 36%
tilfella var rangt farið með vöru-
kynningu. Einn fulltrúi snyrtivöru-
framleiðanda hélt þvi fram að
þeirra cellulite gel væri náttúrulegt
þvagræsilyf. Annar sölumaður hélt
því fram að gel nokkurt sem þeir
selja styrki og þétti fituna á lær-
um, rassi, maga og undir hand-
leggjum og enn annar snyrtivöru-
sölumaður sagði: „Þjálfun minnkar
bara fituna en fitufrumurnar fara
ekki svo að það þarf að bera þetta
krem á til að brjóta þær upp og
fjarlægja þær.“ Svona fullyrðingar
eru auðvitað tóm vitleysa og er
því miður ekki aðeins haldið fram
í Bandaríkjunum heldur einnig á
íslandi eins fram kemur í upphafi
greinar.
Vísindi eða vitleysa?
Sérfræðingar segja að þessi
krem innihaldi mýkjandi efni og
mikið af gerviefnum. Það er e.t.v.
hægt að hrista aðeins upp í ysta
lagi húðarinnar með því að bera
raka á húðina en áhrifin eru aðeins
tímabundin, segja sérfræðingarnir.
Það má segja að þrátt fyrir eng-
ar breytingar á appelsínuhúðinni
er samt sem áður ánægjulegt að
nudda þessa vanræktu líkamshluta
með vellyktandi kremi!
En þessi cellulite-krem geta í
mesta lagi lofað mildum árangri.
Mun meiri árangur næst með því
að minnka fituna í fæðunni og að
stunda reglulega líkamsþjálfun.
En til að ná algjörlega af sér holun-
um og krumpunum þarf að breyta
algjörlega uppbyggingu húðarinn-
ar og það þýðir að þú þarft að ná
þér í nýtt sett af ömmu og afa.
Höfundur erACE leiðbcinandi og
ráðgjafi í þyngdarstjórnun.
Ágústa
Johnson
Stóra skriðdýrasýningin
Verið
nomin
Síðasta sýningarhelgi
Miðaverð:
Börn kr. 500
Fullorönir kr. 600
JL-Húsið v/Hringbraut
2.hæö, 1000 m2 sýningarsalur
5. - 27. október.
Opið virka daga kl. 12-20;
laugardaga og sunnudaga frá kl. 12-19
Fjölbreytt safn af
óvenjulegum, lifandi
dýrum úr öll-
um heims-
hornum
Lifandi hitabeltisdýr:
Risasnákar, eitursnákar,
eölur, skjaldbökur, sporödrekar,
kóngulær o.s.frv.
Hitabeltisfiörildi í hundraðatali
Upplýsingar gefur Gula línan - sími 562-6262