Morgunblaðið - 20.06.1997, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 20. JÚNÍ 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ

>
>
m
>
HÓLMFRÍÐUR
SIG URJÓNSDÓTTIR
+ Hólmfríður
Sig'urjónsdótt-
ir, píanókennari,
fæddist í Reykjavík
20. febrúar 1925.
Hún lést á heimili
sínu í Reykjavík
Laugarásvegi 44
13. júní síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Guðfinna Vigfús-
dóttir húsmóðir og
Sigurjón Jónsson,
verslunarstjóri í
verslun Geirs Zo-
ega í Reykjavík.
Systir hennar er Dóra Sigur-
jónsdóttir, ekkja Richards The-
ódórs, skrifstofustjóra. Hólm-
fríður lauk námi frá Gagn-
fræðaskóla Reykvíkinga 1941.
Árið 1942 innritast hún í Tón-
listarskólann í Reykjavík til
náms í píanóleik og lauk burtf-
ararprófi þaðan 1947, og átti
því 50 ára útskriftarafmæli nú
í vor. Næsta vetur, eða árið
1948, er hún ráðin til skólans
sem píanókennari.
Árið 1956-57 nam hún við
The Guildhall School of Music
and Drama í London. Píanó-
kennaraprófi lauk hún frá The
Royal College of Music í Lond-
on (A.R.C.M.). 1958-59 dvaldist
hún í Bandaríkjunum á vegum
Fulbright stofnunarinnar og
ferðaðist á milli tónlistarskóla
og nam aðallega við University
of Kansas, Laurence. Hún sótti
mörg námskeið fyrir píanó-
kennara hjá þekkt-
um erlendum pró-
fessorum er héldu
námskeið á Islandi.
Einnig sótti hún
námskeið fyrir
píanókennara bæði
í Salzburg og Eng-
landi.
Hólmfríður var
einn af stofnendum
Félags píanókenn-
ara og í fyrstu stjóm
þess, meðlimur í
Félagi íslenskra tón-
listarmanna og I
stjóm þess um skeið.
Jafnframt kennslunni í Tón-
listarskólanum vann hún við
stjórnun skólans til margra
ára, m.a. var hún skólastjóri í
fjarveru Jóns Nordal árið
1989-90 og hún var einnig yfir-
kennari til fjölda ára.
Hólmfríður var einn stofnfé-
laga Soroptimistaklúbbs
Reykjavíkur árið 1959, 1961-
1963 var hún varaformaður
klúbbsins, 1963-1965 formað-
ur, 1965-1967 varasendifull-
trúi, 1970-74 sendifulltrúi
klúbbsins og 1974-1976 í fyrstu
stjórn Soroptimistasambands
Islands, hún var varaforseti
sambandsins 1976 og síðan for-
seti Soroptimistasambandsins
1978-1980. Hún var fulltrúi ís-
lenskra Soroptimista á Evrópu-
og alþjóðaþingum.
Útför Hólmfríðar fer fram
frá Dómkirkjunni í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Vinimir kveðja og tómarúmið
stækkar. Hólmfríður Siguijónsdóttir
var heilsteypt kona til orðs og æðis.
Eg minnist langrar og traustrar
vináttu við hana og íjolskyldu henn-
ar.
Dóra systir hennar var fyrsta
vinkona mín, þegar við byijuðum 7
ára gamlar í skóla, svo löng tengsl
skapa nána tryggð og vináttu.
Heimili þeirra systra og foreldra
þeirra á Öldugötu 12 stendur mér
ennþá ljóslifandi fyrir hugskots-
sjónum. Allt var þar svo gegn-
umfágað og sviphreint.
Fríða varð snemma listfeng og
gerðist hljómlistarkennari megin-
hluta ævinnar við góðan orðstír.
Einnig var henni trúað fyrir ýmsum
vandasömustu störfum Tónlistar-
skólans.
Hólmfríður var vel greind og
gegnumsamviskusöm, mátti ekki
vamm sitt vita í neinu. Hún hafði
skemmtilega ákveðnar skoðanir á
lífinu. Ég kveð hana með söknuði
og efast um að margir hafi átt
betri systur en Dóra.
Ólöf Pálsdóttir.
Skólinn var stór hluti af lífi
Hólmfríðar og vann hún honum af
mikilli samviskusemi. Hóimfríður
var einn af stofnendum Félags
píanókennara og í fyrstu stjórn
þess. Þá var hún meðlimur í Félagi
íslenskra tónlistarmanna og í stjórn
þess um skeið.
