Morgunblaðið - 19.10.1997, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
HÆGRI hönd fólks er
ákaflega mikils virt
og það er ekki að
ófyrirsynju, með
henni heyja rétthend-
ir lífsbaráttuna að
verulegu leyti. Þessarar staðreynd-
ar sér stað í málinu, oft heyrist
t.d. talað um að þessi eða hinn sé
„hægri hönd“ einhvers, sé eitthvað
fólki hugleiknara en allt annað
segist það stundum vilja „gefa
hægri hönd sína“ til að öðlast það
og ekki má gleyma þeirri virðingu
sem felst í því að skipa manni sér
til hægri handar. Kristjana Valdi-
marsdóttir hefur orðið fyrir því
óláni að hægri höndin er henni
algerlega ónýt og veldur henni að
auki oft verulegum þjáningum,
þótt ekki sé hún lengur sárkvalin
eins og fyrst eftir aðgerð sem hún
gekkst undir fyrir röskum tveimur
árum. „Eg var nánast heilbrigð
þegar ég fór í þessa aðgerð en er
örkumla núna, ég hefði betur aldr-
ei látið gera þetta,“ segir hún þeg-
ar rætt er um ástand hennar fyrr
og nú. En hvers vegna fór hún í
þessa aðgerð?
„Ég var með verki í hægri hendi,
ég var mikil handavinnukona og
þótti þetta því bagalegt og fór því
til bæklunarlæknis á Sólvangi í
Hafnarfirði. Hann sendi mig í
myndatöku. Niðurstaðan reyndist
sú að ég væri með rifinn liðþófa
og gera þyrfti litla aðgerð. Læknir-
inn sagði að þessi aðgerð væri
svipuð því að taka „stein úr skó-
hæl“, og myndi ég jafna mig á
fáeinum dögum og yrði þá aftur
farin að pijóna á fullu,“ svarar
Kristjana. „Því miður reyndist
læknirinn ekki sannspár því aðgerð
þessi olli mér ótrúlegum þjáningum
og eyðilagði á mér höndina."
Kristjana Valdimarsdóttir er
fædd á ísafirði árið 1939 og þar
bjó hún til ársins 1971, er hún flutti
suður til Hafnarfjarðar. Hún lauk
skyldunámi og stundaði alls konar
vinnu sem til féll, bæði fyrir vestan
og eins eftir að suður kom. Hún
giftist snemma og eignaðist þrjú
börn en hún og maður hennar
skildu fyrir tíu árum. Hún tók rík-
an þátt í atvinnulífinu með því að
stunda alls kyns vinnu, svo sem
við fiskverkun, í bakaríi, barna-
gæslu, sjómennsku og margt fleira
tók hún sér fyrir hendur til þess
að vinna fyrir sér og sínum. Hún
átti þó við ýmis vandkvæði að etja,
svo sem þráláta bakveiki sem
ásamt fleiru olli þvi að hún var
úrskurðuð öryrki nokkrum árum
fyrir hina örlagaríku aðgerð. Eftir
að hún var orðin einstæð með öryr-
kjalaun til viðurværis gat hún
drýgt tekjur sínar með því að
prjóna, bæði til gjafa og eins fyrir
fólk sem pantaði hjá henni flíkur.
Þótt tekjur af þessari starfsemi
væru aldrei umtalsverðar voru þær
þó viðbót sem munaði aðeins um.
Ótalin er einnig sú ánægja sem
hún kveðst hafa haft af þessari
starfsemi og einnig var hún henni
leið til kunningsskapar og um-
gengni við annað fólk.
„Eg pijónaði alla tíð mikið,
bæði á börn mín, barnabörnin,
sjálfa mig og svo fyrir annað fólk.
Eg saumaði líka mikið út, heilu
myndirnar. Handavinnan var mitt
hálfa líf og það er mér mikið áfall
að geta ekki lengur gert neitt í
höndunum, ég get ekki einu sinni
pijónað á barnabörnin, það yngsta
hef ég aldrei getað pijónað neitt á
og það fínnst mér mjög leiðinlegt,"
segir hún. „Fyrir aðgerðina var ég
aum í úlnliðnum og fór til læknis
eins og fyrr sagði. Eftir að ég fór
í myndatökuna gerðist það að ég
lenti í bflslysi, ég var að koma úr
jarðarför og var farþegi aftur í
eigin bíl. Það var ekið aftan á okk-
ur og ég kastaðist fram og bar
auðvitað fyrir mig hendurnar. Ég
sagði lækninum frá þessu en hann
lét ekki mynda höndina á ný held-
ur ákvað að gera aðgerðina með
tilliti til þeirrar myndar sem tekin
hafði verið fyrir slysið. Síðan var
aðgerðin framkvæmd og ég fór
heim daginn eftir. Ég var send
HÖNDIN á Krisljönu eftir að fingurnir féllu inn ÖNNUR spelkan sem smíðuð var eftir aðgerðina
í hana eftir aðra aðgerð bæklunarlæknisins á sem bæklunarlæknirinn á Sjúkrahúsi Reykjavík-
Sólvangi. ur gerði til m.a. að rétta úr fingrum Krisljönu.
Slæmt - en gæti
verið verra
Mikil umræða hefur að
undanfömu verið um
læknamistök, hver sé
réttur fómarlamba í
slíkum tilvikum og
hvemig komast megi
að sanngjamri niður-
stöðu. Kristjana Valdi-
marsdóttir hefur síð-
ustu tvö ár gengið í
gegnum miklar þján-
ingar og er örkumla á
hægri hendi eftir að-
gerð sem allt bendir til
að hafí mistekist og
sumir telj a j afnvel að
lítil þörf hafí verið á.
