Morgunblaðið - 20.06.1997, Page 24

MORGUNBLAÐIÐ
24 FÖSTUDAGUR 20. JÚNÍ 1997
LISTIR
f-
íslenskir tón-
leikar í Flórens
Kór íslensku óperunnar fór í söngferðalag
*
til Norður-Italíu. Guðrún Guðlaugsdóttir
hlustaði á tónleika kórsins í Flórens.
Spæjar-
inn og
spillingin
KVIKMYNDIR
Háskólabíó
Alain Dclon hátíö
Löggumorð
„Pour la peau d’un flic“
Leikstjóm og framleiðsla: Alain
Delon. Handrit: Catharine Prevert.
Aðalhlutverk: Alain Delon, Anne
Parillaud. Frakkland 1981.
Enskur texti.
FRANSKI leikarinn Alain Delon
er allt í öllu í myndinni Löggu-
morði, sem sýnd er á forvitnilegri
hátíð honum til heiðurs í Háskóla-
bíói. Hann leikstýrir og framleiðir
og fer með aðalhlutverkið í mynd-
inni en hann leikur einkaspæjara
er rannsakar dularfullt hvarf
blindrar stúlku. Delon er mjög í
essinu sínu í Löggumorði og tekur
hlutverkið mátulega alvarlega
enda varla annað hægt. Það er
einhver alvörulaus bragur yfir
henni, furðuleg blanda af spennu
og gamni, sem gerir hana léttvæga
afþreyingu.
Einkaspæjárinn, rétt eins og
myndin öll, er mjög sniðin að amer-
ískri fyrirmynd. Hann er eitilharð-
ur í viðskiptum sínum við misindis-
menn, ekur um á mótorhjóli, káfar
á einkaritaranum sínum (sefur
reyndar hjá henni fyrir rest) og
situr stundum íbygginn og hugsar.
Myndin er frá árinu 1981 og hefur
elst með nokkru hraði. Delon, sem
stýrir henni sjálfur, á mjög erfitt
með að halda samhengi í frásagn-
arstílnum. Markmiðið hefur verið
að gera hressilega og sportlega
glæpamynd þar sem ekki er dauð-
ur punktur og viðleitnin er allat-
hyglisverð. Þá hefur tilgangur
Delons ekkert síður verið sá að fá
tækifæri til þess að njóta sín til
fulls sem hetja í löggumynd og það
tekst honum sem hjartaknúsari
bæði og harðnagli; stundum fer
hann á kostum.
Skemmtilegur viðvaningsbragur
er á slagsmálasenum og skotbar-
dögum miðað við það sem gengur
og gerist en í myndinni er ansi
fagmannlegur bflaeltingaleikur, að
amerískum hætti auðvitað, og
handritið er lunkin spennusaga um
spillingu, mannrán og dópinnflutn-
ing, sem Delon og félagar flétta
ofan af. Senuþjófur myndarinnar
er án nokkurs efa hin kornunga
Anne Parillaud, sem leikur einka-
ritarann unga með glæsibrag. Of-
notkun Delons á dúndrandi tónlist-
arinnskotum milli atriða vekur
ómælda kátínu.
Arnaldur Indriðason
KÓR íslensku óperunnar
hélt tónleika í L’Orat-
orio dei Vanchetoni
kirkjunni við Via
Palazzolo í Flórens mánudags-
kvöldið hinn 16. júní sl. Sljórn-
andi var Garðar Cortes, ein-
söngvari Ólöf Kolbrún Harðar-
dóttir, undirleikari John
Beswick. Þau Alda Ingibergs-
dóttir og Eiríkur Hreinn Helga-
son sungu einsöng í einu verki.
Kirkjan sem tónleikarnir voru
haldnir í er gömul, byggð árið
1602 af Matteo og Giovanni Ni-
getti til vegsemdar Ippolito
nokkrum Galatini sem Leon páfi
12. hafði gert að dýrðlingi vegna
starfa hans meðal fátækra.
Byggingarf ramtakið var styrkt
af ríkum fjölskyldum á svæðinu.
Kirkjan er í lofti og á veggjum
skreytt fagurlega máluðum
freskum og innanstokks eru
fornfálegar timburinnréttingar,
stólar og bekkir. Þegar blaða-
maður mætti á staðinn, eftir
nokkra leit í 33 stiga hita að
kirkjunni, voru kórfélagar að tín-
ast inn. Þetta voru fjórðu og síð-
ustu tónleikar kórsins á ferð hans
um Norður-Italíu. Aður hafði
kórinn sungið í bæjunum Riva
del Garda við Garðavatnið, í
Bassano del Grappa og Bologna.
Að sögn Garðars Cortes kór-
sljóra voru þeir tónleikar fjöl-
sóttir og kórnum mjög vel tekið.
„ Aheyrendur þar kunnu greini-
lega vel að meta alla efnisskrá
okkar, ekki síst ítölsku óperutón-
listina, en það er erfitt að fara
til Italíu og syngja ítalska óperu,
rétt eins og það væri erfitt fyrir
italskan kór að koma til Islands
til þess að syngja íslensk þjóð-
lög,“ sagði Garðar þegar blaða-
maður ræddi stuttlega við hann
rétt áður en tónleikarinir í Flór-
ens hófust.
