Morgunblaðið - 30.09.1997, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Bók um ævi
Díönu end-
urútgefin
London. Reuter.
ANDREW Morton, sem skrifaði
þekkta bók um lífshlaup Díönu
prinsessu, sagði í gær að hún hefði
sjálf verið helsti heimildarmaður
bókarinnar. Hún hefði m.a. skýrt
frá tilraunum sínum til að svipta
sig lífi, matgræðgiköstum sínum
og sálarangist vegna ótryggðar
eiginmannsins fyrrverandi, Karls
Bretaprins.
„Sagan eins og hún er sögð í
þessari bók er komin frá henni,“
sagði Morton í viðtali við The Tim-
es. „Bókin átti að vera sjálfsævi-
saga hennar, persónulegur vitnis-
burður konu sem taldi sig ekki fá
að hafa áhrif á gang mála.“
Veitti viðtöl og valdi myndir
Morton sagði að Díana hefði
veitt sex leynileg viðtöl fyrir milli-
göngu umboðsmanns vegna bókar-
innar, lesið handritið og óskað eft-
ir ýmsum breytingum á textanum.
Hún hefði einnig útvegað ljós-
myndir, sem birtar voru í bókinni,
og jafnvel valið ljósmynd á kápuna.
Díana lést í bílslysi í París 31.
ágúst og hafði alltaf neitað að
hafa haft samstarf við höfund bók-
arinnar og vinir hennar höfðu ver-
ið gagnrýndir fyrir að veita upplýs-
ingarnar. Bókin var gefin út í júní
1992, nokkrum mánuðum áður en
Karl og Díana skildu að borði og
sæng.
Morton sagði að konungsfjöl-
skyldan hefði reynt að hindra að
prinsessan gæti látið í ljós skoðan-
ir sínar á hjónabandinu. „Henni
var mjög umhugað um að saga
hennar kæmi fram,“ sagði hann.
„Hún hafði áhyggjur af því að þar
sem hjónabandinu var í raun Iokið
yrði hún álitin óhæf móðir og að
þau myndu taka bömin frá henni.“
Endurútgáfa fordæmd
Endurskoðuð útgáfa bókarinnar
kemur út um næstu helgi. Talsmað-
ur Bretadrottningar fordæmdi end-
urútgáfuna og sagði það sorglegt
að bókin skyldi koma út svo
skömmu eftir dauða prinsessunnar.
Bróðir Díönu, Charles Spencer,
tilkynnti í gær að minnisvarði um
hana yrði reistur á landareign fjöl-
skyldu hennar í Althorp og skýrt
yrði frá áformunum í smáatriðum
í október.
Mánuður er nú liðinn frá því
bílslysið varð og franska lögreglan
sagði í gær að flest benti til þess
að of hraður akstur og ölvun bíl-
stjórans hefði valdið því. Hún
kvaðst þó ekki útiloka þann mögu-
leika að annar bíll hefði stuðlað
að því að ökumaðurinn missti
stjóm á bílnum.
London, Helsinki. Reuter.
FRÉTTIR um að brezk stjórnvöld
íhugi að ganga í Efnahags- og
myntbandalag Evrópu (EMU) í
kringum aldamót hafa ýtt undir
bjartsýni í öðrum ríkjum Evrópu-
sambandsins á að vel muni takast
að hleypa EMU af stokkunum.
Brezkir ráðherrar segja þó að ekki
standi til að halda I skyndi þjóðarat-
kvæðagreiðslu um aðild að EMU.
The Financial Times birti á föstu-
dag frétt þess efnis að von væri á
yfirlýsingu frá brezku ríkisstjórn-
inni um að hún myndi sækjast eftir
aðild að EMU fljótlega eftir að
myntbandalagið tekur gildi í árs-
byrjun 1999. í gær greindi blaðið
síðan frá því að þessar fréttir hefðu
ýtt mjög undir trú á gott gengi
EMU í öðrum aðildarríkjum Evr-
ópusambandsins.
Paavo Lipponen, forsætisráðherra
Finnlands, sagði á ráðstefnu í Hels-
inki í gær að frétt blaðsins væri
„athyglisverð“. „Nú lítur út fyrir að
Bretland ætli að flýta ákvörðun sinni
um EMU,“ sagði hann.
ERLENT
Flokksþing breska Verkamannaflokksins hafið
Lofa að tryggja
atvinnu fyrir alla
Brighton. Reuter.
