Morgunblaðið - 27.11.1998, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Stóru spurning-
arnar afhjúpaðar
Morgunblaðið/Kristinn
NÓBELSSKÁLDIÐ fræga fellst á að veita blaðamanninum viðtal fyrir
bæjarblaðið, en viðtalinu fylgja margvíslegar hliðarverkanir.
BLAÐAMENN geta kallað fram sterk viðbrögð - jafnvel lijá frægum
bókmenntatöffurum sem hafa búið í einangrun á afskekktri í eyju í
áratug.
Nýjar bækur
Abel Snorko býr einn
eftir franska leikrita-
skáldið Eric-Emman-
uel Schmitt verður
frumsýnt á Litla sviði
Þjóðleikhússins í kvöld
í leikstjórn Melkorku
Teklu Ólafsdóttur.
Örlygur Steinn
Sigurjónsson fylgdist
með æfíngu, en þetta
er fyrsta leikrit hins
unga og feikivinsæla
höfundar, sem sett er
upp hérlendis.
LEIKRITIÐ segir frá daglöngum
fundi frægs Nóbelsverðlaunahafa, í
bókmenntum, sem Arnar Jónsson
leikur, og blaðamanns, sem Jóhann
Sigurðarson leikur. Fundurinn fer
fram á afskekktri eyju, þar sem rit-
höfundurinn býr og hefur einangrað
sig frá umheiminum. Fram kemur
að hann er fjandsamlegur í viðmóti
og hefur horn í síðu blaðamanns,
sem má sín lítils gegn úthugsuðum
heimspekilegum athugasemdum rit-
höfundarins. Blaðamaðurinn ætlar
sér að taka viðtal við rithöfundinn,
en verkið tekur sífellt óvæntar
stefnur og endar á þann hátt sem
menn hefðu kannski síst búist við.
ViII ná til ömmu
og menntamanna
Abel Snorko býr einn (Variations
énigmatiques) var frumsýnt í París
haustið 1996 og hefur verið tekið til
sýninga víða um heim við geysigóð-
ar viðtökur. Eftir sama höfund er
leikritið Gesturinn (Le Visiteur),
sem sló rækilega í gegn þegar það
var frumsýnt í París fyrir fímm ár-
um. Abel Snorko býr einn er fjórða
verk höfundar og í hugleiðingu
Kristjáns Þórðar Hrafnssonar,
þýðanda verksins, sem finna má í
leikskrá, segir að Schmitt fari ekki
dult með að hann langi til að ná til
fjöldans og hafí hann sagt að með
verkum sínum vilji hann geta
höfðað jafnt til vina sinna úr hópi
menntamanna og ömmu sinnar.
„Þrátt fyrir að leikrit hans snúist
gjarnan um alvarlega og háspeki-
lega hluti vill hann að þau skemmti
áhorfandanum og fái hann á þann
hátt til að spyrja sig spuminga og
hugsa út í hluti sem hann hefði ef til
vill ekki velt fyrir sér annars. Abel
Snorko býr einn er verk sem hægt
er að njóta á fleiri en einn hátt: það
er hægt að heillast af byggingu
þess, hvernig höfundinum tekst að
halda áhorfandanum í spennu og
koma honum stöðugt á óvart, það er
hægt að hlæja að hnyttninni í orða-
hnippingum aðalpersónanna, hrífast
af orðkynngi og mælsku Abels
Snorkos og verða snortinn af mann-
skilningi og visku Eriks Larsens,"
segir í hugleiðingu Kristjáns Þórð-
ar. „IAbel Snorko býr einn er ekki
verið að takast á við frumspekilegar
spurningar um hinstu rök eins og í
Gestinum heldur þann veruleika
sem blasir við hverjum og einum í
daglega lífínu, það verkefni sem all-
ir þurfa að takast á við með einum
eða öðrum hætti; það að eiga sam-
skipti við aðra,“ segir Kristján
Þórður ennfremur.
