Morgunblaðið - 19.10.1997, Blaðsíða 33

32 SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 1997 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
VIÐ íslendingar höfum átt
farsælt samstarf við
Svissneska álfélagið í rúma
þrjá áratugi. Þeir samningar,
sem voru gerðir við þetta sviss-
neska fyrirtæki á Viðreisnar-
árunum um byggingu fyrsta
stóriðjuvers á íslandi voru báð-
um aðilum hagstæðir. í krafti
þeirra samninga eignuðumst
við fyrstu stórvirkjun okkar,
Búrfellsvirkjun, á 25 árum.
Mikil pólitísk átök urðu um
byggingu álversins í Straums-
vík á sínum tíma. Reynslan
hefur sýnt, að andstæðingar
þess höfðu rangt fyrir sér. Til-
raun til pólitískrar herferðar
gegn fyrirtækinu snemma á
síðasta áratug rann út í
sandinn.
í eina tíð trúðu menn því,
að meiri stöðugleiki einkenndi
stóriðju heldur en sjávarútveg.
Reynslan hefur líka kennt okk-
ur, að þær hugmyndir voru
rangar. Gífurlegar sveiflur eru
í álverði á heimsmarkaði og
segja má, að mikill hagnaður
í uppsveiflu geri álfyrirtækjun-
um kleift að lifa öldudalina af.
í fyrradag var nýr hluti ál-
versins í Straumsvík tekinn í
notkun að viðstöddu miklu fjöl-
menni. Við það tilefni sagði
Davlð Oddsson, forsætisráð-
herra, að þeir ljármunir, sem
starfsemi álversins hefði skilið
eftir í íslenzku samfélagi,
hefðu auðveldað okkur að
byggja hér upp velferðarkerfi.
Það er áreiðanlega rétt. Álver-
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ið í Straumsvík hefur átt ríkan
þátt í að skjóta fleiri stoðum
undir íslenzkt atvinnulíf og
afkomu þjóðarinnar, eins og
því var ætlað í upphafi.
Þegar álverið í Straumsvík
var reist stóðu menn ekki
frammi fyrir nýjum viðhorfum
varðandi loftmengun, sem nú
leita á af vaxandi þunga. Við
íslendingar eigum að leggja
metnað okkar í að mæta þeim
nýju viðhorfum af fullri
ábyrgð.
Álverið í Straumsvík er nú
orðið þriðja stærsta álver á
Norðurlöndum og mikilvægur
þáttur í starfsemi Svissneska
álfélagsins. Á þessum tíma-
mótum er ástæða til að fagna
þeirri farsæld, sem einkennt
hefur rekstur þess alla tíð og
þeim krafti, sem einkennir
uppbyggingu þess og rekstur
um þessar mundir.
HÖFNÍ
KÓPAVOGI
HAFNARGERÐ í Kópavogi
á sér um 40 ára sögu.
Þó er augljóst, að sú nýja að-
staða, sem tekin var í notkun
í Kópavogshöfn í gær er
stærsta skrefið í þeim fram-
kvæmdum og opnar athyglis-
verða möguleika fyrir skipafé-
lög og innflytjendur.
Hafnaraðstaðan í Kópavogi
og það mikla landrými, sem
er við höfnina, sem fyrirtæki
geta nýtt sér, stuðlar augljós-
lega að aukinni samkeppni á
milli hafna á höfuðborgar-
svæðinu og sennilega mun hún
einnig ýta undir aukna sam-
keppni í skipaflutningum til
og frá landinu.
Gunnar Birgisson, formaður
bæjarráðs Kópavogs sagði í
samtali við Morgunblaðið í
gær: „Ég sé fyrir mér, að
framkvæmdirnar hjá okkur
geti ýtt undir samkeppni milli
hafna á svæðinu, að menn
keppist um að bjóða, sem bezta
aðstöðu.“ Stefán Guðjónsson,
framkvæmdastjóri Félags ísl.
stórkaupmanna sagði: „Það
hefur verið reynt mikið . . . að
benda erlendum skipafélögum
á þann kost að koma hér við.
Þá á ég við skipafélög, sem
stunda siglingar á norðan-
verðu Atlantshafi milli Evrópu
og Norður-Ameríku. Það gæti
orðið auðveldara fyrir erlend
skipafélög að bjóða þjónustu
hér, ef góð aðstaða skapaðist
í Kópavogi. Þannig gætu þau
veitt íslenzku félögunum nauð-
synlegt aðhald.“
í ljósi þessara ummæla
verður óneitanlega fróðlegt að
fylgjast með framhaldinu í
Kópavogshöfn.
