Morgunblaðið - 30.09.1997, Blaðsíða 30

( 30 ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Titiingnr
Kjartans
KJARTAN Guðjónsson fer mik-
inn, ef ekki offari í skrifí sínu til mín
í blaðinu sl. föstudag, sparar hvorki
stór orð né mergjaða fyrirsögn. Slík
frumhlaup er farsælast að leiða hjá
sér, því þau svara sér sjálf. En eitt-
hvert yfirgengilegt óðagot hefur
verið á Kjartani ný-
komnum úr sólinni og
. þýða blænum á Kanarí,
r hefur trúlega ekki þol-
að gustinn á norður-
slóðum hvorki í lofti né
samræðunni, Dialóg-
unni. Kjartan hefur
verið iðinn við að með-
höndla strigann á und-
anförnum árum sem er
vel, en lakara þegar
tal- og skriffærin fá
svip af þessu sama efni.
Gos Kjartans á rit-
vellinum geta verið
ærið hressileg, einkum
ef hann hefur gefið sér
tíma til að fara í saum-
á hlutunum,
ana a hlutunum, en
þegar svo gerist ekki er óæskilegra
að verða fyrir stjórnlausri elfunni.
Rýnirinn kannast alls ekki við að
hafa í gegnum tíðina verið þrúgaður
af neinu tregðulögmáli gagnvart Ein-
ari Hákonarssyni og því síður Kjart-
ani Guðjónssyni. En hann hefur síður
þann háttinn á að vera í þjónustu
meintra vina sinna um einslitan áróð-
Eitthvert yfirgengilegt
óðagot hefur verið á
■> Kjartani nýkomnum úr
sólinni og þýða blænum
á Kanarí, segir Bragi
— —
Asgeirsson í svari sínu
til hans.
ur fyrir list þeirra, gamalla nemenda
né samstarfsmanna á vinnustöðum.
Það er eina tregðulögmálið sem hægt
er að saka hann um og hefur ekki
alltaf mæist vel fyrir, né komið hon-
um vel. Félagamir geta þó naumast
kvartað út af rýni minni í tímans
rás, en í sýningahaldi hafa þeir sem
aðrir verið mistækir. Nýleg skrif mín
um Listaskálann og hið afar virðing-
arverða framtak Einars ættu að taka
af allan vafa. Hef þó fengið hnipping-
ar frá einstökum úr hinu liðinu sem
Kjartan mætti frekar beina spjótum
sínum að. Hannes Sigurðsson var líka
undir smásjá af sama liði fyrir að
heija Sjónþing sín á málaranum
Braga Ásgeirssyni, þrátt fyrir að það
hafí trúlega verið íjölmennasta sjón-
þing sinnar tegundar sem haldið hef-
ur verið hér frá upphafí vega og öll
seinni þing hafa dregið dám af.
Tók mér lengi fyrirhugað frí, sem
ég notaði öðru fremur til að skoða
stórsýningu í Berlín, sem ég átti
brýnt erindi á og var að ljúka. Er
eina ástæðan til að skrif mín um
* Einar komu fullseint og svo áttu
skrifin að birtast fyrir helgi en ekki
á þriðjudegi en er ekki við mig að
sakast. Tvær vikur voru þá eftir af
sýningartímanum og hvernig gat
nokkrum undir himinhvelfingunni
dottið í hug að hann yrði styttur um
viku vegna þess að sýningarstjóri
næstu framkvæmdar þurfti að flýta
sér í bókaðan sólarbakstur? Slíkt er
yfirleitt ekki venjan og eru hér marg-
ir grallaralausir.
Kjartani er mjög í mun að koma
að aðdáun sinni á þrælstöðluðu upp-
hengingarkerfí, sem meinlætafólk úr
Septembersýningarhópnum kom á og
syndu fyrir vikið í nær tómum sölum.
