Morgunblaðið - 30.09.1997, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
NEYTENDUR
Ályktun samþykkt á aðalfundi SF
Hlutfall hrá-
efnisverðs er
orðið of hátt
Gengisþróunin hefur aukið á vandann
ÚTREIKNINGAR Þjóðhagsstofn-
unar um afkomu í sjávarútvegi
i staðfesta þann gríðarlega rekstrar-
' vanda, sem við er að glíma í fryst-
ingu og saltfiskvinnslu hér á landi.
Þá sýna þessir útreikningar að af-
koma í rækjuvinnslu er erfið um
þessar mundir, en góður gangur er
■ í mjöl- og lýsisvinnslu, segir í álykt-
un aðalfundar Samtaka fískvinnslu-
stöðva, sem hatdinn var sl. föstu-
: dag.
„Við þessar aðstæður er fisk-
vinnslunni mjög brýnt að ná niður
ýmsum kostnaðarliðum í rekstri
fyrirtækjanna. Hlutfall hráefnis-
verðs af útflutningstekjum fisk-
vinnslunnar er einfaldlega orðið of
hátt og hefur ekki fylgt lækkun
afurðaverðs. Gengishækkun krón-
j unnar og óhagstæð gengisþróun
flestra Evrópugjaldmiðla undanfar-
, in misseri hefur aukið á vandann.
Það er orðið aðkallandi verkefni að
hraða endurskoðun vinnslu- og
launakerfa og bæta nýtingu fram-
leiðslutækja og vinnutíma með það
að leiðarljósi að auka framleiðni í
íslenskri fiskvinnslu. Menntun
starfsfólks í fiskvinnslu verði efld,
ekki síst á sviði framleiðslu og
stjórnunar. Eftirlitsaðilum verði
fækkað í sjávarútvegi, eftirlitskerf-
( ið einfaldað og dregið úr kostnaði
vegna þess,“ segir í ályktuninni.
Getur ekki sætt sig við
hágengisstefnuna
Ennfremur segir: „Aðalfundur
Samtaka fiskvinnslustöðva getur
ekki undir neinum kringumstæðum
sætt sig við þá hágengisstefnu
Seðlabankans sem fylgt hefur verið
á þessu ári. Það er gjörsamlega
útilokað fyrir fiskvinnsluna að búa
við lægra skilaverð á sjávarafurðum
vegna gengishækkunar íslensku
krónunnar og greiða með því niður
verðbólgu á íslandi. Núverandi
vaxta- og gengisstefna skekkir alla
afkomu og samkeppnishæfni út-
flutningsgreina og er í engu sam-
ræmi við yfírlýsta stefnu stjórn-
valda um að rekstrarumhverfi hér
á landi verði á við það, sem gerist
best í nálægum löndum.
Háir raunvextir eru enn ráðandi
hér á landi, þó að aukin samkeppni
á lánamarkaðnum hafi leitt til lækk-
unar fjármagnskostnaðar. Góð af-
koma bankastofnana og minnkandi
útlánatöp gerir þeim kleift að búa
við minni vaxtamun en áður. Lækk-
un vaxta skiptir sjávarútveginn
miklu máli og afar brýnt er að inn-
lendir vextir verði sambærilegir og
hjá okkar helstu samkeppnisþjóð-
um,“ segir í ályktun SF.
Fallið verði frá
hækkun tryggingagjalds
Aðalfundur Samtaka fískvinnslu-
stöðva skorar á stjómvöld að falla
nú þegar frá frekari hækkun trygg-
ingagjalds á sjávarútveginn sem
taka á gildi um næstu áramót. Þessi
hækkun launaskatts muni kosta
sjávarútveginn aukalega um 700
milljónir á ári komist hann að fullu
til framkvæmda. Útflutningsgreinar
búi við þá sérstöðu að geta ekki
velt þessum nýju sköttum út í af-
urðaverðið, sem ráðist af framboði
og eftirspum á erlendum mörkuðum.