HNEFA-
LEIKAR
BANNAÐIR
AÐ hefur orðið okkur ís-
lendingum til sóma, að
hnefaleikar hafa verið bannað-
ir hér áratugum saman. Þetta
er ekki íþrótt heldur slagsmál.
Öll heimsbyggðin hefur orðið
vitni að hörmulegum afleiðing-
um þess fyrir hnefaleikara að
taka þátt í slíkum slagsmálum.
Örlög eins sigursælasta hnefa-
leikara heims á okkar tímum
bera því dapurlegt vitni.
Það er þess vegna engin
ástæða til að breyta þeim lög-
um, sem bannað hafa hnefa-
leika hér áratugum saman.
Þvert á móti ber að fylgja þeim
lögum fast eftir.
FARSÆLT
SAMSTARF
Ritstýrð
sagnfræði,
hetjur o g ljóð
IÁHUGI minn á
• fornum sögum
beinist helzt að þeim
sem bókmenntum, ritstýrðri sagn-
fræði; þ.e. skáldskap, en ekki mið-
aldaheimsmynd aftan úr öldum þótt
hnýsileg sé; eða dæmisögu (allegór-
íu) þótt hún sé víða á næstu grösum
í góðum skáldskap einsog kunnugt
er og má nefna Innansveitarkroniku
sem nærtækt dæmi, þ.e. guð bygg-
ir kirkju, en slíkur dulbúningur þótti
höfuðprýði skáldskapar fyrr á öld-
um og er þónokkuð algengur í nú-
timaskáldskap, einkum ljóðlist.
Yfirburðir íslendinga sagna,
ekkisízt Njálu, birtast í listinni. Þær
fjalla um manninn og andstæðumar
í eðli hans einsog við þekkjum þær
úr lífinu sjálfu, en ekki t.a.m. grísk-
um leikritum til forna sem lýsa
hetjum og guðum í mannlegu sam-
félagi og leggja áherzlu á guðleg
tengsl mannsins. Þar er andstæðun-
um í eðli hans að vísu rækilega
lýst og oft með drastískari hætti en
í fomsögum okkar, enda era þær
fremur sprottnar úr lífinu sjálfu
einsog það blasir við venjulegu fólki
en ekki goðsögulegu efni sem er
forsenda hómerskviða og grískra
leikrita, hvortsem þau eru gleði -
eða harmleikir. íslendinga sögurnar
era lífíð sjálft. Þær
fjalla um manninn í
allri sinni nekt, ekki
endilega andspænis
guðum og goðaheimi
heldur umhverfi sínu.
Samt fjalla þessi verk
fyrstogsíðast um hetjur einsog forn-
ar grískar bókmenntir, en það eru
hetjur hversdagslífsins sem um er
fjallað, þótt yfirburðir þeirra geti á
stundum minnt á goðsöguleg ein-
kenni grískra hetja. En íslenzkar
hetjur til foma eru í litlum tengslum
við guðina þótt heiðnar séu oft og
einatt og lifa sig ekki inní goðsög-
una nema í kvæðum sem sækja
dæmisöguna eða tungutakið í goð-
sagnir ásatrúar. Þær eru aðvísu í
rækilegum tengslum við drauma
sína og örlög, en þó varla meir en
við sem nú lifum eða Sturla Þórðar-
son sem var sannkristinn maður en
draumspakur með afbrigðum og
augljóslega örlagatrúar í aðra rönd-
ina einsog margir samtímamenn
hans. Verk þessara manna bera því
að sjálfsögðu vitni en þó ekki úr
hófi fram. Sagnaskáldskapur þeirra
lýsir ekkisízt hugarfari þeirra og
umhverfi, þótt sögurnar eigi að
fjalla um fomar hetjur fyrir og um
kristnitöku. Halldór Laxness hefur
jafnvel kveðið svo fast að orði í
samtölum okkar að hann hafi alltaf
lesið fornsögurnar „vegna þess að
mér finnst þær skemmtilegar og
áhugasamlegar, en ekki sagn-
fræði“. Og það hefur jafnvel flögrað
að honum að „það væri ekki nokk-
urt sagnfræðilegt orð í Heims-
kringlu". Þessi rit, jafnvel konunga-
sögurnar, séu þannig skáldsagna-
bókmenntir í eðli sínu og menn
verði að leita sagnfræðinnar annars
staðar, enda koma frásagnir rit-
anna síður en svo alltaf heim og
saman við gallharðar heimildir.