Guðrán Guðlaugs-
dóttir fékk að heyra
sögu Kristjönu, skoða
myndir tengdar aðgerð-
inni og lesa sjúkradag-
bók hennar.
Morgunblaðið/Þorkell
KRISTJANA Valdimarsdóttir í stól sem hún sjálf saumaði yfir.

KRISTJANA á Sjúkrahúsi Akureyrar.
heim með reifaða hönd, dóttir mín
spurði hvort ekki ætti að setja gifs
á höndina en var sagt að slíkt
væri ónauðsynlegt. Ég var sæmi-
leg rétt fyrst eftir aðgerðina en
svo fór ég að fá mikla verki í hönd-
ina og í framhaldi af því gerðist
nokkuð skrítið: kúlan sem er til
hliðar á úlnliðnum færðist upp á
miðjan úlnlið. Ég fór til bæklunar-
læknisins og hann sagði mér að
liðhlaup hefði orðið í hendinni og
þess vegna þyrfti hann að hefla
af kúlunni. „Það er ekkert mál,“
sagði læknirinn. Hann gerði svo
þá aðgerð um miðjan desember.
Ég var strax á eftir mjög kvalin
en læknirinn tók umbúðirnar af
og sagði mér að ég skyldi vera
dugleg að hreyfa höndina en ég
gat það ekki, það var svo hryllilega
sárt.
Ég ætla ekki að reyna að lýsa
í orðum hvernig jólin mín árið
1995 voru. Ég lifði á verkjalyfjum
og gat ekkert sofið fyrir kvölum.
Heimilislækninum mínum leist
ekki á blikuna og vissi ekki hvað
var að gerast með höndina á mér
og ekki vissi ég það. Svo fór ég
2. janúar til nýs heimilislæknis,
þess sem ég hafði áður hætt hjá
um áramót, sá nýi gerði of seint
eitthvað í málinu að mér fannst.
Svo gerðist það að litli fingur
hægri handar féll alveg inn í lóf-
ann og á sama tíma minnkuðu
verkirnir, svo kaldhæðnislega sem
það hljómar. Þegar ég kom til
bæklunarlæknisins vegna þessa
með dóttur minni, sem staðið hefur
þétt við hlið mér í öllum þessum
erfiðleikum, þá segir hann: „Þetta
er allt í lagi, límdu bara litla putt-
ann fastan með límbandi við hina
fingurna og reyndu svo að snúa
hendinni eins og þú sért að skrúfa
ljósaperu." Ekki kom þetta góða
ráð að miklu haldi, það jók aðeins
á kvalir mínar að reyna þetta.
Smátt og smátt, eftir mikil kvala-
köst, duttu allir fjórir fingurnir
máttlausir inn í lófann og ég gat
með engu móti hreyft þá eða rétt
úr þeim.
Um þetta leyti komst ég
að hjá mjög góðum
lækni á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur. Því miður
hafði ég þurft að bíða of lengi og
nú var um seinan að bjarga hreyfí-
getu fingranna. Ég var þá búin
að bíða nokkurn tíma eftir að kom-
ast að annaðhvort hjá þessum
lækni eða lækni á Akureyri, ég
þurfti að bíða það lengi að skaðinn
var skeður og allir fingumir voru
orðnir máttlausir og ég fæ aldrei
mátt í þá aftur. Það sem hafði
gerst var að bæklunarlæknirinn á
Sólvangi hafði sagað um 2 senti-
metra af beininu og skildi það eft-
ir ófóðrað, jafnframt því að hann
heflaði af úlnliðskúlunni. Beinend-
inn hafði nuddað í sundur hægt
en örugglega sinar og taugar sem
lágu niður í fingurna, þess vegna
urðu þeir algerlega máttlausir og
duttu inn í lófann. Þegar hins veg-
ar allir fingurnir fjórir voru orðnir
máttlausir þá minnkuðu kvalimar.
Það hefði mátt koma í veg fyrir
þetta hefði handarsérfræðingur
skoðað mig áður en seinni aðgerð-
in var gerð eða áður en ófóðraði
beinendinn náði að sarga sundur
taugar og sinar.
Þótt ekki tækist að koma í veg
fyrir að ég missti máttinn í
fingrunum þá gerði læknirinn á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur eigi að síð-
ur hálfgert kraftaverk á hendinni
á mér, hann gerði aðgerð á henni
15. mars 1996 og hún gekk að
vissu leyti mjög vel, hann gat m.a.
rétt fingurna og losað mig við
verstu verkina. I kjölfar þeirrar
aðgerðar fékk ég miklar spelkur,
eina til að nota á daginn og aðra
til að nota á næturnar. Eg var
með spelkurnar í sex vikur og varð
jafnan að fá dóttur mína til að
hjálpa mér að koma mér í þær.
Þrátt fyrir að kvalirnar minnkuðu
nú til muna varð niðurstaðan eigi
að síður sú að ég kem aldrei til
með að hafa hreyfígetu í fingrun-
um fjórum, höndin er mér er ónýt,
ég get ekki einu sinni greitt mér,
hef ekki neitt grip með henni.
Síðar þurfti ég að fara í aðra
aðgerð til þess að laga beinendann
sem hringlaði laus. Sú aðgerð var
gerð af lækni á Sjúkrahúsi Akur-
eyrar. Sett var sin í beinendann
og hann festur, ég var í gifsi upp
að öxlum fyrst en síðan var það
minnkað í áföngum. Ég þurfti að
fara nokkrum sinnum norður til
eftirlits og í framhaldi af því sótti
ég um greiðslu úr Slysatryggingar-
sjóði og fékk 500 þúsund krónur.
Það eru einu peningarnir sem ég
hef fengið vegna alls þessa. Nú
er búið að sækja um annað mat á