STAKFELLIÐ ÞH hefur nú verið selt fyrirtæki í Færeyjum sem
Hraðfrystistöð Þórshafnar er aðili að.
Stakfellið selt
til Færeyja
Fer í Barentshaf og Norðursjó
þorsk og ýsu, og í Norðursjó þar
sem það er aðallega með ufsa.
Jóhann sagði, að ekkert væri
ráðið með framtíðina að öðru leyti,
til dæmis hvort keypt yrði annað
skip. Sagði hann, að Hraðfrystistöð-
in væri aðili að þessu fyrirtæki og
ætlaði að taka þátt í þessari út-
gerð. Hér heima hefði verkefnaleysi
blasað við en þarna hefði gefist
tækifæri, sem taiið hefði verið rétt
að nýta.
Jóhann sagði, að það ætti að vísu
eftir að skýrast betur en stefnt
væri að því, að einhveijir úr fyrri
áhöfn Stakfellsins fylgdu því til að
byrja með.
HRAÐFRYSTISTÖÐ Þórshafnar
hefur gengið frá sölu á frystitogar-
anum Stakfeilinu til Færeyja en
skipið kom nýlega heim úr 50 daga
túr í Smuguna. Var flestum skip-
verjanna sagt upp við komuna til
Þórshafnar vegna verkefnaleysis en
einhveijir þeirra munu fá pláss á
skipinu áfram að því er fram kom
hjá Jóhanni A. Jónssyni, fram-
kvæmdastjóra Hraðfrystistöðvar-
innar.
Kaupandi Stakfellsins í Færeyj-
um er fyrirtækið Arnbæk í Suðurey
en Hraðfrystistöðin á hlut í því.
Mun skipið veiða úr kvóta, sem
fyrirtækið hefur í Barentshafi,
Spurt og svarað um neytendamál
Mozzarella, mygluostar og
rjómaostar án saltpéturs
- ER SALTPÉTUR notaður í
alla íslenska ostagerð og ef svo er
hversvegna?
Svar: „Við notum saltpétur í
þessa hefðbundnu osta sem við er-
um að framleiða, brauðosta, gouda-
ost, óðalsost, og svo framvegis,"
segir Geir Jónsson forstöðumaður
rannsóknastofu hjá Osta- og smjör-
sölunni.
„Saltpétur gegnir hlutverki rot-
varnarefnis. Hann er settur í mjólk-
ina þegar við erum að hefja fram-
leiðslu á osti til að stoppa óæskilega
gerlastarfsemi. Innihaldi íslenskur
ostur saltpétur eiga neytendur að
geta gengið úr skugga um það með
því að lesa á umbúðir. Þar á að
koma fram E252 sem þýðir saltpét-
ur.“
Geir segir að saltpétur sé ekki
notaður við gerð mygluosta. Þá er
enginn saltpétur notaður við fram-
leiðslu Mozzarella og ekki heldur í
ijómaosta. Enginn viðbættur salt-
pétur er í smurostum. „Við notum
á hinn bóginn önnur rotvarnarefni
í ijómaosta og smurosta."
Saltpétur er leyfilegur við fram-
leiðslu osta í takmörkuðu magni.
Magn hans hefur á hinn bóginn
minnkað með árunum þar sem
gæði mjólkur hafa aukist.
„Saltpétur brotnar niður í geijun-
inni en það sem menn hafa óttast
er svokallað nítrit og það hefur
ekki fundist við mælingar í íslensk-
um ostum.“ Geir telur óraunhæft
að ætla að hægt sé að vera án salt-
péturs við íslenska ostagerð. „Fyrir-
komulagið hér á landi er þannig
að mjólk er sótt á tveggja til þriggja
daga fresti. Ef það ætti að vera
raunhæfur möguleiki að framleiða
osta án saltpéturs þyrftum við að
sækja mjólkina daglega."
Sala á lökum frá Ikea bönnuð í Noregi
Rauðu lökín ekki til
í VIKUNNI birtist í norska dag-
blaðinu Aftenposten frétt þess efn-
is að búið væri að banna sölu á
ákveðinni tegund laka frá Ikea
vegna krabbameinsvaldandi efna
sem væru notuð við framleiðsluna.