List Halldórs sjálfs er af sömu
rótum runnin. Það er því óhætt að
skyggnast um í verkum hans með
því hugarfari að um sé að ræða
svipaðar skáldsagnatæknilegar að-
ferðir í ýmsum ritum hans og við
þekkjum af fornsögunum. Tilgátan
stenzt ef farið er í saumana á þess-
um verkum, t.a.m. Njálu. Sögurnar
eru augljóslega skrifaðar út úr arf-
sögnum og umhverfi með sama
hætti og Halldór skrifaði Innan-
sveitarkroniku og Guðsgjafaþulu,
en í þulunni segir að íslandsbersi
hafi verið hetja eins og Grettir
sterki og því hefur verið ærin
ástæða til að skrásetja sögu hans,
ekkisíður en Grettlu. Í Skáldatíma
segir að í Sjálfstæðu fólki hafí
hetjuskapur manns verið útmálaður
einsog í Islendinga sögum án tillits
til málstaðar hans, „og málstaður
Bjarts var vondur frá hér um bil
öllum sjónarmiðum, nema hetju-
skap hans“.
M.
HELGI
spjall
Anæstu dögum
dregur til úrslita í þeim
átökum, sem staðið
hafa meirihluta þessa
árs um skipulag
lífeyrissjóðakerfisins.
Þá kemur í ljós, hvort
samstaða verður á milli
hinna ýmsu aðila, sem að þessum málum
koma, um breytingar eða hvort ríkisstjórn
og meirihluti Alþingis verða að höggva á
hnútinn.
Ekki er um það deilt að skynsamlegt
sé að landsmenn allir séu skyldaðir til að
eiga aðild að lífeyrissjóði. Að því frátöldu
era hins vegar mismunandi skoðanir uppi
um, hvernig þróa eigi lífeyriskerfið á næstu
árum og áratugum. Það er heldur enginn
ágreiningur um, að vel hefur tekizt til um
uppbyggingu lífeyrissjóðakerfisins til
þessa og engum dettur í hug að grafa
undan því kerfi, sem byggt hefur verið
upp og gefizt vel. Ásakanir þeirra, sem
vilja að mestu óbreytt ástand, um að tals-
menn breytinga vilji „rústa“ núverandi
kerfi, eins og það er orðað eða gefa fjár-
málafyrirtækjum kost á að „braska“ með
fjármuni almennings eru því ekki á rökum
reistar.
Hins vegar eru öll viðhorf í samfélagi
okkar gjörbreytt frá því hafizt var handa
um uppbyggingu lífeyrissjóðanna og nýir
möguleikar til lífeyrissparnaðar hafa opn-
azt. Þess vegna er ekkert óeðlilegt við
það, að fram komi hugmyndir um breyting-
ar á núverandi kerfi, sem m.a. geri fólki
kleift að notfæra sér slík tækifæri.
Grundvallaratriðið varðandi uppbygg-
ingu lífeyrissjóðanna er auðvitað það, að
þeir fjármunir, sem greiddir eru til sjóð-
anna, eru fjármunir launþega. Þótt þetta
kerfi hafi í upphafi verið byggt upp á
þann veg, að atvinnurekendur greiði hluta
framlagsins til lífeyrissjóðs og launþegar
hluta, er hér auðvitað um að ræða heildar-
kjör launþega og kannski tímabært, að sú
staðreynd sjáist á launaseðlinum. Þess
vegna er hér hvorki um að ræða fjármuni
atvinnurekenda eða verkalýðsfélaga held-
ur launþega.
í þessu felst að sjálfsögðu, að það gamla
kerfi, að samtök atvinnurekenda og verka-
lýðsfélögin tilnefni fulltrúa í stjórnir lífeyr-
issjóðanna er orðið úrelt. Lífeyrissjóðirnir
era eign sjóðfélaganna og þess vegna er
eðlilegt, að það sjálfsagða lýðræði komi
til sögunnar á vettvangi sjóðanna, að eig-
endur þeirra ákveði sjálfir hveijir skuli
fara með stjórn sjóðanna fyrir þeirra hönd.
