Morgunblaðið - 07.07.1998, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Sjónar-
brot
MYJ\DLIST
Morgunblaðið/Bragi Ásgeirsson
EITT af glerverkum Ólafar Sigríðar.
Hornið, Hafnarstræti
FLOTGLER/GRAFÍK
ÓLÖF SIGRÍÐUR
DAVÍÐSDÓTTIR
PÁLL HEIMIR PÁLSSON
Opið alla daga frá kl. J4-I8.
Einnig innangengt frá veitingastofu
milli kl. 11 og 23. Til 12. júlí.
Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ er ágengt sjónarspil sem
blasii' við gestinum er inn í sal
Hornsins er komið, einnig þeim
vegfarendum er litið verður inn um
gluggana. Líkist hreinni innsetn-
ingu og verður trúlega mörgum eft-
irminnilegasti þátturinn er frá er
horfið.
Hráum munum jökulgræns flot-
glers hefur verið komið fyrir á víð
og dreif um gólfíð en stallarnir eru
niðursagaðir og saxaðir trjábolir,
sem virka sem gildur hluti fram-
kvæmdarinnar. Fjölþættum lág-
myndum Olafar Sigríðar er einnig
komið fyrir á veggjunum og þar sér
sömuleiðis í afar snyrtilegar og fag-
urlega inn rammaðar grafíkmyndir
Páls Heimis.
Andstæðurnar gætu vart verið
meiri og komu rýninum fyrst í hug
hin kínversku hugtök jang og jin í
andhverfu sinni, því glerverkin eru
mörg hver hrá og karlamannleg en
grafíkverkin ofur fínleg, leiða hug-
ann að kvenlegri listíð, jafnvel suð-
rænu bróderíi þar sem hvítur út-
saumur á móti svörtum klæðnaði
eru grunnþættimir.
Helst minnist ég verka Ólafar
Sigríðar frá sýningu hennar að
Tyggvagötu 10, húsnæði sem var
efni í sýningarsal af fyrstu gráðu og
sem gat átt mikla framtíð fyrir sér,
en var ætlað að þjóna öðru hlut-
verki. Þar var listakonan á sama
róli um kraðakslega uppsetningu
sem í fæstum tilvikum dró fram
eðliskosti verkanna sem til sýnis
voru. Verkin eru nefnilega hvergi
nærri jafn gróf og hrá og menn
álykta í fyrstu og hér gæti markviss
skipuleg uppsetning jafnt aukið á
formrænan styrkleika sem gjör-
breytt ásýnd þeirra. Ekki svo að
skilja að ég álíti þessa þætti for-
kastanlega, þvert á móti eiga þeir
fullan rétt á sér, en að minni hyggju
þarf að draga fram eðliskosti þeirra
og flotglersins á líkan hátt og að
mesta þanþol andstæðra lita hlut-
leysir þá, framkallar grátt. Enn
sem komið er getur maður þar af
leiðandi naumast gert sér fulla
grein fyrir því hvar Ólöf Sigríður
stendur á þroskabraut í þessum
verkum sínum.
- Líkast til eru menn að hafa
endaskipti á grafíkhugtakinu, eins
og mörgu fleiru í myndlistinni, því
áður fyrr voru sjálfir grunnþættirn-
ir, platan og útfærslan víðast meg-
inveigurinn, minnst áhersla lögð á
umbúðir útkomunnar og framsetn-
ingu á sýningar- og sölumarkaði.
Hvert eitt fyrir sig að sjálfsögðu
veigamikið atriði, og afdrifaríkt gat
verið að vera klaufi hvað umbúðir
snerti og þurfti skrifari t.d. lengi að
gjalda þess, analfabet, á sviðinu þar
til hann seint og síðar meir tók sér
tak.
Langt er síðan jafn framúrskar-
andi vinnubrögð um skurð og um-
búðir grafík blaða hafa sést í sýn-
ingarsal hérlendis en hins vegar eru
hinar mjóu samsíða ræmur við mið-
bik grunnflatarins sem marka sjálfa
grafíkina ekki átakamikið sköpun-
arferli að séð verður. Er enn meira
áberandi í samfloti við hina hráu
innsetningu og hrjúfu flotglersfor-
manir allt um kring. Snyrtileg
vinnubrögð og skilvirk heildarsýn
hvers verks fyrir sig af hæstu
gráðu, en þó...