BRESKI Verkamannaflokkurinn
hóf í gær fyrsta flokksþing sitt sem
stjórnarflokkur frá árinu 1978 með
loforðum um að tryggja atvinnu
fyrir alla Breta á næstu öld.
Gordon Brown, fjármálaráðherra
Bretlands, lofaði að færa efnahag-
inn, menntakerfið og velferðarkerf-
ið í nútímalegt horf til að binda
enda á fátækt og tryggja öllum
Bretum atvinnu á næstu öld. Hann
sagði að sterk viðbrögð bresku þjóð-
arinnar við dauða Díönu prinsessu
sýndu að hægt væri að sameina
bresku þjóðina undir forystu stjórn-
ar sem legði áherslu á sanngirni
og réttlæti.
Fréttaskýrendur sögðu að Brown
hefði aðallega rætt stjórnmálin al-
mennt og fátt nýtt hefði komið fram
um efnahagsstefnu stjórnarinnar.
Orðrómur hafði verið á kreiki um
að ráðherrann myndi mæla með
aðild Breta að Efnahags- og mynt-
bandalagi Evrópu, EMU, en Brown
fjallaði ekki um það mál.
Hvergi hvikað frá
aðhaldsstefnunni
Ráðherrann sagði að stjórnin
myndi breyta skatta- og velferðar-
kerfinu í þágu hinna lægst launuðu.
Hann sagði þó ekki koma til greina
að verða við kröfum vinstrivængs
Verkamannaflokksins um að slaka
á aðhaldsstefnunni í fjármálum.
Hann lofaði ennfremur að koma í
veg fýrir mikla verðbólgu vegna of
mikilla launahækkana og aðstoðar-
menn hans lýstu ræðunni sem skýr-
ustu skilaboðunum til þessa frá
Brown um að hvergi yrði hvikað
frá aðhaldsstefnunni.
Brown staðfesti að stefnt væri
að nýju 10% skattþrepi fyrir hina
lægst launuðu og skattaafslætti
sem myndi tryggja að þeir héldu
meira af launum sínum í stað þess
að þurfa að reiða sig á félagslegar
bætur.
1,5 milljónir Breta eru nú án
atvinnu, eða um 5,3% vinnufærra
manna, sem er minnsta atvinnu-
leysi í Bretlandi í 17 ár. Brown vill
að gerðar verði ráðstafanir til að
hvetja ungt fólk og einstæðar mæð-
ur, sem hafa verið án atvinnu í lang-
an tíma, til að fara út á vinnumark-
aðinn. Hann sagði að það væri sóun
á opinberu fé að vetja 20 milljörðum
punda, andvirði 2.300 milljarða
króna, í atvinnuleysisstyrki á ári.
Harriet Harman, félagsmálaráð-
herra Bretlands, kvaðst vera að
kanna reynsluna af nýju kerfi í
Wisconsin í Bandaríkjunum þar sem
velferðargreiðslur til einstæðra
mæðra eru takmarkaðar. Hún sagði
að stjórnin gæti ekki „setið að-
gerðalaus hjá“ og leyft milljón ein-
stæðra mæðra að vera á fram-
færslu ríkisins.
Reuter
Feginn ferskum ávöxtum
BANDARÍSKI geimfarinn Michael
Foale tekur við poka með ferskum
ávöxtum sem fluttir voru til Mír
með geimfeijunni Atlantis. Foale
hefur verið um borð í Mír síðan í
maí en verður leystur af hólmi af
landa sínum, David Wolf, og snýr
til jarðar með Atlantis. í gær voru
vistir og annar varningur sem
Atlantis kom með, m.a. ný stjórn-
tölva, flutt um borð í Mír. Á morg-
un er gert ráð fyrir að Vladímír
Títov, rússneskur geimfari í áhöfn
Atlantis, og flugvélstjóri hennar,
Scott Parazynski, fari í geim-
göngu og freisti þess að finna gat
sem kom á einn hluta Mír í árekstri
birgðafars við stöðina í sumar.
Suðaustur-Asía
Mengun
minnkar
Jakarta, Genf. Reuter.
MIKIÐ úrhelli og hvass austanvind-
ur nú um helgina hreinsuðu loftið í
Sarawakhéraði í Indónesíu, þar sem
mengað loft blandað reyk frá skóg-
areldum hefur legið yfír í nokkrar
vikur. Veðurfræðingar segja að
þetta sé þó ekki nóg tii þess að
slökkva eldana, og búast megi við
að monsúnregn hefjist ekki á þessum
slóðum á næstunni.