Skapandi og frjó vinna
Melkorka Tekla Ólafsdóttir leik-
stjóri, sem þreytir nú frumraun sína
hjá Þjóðleikhúsinu segir að undir-
búningsvinna hennar og leikai'anna
hafí falist öðru fremur í að ræða
verkið og kryfja það áður en æfing-
ar hófust skipulega.
„Við veltum íyrir okkur persón-
unum og öllu því sem er að gerast á
milli þein-a og hefur áður gerst í lífi
þeii'ra. Það var mjög skapandi og
frjó vinna,“ segir Melkorka Tekla.
Hún segir að á Litla sviðinu skapi
nálægð áhorfenda við leikendur
vissa ögrun. Áhorfendur geti
þannig fylgst með smæstu svip-
brigðum leikaranna.
„Áhorfendur fara svo langt inn í
hugarheim persónanna og líf
þeirra," segir hún. „Það var ekki
síst skemmtilegt að vinna með eins
reyndum leikurum og Arnari og
Jóhanni," segir hún.
„Þetta er óvenjulega vel skrifað
verk, textinn er meitlaður og atbuð-
arrásin spennandi, en það sem
skiptir ekki síst máli er að það miðl-
ar djúpum mannlegum sannleika,"
segir Melkorka Tekla. „Það takast á
tveir menn með fastmótaða sýn á
lífíð og magnaða lífsreynslu að
baki.“ Hún segir að það kæmi sér
síst á óvart þótt fleiri af leikritum
Erics-Emannuels Schmitt yrði tek-
in til sýninga á Islandi á næstu ár-
um í ljósi velgengni hans erlendis
síðastliðin fímm ár. „Þetta verk hef-
ur farið eins og eldur í sinu um Evr-
ópu og utan álfunnar og frumsýn-
ingar eru áætlaðar í mörgum lönd-
um til viðbótar," segir hún.
Ekkibara
bókmenntatöffari
Haft hefur verið eftir Arnari
Jónssyni leikara, að Abel Snorko sé
bókmenntatöffari og vissulega má
það til sanns vegar færa því maður-
inn er ríkur, vinsæll og nýtur mikill-
ar kvenhylli. Hann segir hins vegar
að það hangi meira á spýtunni.
„Hann er maður sem hefur helgað
bókmenntunum líf sitt og gert það í
góðri trú,“ segir Arnar um persónu
sína. „Hann trúir á það sem hann
hefur verið að gera, en eins og alltaf
eru fleiri fletir,“ segir hann.
Upplifun Jóhanns Sigurðarsonar
af inntaki verksins og persónum lýt-
ur að pælingum um hin æðri gildi
svo sem sannleikann, ástina og lífið
og tilveruna. ,Á hverju lifum við?“
spyr Jóhann. „Við lifum ekki bara á
brauði og smjöri heldur á tilfinning-
um, huga og anda og það er aðal-
lega í forgrunni verksins. Abel
Snorko getur ekki stungið lífið af
þótt hann haldi að hann geti það,“
segir hann. Arnar bætir við að ljóst
sé að höfundur verksins sé að setja
hinar stóru spurningar lífsins undir
mæliker. „Hann stillir þeim upp
þannig að þær afhjúpast og maður
verður að svara þeim. Eftir allt sem
á gengur í glímu persónanna við
spurningarnar kemur eitthvað upp-
haf,“ segir hann.
Alain Delon sló til
eftir margra ára hlé
Þegar Eric-Emmanuel Schmitt
skrifaði verkið hafði hann ákveðna
leikara í huga og annar þeirra var
hinn virti leikari Alain Delon. Mel-
korka Tekla segir að lokum að þeg-
ar Alain hafí lesið verkið hafí hann
sagt að þarna væri loksins komið
leiki'itið sem hann hafi verið að bíða
eftir. Alain féllst á að leika hlutverk
Snorkos og hafði hann þá ekki stigið
á leiksvið í fjöldamörg ár. Til gam-
ans má geta að uppfærslan sem fyr-
irhuguð er í Bandaríkjunum síðar á
leikárinu státar af Donald Suther-
land í hlutverki Snorkos.