Ekki er nú hægt að segja að
þessir tónleikar hafi verið ræki-
lega auglýstir. Hjá upplýsinga-
þjónustu fyrir ferðamenn við hið
fræga Uffizisafn í Flórens kann-
aðist starfsfólk ekki við þessa
fyrirhuguðu tónleika, né heldur
voru þeir auglýstir á tónleikasíð-
um þeirra dagblaða sem blaða-
maður skyggndist í til þess að
fregna hvenær þeir ættu að hefj-
ast. En á kirkjuhurðinni voru
þeir auglýstir. Það er bæjarráð
viðkomandi staða sem sér um
auglýsingar vegna listamanna-
heimsókna af því tagi sem þarna
var um að ræða. Og vel má vera
að tónleikarnir hafi verið aug-
lýstir á öðrum vettvangi, í það
minnsta fóru gestir sem óðast
að koma sér fyrir á bekkjum og
stólum meðan söngvararnir luku
undirbúningi sínum og blaða-
maður skoðaði efnisskrána.
Fyrir hlé voru að mestu flutt-
ar íslenskar söngperlur. Tón-
leikarnir hófust á Gloría tibi
Jóns Asgeirssonar, á eftir fylgdu
Sofðu unga ástin mín og Maí-
stjarnan. Þessum lögum skilaði
kórinn þann veg að hugur blaða-
manns fylltist stolti. A eftir
fylgdu lög eftir Sigfús Einarsson
og Jón Nordal sem kórinn skil-
aði líka með ágætum. Næst voru
verk Árna Thorsteinssonar og
Sigvalda Kaldalóns sem Ólöf
Kolbrún Harðardóttir söng ein-
söng í. Bæði voru þau afbragðs
vel flutt, ekki síst Ave María sem
hrærði hjarta blaðamanns og
kom út tárum á sessusnaut hans.
Söngur Ólafar Kolbrúnar var
sannarlega með ágætum. Söng-
ur hennar í þeim erlendum verk-
um sem flutt voru fyrir og eftir
hlé sannfærði greinilega við-
stadda Itali um hæfileika og
kunnáttu söngkonunnar. í sam-
tali við blaðamann sagði Mr.
Gianfranko Guiddboni, formað-
ur menningarmálanefndar Flór-
ens, að söngur Ólafur Kolbrúnar
væri mjög góður, saman færi
yndisleg rödd og góð söngtækni.
Um kórinn sagði Mr. Guidd-
boni að hann væri vissulega góð-
ur en þyrfti helst að syngja í
stærri sal, einkum taldi hann
sópraninn fullháværan miðað við
aðrar raddir kórsins. Um söng-
stjórn Garðars Cortes sagði Gu-
iddboni að hann væri hæfileika-
maður, greinilega með næmar
og ríkar tilfinningar, túlkun
verkanna tæki mið af því. í sama
streng tóku þau Mr. Pratezi
Marco og Mrs. Calabri, en hann
hefur yfirumsjón með því starfi
sem fram fer í kirkjunni og hún
hefur milligöngu í samskiptum
opinberra aðila og þeirra lista-
manna sem þarna koma fram.
Þessi kirkja er ekki stór en þyk-
ir gott tónleikahús og víst var að
hljómburðurinn var þar góður.
Það var afskaplega gaman að
fylgjast með svipbrigðum Ital-
anna þegar kórinn söng að lok-
um verk eftir ítölsku meistarana
Giuseppe Verdi og Pietro
Mascagni. Þegar kórinn hóf að
syngja Va pansiero úr Nabucco
var í fyrstu vantrú í andlitssvip
hinna ítölsku áheyrenda sem
breyttist fyrr en varði í blítt
bros og þeir vögguðu sér ánægð-
ir eftir hljómfalli þessa greini-
lega elskaða verks á Italíu. Þá
var ekki síður athygli þeirra
vakandi þegar Ólöf Kolbrún
söng aríuna La vergine degli
angeli úr Valdi örlaganna og var
augljóst af viðtökunum að þeim
þótti verulega til um frammi-
stöðu hennar, sem og i lokaaríu
tónleikanna Ineggiamo il Signor
úr Cavalleria Rusticana. Eftir
aukalagið, Ave Mariu Kaldalóns,
söng kórinn íslenska þjóðsöng-
inn og kallaði kórstjórinn þá við-
stadda Islendinga í salnum með
í sönginn sem kalli hans vildu
hlýða. Þetta var hátíðleg stund
enda nálgaðist nú óðum aðfara-
nótt þjóðhátíðardagsins. Á sjóð-
heitri erlendri grund verður ís-
land með víðsýni sitt og kaldan
andblæ æði ofarlega í sinni. Allt
sem er okkar ágætu fóstuijörð
til sóma í útlöndumgleður hjart-
að og söngur Kórs íslensku óper-
unnar er sannarlega af því tagi.
Þar fer saman góðar og vel þjálf-
aðar raddir og metnaðarfull og
næm kórstjórn.
