Morgunblaðið - 27.11.1998, Page 1

271. TBL. 86. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Klerka-
Pinochet-úrskurði fagnað en einnig varað við afleiðingunum
stjórninni
mótmælt
DARIUSH Forouhar, einn helsti
leiðtogi stjórnarandstöðunnar í Ir-
an, og Parveneh, kona hans, voru
borin til grafar í Teheran í gær en
þau voru myrt á heimili sínu í höf-
uðborginni sl. sunnudag. Voru
mörg þúsund manns í útförinni,
sem snerist upp í mótmæli gegn
klerkastjórninni í landinu. Hrópaði
fólkið slagorð eins og „niður með
einræðið" og „fijáls hugsun lifí“.
Breska stjórnin vill
taka sér meiri frest
Mannréttindasamtök og Alþjóða-
samband frjálsra verkalýðsfélaga
fögnuðu í gær niðurstöðu lávarð-
anna en Juan Bordaberry, fyrrver-
andi einræðisherra í Uruguay og
vinur Pinochets, sagði, að hún væri
„siðferðilegt stórslys", sem þýddi,
að enginn gæti treyst því lengur, að
farið væri að lögum.
Varað við óvæntum uppákomum
Evrópskir fjölmiðlar gerðu Pin-
ochet-málinu mikil skil í gær og
sumir sögðu, að úrskurðurinn
þýddi, að fyrrverandi harðstjórum
væri nú hvergi fritt. Aðrir bentu á,
að með honum væri verið að opna
fyrir uppákomur, sem stundum
gætu orðið hinar vandræðalegustu.
Nokkuð skipti í tvö horn með
bresku blöðin. Studdu sum ákvörð-
un lávarðanna en önnur Pinochet og
sökuðu bresku stjórnina um tví-
skinnung.
í framhaldi af Pinochet-úrskurð-
inum hefur Alþjóðasamband mann-
réttindasamtaka lagt fram kæru í
París á hendur Laurent Kabila, for-
seta Kongó, en hann er sakaður um
margvísleg mannréttindabrot í
landi sínu. Er hann nú í París þar
sem hann situr ráðstefnu fyrrum
nýlendna Frakka í Afríku og hefur
verið tekið með kostum og kynjum.
Talsmaður frönsku stjórnarinnar
sagði hins vegar í gær, að Kabila
nyti algerrar friðhelgi. Urskurður
lávarðadeildarinnar tekur auk þess
aðeins til fyrrverandi þjóðhöfð-
ingja.
■ Þjóðarleiðtogi/26
London, Madrid. Reuters.
BRESKA stjórnin hefur farið fram á að fá meiri tíma til að fjalla um beiðni
Spánverja um að Augusto Pinochet, fyrrverandi einræðisherra í Chile,
verði framseldur. Spænski dómarinn, sem fór fram á það, vinnur nú að
formlegri ákæru á hendur honum. Urskurði bresku lávarðadeildarinnar um
að Pinochet njóti ekki friðhelgi hefur verið fagnað víða en Chile-stjórn ætl-
ar að berjast fyrir því, að honum verði sleppt.
Jack Straw, innanríkisráðherra
Bretlands, hafði vikufrest til að
ákveða hvort framsalskrafan yrði
tekin íyrir hjá dómstólum eða til 2.
desember en hann hefur nú óskað
eftir viku í viðbót. Sagði talsmaður
hans í gær, að búast mætti við, að
ráðherrann fengi mikinn fjölda er-
inda vegna þessa máls og því þyrfti
hann meiri tíma til að afgreiða þau.
Undirbýr ákæru
Reuters
Spænski dómarinn Baltasar
Garzon býst við að leggja fram
formlega ákæru á hendur Pinochet
fljótlega en í henni verður honum
gefið að sök þjóðarmorð, pyntingar
og hryðjuverk. Verði það hins vegar
niðurstaðan hjá Straw að sleppa
Pinochet, ætlar Garzon að fara fram
á það við bresk stjórnvöld, að hann
fái að yfirheyra hann áður en hann
fer frá London.
Talsmenn Pinochets segja, að
hann hafi tekið niðurstöðu lávarða-
deildarinnar með ró og hann muni
berjast gegn framsali með öllum
ráðum. Eduardo Frei, forseti Chile,
sagði, að Ghilestjóm myndi láta
einskis ófreistað til að fá Pinochet
lausan og í íyrradag skipaði hann ut-
anríkisráðherra landsins, Jose Migu-
el Insulza, að fara til Evrópu til að
tala máli hans. Ætlaði hann að ræða
við bresk og spænsk stjórnvöld.
Lesefni
hættulegt
heilsunni
Moskvu. Tlie Daily Telegraph.
RÚSSNESK dagblöð og bæk-
ur eru skaðleg heilsunni ef
marka má þarlenda embættis-
menn og er þess því skammt
að bíða að gefin verði út sér-
stök heilbrigðisvottorð um að
óhætt sé að lesa tiltekin blöð
og bækur. Áður en slíkt vott-
orð fæst verður hins vegar að
kanna lesefnið gaumgæfilega
enda segja starfsmenn heil-
brigðisráðuneytisins að ýmsar
hættur leynist á síðunum.