Agengni þeirra var svo mikil á sam-
sýningum heima og erlendis um langt
árabil að það er ljótur blettur á ís-
lenzku sýningarhaldi og hollast að
hafa sem fæst orð um á opinberum
vettvangi. Kom ég í veg fyrir öll slík
meint forréttindi um bestu veggina
Bragi
Ásgeirsson
og sérþjónustu er ég var í forsvari
sýningarnefndar um tveggja ára
skeið, með því að taka saman reglu-
gerð, samda upp úr alþjóðlegum
staðli um framkvæmd slíkra. Var
ekki of vel séð af sumum en gjör-
breytti stöðunni um viðgang Haust-
sýninganna eins og ein-
hvetjir muna vonandi.
Hver einasti maður sem
tekur þátt í slíkum sýn-
ingum þar sem dóm-
nefnd velur úr aðsend-
um verkum, verður að
nálgast slíka pappíra,
útfylla þá samvisku-
samlega og láta nafn
sitt undir. Einnig eru
listhús erlendis með sín-
ar lágmarksreglur um
upplýsingar um sýnend-
ur og vei þeim sem
bijóta þær. Enginn er
hér að biðja um ævisög-
ur, en örstutt kynning á
viðkomandi, upplýs-
ingar um efni og ártal,
er einungis sjálfsögð lágmarksþjón-
usta og kurteisi við sýningargesti.
Þetta er einkum nauðsynlegt þegar
svo _er komið, að ungir á lokaári í
MHÍ eru sagðir hafa verið svo „vel“
upplýstir í íslenzkri sjónlistarsögu nú
í vor, að enginn kannast við prófdóm-
arann, sem var málarinn Jóhannes
Jóhannesson! Svo fer einnig fyrir
Kjartani og okkur öllum ef ekki verð-
ur gerð breyting á óheillaþróun innan
skólans sem ég barðist gegn og var
því settur til hliðar og þekkir Kjartan
hér vel til mála, einnig hvetjir grófu
undan stöðu minni og áhrifum.
Þá getur Kjartan fengið það upp-
lýst hjá fisksalanum sínum, að ný
ýsa verður ekki gömul af því að flytj-
ast milli herjtergja og þannig síður
hægt að tala um gamlar myndir,
þegar í hlut eiga nýleg skilirí undan
pentskúfum gerenda þótt sýnd hafa
verið áður. Kjartan staðfestir þetta
um sumar myndir Péturs Gauts,
minnist ekki á Gunnar Karlsson, en
ber til baka að myndir Soffíu séu
„gamlar" eða hafí verið sýndar áður,
en hér munu málverkasalar Kjartans
sjálfs í listhúsinu Fold fúsir að fræða
hann betur um. Þá er sá háttur und-
arlegur, að taka gjald af fólki fyrir
að betja það augum sem það hefur
nýverið skoðað áður án ijárútláta.
Klaufalegt af Kjartani, að ekki sé
fastar að orði kveðið, að draga inn
í skrif sín örfáar h'nur um upplífg-
andi framtak gistiheimilisins á bökk-
um Varmár, sem myndlistarmönnum
kemur einmitt mikið við. Hagur okk-
ar væri blómlegri ef fleiri drægu hér
dám af. Þá var mér tjáð, að myndir
hins ágæta Iistamanns, Magnúsar
Kjartanssonar, í ganginum,_ hefðu
ekki verið sýndar áður á íslandi,
minnist þess ei heldur. Má svo enn
einu sinni vísa til og minna á, að
uppsetning pistla minna á síður blaðs-
ins er annarra verk og var ekki alveg
í samræmi við skrifín að þessu sinni.
Rétt er, að ég hef haldið fram
ýmsum nýyrðum í skrifum mínum,
sem svo hafa fest í málinu eins og
listhús, sjónlistir, sjónmenntir (sbr.
bókmenntir) núlistir og gerandi í
stað höfundur, þar sem mér finnst
það full bókmenntalegt. Orðið listsp-
íra er tekið úr erlendum umfjöllunum
um listir og á vel við í sumum tilvik-
um, og gæti Kjartan sannfærst um
það ef hann tæki með sér erlent les-
efni um listir næst þegar hann fer
í sólina.