Bragi Ásgeirsson
Norma
sýnir
teikningar
NORMA E. Samúelsdóttir sýnir um
þessar mundir um 400 teikningar
sem hún hefur gert á síðastliðnum
20 árum, að Miklubraut 16,2. hæð.
Sýninging er opin milli kl. 14 og
16 og kl. 20 til 22 á kvöldin. Lokað á
sunnudögum. Sýningunni lýkur 15.
júlí.
NORMA við nokkur verka sinna.
Skemmtilegar og
lifandi tónlínur
TONLIST
Norræna Iiúsið
EINLEIKSTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Mist Þorkels-
dóttur, Báru Grímsdóttur og
Karólínu Eiríksdóttur. Flytjendur:
Áshildur Haraldsdóttir og
Unnur Vilhelmsdóttir.
Sunnudagurinn 5. júlí, 1998.
TÓNLEIKARNIR hófúst á
þremur verkum fyrir einleiks-
flautu eftir Mist Þorkelsdóttur er
bera heitið Rún, Við stokkinn og
Krummavísa, Verkin eru samin á
átta ára tímabili og það síðast-
nefnda 1996. Þetta eru vel samin
verk, þar sem nýttir eru ýmsir sér-
eiginleikar flautunnar og ekki
munaði minnst um það, hversu vel
Ashildur lék þessi skemmtilegu
tónverk. Tónmál verkanna er á
köflum tónalt og oft með sterka
tónræna miðlægju, sem á eru
byggðar skemmtilegar og lifandi
tónlínur.
Annað verk tónleikanna heitir
Hvítur júní (1990) og er eftir Báru
Grímsdóttur, samið á námsárum
Báru í Hollandi. Verkið er vel unn-
ið skólaverk og var ágætlega flutt.
Flautuspil eftir Karólínu Eiríks-
dóttur (1998) var síðasta viðfangs-
efni Ashildar, sérlega vel samið
verk, þar sem heyra má alls konar
tónmynstur, sem eiga sér margvís-
lega endurkomu og unnið er úr á
fallegan máta, og eins og öll verkin
lék Ashildur Haraldsdóttir þetta
skemmtilega verk Karólínu af-
burða vel.
Unnur Vilhelmsdóttir lék eftir
hlé fjögur píanóverk og flutti auk
þess fróðlegan fyrirlestur um síð-
asta verkið, sem var Rapsódía eftir
Karólínu Eiríksdóttur. Þrjú fyrstu
verkin, sem Unnur lék, eru eftir
Báru Grímsdóttur en þau nefnast
Einsemd Eiríks Johansonar, Kött-
ur og mús og Ein í skúta. Þessi
smáverk eru skólaverkefni, þar
sem jafnvel er leitað til Eric Satie,
eins og átti sér stað í fyrsta laginu
og í því síðasta, þar sem unnið var
á þröngu tónsviði (sjöund). Að
semja á þröngu tónsviði er vel
þekkt kennsluaðferð og hugsuð
sem þjálfun i að komast af með
sem minnst tónefni. I svona tónlist
er nemandi að leita fyrir sér varð-
andi ýmsar útfærslur og í raun
ekki viðeigandi að leika slíka tón-
Ust á tónleikum og alls ekki sann-
gjamt að leggja dóm á slík skóla-
verkefni, þó rétt sé að geta þess að
þau voru mjög fallega flutt af
Unni.
