Morgunblaðið - 06.08.1998, Blaðsíða 53

Morgunblaðið - 06.08.1998, Blaðsíða 53
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1998 53 + Angantýr Hjör- var Hjáimars- son fæddist í Hóls- gerði í Eyjafirði hinn 11. júní 1919. Hann lést á heimili sínu, Vallartröð 5 í Eyjafjarðarsveit, I 22. júií síðastliðinn og fór útför hans fram frá Grundar- kirkju 31. júlí. Vegna kulda undan- genginna vikna hefur eyfirsk náttúra verið ósköp hnípin. Svo hníp- in að mörgum finnst hið rómaða norðlenska sumar ekki enn vera komið. Engu er líkara en náttúran I hafi verið að gráta erfið veikindi sem einn af hennar mestu unnend- um hefur verið að glíma við. Nátt- úruunnandi þessi hét Angantýr Hjörvar og nú er þjáningum hans lokið. Tel ég víst að hann sé nú orð- inn sporléttur sem fýrr en hann hljóp um fjöll fram á síðustu ár. Hjörvar hafði dálæti á hálendi ís- lands og var gaman að heyra ferða- sögur hans því hann átti einstaklega I auðvelt með að glæða frásagnir sín- . ar lífi. Hjörvar kenndi mér í gagnfræða- skóla sem þá hét. Fullyrði ég að ég hefði ekki getað fengið meiri eða betri kennara og þá ekki síst vegna lífsviskunnar sem hann bjó yfir. Hún var hans aðall. Hann opnaði heimili sitt íyrir mér og öðrum vin- um sínum og voru heimsóknir mínar og Völu vinkonu til hans ófáar. I þessum heimsóknum var hann I óþreytandi að spjalla og uppfræða okkur smástelpurnar um lífið og til- ' veruna. Hilla, konan hans, varð líka fljótt vinkona okkar. Andinn í íbúð- inni og síðar í húsinu þeirra Hillu og Hjörvars var sérstakur, eins og þykkur af góðvild, enda var farið þaðan endurnærður á sál og líkama. Eg held ég þekki engan sem gat hlegið eins innilega og Hjörvar. Þá var eins og gleðin hríslaðist um kroppinn og geislaði út um augun. I Þessi innri gleði sem hann átti í svo ríkum mæli gerði augu hans svo fal- ' leg. Örfáum dögum áður en Hjörvar dó hringdi ég í hann til að kveðja og var hann þá greinilega líkamlega að þrotum kominn. Líkaminn leyfði ekki hjartanlega hláturinn hans en andinn var ennþá samur og fyrr og hugurinn ungur. Nennti hann lítið að tala um sjálfan sig en vildi frekar frétta af mínum högum. Ég hef íyrir hugskotssjónum mín- I um ákveðna mynd. Hilla, konan hans sem dó fyrir nokkrum árum, 1 stendur hinum megin, létt og glöð í fallegum sumarkjól flögrandi í vindi. Hjörvar kemur á móti henni breið- andi út faðminn, hlæjandi sínum hjartanlega hlátri, niður í maga, í gleði sinni yfir endurfundunum við sína elskuðu Hillu. Vinur minn, náttúruunnandinn, kennarinn og lífskúnstnerinn Hjörv- , ar hefur kvatt okkur í bili. Sú virð- , ing og væntumþykja sem hann sýndi mér sem lítilli stelpu og seinna ( svolítið stærri verður aldrei full- þökkuð. Guð mun blessa minningu Hjörvars. Inga Jóhannsdóttir. Það er erfitt að sætta sig við veröld sem er án þín afi. Enn syngja fuglar. Fullur heimur ham- | ingju. Lítil böm brosa. En það er skrýtið að njóta ekki lengur samvista við þig. ( Að gefa af sér. Eiga þó alltaf nóg til. Það er hamingja. Að lifa lengi. Endast þó ekki ævin. Það er vel