Hólmfríður var mjög vel menntaður
tónlistarkennari og margt ung-
mennið sló sína fyrstu nótu á píanó-
ið undir hennar leiðsögn. Hún var
nákvæm og kröfuharður kennari.
Hún hafði mikinn metnað og bar
umhyggju fyrir nemendum sínum.
Fyrir skömmu heyrði sá sem þessar
línur setur á blað píanóleikara sem
náð hefur lengra en margur annar
í þeirri list segja í útvarpsviðtali að
hann byggi að þeim grunni er hann
hefði hlotið hjá Hólmfríði Siguijóns-
dóttur. Er svo um marga nemendur
hennar.
Þó svo að tónlistin ætti hug
Hóimfríðar allan þá var sjóndeildar-
hringur hennar mjög víður. Hún
fylgdist mjög vel með þjóðmálum
og var mikill íslendingur í sér. Hún
var sjálfstæð í hugsun og gaman
var að ræða við hana um stjórnmál
svo og heimsmálin.
Félagi í Soroptimista-klúbbi
Reykjavíkur gerðist hún árið 1959.
Hún gegndi mörgum embættum inn-
an klúbbsins og sambandsins. Hún
var m.a. forseti sambandsins 1978-
1980. Auk þess sat hún í ritnefnd
og ýmsum nefndum á vegum klúbbs-
ins. Hún þótti tillögugóð og hvert
það verk sem hún tók að sér var vel
og samviskusamlega af hendi leyst.
Kynni mín og fjölskyldu minnar
af Hólmfríði hófust er ég og maður
Dóru, systur hennar, unnum hjá
sömu stofnun. Ég tók að venja kom-
ur mínar á Öldugötu 12, en þar
stofnuðu þau sitt heimili Dóra og
Richard. Það var alltaf svo gott að
koma á Öldugötuna. Þar mætti mér
svo mikil hlýja og velvild. Móðir
systranna, Guðfinna, var alveg ein-
stök gæðamanneskja. Siguijón, fað-
ir þeirra, hafði Iátist nokkrum árum
áður en hann hafði verið þekktur
gæðamaður og höfðingi í lund. Dóra
og Richard fluttu af Öldugötunni en
komui' mínar þangað héldu áfram
og vináttan við þær Guðfínnu og
Hólmfríði efldist mjög og náði bæði
til okkar hjóna og bama okkar. Við
höfum átt með þessu góða fólki
margar ánægju- og sorgarstundir
og ein slík er nú upprunnin er við
kveðjum Hólmfríði hinstu kveðju.
Þar fór göfug kona er hafði mikla
réttlætiskennd og hreinskiptin var
hún. Hún var sjálfri sér samkvæm
og prýddi ávallt hvem þann hóp er
hún fylgdi. Hún var sjálfri sér nóg
um flesta hluti. Umhyggjusöm og
skyldurækin var hún við foreldra
sína, systur, mág og vini. Hún var
einlæg og viðkvæm, en duldi það
vel. Eftir lát eiginmanns Dóm bjuggu
þær systur á Laugarásvegi 44.
Það er skarð fyrir skildi í okkar
hópi þegar slík kona og góður vinur
kveður þessa jörð. Hafðu þökk fyr-
ir þín spor, Hólmfríður. Það besta
er: Að gott mannorð deyr aldrei.
Ása, Sverrir Axelsson
og fjölskylda.
Þótt dauðinn sé jafn eðiislægur
og fæðingin ber hver og einn beyg
af honum, sem þann teiginn skárar
og því ónotalegar sem nær er múg-
að. Þó býður „kallið" oft betri tíðir.
Við fráfall sifjabundinnar vin-
konu hverfur hugurinn fyrst rúman
aldarhelming aftur í tímann, til
sumarsins 1944, þegar ég tíu ára
snáði mætti til að taka á móti tveim-
ur ungum Reykjavíkurdætrum, sem
komnar voru í heimsókn með
strandferðaskipinu Esjunni, að ég
minnist þess fyrst að hafa séð þær
systur, Dóru og Fríðu, báðar. Þær
þá í blóma lífsins, sú yngri réttra
19 vetra, hin röskum fimm árum
eldri. Þær á leið umhverfis landið,
sjóleiðina, til að sjá og nema byggð,
fólk og sögu, en ég, sýnisgripur úr
stórfjölskyldu, sem, seinna átti eftir
að mægjast þeirri eldri í gegn um
systkinung þessara eftirmæla.