Lífeyrissjóðirnir eru orðnir sterkustu
fjármálastofnanir landsins. Fjárhagslegur
styrkur þeirra og núverandi fyrirkomulag
við val á stjórnum veldur augljósri tog-
streitu um skipan fulltrúa í stjórnir sjóð-
anna. Ástæðan er ekki sízt sú, að þeir sem
sitja í stjórnum sjóðanna geta haft tölu-
verð áhrif á það, hvernig fjármunir sjóð-
anna eru ávaxtaðir og þá m.a. hvort þeir
era notaðir til þess að kaupa hlutabréf í
þessu fyrirtæki eða hinu. Jafnframt geta
stjórnarmenn í sjóðunum haft áhrif á það,
hveijir sitja í stjórnum fyrirtækja af hálfu
sjóðanna, sem um leið getur haft áhrif á
valdahlutföll innan stórra fyrirtækja.
Almennir sjóðfélagar eiga ekki hags-
muna að gæta í slíkum viðskiptapólitískum
átökum. Það eru sérhagsmunahópar, sem
hafa tryggt sér áhrif í stjórnum lífeyris-
sjóðanna, sem hafa hagsmuna að gæta í
því sambandi. Hagsmunir sjóðfélaganna
era þeir, að sem bezt takist til um ávöxtun
á íjármunum þeirra. Af þessum sökum og
vegna þeirra almennu breyttu viðhorfa,
sem allir þekkja er tímabært að breyta
stjórnkerfí lífeyrissjóðanna á þann veg, að
sjóðfélagar sjálfir kjósi fulltrúa í stjórnir
þeirra.
AÐ HLUTA TIL
tengjast breytingar
á lífeyrissjóðakerf-
inu nauðsyn á mikl-
um umbótum í
starfi launþegahreyfingarinnar. Hér á ís-
landi er enn við lýði það gamaldags og
Réttur laun-
þega
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 18. október
úrelta kerfi, að launþegi getur í raun ekki
fengið vinnu nema vera félagsmaður í
ákveðnu verkalýðsfélagi. Að vísu eru dæmi
um, að launþegar era ekki félagsmenn í
viðkomandi verkalýðsfélagi heldur greiða
þangað félagsgjöld en njóta nánast engra
réttinda út á þær greiðslur.
Það er löngu tímabært að breyta þessum
ákvæðum í samningum vinnuveitenda og
verkalýðsfélaga. Hver og einn launþegi á
sjálfur að geta ákveðið, hvort það hentar
hagsmunum hans að vera félagsmaður í
samtökum launþega í viðkomandi atvinnu-
grein. Það mundi líka áreiðanlega verða
launþegafélögunum hvatning til þess að
efla félagsstarf sitt, ef þau yrðu að sann-
færa launþegann um að hagsmunum hans
væri bezt borgið með því að gerast aðili
að félaginu. I þessu sambandi er auðvitað
fráleitt, að vinnuveitandinn sjái um inn-
heimtu félagsgjalda af launþeganum og
dragi þau frá iaunum hans. Það ætti að
sjálfsögðu að vera verkefni félagsins að
innheimta þau gjöld.
Með sama hætti eru engin rök fyrir því
lengur, að skylda launþega til þess að vera
í ákveðnum lífeyrissjóði. Það gátu verið
rök fyrir því á meðan lífeyrissjóðakerfið
var í uppbyggingu. Nú þegar það er orðið
eins öflugt og raun ber vitni er engin
ástæða til annars en að launþegar geti
ákveðið sjálfír til hvaða lífeyrissjóðs þeir
greiða gjöld sín. Hagsmunir fólks eru svo
mismunandi að það er fráleitt að binda
skylduaðild að lífeyrissjóðum við einn
ákveðinn sjóð. Þau kjör, sem lífeyrissjóð-
irnir bjóða, eru nokkuð mismunandi og
þess vegna eðlilegt, að launþegar hafi frelsi
til þess að ákveða sjálfir, hvernig hags-
munum þeirra í lífeyrismálum er bezt borg-
ið.