lifað. Því sumir deyja löngu fyrir aldur fram, saddir lífdaga. Þegar frystir leggst hélan á fylltan bikar rétt eins og tóman. Vertu sæll afi. Vonandi á ég eftir að sjá ( þigaftur. Og eittveit ég vel: I hugum okkar allra áttu eilíft líf. { Þinn nafni, Hjörvar Pétursson. Það var um óttubil aðfaranótt októberdags 1945 að við Hjörvar, mágur minn lögðum upp frá Villingadal til leitar að kindum, þar eð vantaði tvær dilkær þaðan og grunur lék á að þær hefðu sést á of- anverðum drögum Hvítárdala eða Tinnár- dals í Austm-dal í Skagafirði fyrr um haustið. Slíkar kindur skila sér oft yfir fjall- garðinn af sjálfsdáðum, en sú hafði þó ekki orð- ið raunin á. Við vildum þvi freista þess að leita þeirra. Árferði á þess- um tíma var einkar milt, vart hafði fest fól á fjöllum þótt komið væri að vetumóttum. Okkur var fylgt á hestum fram Leyningsdal svo langt sem þótti flýta for okkar. Þá lögðum við land undir fót með fremur létta matarpoka, stafi og hund. Við vorum léttstígir er við höfðum náð brún Galtárhjalla og stefndum á vesturdrag Torfufellsdals vestan Þverfjalls, það örlaði fyrir dagsbrún í austri. Er við vorum komnir sunn- anvert við Þverfjallið og nokkuð tek- ið að birta komum við auga á hvítan blett alllangt framundan. Þetta vakti furðu okkar því að hvergi var snjór utan gamalla skítugra jökulf- anna. Skyidi þetta vera hvítur ref- ur? Við nálguðumst þetta nú óðum og senn var dagur á lofti. Viti menn, þetta var stærðar snæugla, sem hef- ur haft þarna næturstað í urðinni. Við nálguðumst fuglinn varfærnis- lega og seppi dró sig til baka. Fugl- inn horfði á okkur stórum augum í kringlóttu andlitinu, - það var ekki steinsnar á milli, - en fór nú að ókyrrast og hóf sig til flugs á væng- hafi, sem á vart sinn líka. Tók hann stefnuna austur yfir Urðarvatnaás og hefur að líkindum vitjað óðals síns í Ódáðahrauni. Þetta var eftir- minnilegt og skemmtileg skrautfjöð- ur í auðninni. Við vorum staddir á hæðum vest- an Fossárdraga og útsýnið til jöklanna og fjalla þar um kring var heillandi í blámóðu haustdagsins. Þarna áttu við orð skáldsins: „Þar sem jökulinn ber við loft, hættir landið að verða jarðneskt og jörðin fær hlutdeild í himninum." Þessum „bláfjallageimi" átti Hjörvar eftir að tengjast með áráttu fjalla- og ferðamannsins, en það er önnur og lengri saga. Á þessum tíma fóru menn ekki um fjöll og öræfi nema hafa eitthvert erindi. Við þreyttum gönguna s.v. Afrétt- arfjall, sem er bakhjarl Nýjabæjara- fréttar í Austurdal. Stóðum við senn á brún Fossárdals yfir Vætuham- arsskeiðum og sáum þar niður allan Fossárdal og Múla allt til Jökulsár eystri. Hvergi var kindur að sjá. Tókum við næst stefnuna norður Afréttarfjall með stefnu á ofanverða Hvítárdali. Við veittum athygli og ræddum um hve fjallið var eggslétt ofan og gæti verið kjörinn flugvöll- ur. Um þrjátíu árum síðar voru þessar sléttu flatir komnar með sprungunet, sem mynduðu reitlaga fleti. Þessa breytingu ræddum við Hjörvar og kom saman um þá leik- mannstillögu að með kólnandi verð- áttu gætti þarna áhrifa frá sífrera. Við