Þeim hefír vafalaust þótt strák-
urinn eitthvað kyndugur, því fram
eftir öllum aldri stökk þeim bros
er þær minntust þessarar heim-
sóknar að Djúpi.
Röskum átta árum síðar end-
umýjuðust fyrri kynni við skólanám
undirritaðs í Reykjavík, - og við
ótalin kærkomin matarboð hjá for-
eldrum þeirra systra mátti ég
glöggt sjá hversu mikið menningar-
heimili að þeim stóð. Þær endur-
spegluðu og þennan arf, enda fellur
akamið sjaldan langt frá eikinni.
Foreldrarnir voru höfðinglegir í sjón
og raun og líktust mjög fyrirmönn-
um breskum, eins og ég skynjaði
þá síðar á ævinni, enda mátu þau
breska menningu mikils, áttu safn
enskra bókmennta og voru bæði
allvel læs og mælt á þá tungu, sem
ekki var algengt á þeirri tíð.
Ættbogi þeirra systra var vel
kunnur um Árness- og Rangárþing,
en faðir þeirra, sem var yngstur
fjögurra systkina, var sonur Jóns
Éiríkssonar, bónda á Stóra-Ármóti
í Hraungerðishreppi, upprunninn
frá Kampholti, Helgasonar, Eiríks-
sonar úr Bolholti, en móðir hans
var Hólmfríður Árnadóttir,
dannebrogsmanns, Magnússonar
ríka úr Þorlákshöfn (dóttursonar
Halldórs Hólabiskups), sonar Bein-
teins lögréttumanns, en Hólmfríður
- amman og nafngjafi þeirrar, sem
hér er kvödd - bróðurdóttir lær-
dómsmannsins Gísla Magnússonar,
latínuskólakennara - var sonar-
dóttir alnöfnu sinnar Hólmfríðar
Árnadóttur, prests á Holti undir
Eyjafjöllum, Sigurðssonar, prests á
sama stað.
Systkini Siguijóns voru þau
Helga Zoéga og eldri bræður, Krist-
ján, læknir í Clinton í Iowa-riki í
Bandaríkjum Norður-Ameríku, og
séra Halldór, sálma- og tónskáld,
lengi prestur á Reynivöllum í Kjós.
En báðir þeir bræður luku háskóla-
prófum sínum með góðum einkunn-
um, enda fann maður í viðræðum
við heimilisföðurinn á Öldugötu 12
að þar fór einnig afburða skýr
maður til hugsunar, fágaður í fram-
komu og orðavali - en hlédrægur,
sem var honum eðlislægt. Hálft í
hvoru stafaði hún þó af þeim heimil-
isaðstæðum, sem leyfðu ekki frek-
ari námsútgjöld barnanna og hann
- jafn eðlisgreindur - en lang-
yngstur, því eftirbátur bræðra sinna
að langskólalærdómi - og, ofan í
kaupið, fellur móðir hans frá á við-
kvæmum aldri barnsins, hann rétt
um tíu vetra. Síðar aflaði hann sér
þó viðbótarþekkingar bæði í Flens-
borgarskóla í Hafnarfirði, sem
verslunarskólum í Danmörku og
Bretlandi.
Jafnoki eiginmannsins í allri
kynningu, ásýnd og viðmóti var eig-
inkona hans, Guðfinna Vigfúsdótt-
ir, sem ættuð var frá Hlíð undir
Eyjafjöllum - en systurnar tvær
báru svipmót foreldra sinna beggja.
Að afloknu hefðbundu skyldu-
námi og framhaldsskóla hóf Hólm-
fríður nám sitt í píanóleik við Tón-
listarskólann, enda ekki á vísan að
róa fyrir stúlkur á stríðsárunum
síðari að afla sér sjálfstæðra at-
vinnuréttinda, nema e.t.v. á svipuðu
fagsviði. Hitt mun þó hafa ráðið
meiru, þ.e. meðfædd tónlistargáfa,
sem í þessari ætt leyndist, því tón-
listargyðjunni helgaði hún líf sitt
upp frá því og var kennari - og á
stundum, í fjarveru skólastjóra -
settur yfirmaður Tónlistarskólans í
Reykjavík. Öll störf sín og kennslu
annaðist hún af færni, alúð og sam-
viskusemi og ávann sér bæði virð-
ingu og vináttu fjölmargra nem-
enda sinna, en aga hélt hún alla
tíð, en þó lengst og best sjálfsaga.