Sumir talsmenn lífeyrissjóðanna hafa
brugðizt við hugmyndum um slíkt frelsi á
þann veg, að lífeyrissjóðirnir verði þá líka
að hafa frelsi til að ákveða, hvort þeir
vilji taka við nýjum umsækjanda. Það er
ekkert óeðlilegt, að lífeyrissjóðirnir hafi
slíkt frelsi. Þá segja þeir hinir sömu: En
hvað um þá, sem hvergi fá aðild að lífeyris-
sjóði? Óhætt er að fullyrða, að það vanda-
mál yrði ekki svo víðtækt að ekki væri
hægt að finna lausn á því.
Umræður um þessa þætti málsins snú-
ast raunverulega um rétt fólks til að ráð-
stafa fjármunum sínum sjálft. Að mörgu
leyti er núverandi skipulag vinnumarkað-
arins og lífeyrissjóðakerfísins leifar af hinu
gamla kerfi forsjárhyggju, sem réð hér
ríkjum áratugum saman. Samkvæmt því
áttu einhveijir aðrir að hafa vit fyrir fólki
á öllum sviðum. Þeir sem vilja ákveða með
samningum sín á milli, að fólk skuli vera
í launþegafélagi, þ.e. atvinnurekendur og
launþegafélög, eru að stunda þessa gömlu
forsjárhyggju. Þeir sem vilja ákveða í
hvaða lífeyrissjóði fólk er, þ.e. atvinnurek-
endur og launþegafélög, eru líka að stunda
þessa gömlu forsjárhyggju.
Það er tímabært að henni sé vikið til
hliðar í þessum efnum sem öðram. Réttur
launþega á að vera sá, að ákveða hvort
þeir vilja vera í launþegafélagi eða ekki.
Réttur launþega á að vera sá, að geta
tekið sjálfir ákvörðun um í hvaða lífeyris-
sjóð þeir greiða. Réttur félagsmanna lífeyr-
issjóðanna á að vera sá, að geta sjálfir
ákveðið hveijir sitja í stjórn lífeyrissjóð-
anna fyrir þeirra hönd.
Nýir val-
kostir
I A SIÐUSTU AR-
um hafa komið til
sögunnar nýir val-
kostir í lífeyrismál-
um. Þar er um að
ræða annars vegar hina svonefndu sér-
eignarsjóði og hins vegar söfnunartrygg-
ingar, sem erlend tryggingafélög hafa
boðið hér og a.m.k. eitt íslenzkt trygginga-
félag hefur tilkynnt, að það muni bjóða á
næstunni. Þar er um að ræða eins konar
sameiningu lífeyrissparnaðar og líftrygg-
ingar. Raunar hafa séreignarsjóðirnir einn-
ig boðið félagsmönnum sínum líftrygging-
ar.
Sá grundvallarmunur er á þessum lífeyr-
VIÐ HORNAFJÖRÐ.
Morgunblaðið/Snorri Snorrason
isspamaðarformum og hinum almennu líf-
eyrissjóðum, að í fyrra tilvikinu safnast fé
á reikning viðkomandi einstaklings, sem
hann getur svo tekið út á 10 árum eða
svo. Talsmenn almennu lífeyrissjóðanna
benda réttilega á, að þeir sjóðir tryggi
sjóðsfélögum lífeyri til æviloka en söfnun-
arfé í séreignarsjóði megi í raun líkja við
sparifé í banka. Þegar það er uppurið greiði
séreignarsjóður ekki lengur fé til þess ein-
staklings.
Sú röksemd almennu lífeyrissjóðanna
að tryggingaverndin, sem þeir veita, sé
að þessu leyti mun betri er rétt. Á hinn
bóginn erfast þau réttindi ekki til maka
eða barna og sá lífeyrir, sem makar fá
greiddan að sjóðfélaga látnum, er tak-
markaður.
Kjarni málsins er sá, að almennu lífeyr-
issjóðirnir hafa marga kosti umfram sér-
eignarsjóðina, sem ekki má vanmeta. Þess
vegna er lítið vit í öðru fyrir fólk en að
eiga aðild að almennum lífeyrissjóði. Á
hinn bóginn hafa séreignarsjóðirnir ýmsa
kosti umfram almennu sjóðina, sem ekki
má heldur gera lítið úr.
Og um þetta hefur málflutningur tals-
manna breytts kerfís í raun og veru snú-
izt. Að hinn almenni borgari eigi að hafa
rétt á því að ráðstafa hluta lífeyrissparnað-
ar síns í séreignarsjóð, ef það hentar hags-
munum hans. Fólk á að eiga kost á því
að nýta sér hagkvæmni þriggja tegunda
lífeyrissparnaðar eftir því, sem hveijum
og einum hentar.