gengum þvert yfir Hvítárdali ofanverða og sáum vel upp til draga og alllangt niður eftir, en urðum ekki kinda varir. Þegar degi var tek- ið að halla komum við á suðurbrún Tinnárdals og komum strax auga á tvær kindur, hvíta og dökka. Þetta gat passað, annað parið átti að vera hvít ær með grátt lamb. Við færðum okkur vestur með dalsbrúninni, þar sem niðurganga var vænleg og að- koma þannig æskilegri neðanvert við kindumar, en við sannfærðumst um að þetta var önnur ærin sem vantaði. Við ætluðum kindunum að renna fram úr dalnum og síðan þvert yfir Nýjabæjarfjall og niður á Leyningsdal eða Svardal og treysta því að ærin rataði. (Þessir dalir ásamt Torfufellsdal fá oft í daglegu tali yfirnafnið Villingadalir.) MINNINGAR En ærin lét ekki segja sér fyrir verkum, heldur rauk með hreindýrs- fasi fram allan dal og skeytti ekkert um lambið, en það reyndi heldur ekki að elta hana. Nú voru góð ráð dýr, það myndi vonlaust að reka lambið eitt og sér þannig að það næði ánni, og að elta ána var sama og slíta hana endanlega frá lambinu. Við tókum þá ákvörðun að hafast ekki meira að í von um að ærin slægi sér til baka og kindumar myndu bjargast til Skagafjarðar, sem og varð. Við lögðum því á brattann upp úr Tinnárdal norðanverðum eftir gili, sem oft var farið, þá gengið var yfir Nýjabæjarfjall. Var orðið nær aldimmt er við komum upp úr daln- um. Tókum við nú stefnu, sem við töldum á Svardalsbotninn. Veður var blítt en skýjað og því myrkara en ella. Sá þó vel til jarðar og útlínur nærliggjandi hæða og hóla. Við höfðum tekið okkur smáhvíldir og gripið til nestisins og vomm enn vel hressir og sóttist gangan vel, þó misgott væri undir fæti. Sums stað- ar var eins og hellum væri raðað snyrtilega eða sanddrög, annars staðar hrjúf urð og hellumar upp á röð. Þar varð seinfarnara og seppi greyið orðinn sárfættur. Það er sagt að mönnum sé gjarnt að sækja skrefið lengra með hægri fæti og þannig sveigja ósjálfrátt til vinstri. Þegar við höfðum gengið hátt á þriðja tíma komum við að dalbotni, sem við þekktum ekki. Tylltum við okkur niður og ræddum málið, en Valur, svo hét seppi, sleikti lappir sínar. Við sáum nokkuð til útlína dalsins það næsta, víður botnsflái, síðan tóku við brattar fjallshlíðar beggja vegna. Þetta hlaut að vera Djúpidalur, við slógum því föstu. Við tókum meira en 90 gráða beygju og eftir rúma tvo tíma komum við að Svardalsbotninum, þreyttir, þyrstir og reynslunni ríkari. Það hafði ekki hvarflað að okkur að hafa áttavita. Það var nokkuð erfitt að paufast niður botninn á Svardalnum, en lindirnar í hlíðunum vom Ijúfs- valandi eftir vatnsskort á fjallinu. Ferðin heim dalinn gekk hægt, við hvíldum okkur oft en stutt í senn. Örþreyttir komum við heim að Vill- ingadal nokkru eftir miðnætti og höfðum þá verið tæpan sólarhring á nær samfelldri göngu. Þessi upprifjun er skrifuð í minn- ingu Hörvars mágs míns með þakk- læti fyrir samfylgdina. Við áttum saman margar gönguferðir um fjöll og dali, en þetta er ein sú minnis- stæðasta. Aðfaranótt hins 22. júlí, þá nálg- aðist