Á meðal þess sem þeir telja
varasamt er smátt letur og
mjóir dálkar. Þá er of mikil
litadýrð erfið augunum og lé-
leg prentsvei'ta smitast á fing-
ur lesenda, þaðan í matinn og
jafnvel út í blóðrásina. „Les-
endur stefna heilsu sinni í
hættu í hvert einasta skipti
sem þeir lesa bók, blað eða
tímarit," segir Borís Bokichko,
embættismaðurinn sem semur
nýju reglumar. „Ef pappírinn
er of þunnur, of gegnsær, sést
letrið hinum megin á síðunni í
gegn og það getur valdið höf-
uðverk hjá lesendum.“
Umhyggja eða skriffinnska?
Útgefendur hafa mótmælt
fyrirhugaðri reglugerð og
segja hana tilraun stjórnvalda
til að draga úr prentfrelsi en
því standi ógn af efnahags-
kreppunni og kröfum komm-
únista um hert eftirlit með fjöl-
miðlum. Líklegri skýring á
reglugerðinni er þó sú að hún
sé hugarsmíð embættismanns
sem reynir með öllum
skrifræðisráðum að bæta laun-
in sín.
A _ >
Avarp Blairs á írska þinginu mark um bætt samskipti Ira og Breta
Bjartsýnn á að hindr-
anir verði yfirstignar
Dublin. Reuters.
TONY Blair, forsætisráðherra
Bretlands, sagði í gær að þótt erfið-
ar hindranir væm um þessar mund-
ir í vegi varanlegs friðar á N-írlandi
væri hann sannfærður um að hægt
yrði að yfirstíga þær. Sagði Blair í
ávarpi sem hann flutti á írska þing-
inu í Dublin að hann hefði ávallt
haft bjartsýni að leiðarljósi og að
hann væri bjartsýnn í dag. „Við
skulum ekki gera lítið úr þeim ár-
angri, sem við höfum nú þegar náð,
og við hljótum að vera sammála um
að við séum komin of langt til að
fara að kasta honum frá okkur.“
Blair er fyrstur breskra forsætis-
ráðherra til að ávarpa írska þingið
og þykir það til marks um breytta
tíma í samskiptum Irlands og Bret-
lands. Kvaðst Blair telja að Irar og
Bretar hefðu í gegnum aldimai-
valdið hvorir öðrum allt of miklum
sársauka og sagðist vona að þjóð-
irnar gætu nú sagt skilið við blóð-
uga fortíðina, kominn væri tími til
að fyrirgefa.
Ummæli Berties Ahems, forsæt-
isráðherra Irlands, í The Times í
gær þykja hníga í sömu átt en þar
segist Áhem alls ekki fráhverfur
því að ræða inngöngu Irlands í
breska samveldið, sem Irland yfir-
gaf 1949 þegar lýst var yfir írsku
lýðveldi. Segir Ahern í viðtalinu að
fyrir einungis fimm árum hefði ver-
ið óhugsandi að bréskur forsætis-
ráðherra ávarpaði írska þingið.
Minnist hann þess að í tíð Margaret
Thateher, fyrrverandi forsætisráð-
herra Bretlands, hafi oft munað
minnstu að fundum breskra og
írskra ráðamanna lyki með handa-
lögmálum.
Árangri spáð innan
tveggja vikna
Blair reyndi í heimsókn sinni til
N-írlands og írlands í gær og
fyrradag að höggva á þann hnút
sem kominn er á friðarumleitanir á
N-írlandi. Vilja sambandssinnar
ekki setja á stofn ríkisstjórn með
aðild Sinn Féin, stjórnmálaarms
írska lýðveldishersins, IRA, fyrr en
IRA hefur afvopnun. IRA-menn
hafa hins vegar sagt að slíkt komi
ekki til greina.
Margir óttast að þessi pattstaða
geti einungis endað með ósköpum.
Lét Mitchel McLaughlin, formaður
Sinn Féin, hafa eftir sér í gær að ef
málum yi'ði ekki þokað áfram á
næstu vikum væri friðarferlið allt í
voða, þolinmæði manna myndi á
endanum bresta.
The Irish Times hefur hins vegar
eftir heimildarmönnum sínum í gær
að innan tveggja vikna megi vænta
samkomulags _ um fyrirkomulag
samstarfsráðs Irlands og N-írlands
og hversu margir ráðherrar munu
sitja í ríkisstjórn N-írlands.
Reuters
Reiðir stríðsfangar
JAPANSKUR dómstóll hafnaði
í gær algerlega kröfu 20.000
manna, fyrrverandi fanga
Japana í síðara stríði, um bæt-
ur og um afsökun á illri með-
ferð. Fulltrúar fanganna, sem
eru hér á leið í réttarsalinn áð-
ur en dómurinn var kveðinn
upp, reiddust úrskurðinum
ákaflega og mótmæltu honum
harðlega við þinghúsið í Tókýó.
Sögðu þeir, að í Japan fyrir-
fyndist ekkert réttlæti. Virðast
Japanir eiga erfitt með að
gangast við framferði sínu í
stríðinu og gerði það m.a. fund
þeirra Jiang Zemins, forseta
Kína, og Keizo Obuchi, forsæt-
isráðherra Japans, árangurs-
minni en ella.
■ Harma hernám/24