Morgunblaðið - 26.04.1997, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 26. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Farið að hitna undir í brcsku kosningabaráttunni
Sakaíhaldsflokk-
inn um skítkast
G-MUWO
ÞÉR getið verið alveg rólegur, hr. Kohl, hann bítur ekki, dillar bara rófunni og geltir...
Stimpilgjald af líftrygg-
ingum verður fellt niður
NÝTT frumvarp til laga um
stimpilgjald er í smíðum í fjármála-
ráðuneytinu og er í því gert ráð
fyrir að breyta ákvæðum um
stimpilgjald af vátryggingarsamn-
ingum. Nú er íslenskum trygging-
arfélögum skylt að greiða 8%
stimpilgjald af iðgjaldi fyrsta árs
líftryggingarsamnings, en þau er-
lendu tryggingafélög, sem hafa
selt íslendingum líftryggingar,
hafa ekki þurft að innheimta
stimpilgjald.
íslensku tryggingafélögin hafa
gert athugasemdir við núgildandi
lög um stimpilgjald. Óðinn Elísson,
deildarstjóri hjá Líftryggingafélagi
íslands, sagði í samtali við
Morgunblaðið að lögin mismunuðu
tryggingafélögum. „Ég get nefnt
sem dæmi, að hjón sem greiða 15
þúsund krónur í iðgjald líftrygg-
inga á ári þurfa að greiða 1.200
krónur í stimpilgjald þegar þau
ganga frá tryggingunni. Þetta er
ef til vill ekki mjög há tala, en
tryggingafélög hafa knúið á um
leiðréttingu á þessu, enda er skýr
aðstöðumunur á íslensku trygg-
ingafélögunum og þeim erlendu
að þessu leyti.“
Aslaug Guðjónsdóttir, lögfræð-
ingur í tekju- og lagadeild fjár-
málaráðuneytisins, sagði í gær að
frumvarp til laga um stimpilgjald
væri í smíðum í ráðuneytinu og
væri vinna við það langt komin.
„í frumvarpinu er tekið á þessu
ákvæði, svo öll tryggingafélög sitja
við sama borð. Líftryggingasamn-
ingar verða þannig undanþegnir
stimpilgjaldi. Þannig verður tryggt
að tryggingafélögin sitji öll við
sama borð.“
Frumvarpið verður hugsanlega
kynnt strax á yfirstandandi þingi,
að sögn Áslaugar, en lagt fram til
umfjöllunar komandi haust.
Skiptistöðvar SVR í Mjódd og Ártúni
Farþegum hefur fjölgað
á öllum hraðleiðum
LILJA Ólafsdóttir, forstjóri
Strætisvagna Reykjavíkur, telur
að áskorun starfsmanna SVR um
að hætt verði við tengingar á leið-
um í Mjódd og Ártúni, eigi ekki
rétt á sér. Nýleg könnun sýni að
breytingar á leiðakerfinu hafi
mælst vel fyrir meðal farþega.
Miðað við fyrri talningu hafi far-
þegum fjölgað um 130-160% á
hraðleiðum, sem fara um Ártún
og um 15% á þeim, sem fara um
Mjódd.
Breytingar, sem gerðar voru á
leiðakerfinu í ágúst síðastliðnum
fela meðal annars í sér að komið
var á 10 mín. tíðni milli vagna á
flestum stöðum úr austurhluta
borgarinnar. Á það við um allt
Breiðholtið, Árbæjarhverfí og mik-
inn hluta Grafarvogs. Er brott-
farartímum hraðleiða stillt saman
á annatíma og þeim fjölgað milli
kl. 7 og 9 að morgni og milli kl.
16 og 19 að kvöldi alla virka daga.
„Aður voru ferðir á klukku-
stundar fresti og aðrar á hálftíma
fresti en við settum þær allar á
20 mínútna tíðni,“ sagði Lilja.
„Hverfabílarnir hitta hraðleiðir á
skiptistöðvum, annars vegar í
Mjódd og hins vegar í Ártúni, og
geta farþegar þá skipt um vagn
allt eftir því hvort leiðin liggur á
Hlemm eða Lækjartorg. Þetta ger-
ir það að verkum að hægt er að ná
í vagn nánast hvenær sem er. Það
hefur heppnast mjög vel í Mjódd-
inni en í Ártúni hefur það ekki
alltaf gengið eins vel. Þar erum
við að kljást við umferðarvanda
og stilla af tímana. Það fer því
eftir álagi og fjölda farþega og
eins umferðarþunga auk þess sem
framkvæmdin er misjöfn eftir bíl-
stjórum. Allt eru þetta þættir sem
hafa áhrif á hvernig til tekst.“
Fyrirlestur í Háskólabíói í dag
Löður: sápukúlur
og stærðfræði
Reynir Axelsson
UNDUR veraldar er
yfírskrift fyrirlestr-
araðar á vegum
Hollvinafélags raunvís-
indadeildar Háskóla ís-
lands. Í Háskólabíói í dag
kl. 14 heldur Reynir Axels-
son, dósent í stærðfræði,
fyrirlestur sem ber heitið
„Löður: sápukúlur og
stærðfræði". Það fjallar
um lögun sápukúlna, sápu-
himna og sápulöðurs.
- Af hverju eru sápu-
kúlur í laginu eins og þær
eru?
„Sápukúlur eru hnött-
óttar af því að spenna í
sápuhimnunni leitast við
að gera yfirborð kúlunnar
jafniítið og frekast er unnt.