Talsmenn sameignarsjóðanna hafa
gengið allt of langt í þeim málflutningi
að slíkt frelsi mundi „rústa“ núverandi líf-
eyrissjóðakerfi. Og það er satt að segja
fáránlegt að hlusta á einstaka talsmenn
verkalýðsfélaga lýsa því yfír, að verkalýðs-
hreyfíngin muni grípa til sinna ráða, ef
stjórnvöld verði ekki við kröfum þeirra.
Stjórnir verkalýðsfélaganna eiga ekki líf-
eyrissjóðina. Og kannski færi bezt á því
að efna til atkvæðagreiðslu meðal allra
félagsmanna lífeyrissjóða um breytingar á
þessu kerfi.
Það getur vel farið saman, að einstakl-
ingur sé aðili að tveimur lífeyrissjóðum
og stundi líka lífeyrissparnað í formi söfn-
unartryggingar. Það er einstaklingsbundið
hvað hentar hveijum.
Það er eðlilegt að bregðast við áhyggjum
sameignarsjóðanna með því að heimila
þeim að setja upp séreignarsjóði innan
sinna vébanda. Með sama hætti er ekkert
óeðlilegt, að aðrir hafí heimild til að setja
upp sameignarsjóði á öðrum grundvelli en
þeim, sem hingað til hefur tíðkazt, þ.e. á
vettvangi einstakra atvinnugreina.
Eitt stærsta
málið
BREYTINGAR A
lífeyrissjóðakerfínu
era eitt stærsta
málið, sem nú er til
umfjöllunar á hin-
um pólitíska vettvangi. Að svo miklu leyti,
sem málið kom til umræðu á Alþingi sl.
vor, var augljóst, að stjórnarandstöðuflokk-
amir voru komnir í þær pólitísku stellingar
að snúast gegn umbótum á þessu sviði.
Sérstaka athygli vakti, að Alþýðuflokkurinn
snerist öndverður gegn breytingum. Hvar
er nú sú fijálsræðisstefna, sem Alþýðu-
flokksmenn hafa á allmörgum undanförn-
um áram talið sig sérstaka talsmenn fyrir?
Líkur á því, að samkomulag takist innan
þeirrar nefndar, sem starfað hefur að því
á undanfömum mánuðum að sætta ólík
sjónarmið, eru takmarkaðar. Þó er það
ekki óhugsandi. En fari svo, að samkomu-
lag náist ekki, mega ríkisstjóm og sá þing-
meirihluti, sem að baki henni stendur, ekki
láta hótanir verkalýðsforingja um aðgerðir
á sig fá.
Opnun lífeyrissjóðakerfísins á þann veg,
að einstaklingar geti nýtt sér fleiri valkosti
til lífeyrisspamaðar mun að öllum líkindum
stórauka lífeyrisspamað landsmanna. Stór-
aukinn lífeyrissparnaður er öllu þjóðfélag-
inu til hagsbóta. Sá spamaður mun verða
öflugur bakhjarl í uppbyggingu atvinnulífs-
ins á næstu áram og áratugum og jafn-
framt draga stórlega úr því að horft verði
til ríkisins um að tryggja almenningi lág-
markslífeyri.
Vegna breyttrar aldurssamsetningar
þjóðarinnar er það stórmál fyrir komandi
kynslóðir, að hver og einn sjái sem mest
um sinn eigin lífeyrisspamað en verði ekki
upp á ríkið kominn nema i undantekningar-
tilvikum. Þá getur almannatryggingakerfið
líka gert mun betur við þá, sem þurfa á
því að halda.
Andstaðan, sem fram hefur komið gegn
breytingum, má ekki koma í veg fyrir
umbætur.
„Réttur launþega
á að vera sá, að
ákveða hvort þeir
vilja vera í laun-
þegafélagi eða
ekki. Réttur laun-
þega á að vera sá,
að geta tekið
sjálfir ákvörðun
um í hvaða lífeyr-
issjóð þeir greiða.
Réttur félags-
manna lífeyris-
sjóðanna á að
vera sá, að geta
ákveðið sjálfir
hverjir sitja í
sljórn lífeyris-
sjóðanna fyrir
þeirra hönd.“
*