óttubil, lagðirðu upp í þína hinstu for. Það er hyggilegt fyrir þá sem eiga langa leið fyrir höndum að taka daginn snemma. Ég óska þér, mágur, góðrar ferðar um þau fjöll og dali, sem eiga hlutdeild í himnin- um. Elsku Fríða, Inga, Ella og fjöl- skyldur. Okkar innilegustu samúð- arkveðjur. Fjölskyldan frá Torfufelli. Þegar litið er yfir æviveg Angan- týs Hjörvars föðurbróður okkar koma margar myndir í hugann. Við sem þetta skrifum erum á sumum þeirra, aðrar höfum við fengið úr frásögnum hans sjálfs eða þeirra sem til hans þekktu. Hjörvar ólst upp við hefðbundin störf hins gamla íslenska bænda- samfélags og kynntist ungur hug- sjónum ungmennafélagshreyfingar- innar. Þetta tvennt átti mikinn þátt í að móta lífsskoðanir hans, að byggja upp skilning á nauðsyn náttúru- verndar en taka jafnframt nýjung- um 20. aldarinnai' með opnum huga. Hjörvar þekkti vel til lífsbaráttu aldamótakynslóðarinnar og áhrifa kreppu fjórða áratugarins á íslenskt samfélag. Hann átti ekki kost á áframhaldandi skólagöngu þegar skyldunámi farskólans lauk. Því kom það nánast af sjálfu sér að hann gerðist bóndi, fyrst í Villingadal og síðar í Torfufelli þar sem kona hans, Torfhildur Jósefsdóttir, var fædd og uppalin. En vegna bakveiki varð hann á fertugsaldri að bregða búi og leita sér annarrar atvinnu. Og þá gafst honum með góðra manna hjálp tækifæri á að nýta sér prýðilega námshæfileika sína. Eftir eins vetr- ar undirbúningsnám settist hann í Kennaraskólann og útskrifaðist það- an vorið 1957. Kennslu stundaði Hjörvar frá 1957 til 1986. Fyrst sem kennari og skólastjóri við barnaskól- ann í Sólgarði, síðan eitt ár á Reykjanesi við ísafjarðardjúp og loks við Hrafnagilsskóla í Eyjafirði. Hjörvar gerði sér á unga aldri grein fyrir því mikla afli sem fólgið er í samvinnu og átti þátt í stofnun nokkurra félaga, sem hvert á sinn hátt stuðluðu að framfórum og auð- ugra mannlífi í sveitinni framan Akureyrar. Fyrstu sporin í félags- málum steig Hjörvar 14 ára gamall er hann ásamt fimm öðrum ungum mönnum stofnaði Bindindisfélagið Dalbúann. Síðar á ævinni átti hann þátt í að stofna Skógræktarfélag Saurbæjarhrepps, Skákfélagið Peð- ið í Saurbæjarheppi, Upprekstrarfé- lag Saurbæjarhrepps, Félag aldr- aðra í Eyjafjarðarsveit, Lionsklúbb- inn Vitaðsgjafa og minningarsjóð um Kristínu Sigfúsdóttur skáld- konu, svonefndan Kristínarsjóð. Hann átti sæti í Náttúruvemdar- nefnd Eyjafjarðarsýslu og í áfengis- vamarnefndum í Saurbæjar- og Hrafnagilshreppi. Sögufélag Eyfirð- inga naut um margra ára skeið starfskrafta hans við útgáfú tíma- ritsins Súlna og þar birtust eftir hann ýmsar frásagnir. Enn er ótalið það félag sem Hjörvar starfaði lengst og mest fyr- ir, Ferðafélag Akureyrar. Frá barn- æsku hafði hann brennandi áhuga á ferðalögum. Á þeim vettvangi kom e.t.v. best í Ijós ótrúleg minnisgáfa hans, víðlæsi og eftirminnilegur frá- sagnarmátinn. Hann ólst upp við sagnir um dýrð og duttlunga öræf- anna og síðar heillaðist hann af þeim við eigin kynni. Mestu ástfóstri tók Hjörvar við Laugarfell og á öðrum