Hvers vegna þetta hefur
kúlulögun í för með sér er
hins vegar alls ekki einföld
spurning og sú stærðfræði sem
þarf til að svara henni er tals-
vert flókin. Ennþá erfiðara er að
gera grein fyrir lögun annarra
sápuhimna eða sápulöðurs. Þeg-
ar það er reynt koma upp marg-
ar skemmtilegar spurningar, sem
ég held að megi gera skiljanlegar
hvetjum sem er, líka þeim sem
eru alveg búnir að gleyma skóla-
stærðfræðinni sinni. Og það er
það sem ég ætla að reyna að
gera í þessum fyrirlestri."
Reynir segir að á 19. öld hafi
belgíski eðlisfræðingurinn Plat-
eau gert viðamiklar rannsóknir á
sápukúlum og sápuhimnum.
„Hann lýsti útliti á sápuhimnum
mjög vandlega, en ekki er langt
síðan mönnum tókst að skýra
sumar tilraunir hans stærðfræði-
lega. Þótt unnið hafi verið að því
að leysa þennan stærðfræðilega
vanda í meira en heila öld hefur
það enn ekki verið gert til fulln-
ustu.“
- Hvað gerir stærðfræðingur
sem rannsakar sápukúlur? Blæs
hann þær eins og börnin?
„Hluti af rannsóknum felst í
að búa til sápukúlur og gera á
þeim mælingar. Nú á dögum er
hins vegar eins víst að það sé
gert með því að reikna í tölvulík-
ani frekar en að leika sér að
sápukúlum. Eitt af markmiðun-
um með fyrirlestri mínum er að
sýna fram á hversu óvæntar og
sérkennilegar spurningar vakna
þegar menn leitast við að skýra
út jafneinfalt fyrirbæri og sápu-
kúlur virðast vera.“
- A nýliðnum vetri spunnust
miklar umræður um lélega stöðu
raunvísinda hér á landi. Hver
heldur þú að sé helsta ástæðan?
„Ástæðurnar eru fjölmargar,
en einna brýnast tel ég að bæta
menntun stærðfræðikennara.
Námsgögn þarf að end-
urskoða og kennslu-
háttum þarf að breyta."
- Breyta hvemig?
„Þannig að námið sé
lagað betur að þörfum
hvers nemanda, svo hann fái
verkefni við sitt hæfi og nægilega
mikið að gera á því sviði sem
hann hefur áhuga á. Ég held að
stórefla þurfi stærðfræðikennslu
frá upphafi skólagöngu."
- Finnst þér nemendur þínir
koma illa undirbúnir í stærð-
fræðinám í Háskóla íslands?
„Þeir koma mjög misvel undir-
búnir og vissulega vildi ég sjá
dálítið breyttar áherslur í námi
þeirra í framhaldsskólum, þannig
að þeir þekktu betur röksam-
hengi stærðfræðinnar og gætu
sett niðurstöður sínar fram á
skiljanlegan og skipulegan hátt
þegar þeir koma inn í háskóla.“
► Reynir Axelsson, dósent í
stærðfræði við Háskóla ís-
lands, fæddist á Bíldudal 6.
mars 1944. Hann varð stúdent
frá Menntaskólanum í Reykja-
vík 1963 og hélt sama ár til
Göttingen í Þýskalandi, þar
sem hann lagði stund á stærð-
fræðinám til ársins 1966. Þá
lá leiðin til Princeton-háskóla
í Bandaríkjunum, þar sem
Reynir var í framhaldsnámi til
ársins 1970. Að því loknu hélt
hann til Miinster í Þýskalandi
þar sem hann var við nám og
störf í fimm ár. Hann hefur
um árabil verið dósent í stærð-
fræði við Háskóla ísjands.
Reynir er kvæntur Önnu Mar-
gréti Magnúsdóttur, tónlistar-
kennara og semballeikara, og
eiga þau tvær dætur, Birtu og
Maríu Elísabetu.
- Eru rannsóknir á sápukúl-
um hluti af því sem þú kennir í
Háskóla íslands?
„Nei, þær spurningar sem ég
flalla um í fyrirlestri mínum eru
viðfangsefni þeirra sem komnir
eru lengra en nemendur okkar
hér. Ég ætla meðal annars að
tala lítillega um tiltölulega nýjar
rannsóknir á þessu sviði. Ég segi
meðal annars frá niðurstöðum
Jean Taylor, sem er bandarísk
og er þekktur stærðfræðingur í
heimalandi sínu. Hún hefur sér-
hæft sig í stærðfræðilegum rann-
sóknum á sápuhimnum og krist-
allamyndum. Árið 1976 tókst
henni meðal annars að útskýra
margar af tilraunaniðurstöðum
Plateaus frá 19. öld. Hún hefur
síðar notað sams konar stærð-
fræðitækni til að rannsaka krist-
allamyndum. Aðferðir hennar
hafa vakið mikla athygli, vegna
þess að hún byijar einatt á því
að gera ítarlegar
rannsóknir á við-
fangsefni sínu með
tölvulíkönum. Síðan
setur hún upp stærð-
fræðikenningar til að
skýra tölvulíkönin, en það er
flóknasti hluti rannsóknanna."
- Hefur tölvubyltingin ekki
valdið straumhvörfum í rann-
sóknarumhverfi ykkar stærð-
fræðinga?
„Tæknin leysir okkur fyrst og
fremst undan mikilli handavinnu,
enda gera tölvuforrit okkur kleift
að teikna myndir af alls kyns
fyrirbærum, sem áður var ekki
nokkur leið að gera sér grein
fyrir hvernig litu út. Tæknin leys-
ir þó ekki vandamál stærðfræð-
innar. Það getur aðeins manns-
hugurinn gert - ennþá að
minnsta kosti. Og það eru næg
verkefni eftir fyrir hann.“
Fyrirlesturinn
er fyrir
almenning