Utanferðir hennar urðu fjölmarg-
ar í tímans rás, bæði til framhalds-
náms í Englandi, sem og í Banda-
ríkjum Norður-Ameríku, og eins til
að hlýða á það í stórborgum ytra,
sem tónlistarheimurinn hefir best
upp á að bjóða hveiju sinni, en
næmi hennar á þessa list, sem er
sögð öllum listum fremri, var bæði
djúpstæð og einlæg og kom nem-
endum hennar og orðstír skólans
að ómældu gagni. Hún var að ætt-
og Iunderni háttvís og ekki orð-
mörg, en yfirveguð í hugsun, tók
samt þátt í margvíslegum félags-
málum, bæði sem starfsskyldur
lögðu henni á herðar, sem og í al-
þjóðahreyfingum, svo sem Sorop-
timistasambandi íslands, sem hefir
mannúðarmál að leiðarljósi, sótti
ítrekað erlend þing á þeirra vegum
og hafði orð fyrir íslenska flokkn-
um.
Hólmfríður giftist ekki, heldur
bjó að list sinni, en þó er mér ekki
grunlaust um að hún hafi átt sína
„Galtará" sem Jónas. Hún kenndi
- löngum - píanóleik á vegum
Tónlistarskólans, bæði þar, sem í
heimahúsum á Öldugötu 12 í
Reykjavík, en aldrei heyrðist frá
því heimili eða húsráðendum orði
hallað, þótt áslætti, tónvitund eða
kunnáttu nemenda væri áfátt. Létu
húsráðendur það yfir sig ganga,
enda komst margt ungmennið þar
til agæts listamannsþroska.
í heimahúsum bjó Hólmfríður,
eftir fráfall föður síns árið 1953,
og þá með móður sinni, allt þar til
frú Guðfinna andaðist árið 1986,
en þá seldu þær systur föðurleifð
sína og fluttist hún, við þær aðstæð-
ur, til systur sinnar, en eftir lát
mágs síns. Við umönnum móður
sinnar, bæði í ekkjudómi hennar
sem elli, sýndi Hólmfríður og þær
systur báðar, þvílíka ræktarsemi,
alúð og kærleika að slíkt hefi ég
ekki séð betra í annan tíma, en auk
hennar varð föðursystir mín - og
tengdamóðir eldri systurinnar -
einnig aðnjótandi sömu hlýjunnar
og nærgætninnar, uns hún lést 100
ára að aldri árið 1990, og vil ég
hér, við dánarbeð þeirrar yngri,
þakka systrunum báðum, heilshug-
ar, allt það sem frændkonu minni
var vel gjört af þeim á langri sam-
vistarævi.
„Hans skal ek í hvert sinn at
góðu geta, þá er ek heyri góðs
manns getið,“ mælti Jón biskup
Ögmundsson um fóstra sinn ísleif
biskup, og eins fer mér - að vart
er unnt að nefna nafn Fríðu öðru-
vísi en geta systur hennar Dóru í
leiðinni, því svo voru þær samrýnd-
ar allt sitt líf, að vart gætu tvíbur-
ar verið hvor öðrum nánari en þær
saman. Í uppeldi, lífsþroska, and-
streymi og meðbyr öxluðu þær hvor
annarrar byrði og heimili Dóru stóð
yngri systurinni ávallt opið, enda
deildu þær íbúð mörg síðustu miss-
erin sem óaðskiljanlegir vinir og
hjálparhellur í miklum veikindum
þeirra beggja til skiptis - og þar
kvaddi Fríða aðhlúandi systur sína,
vakandi sér við hlið, um óttuskeið
þann 13. þ.m., í ferð sem öllum er
fyrirhuguð. Sú eldri hefir misst
mikið nú síðustu árin eða móður,
makann, tengdamóður og systur -
meira en helminginn af sjálfri sér.
Nú við þáttaskil kveð ég vinkonu
mína til áratuga og bið henni bless-
unar og velfarnaðar um ókunna
stigu og Ijóssins heim. I leiðinni
þakka ég henni trausta og einlæga
vináttu á liðinni tíð.
Eftirlifandi systur hennar votta
ég dýpstu samúð okkar hjóna,
dætra okkar og fjölskyldna, móður
og ættmenna, og bið henni styrks
og blessunar þess, sem sólina skóp.
Farin er væn kona og drengur góð-
ur.
Kjartan P. Kjartansson.
Að morgni 13. júní hringdi sím-
inn. Var það Dóra, systir Fríðu sem
lét mig vita að Fríða okkar væri öll.