Aðrir aðstandendur uppfærsl-
unnar í Þjóðleikhúsinu eru Ás-
mundur Karlsson ljósahönnuður og
Hlín Gunnarsdóttir, leikmynda- og
búningahönnuður.
• MYRKUR örvæntingar... birta
vonar er eftir Stanislaw Laskowski í
þýðingu Þránds Thoroddsen.
I kynningu seg-
ir að bókin lýsi
ævi og örlögum
manns sem strax í
bernsku hafi mátt
þola kúgun og
niðurlægingu
stalínismans í
síberískri útlegð.
Manns sem
reyndi að vinna
þjóð sinni og föð-
urlandi, Póllandi,
það gagn sem hann mátti. Þótt hún
fjalli um alvarlega atburði og málefni
er bókin víða skrifuð af léttri kimni
og skemmtilegri sjálfhæðni, en fyrst
og fremst sé þó ljúfmennskan og
mannelskan allsráðandi.
Stanislaw Laskowski lauk
starfsævi sinni sem sendifulltrúi
Póllands á Islandi. I bókinni segii'
hann frá kynnum sínum af mörgum
Islendingum. Hann er nú aðalræðis-
maður íslands í Póllandi.
Útgefandi er íslendingasagnaút-
gáfan/Muninn bókaútgáfa. Bókin
er 244 bls., prýdd fjölda mynda.
Litróf-Prentstöðin annaðist prent-
vinnslu en Flatey bókband. Verð:
2.480 kr.
• LJÓNIÐ, norniu og skápurinn
eftir C.S. Lewis kemur út á ný, stytt
og ríkulega myndskreytt. Utgáfa er
í tilefni þess að í ár eru 100 ár frá
fæðingu rithöfundarins. Þýðandi er
Kristín R. Thorlacius.
I kynningu segir að hér segi fá
fjórum systkinum, Pétri, Súsönnu,
Játvarði og Lúsíu, sem eru send til
dvalar hjá góðlegum prófessor sem
býr úti á landi. Ekki renna þau grun
í hversu furðuleg ævintýri bíða
þeiira.
Útgefandi er íslendingaútgáfan /
Muninn bókaútgáfa. Söguna mynd-
skreytti Christian Birmingham.
Bókin er 48 bls., í stóru broti og
unnin í Belgíu. Verð: 1.790 kr.
• INDJÁNINN f skápnum er eftir
Lynne Reid Banks í þýðingu
Kristínar R. Thorlacius.
I kynningu segir: „Sagan segir frá
ævintýrum tveggja vina, Ómars og
Patreks. Þegar Omar fær gamlan
indjána úr plasti og gamlan baðher-
bergisskáp í afmælisgjöf, finnst hon-
um upplagt að geyma indjánann í
skápnum. Hann veit hins vegar ekki
að með því tekur hann á sig ábyrgð
á lífi og limum lítils indjánastríðs-
manns sem þar að auki er afskap-
lega kröfuharður.“
Útgefandi er Islendingasagnaút-
gáfan/Muninn bókaútgáfa. Bókin
er 166 bls., unnin í Singapore. Verð:
1.790 kr.
• STELPUR og strákar - ástir og
þroski unglinga er eftir Miriam
Stoppard í þýðingu Hálfdanar
Ómars Hálfdanarsonar.
I kynningu segir að bókin sé
„unglingavæn“ að því leyti að í henni
er fléttað saman texta og myndum
sem oft eru skoplegar og gaman-
samar og halda athygli lesandans.
Textinn er knappur og auðskilinn og
auðvelt að fletta upp á tilteknum at-
riðum eða þáttum sem áhuginn bein-
ist að hverju sinni.
Útgefandi er Islenska útgáfan.
Bókin er 96 bls. Umbrot og filmu-
vinnu annaðist Prentmet en bókin er
prentuð á Ítalíu. Verð 1.780 kr.
• ÞEGAR ljóð eru er eftir Davíð
Art Sigurðsson. Bókin er fyrsta
skáldverk höfundar, inniheldur 34
myndræn Ijóð.
I kynningu seg-
ir að ljóðin spanni
vítt tilfinninga-
svið, þar sem
spurningar vakni
og leitað er svara.