Að sögn Jóhannesar Rúnars
Jóhannessonar framkvæmdastjóra
hjá Ikea var gæðaskoðun fram-
kvæmd af norskum heilbrigðisyfír-
völdum í júní. Þar kom í ljós að
ein tiltekin tegund rauðra laka sem
framleidd er fyrir Ikea undir nafn-
inu Sömn inniheldur efnið ACO
sem notað er við litun í meira
magni en leyfilegt er. „í kjölfarið
á þessum niðurstöðum lét Ikea
óháða þýska rannsóknarstofu gera
gæðakönnun fyrir sig á þessum
lökum. í ljós kom þá að engin lök
innhéldu þetta efni utan eitt lak
sem var rautt. Það innihélt 10 mg
á kíló en ströngustu gæðastaðlar
í heiminum leyfa 30 mg á kíló.“
Jóhannes Rúnar segir að eigi
að síður hafi forsvarsmenn Ikea
ákveðið að taka rauð lök þessarar
tegundar af markaðnum og finna
nýja leið til að lita þau í framtíð-
inni.
- Fást þessi lök hér á landi?
„Þessi tiltekna tegund fæst ekki
hérlendis núna og við höfum feng-
ið yfirlýsingu frá Ikea í Svíþjóð
um að öll önnur lök fyrirtækisins
séu hættulaus með öllu.“ Jóhannes
Rúnar segir að stöðugt sé verið
að framkvæma gæðaprófanir fyrir
Ikea og strangir gæðastaðlar sem
eru bak við hveija vöru eigi að
tryggja að verið sé að selja vöru
sem er skaðlaus með öllu.
- Kemur oft fyrir að þið þurfið
að innkalla vörur?
„Ikea selur um 12.000 vöruliði
þar sem úrvalið er mest. Um 2.000
fyrirtæki sjá um framleiðslu þess-
ara vöruliða. Það telst til algjörra
undantekninga að tilfelli sem þessi
komi upp. Þegar minnsti vafi leik-
ur á að varan sé í lagi er hún tek-
in úr sölu á meðan verið er að
komast til botns í málinu. Það er
engin áhætta tekin hjá Ikea þó
óþægileg umræða í íjölmiðlum
kunni að sigla í kjölfarið."
Rétt notkun hjálma
getur skipt sköpum
NOKKUR atriði er vert að hafa
í huga þegar notkun hjálma er
annarsvegar.
1. Hjálmurinn má ekki siija of
aftarlega því þá ver hann ekki
ennið sem skyldi.
2. Hjálmurinn á að sitja það þétt
að hann hvorki detti af né skekk-
ist þegar á reynir.
3. Böndin eiga að vera rétt stillt.
Aftara bandið skal stillt á móti
fremra bandi, þannig að eyrað
lendi í miðju V-forminu sem
böndin mynda.
4. Hvorki má líma merki á hjálm-
inn né mála hann því þá getur
höggþolið minnkað og haft áhrif
á viðnám hjálmsins lendi hann í
götunni.
5. Hjálminn má aðeins hreinsa
með vatni og sápu en ekki með
uppleysandi efnum s.s. þynni og
bensíni. Slik efni kunna að eyði-
leggja ysta lag hjálmsins.
6. Hjálminn má ekki nota í leik-
tækjum því hjálmurinn getur fest
í tækjunum.
Nýtt
Vistvænar
rafhlöður
HAFINN er innflutningur á nýjum
vistvænum rafhlöðum frá Philips,
Powerline. í fréttatilkynningu frá
Heimilistækjum hf. segir að Power-
line rafhlöðurnar séu vistvænar, þ.e.
hægt er að henda þeim með heimil-
isruslinu þegar líftíma lýkur.
Rafhlöðurnar eru einnig sagðar
með lengri endingartíma en tíðkast.
Powerline rafhlöðurnar fást hjá
Heimilistækjum, Sætúni 8 og hjá
söluaðilum um land allt.