KÓR íslensku óperunnar.
Brotist út úr einhverfu
BÆKUR
Rcynslusaga
HÉR LEYNIST DRENGUR
eftir Judy Barron og Sean Barron.
Mál & Menning,
Reykjavík 1997.265 bls.
EINHVERFA er þroskahömlun
sem truflar getu einstaklings til
tjáningar og félagslegra samskipta.
Hegðunarmynstur þeirra sem
greinast einhverfír brýtur oft ræki-
lega í bága við það sem talið er
eðlilegt. Algeng einkenni eru
ástæðulaus æðisköst, óstjórnleg
þörf fyrir endurtekningar og ýmis
konar áráttuhegðun. Skilgreining á
einhverfu er ekki einhlít og sérfræð-
inga greinir á um þetta ástand og
orsakir þess. Einhverfa er ekki geð-
truflun heldur taugafræðileg
brenglun sem hefur áhrif á starf-
semi heilans, einkum á þær stöðvar
sem lúta að rökhugsun, félags-
þroska og tjáskiptum. Einhverfu er
ekki hægt að lækna að fullu en
hægt er að draga úr einkennum,
jafnvel að miklu leyti, með sér-
hæfðri meðferð, atferlismótun og
þjálfun. Framan af var einhverfum
oftar en ekki komið fyrir á hælum
en ný vitneskja og breytt viðhorf
hafa aukið til muna möguleikana á
því að leysa einstaklinga úr viðjum
einhverfu og gera þeim kleift að
spjara sig í samfélagi við aðra.
Sagan Hér leynist drengvr, sem
mæðginin Judy og Sean Barron
segja, lýsir baráttu við einhverfu
hins síðarnefnda. Frásögnin fylgir
Barronfjölskyldunni í nærfellt þijá-
tíu ár, frá fæðingu Sean. Drengur-
inn er fjögurra ára þegar hann er
greindur einhverfur en þrátt fyrir
það reynist hjónunum Judy og Ron
vægast sagt torsótt að fá haldgóðar
upplýsingar og hvað þá vitræna
meðferð til handa einhverfum syni
sínum. Þau reka sig hvarvetna á
skilningsleysi, fordóma og nei-
kvæðni, meira að segja í skóla- og
heilbrigðiskerfinu. Þetta umburðar-
leysi kemur sjálfsagt fáum á óvart
en er umhugsunarvert þegar aldur
Sean er skoðaður. Hann fæddist
1961 og er því 36 ára í dag: þjóðfé-
lag fordómanna sem um ræðir því
bandarískt samfélag á sjöunda ára-
tugnum og fram undir þann tíunda.
Ástandið hefur varla verið skárra
annars staðar í heiminum.
Hegðun Sean er svotil stjómlaus
fyrstu árin og skánar lítið fyrr en
komið er vel fram í gelgjuskeið.
Atferli hans tók á sig illskiljanlegar
og ótrúlegar myndir. Tengsl
drengsins við umheiminn voru ákaf-
lega brengluð og framan af gat
hann hvorki sýnt hlýju né þegið
hana. Sean var meira eða minna
ofvirkur og segist ekki hafa þekkt
móður sína úr hópi annarra kvenna
fyrr en á fimmta aldursári!
Frásögninni er þannig háttað að
móðirin skrifar formála, meginmál
og eftirmála. Lýsingar sonarins á
sama tímabili og af sömu atburða-
rás, frá sjónarhorni hins einhverfa
drengs, er síðan skotið inn í frásögn
móðurinnar. Frásögn hans verður
skiljanlega umfangsmeiri eftir því
sem á líður. Þessi tvöfalda frásögn
gefur lesanda skýrari mynd af at-
burðum og því andrúmslofti sem
ríkt hefur innan veggja heimilisins.
Það má hins vegar velta því fyrir
sér hversu sannferðug frásögn
Sean, í fótsporum þrítugs manns,
getur talist af hugsunum einhverfa
og einangraða barnsins Sean.
Stundum finnst manni skilgreining-
ar Sean á eigin athæfi, á ástæðum
fyrir skringilegri hegðun, einum of
lærðar eða fullorðnislegar, og geti
varla tilheyrt hugsunum barns,
hvað þá barns sem hefur ekki náð
tökum á tungumálinu (og þar með
skilgreiningum). Túlkunin hlýtur
að einhveiju marki að koma til eft-
irá.
Hugsanlega hefði mátt skerpa
annars áhrifamikla frásögn eitt-
hvað með því að fara örlítið hraðar
yfir sögu á stöku stað. Vandamál
sem upp koma eru keimlík og því
e.t.v. óþarft að tíunda eins margar
uppákomur og gert er. Uppbygging
er þó góð og íslenski textinn ákaf-
lega lipur og laus við allt tildur.
Það er sneitt hjá óþarfa tilfinning-
semi og væmni en áhersla lögð á
opinskáa og ýkjulausa lýsingu á
tilfinningum fjölskyldumeðlima og
linnulausu stríði þeirra við erfiða
fötlun.
Geir Svansson