fremur heiðurinn af því að þar er nú hlýlegur áningarstaður þeirra sem leggja Sprengisandsleið að baki. Þar var fyrir hans atbeina og undir hans stjórn lögð hitaveita í sæluhús Ferðafélagsins og komið upp eins konar sundlaug sem ferðalangar ör- æfanna minnast tíðum með þakk- læti. Gróðurtorfan sem húsið stend- ur á lét sífellt undan síga fyrir veðr- um hálendisins. Um tíma var ein- sýnt að hennar biðu þau örlög ein að hverfa og þar með hefði staðurinn misst stóran hluta af viðmóti sínu. Hjörvar fékk áhugasamt fólk í lið með sér og tókst með mikilli elju- semi að bjarga þessari gróðurvin. I Laugarfelli gerði hann ýmsar rækt- unartilraunir. Flutti þangað fræ, plöntur, þökur, húsdýraáburð og til- búinn áburð. Við þessa flutninga naut hann aðstoðar margra unnenda Laugarfellsöræfanna og voru sumar ferðirnar mjög minnisstæðar, nán- ast svaðilfarir. Um og eftir 1940 hafði Ferðafélag Akureyrar forgöngu um lagningu götuslóða um Hafrárdal og Vatna- hjalla inn á öræfin. Reyndist sú leið alla tíð mjög torfarin og þótti þrátt fyrir síðari tíma tækni ekki fysilegt vegarstæði. Á ferðum sínum kann- aði Hjörvar í félagi við aðra ýmsar leiðir og fór svo að lagður var vegur upp frá Þormóðsstöðum í Sölvadal og inn Hólafjall. Var það talinn hæsti fjallvegur á landinu, um 1.000 m.y.s. Þessi leið átti það sammerkt með Vatnahjallaveginum að vera eingöngu fyrir jeppa og ekki var hún fær nema hluta úr hverju sumri. Áfram hélt leitin að vegarstæði og árið 1975 varð fært upp á hálendið fram úr Eyjafjarðardal. Að vegar- lagningu á báðum þessum leiðum vann Hjörvar af áræði og útsjónar- semi, bæði við að velja vegarstæði og ryðja veginn. Torfhildur og Hjörvar bjuggu í þeim skólum sem hann starfaði við. Þegar tók að hilla undir starfslok við Hrafnagilsskóla ákváðu þau að reisa sér hús í Reykárhverfi, en það er þéttbýliskjarni sem myndast hefur skammt frá skólanum. Hús þetta hannaði og byggði Hjörvar að miklu leyti sjálfur og þangað fluttu þau hjónin þegar kennslustarfinu lauk. Hjörvai' skrifaði mikið og bjargaði á þann hátt mörgum fróðleiksmolan- um frá glatkistunni. Árið 1957 gaf hann í félagi við annan mann út bók- ina Ornefni í Saurbæjarhreppi. Höfðu þeir þá í fjögur ár farið um hreppinn og safnað efni til útgáfunn- ANGANTÝR HJÖRVAR HJÁLMARSSON ar ásamt því að taka myndir af öll- um bæjum sveitarfélagsins. Flestar greinar hans og frásagnir tengjast fólki og stöðum í núverandi Eyja- fjarðarsveit og hálendinu við fjörð- inn innanverðan, Tröllaskaga, Nýja- bæjarfjalli og Laugarfellsöræfum. Ollu því sem Hjörvar tók sér fyr- ir hendur sinnti hann af ábyrgð og einlægni. Hann hafði sínar skoðanir og var fastheldinn á þær. Þrátt fyr- ir það var hann ætíð til viðræðu um hlutina, velti málum gaumgæfilega fyrir sér og leitaði leiða úr hverjum vanda. Þegar torleiði var framund- an og samferðamönnum hans fannst hann tefla á tæpasta vað var viðkvæði hans oft „þetta bjargast einhvern veginn“, og sú varð raun- in. Sannfærður var Hjörvar um annað tilverustig og kveið ekki vistaskiptunum. Viðburðaríkri