Davíð Art Sig-
urðsson er þrítug-
ur Reykvíkingur.
Útgefandi er
Sigurjón Þor-
bergsson,
FjöIIÖIdun Þor-
bergs Sigurjóns. Bókin er 56 bls.,
Prentuð í Prentkó. Hönnun kápu er
eftir höfundinn. Verð: 1.050 kr.
• SÍÐASTI bærinn í dalnum efth’
Loft Guðmundsson kemur út í nýrri
útgáfu.
I kynningu segir: „Foreldrar og
afar og ömmur
eiga ljúfar minn-
ingar um þetta
ævintýri frá æsku
sinni og unga
kynslóðin sem nú
vex úr grasi fær
tækifæri til þess
að kynnast þessu
rammíslenska
ævintýri og njóta
töfra þess.
Fjölmargar
myndir úr leikritinu prýða verkið.
Loftur Guðmundsson var mikill
snillingur í meðferð íslenskrar tungu
og málið á bók hans Síðasti bærinn í
dalnum mjög fagurt. Það er hvergi
torskilið, en þar sem tímarnir hafa
breyst og stöku orð og orðatiltæki
kunna að vera yngra fólki framandi,
hafa verið samdar skýringar við orð
sem nú eru fáum töm, til þess að
auðvelda yngri lesendum lesturinn.“
Útgefandi er íslenska bókaútgáf-
an. Bókin er 170 bls. Umbrot og
filmuvinna: Prentsnið. Prentun hjá
Offsetmyndum og bókbandið hjá
Félagsbókbandinu-Bókfelli. Verð:
1.980 kr.
• HORFIN handtök er eftir Pétur
G. Kristbergsson.
í kynningu segir að bókin fjalli
um kol- og salt-
fiskverkun á sjó
og landi á
kreppuárunum. Á
þeim tíma var
vinna við saltfisk
undirstöðuat-
vinnuvegur í öll-
um sjávarpláss-
um á landinu.
Flestir íbúar
þessara staða
komu meira og
minna að þessum störfum, og marg-
ur unglingurinn vann sér þá inn
sína fyrstu krónu á fiskreitunum.
Fjörutíu og ein ljósmynd frá þess-
um árum sýnir vinnubrögð við þessi
störf. Ennfremur sex grafíkmyndir
eftir Kristberg Pétursson myndlist-
armann.
Útgefandi er Karton ehf. Bókin
er 134 bls., prentunnin í Prentsmiðj-
unni Odda hf. Verð. 3.490 kr.
• LEIT er eftir bandaríska rit-
höfundinn Stephen King í þýðingu
Björns Jónssonar. I bókinni eru
tvær sögur er
birtust upphaf-
lega í bók er heit-
ir „Different Sea-
sons“ á frummál-
inu.
Fyrri sagan
nefnist Öndun-
araðferðin og
segir frá mönn-
um sem hittast í
klúbbi betri borg-
araí New York.
Seinni sagan heitir Fjórir á ferð og
segir frá fjórum unglingspiltum sem
komast fyrii' tilviljun að leyndarmáli
um hvar týndan jafnaldra þein-a sé
að finna.
Útgefandi er Fróði hf. Bókin er
197 bls., prentuð í Prentsmiðjunni
Odda hf. Kápu hannaði Ómar Örn
Sigurðsson Verð: 2.190 kr.
• KÖLLUN er Ijóðabók eftir Guð-
nnuid Breiðfjörð.
í bókinni eru 57 ljóð síðustu
10-15 ára, þar á
meðal 14 ensk
ljóð. Allur ágóði
bókarinnar mun
renna til upp-
byggingar á
kapellu við líkn-
ardeild á Kópa-
vogshæli sem
áætlað er að opni
í mars á næsta
ári.
Höfundur gef-
ur sjálfur út. Bókin er 71 bls.,
prentuð í prentsmiðjunni Guten-
berg. Myndir eru eftir Kjartan
Guðjónsson. Verð: 1.000 kr.
Davíð Art
Sigurðsson

Guðmundur
Breiðfíörð