Alltaf kemur þessi frétt óvænt
þrátt fyrir að ég vissi að Fríða mín
væri búin að beijast við illvígan
sjúkdóm undanfarin ár.
Kynni mín af Fríðu hófust fyrir
um 30 árum, þar sem hún annaðist
skrifstofuhald í Tónlistarskólanum
í Reykjavík og ég sá um uppgjör
skólans. Mikið þótti mér titþessarar
stórkostlegu konu koma, sem hafði
bæði mikla reisn og var sérlega
myndarleg. Allt sem Fríða sá um
var gert af reglusemi og snyrti-
mennsku.
Ég bar mikla virðingu fyrir Fríðu.
Á þeim árum sem við störfuðum
saman kynntist ég henni alltaf bet-
ur og betur. Þó að mikill aldursmun-
ur væri á milli okkar virtist það
ekki skipta máli.
Þegar Ólafur sonur minn fór að
leika á píanó fylgdist Fríða vel með
honum og kom á alla tónleika sem
hann hélt, enda mikill píanóleikari
sjálf. í hennar veikindum náðum
við mjög vel saman og þá fann ég
sérstaklega fyrir allri þeirri hlýju
sem hún hafði til að bera.
Það er mikill missir að Fríðu
minni, en stærsti missirinn er fyrir
Dóru systur hennar sem var Fríðu
allt, enda voru þær systur sérstak-
lega samrýndar.
Ég bið góðan Guð að blessa þig,
Dóra mín, í sorg þinni.
Guðrún Ólafsdóttir.
Enn og aftur erum við minntar
á það hversu bilið er örstutt á milli
lífs og dauða og áður en varir er
kveðjustundin runnin upp. Sú systir
sem í gær var meðal okkar er í dag
horfin yfir móðuna miklu. Á slíkri
stundu leitar hugurinn til hins liðna
með þakklæti fyrir áratuga vináttu
og árangursríkt starf að sameigin-
legum áhugamálum.
Hólmfríður Siguijónsdóttir var
stofnfélagi í Soroptimistaklúbbi
Reykjavíkur og tók frá upphafi
virkan þátt í stjórn og var formaður
árin 1963-1965. Hún var ætíð boð-
in og búin til allra starfa fyrir klúbb-
inn okkar bæði innanlands og utan.
Má þar nefna fulltrúa- og sendifull-
trúastörf.
Hún sat afmælishátíð Alþjóða-
samtaka soroptimista í Rómaborg
sem eini fulltrúinn frá íslandi. Og
einnig sat hún Alþjóðamót sorop-
timista í Sheffield í Englandi. Þar
voru íslenskir soroptimistar með
sýningu frá Vestmannaeyjagosinu.
Evrópusambandið hafði sent pen-
inga úr Action Fund til aðstoðar
við uppbyggingu Elliheimilisins þar.
Það kom sér mjög vel í viðbót við
eigið aflafé sem klúbburinn hafði
lagt fram.
Hólmfríður var forseti Soroptim-
istasambands íslands árin 1978-
1980 og gegndi ýmsum störfum á
vegum þess fram á síðasta aldursár.
Hólmfríður var afar heilsteypt
kona, skapföst, trygglynd og
traustur vinur. Öll hennar störf
voru unnin af sérstakri alúð og
nákvæmni. Kærleiksþel hennar til
náunga síns kom best í ljós þegar
mest á reyndi.
Við klúbbsystur kveðjum hana
með þakklæti og söknuði og send-
um eftirlifandi systur hennar, Dóru
Siguijónsdóttur, innilegar samúð-
arkveðjur.
Guðrún og Halldóra.
Við lát Hólmfríðar Siguijóns-
dóttur hvarflar hugurinn aftur til
þess tíma um 1960 er við hófum
daglegt samstarf í Tónlistarskólan-
um í Reykjavík, samstarf sem átti
eftir að vara í meira en þijátíu ár.
Ég hafði tekið við stjórn skólans
skömmu áður og í kjölfar þess
fengið því framgengt, að daglegur
rekstur skólans og Tónlistarfélags-
ins var aðskilinn og rekstur og fjár-
reiður allar lagðar í hendur skóla-
stjóra. Þessi skipan mála gerði það
að verkum að ég þurfti að fá
trausta aðstoð á skrifstofunni, þó
aðeins einhvern í hlutastarf, því
meira réð skólinn ekki við á þeim
tíma. Varð það úr að ég fékk Hólm-
fríði, gamla skólasystur mína úr
Tónlistarskólanum, til þess að taka
þetta starf að sér til bráðabirgða