Skógareldar á Súmötru og indó-
nesíska hluta Bomeó hafa valdið gíf-
urlegri loftmengun og þykkur mökk-
ur legið yfír stórum hluta Suðaustur-
Asíu undanfamar vikur. Neyðar-
ástand hafði ríkt í Sarawak undan-
farna tíu daga, en í gær létti þar
nokkuð til. Loftmengunarstuðull fór
þar yfír 800, en 500 telst hættulegt.
I gær var hann kominn niður í 35.
Ástandið hafði einnig skánað í
Riauhéraði á Súmötru í gær, og
hafði skyggni þar hundraðfaldast
úr fimm metrum í 500. Flugvellir
víða í Malasíu voru opnaðir aftur í
gær eftir að hafa verið lokaðir vikum
saman.
Indónesískir embættismenn segja
þó, að mikill eldur kraumi í jarðlög-
um undir skógunum, og því komi
slökkvistarf fyrir lítið, og nauðsyn-
legt sé að rigni lengi til þess að eld-
arnir slokkni að fullu.
Áform um Efnahags- og myntbandalag
Aukin bjartsýni vegna hugs-
anlegrar aðildar Bretlands
Yfirlýsing um áramót
Robin Cook, utanríkisráðherra
Bretlands, lagði í viðtölum við fjöl-
miðla á sunnudag áherzlu á að ríkis-
stjórnin hefði ekki tekið endanlega
ákvörðun um aðild að EMU og ekki
væri von á yfirlýsingu frá henni
fyrr en í kringum áramót. Cook
ítrekaði fyrri ummæli sín, um að
ýmsar hindranir væru í vegi þess
að Bretland yrði með í EMU frá
upphafi, en að ef vel tækist til með
myntbandalagið yrði erfítt að
standa lengi utan þess. „Það á við
um lengri tíma, ekki tímann fyrst
á eftir,“ sagði Cook.
Gordon Brown fjármálaráðherra
sagði að ekkert væri til í vangavelt-
um um að ríkin hygðust fljótlega
efna til skyndiatkvæðagreiðslu um
aðild að EMU. Hann vildi hins veg-
ar ekki svara því hvort hann kysi
að Bretland yrði komið inn í mynt-
bandalagið fyrir árið 2002.
Afram hindranir í veginum
Þótt Bretar ákvæðu að ganga í
EMU í kringum árið 2000 væri
björninn ekki þar með unninn. Sér-
fræðingar benda á að llklegt sé að
deilt verði um aðild Bretlands að
framkvæmdastjórn Seðlabanka
Evrópu, sem verður skipuð fjórum
til sex fulltrúum. Sennilegt sé að
ríki, sem verði með í EMU frá upp-
hafi, muni leggjast gegn því að
Bretar fái fulltrúa í framkvæmda-
stjóminni á þeirra kostnað.
Samsetning ráðsins verður
ákveðin á næsta ári. Sérfræðingar
telja að vilji Bretland eiga kost á
fulltrúa í því verði ríkisstjórnin fyr-
irfram að gefa sterklega til kynna
að hún sé hlynnt aðild að EMU.
Þá er því ósvarað hvort það sé
algert skilyrði fyrir EMU-aðild
Bretlands að landið gerist á ný
aðili að Gengissamstarfi Evrópu
(ERM). Sumir sérfræðingar halda
því fram að geti Bretar sýnt fram
á að pundið sé stöðugur gjaldmiðill
sé ekki nauðsynlegt að hafa verið
í ERM í tvö ár til að fá aðild að
EMU, eins og Maastricht-sáttmál-
inn kveður á um. Hátt settur starfs-
maður framkvæmdastjórnar ESB
segir að um þetta atriði þurfi að
taka pólitíska ákvörðun, sem verði
afar erfið.
Hlutabréf hækka í verði
Eftir að frétt Financial Times
birtist á föstudag tóku fjármála-
markaðir í Bretlandi kipp og hækk-
aði verð hlutabréfa og ríkisskulda-
bréfa verulega. Um leið féll gengi
pundsins, þvl að markaðurinn telur
að það myndi ekki renna inn I evró-
ið á núverandi gengi. Sumir fjár-
málasérfræðingar töldu fréttina
dæmi um árangursríka „frétta-
stjórn“ Verkamannaflokksins.
„Mig grunar að fréttin sé höfð eft-
ir áreiðanlegum heimildum og
markaðurinn geri rétt í að trúa
henni,“ segir John Shepperd, yfir-
hagfræðingur hjá Yamaichi Inter-
national.