ævi er lokið en eftir standa verk og minningar. Dætrum Hjörvars, öðrum ætt- mennum hans og venslafólki vottum við innilega samúð okkar. Ingibjörg og Gunnar. í dag verður Angantýr Hjörvar Hjálmarsson til grafar borinn á Hól- um í Eyjafjarðarsveit. Með honum er genginn einn hinna dyggu sona Eyjafjarðar. Dagsverk Hjörvars var mikið og hans verk munu víða sjást um ókomin ár. Barnakennsla var ævistarf hans og kenndi hann í barnaskólanum í Sólgarði og síðar í Hrafnagilsskóla. Sem ungur maður gerði Hjörvar út rútubíla og fór m.a. í fjallaferðir með farþega sína og sagt er að þessar ferðir hafi jafnan verið mikið ævintýri en um leið fróð- legar og skemmtilegar. Hjörvar var mikill unnandi íslenskrar náttúru og ekki hvað síst hálendis landsins. Honum var umhugað um að sem flestir gætu notið fegurðar óbyggð- anna og þannig kom hann að málum þegar lagðir voru vegir upp úr Eyja- ^ firði og inn á hálendið. Ferðir með Hjörvari í óbyggðirnar voru líkastar dvöl við viskubrunn enda þekkti hann hvem stein og hverja öldu og kunni oftar en ekki að nafngreina þá staði sem fyrir augu bai'. Nær allt fram til dauðadags ferðaðist Hjörv- ar um landið og naut náttúrunnar og líkast til hefur hann flest, ef ekki öll sumur, lagt leið sína í Laugafell, sælureit við rætur Hofsjökuls þar sem hann vann hörðum höndum að uppgræðslu, laugargerð, skálabygg- ingum og öðru því sem staðnum væri til framdráttar. Ekki hvað síst er Hjörvari að þakka sú gróðurvin sem Laugafell er í dag og ferða- menn dást að og njóta. «*>- Hér verða ekki rakin í löngu máli störf Hjörvars á lífsleiðinni enda margir um það færari. Fyrir hönd Sögufélags Éyfirðinga vil ég þakka honum störf í þágu þess félags en leiðir okkar lágu saman í ritnefnd tímarits félagsins, Súlna, árið 1991. Þá hafði Hjörvar verið í ritnefnd frá árinu 1987 en það ár var útgáfa rits- ins endurvakin eftir nokkurra ára hlé. Hjörvar var mikill baráttumað- ur fyrir því að hægt væri að halda þessu merka tímariti úti og sat hann í ritnefndinni til ársins 1994, síðustu tvö árin sem ritstjóri. Sjálfur skrif- aðl hann í ritið greinar um hin ýmsu efni og lagði þar með ómetanlegt lóð á vogarskálar við varðveislu sagna úr eyfirskri byggð. Að öðru merku verkefni Sögufé- lags Eyfirðinga kom Hjörvar síð- ustu misserin en það var skráning örnefna í Eyjafjarðarsýslu, sem nú er unnið að. Hjörvari var keppikefli að vinna að þeirri skráningu, enda skilningur hans mikill á því að ekki falli í gleymskunnar dá örnefni sem fyrri kynslóðir notuðu. Það var táknrænt að einn af síðustu dögum ævi sinnar gerði Hjörvar boð fyrir stjórnarmann í Sögufélaginu til að gera grein fyrir stöðu sinna mála í örnefnaskráningunni og þannig ’— vildi hann að hlutirnir lægju ljósir fyrir þegar hann færi frá verkinu. Þetta var einmitt lýsandi fyrir sam- viskusemi Hjörvars og áreiðan- leika. Dætrum Angantýs Hjörvars og fjölskyldum sendi ég samúðarkveðj- ur. Blessuð sé minning Angantýs Hjörvai-s Hjálmarssonar. w Jóhann Ólafur Halldórsson.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.