Helst er ég fráhverfur því, að taka
upp þá siðfræði prakkara og hrekkja-
lóma á ritvellinum, að fara út fyrir
málefnið og veitast að persónu og
list þeirra sem ég deili við í skrifum
mínum, tel fokið í flest skjól um
haldbær rök þegar menn þurfa á
slíku að halda. Hef svo ekki fleiri
orð hér um.
Höfundur er listmálari og
myndlistargagnrýnandi við
Morgunblaðið.
Fj órðungssj úkrahúsið á
Akureyri og framtíð þess
STJÓRN Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akur-
eyri hefur komið á
framfæri við stjórnvöld,
sveitarstjórnir og flöl-
miðla þeirri staðreynd
að rekstrarhalli varð á
rekstri sjúkrahússins á
síðasta ári sem nam
tæpum 14 milljónum
króna og að í ár stefnir
í að rekstrarhalli verði
um 6-7 milljónir á
mánuði, ef rekstrar-
framlög fást ekki end-
urmetin. Mikilvægt er
að fjárveitingavaldið
standi þannig að málum
að nauðsynlegar leið-
réttingar verði gerðar á
framlögaint til sjúkrahússins svo það
geti með eðlilegum hætti þjónað íbú-
um þessa svæðis. Hér er um gríðar-
legt hagsmunamál að ræða fyrir
íbúa þessa landshluta.
Auknar kröfur landsmanna til
góðrar heilbrigðisþjónustu verða
stjórnvöld að leysa með þeim hætti
að horft sé á rekstur sjúkrahúsa sem
hluta úrlausnar en ekki sem vanda-
máls. Því miður hefur umræðan á
stundum einkennst af því síð-
arnefnda. Við gerum okkur þó öll
ljóst að takmörkuðum fjármunum
verður að vetja af skynsemi. Það
þarf hins vegar að viðurkenna
ákveðna þætti í breyttri heilbrigðis-
þjónustu og ganga til lausnar, sem
ekki getur sífellt falist í endurskoðun
einstakra rekstrarþátta, eða hinni
svokölluðu hagræðingu. Stefnan í
heilbrigðismálum hlýtur að snúast
um mun viðameiri þætti. Þegar
stefna er mörkuð og skýrð verður
öll framkvæmdin auðveldari.
Þegar horft er til hlutverks Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri eins
og það er skilgreint er verkefni þess
ljóst hvað varðar hlut-
verk þess sem héraðs-
sjúkrahúss fyrir Akur-
eyri og nærsveitir, sem
sérgreinasjúkrahús fyr-
ir Norður- og Austur-
land og sem aðalvara-
sjúkrahús fyrir allt
landið. Málið verður
hins vegar flóknara
þegar horft er til þess
á hvern hátt þessi
stefna er framkvæmd í
raun. Ef takmarkaðar
fjárveitingar fást til að
sinna fyrstu tveim þátt-
um málsins, hvað verð-
ur þá um hlutverk þess
sem aðalvarasjúkra-
húss landsins?
Þegar horft er til talna úr starf-
semi sjúkrahússins á liðnum árum
er ljóst að verulegar breytingar hafa
átt sér stað. Aukning er nánast á
öllum sviðum, svo skiptir tugum pró-
senta milli ára. Þetta er framkvæmt
án þess að til hafi komið hlutfallsleg-
ar breytingar á útgjöldum. Útgjöld
hafa að vísu vaxið en ekki í neinu
samræmi við þjónustuna. Þó saman-
burður í tölum segi ekki allt hefur
verið sýnt fram á það að kostnaður
á sjúkling og kostnaður á legudag
er verulega lægri nú en var. Sértekj-
ur hafa vaxið nokkuð, sem kemur til
af auknum rannsóknum og kostn-
aðarhlutdeild sjúklinga.