Lokaverkið var rismikið píanóv-
erk eftir KaróUnu Eiríksdóttur en
um byggingu þess og tónskipan
hélt Únnur ágætan fyrirlestur. I
raun skiptir ekki máU að vita
nokkuð um tónskipan, því að það
er hin tónræna upplifun og hin
„músíska" framvinda verksins,
sem skiptir máU. Eyrað nemur
hljóðið en það er í hinni vitrænu
úrvinnslu hljóðanna, sem gerð tón-
verkanna er metin og hefur það
mat svo aftur áhrif á tilfinningam-
ar. Þessi þrennd, hljóðnám, grein-
ing og tilfinningaleg upplifun,
skiptir miklu máli og er hljóðnám-
ið og greiningin þeir þjálfunar-
þættir, sem munar mest um í af-
stöðu manna til tónlistar. Þetta
kom fram í fyrirlestri Unnar, því
hún lét þess getið, að þrátt fyrir að
Karólína hafi numið píanóleik í
nærri tvo áratugi, hafi hún lítið
samið fyrir píanó og er líklegt, að
einmitt klassískt uppeldi píanista
sé svo bindandi, að það hindri þá í
að finna sitt tónmál, enda er ekki
einleikið hversu lítið er til af nú-
tíma píanótónlist, miðað við tón-
verk fyrir alls konar önnur hljóð-
færi.
Hvað um það, þá er Rapsódían
sérlega skemmtilegt verk og það
má greinilega heyra að Karólína er
að brjótast gegn hinum hefð-
bundnu „fingrafórum" og tekst að
losa sig undan þeim en samt að
halda utan um hinn tónræna vefn-
að og „músisera“. Hin tónræna
skipan gefur verkinu ákveðinn stíl
en það er fyrst og fremst úrvinnsl-
an og hin „músískú* átök, sem eru
aðalsmerki þessa ágæta verks.
Unnur lék verkið á köflum mjög
vel og náði að undirstrika vel
sterkar andstæður verksins.
Jón Ásgeirsson
Ballöðumeistarinn Jarrett
TÖJVLIST
111 jómdiskiir
KEITH JARRETT: TÓKÝÓ ‘96
Keith Jarrett, píanó, Garry Peacock,
bassa, og Jack DeJohnette, trommur.
It Could Happen To You, Never Let
Me Down, Billie’s Bounce, Summer
Night, I’U Remember April, Mona
Lisa, Autum Leaves, Last Night
When We Were Young/Caribbean
Sky, John’s Abbey, My Funny
Valentine/Song. Hljóðritað á tónleik-
um í Tókýó 30. mars 1996. Útgefíð
af ECM 1998. Dreifing Japis.
Verð kr. 1998.
LÖNGUM hafa píanótríó verið
vinsæl í djassi. Menn á borð við
Erroll Garner, Oscar Peterson, Ge-
orge Shearing, Ahmad Jamal og
Ramsey Lewis fylltu tónleikahall-
imar og seldu plötur í milljónatali.
Það gerir Keith Jarrett líka og í
kjölfar einleiksskífu hans sem tek-
in var upp í La Scala í Mflanó er
standardatríóið enn á ferð. Að
þessu sinni á tónleikum í Orchard-
tónleikahöllinni í Tókýó.
Keith Jarrett var fyrst þekktur
er hann lék með kvartetti tenór-
saxófónleikarans Charlies Lloyds
og munaði aðeins hársbreidd að
þeir héldu tónleika í Reykjavík árið
1966. Bassaleikari Jarrett-tríósins,
Gary Peacock, átti að leika hér 7.
nóvember 1967 með tríói Pauls
Bleys en missti af flugvélinni svo
Ami Scheving hljóp í skarðið það
kvöld. Keith Jarrett hefur verið
einn vinsælasti djassleikari verald-
ar um langt skeið og er hann nú á
hápunkti ferils síns og hefði verið
ráð hjá Listahátíð að fá tríó hans á
hátíðina í ár í stað þess að snið-
ganga djassinn í fyrsta skipti síðan
1980.
Vinsældir Jarretts em fyrst og
fremst einleikstónleikaskífum
hans að þakka þar sem hann
spinnur endalaust og vitnar í tón-
list frá barrokki til blúss. Kölnar-
tónleikarnir urðu metsöluplata en
eftir því sem á leið staðnaði
Jarrett í spunanum. Það var eins
og vítamínsprauta fyrir tónlist
hans er hann stofnaði tríóið með
Gary Peacock og Jack DeJohnette
og tók að leika verk af klassískri
efnisskrá djassins. Með breiðskíf-
unum Standards 1 og 2, sem voru
hljóðritaðar 1983, má segja að
hann hafi komist úr blindgötu ein-
leikstónleikanna og þó að stíll hans
breyttist ekki í sjálfu sér veittu
standardamir honum það aðhald
sem hann þurfti. Thelonius Monk
sagði að ef maður hefði engu og
betra við verk að bæta í spunanum
væri eins gott að sleppa honum.