Ákveðið var að heíja nýbyggingu
við sjúkrahúsið, sem nú er upp-
steypt. Sú stefnumörkun fól í sér
ákvörðun stjórnvalda um að bæta
m.a. aðstöðu barnadeildar og sjá
sjúkrahúsinu fyrir húsnæði til að
mæta vaxandi þörfum. Barnadeild
mun væntanlega flytja í þessa nýju
byggingu á næsta ári. Fjárveitingar
verða að gera ráð fyrir þeim aukna
kostnaði sem af slíkri breytingu leið-
Horfa verður raunsætt
á framtíðarhlutverk
Fjórðungssjúkrahússins
á Akureyri. Sigurður
J. Sigurðsson bendir á
að hlutverk þess sem
héraðssjúkrahúss fari
vaxandi.
ir. Strípaðar stöðuheimildir sem
veittar hafa verið, hljóta t.d. að leiða
til tiifærslu fjármuna frá öðrum
rekstrarþáttum eða hallareksturs.
Að undanförnu hefur framtíð
sjúkrahúsa á landsbyggðinni verið
til skoðunar. Jafnframt hefur fram-
tíð stóru sjúkrahúsanna í Reykjavík
verið í endurmati. Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri hefur þá sérstöðu
að vera þarna í milli með sitt hlut-
verk og sérstöðu. Það er brýnt að
hlutverk þess í heilbrigðisþjónustu
verði markað með þeim hætti að hér
sé til staðar öflug sérgreinaþjónusta
fyrir ákveðin landsvæði og aðstaða
í samræmi við það. Hlutverk þess
sem héraðssjúkrahúss fer líka vax-
andi. Framtíð byggðar í landinu öllu
felst meðal annars í því að öflug
heilbrigðisþjónusta verði til staðar
víðar en í Reykjavík.
Horfa verður því raunsætt á fram-
tíðarhlutverk sjúkrahússins. Fjár-
muni þarf til að hægt sé að veita
nútíma heilbrigðisþjónustu og opna
möguleika til eðlilegrar þróunar í
samræmi við nýjungar á sviði hjúkr-
unar og lækninga.
Höfundur er bæjarfuhtrúi á
Akureyri.
Sigurður J.
Sigurðsson
Lygilegir
kennarasamningar
í SKÓLANUM er ein
starfsstétt sem allt velt-
ur á. Hlutverk allra ann-
arra starfsmanna skóla,
skólanefnda, fræðs-
luráða og ráðuneyta á
að sjálfsögðu að vera
að aðstoða hana. Svo
lengi sem húsið heldur
vatni getur kennarinn
hjálpað nemandanum
að tileinka sér námsefni
og margvísleg menning-
argildi. Vilji menn bæta
skóla er auðvitað aðeins
ein leið. Hún er sú að
létta af kennaranum
óviðkomandi verkefnum
svo hann geti einbeitt
sér að kennslunni. Ef
kennslunni hnignar koma sími og
viðtalsherbergi, bæjarstjórar og ráð-
herrar að engu gagni. Góður er að-
eins sá skóli sem hefur góða kennara.
I júní gengu stjórnir kennarafé-
laganna frá nýjum kjarasamningi
við ríkið fyrir framhaldsskólann þar
sem öllum fyrri gildum er steypt á
hvolf. Útkoman er LÆGRI laun og
AUKIN kennsluskylda. Annaðhvort
hafa fyrirsvarsmenn kennara ekki
skilið hvað þeir voru að semja um
eða þeim hefur þótt kominn tími til
að taka höndum saman við ríkið og
klekkja duglega á félagsmönnum
sínum.