Yfirleitt hefur Jarrett árangur
sem erfiði í spuna sínum og sér í
lagi er hann magnaður í hægustu
ballöðunum. Never Let Me Go var
t.d. á Standard 2 og þótt túlkunin í
Tókýó, fimmtán ámm síðar, sé
keimlík hafa allar línur skýrst -
snillin er orðin kristaltær. Af öll-
um ópusum skífunnar hafði ég þó
mest gaman af að heyra John’s
Abbey eftir Bud Powell, föður bí-
bopppíanóleiksins. Bud samdi
marga magnaða ópusa sem alltof
sjaldan heyrast í túlkun annarra
djassleikara. John’s Abbey hljóð-
ritaði hann fyrir Blue Note 1958
og endaði á tilvitnun í Grand-
fathers Clock - það gerir Keith
Jarrett líka og er Powell trúr í
túlkun sinni. Það finnst mér dálítið
gaman því Bill Evans var löngum
helsti lærifaðir Keith Jarretts - og
Art Tatum á stundum. Auðvitað
spilar Jarrett á sínum forsendum
því hann er löngu kominn úr
skugga áhrifavaldanna og hefur
skapað eigin stíl sem píanistar um
allan heim draga lærdóm af.
My Funny Valentine, Autum
Leaves og Billie’s Bounce blúsinn
hans Charlie Parkers mátti finna
á Still Live, sem hljóðrituð var á
tónleikum í Múnchen 1986 og
Summer Night var á minningar-
diski Jarretts Miles Davis, gamla
hljómsveitarstjórann hans, Bye
Bye Blackbird. Jarrett skeytir
frumsömdum ópusi, Song, við Va-
lentínu á þessum diski og öðrum
frumsöndum ópusi, Caribbean
Sky, skeytir hann við Last Night
When We Where Young, en það
lag hef ég ekki heyrt tríóið spila
áður frekar en It Could Happen
To You, I’ll Remember April og
Monu Lisu. Jarrett-tríóinu tekst
að blása nýju lífi í þann gamla
þreytta skríðshest djassmanna I’ll
Remember April og söngur Jim-
my Van Heausen, It Could
Happen To You, er ágætlega túlk-
aður á meðalhraða. Monu Lisu les
Jarrett án spuna eins og Monk
gerði þegar hann lék This Is My
Story, This Is My Song. Kannski
nægðu þeim tilbrigðin við þessa
djasslitlu laglínur - fleiru væri þar
ekki við að bæta.
Gary Peacock og Jack
Dejohnette eru sú uppspretta sem
gefur píanóleik Jarretts líf og tón-
leikarnir í Tókýó 1996 voru í einu
orði sagt frábærir og ekki svíkja
upptökumar frá ECM.
Vernharður Linnet
Gunnar Hrafn
Birgisson
Nýjar bækur
• STATTU með þér heitir ný-
útkomin sjálfshjálparbók eftir
Gunnar Hrafn Birgisson sál-
fræðing.
I kynningu segir: „I bókinni
eru kenndar
aðferðir sem
hafa hjálpað
mörgum til að
ná árangri og
auknu jafn-
vægi í líf sitt.
Hún er byggð
á kenningum
um hugræna
atferlis-
hyggju, en
eins og rannsóknir hafa sýnt
skilar þessi aðferð miklum ár-
angri.“
Gunnar er doktor í klínískri
sálfræði frá Calfomia Sehool of
Professional Psychology í Los
Angeles. Hann hefur framhalds-
menntun í REBT frá Albert EU-
is-stofnuninni í New York.
Einnig hefur hann að baki sér-
nám í fjölskyldumeðferð og um
tuttugu ára reynslu af ráðgjaf-
ar- og meðferðarstörfum. Gunn-
ar hefur fullgild starfsréttindi
sem sálfræðingur bæði á íslandi
og í Bandaríkjunum.
Bókin ergefin útaf útgáfu-
fyrirtækinu Upptök ehf. Hún
er alls 160 síður og er viðmið-
unarverð hennar 2.600 kr.