Mjög var þá hvíslað í vindinn að
útgjöld ríkisins myndu stóraukast en
nú er komið á daginn að það verður
ekki vegna bættra kjara kennara.
Almenn kennaralaun hafa hækkað
um tæplega 8% sem er svipað og hjá
öðrum. Ef til vill er þessi hækkun
einu eða tveimur prósentum meiri en
einhverra annarra og væri mér eink-
ar kært að mega vísa
greiðslu þeirra írá mér
til þeirra - ef ég aðeins
gæti fengið kjör gamla
kjarasamningsins. Þó
tekur út yfir allan þjófa-
bálk þegar nefndir eru
kennarar sem orðnir eru
55 ára. Af þeim hefur
endanlega verið stolið
þeirri lækkun vinnu-
skyldu sem Brynjólfur
ráðherra Bjarnason með
semingi féllst á að skila
þeim eftir að hafa AUK-
IÐ kennsluskylduna
þegar hann komst til
valda. Þessir kennarar
höfðu unnið aukna
kennsluskyldu svo lengi
að þeir voru búnir að vinna lækkun-
ina af sér. Öll orðaleikfimi um að
kennsluskyldulækkunin hafi aðeins
átt að gilda um kennsluna sjálfa er
tilhæfulaus eins og alltaf hefur verið
staðfest í fyrri kjarasamningum.
Þrettándi mánuðurinn
Til eru stéttarfélög sem hafa náð
því fram að félagsmenn þeirra fá
greiddan meiri tíma en þeir vinna
svo sem óunna yfirvinnu eða jafnvel
þrettánda mánuð ársins. Kennarafé-
lögin hafa bætt um betur. Þau hafa
bæði tvö samið um að binda fram-
haldsskólakennara til vinnu þrett-
ánda mánuðinn án þess að fá greitt
fyrir! Ef einhver neitar má lengja á
honum kennsluskylduna!
Kennarinn skal áfram vinna allt
sem fylgir kennsluskyldunni en til
viðbótar skal hann nú vinna ýmisleg
ritarastörf í 130 klst. á ári eða tæp-
lega heilan mánuð! Að hugsa sér!
Þegar þessi niðurstaða er loksins
Gísli Ólafur
Pétursson
kynnt núna við upphaf kennslu kem-
ur í ljós að þetta er allt einn reiknik-
únstaleikur sem samningameistarar
ríkisins hafa dregið upp úr töfra-
hatti sínum og auðveldlega reiknað
börn í forystu beggja kennarafélag-
anna að hætti Sölva Helgasonar.
Grunnskólakennarar! Hjálp!
Ef fram fer sem horfir gengur
þetta yfir framhaldsskólann. Þá er
það stríðið tapað ef ekki verður upp-
reisn. Þá er grunnskólinn það vígið
sem eftir er.
Ef fram fer sem horfir
gengur þetta yfir fram-
haldsskóiann. Gísli
Olafur Pétursson
telur að þá sé það
stríðið tapað ef ekki
verður uppreisn.
Grunnskólakennarar! Látið forystu
kennarafélaganna aldrei komast upp
með það að víkja frá kennsluskyld-
unni sem grunni kennslustarfsins.
Látið þá aldrei komast upp með það
að skylda kennara til ritarastarfa.
Takið eftir því að öll þessi önnur störf,
sem nú á að skreyta skólana með,
eru þeirrar gerðar að til þeirra þarf
ekki kennara frekar en lækna þarf
til að sinna hjúkrun. I nýjum lögum
er gert ráð fyrir að vinna slík störf
og því er sjálfsagt að ráða til þess
skrifstofufólk.
Athugið að felldur kjarasamning-
ur merkir ekki ákvörðun um að fara
í verkfall. Gamli samningurinn gildir
uns nýr hefur verið gerður. Þess
vegna er aldrei nauðsynlegt að gera
samning sem er verri en sá sem er
í gildi.
Höfundur er
framhaldsskólakennari.