Morgunblaðið - 27.11.1998, Síða 10

10 FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Miklar umræður um hallarekstur á ráðstefnu Sambands íslenskra sveitarfélaga
„SIVAXANDI skuldasöfnun sveit-
arfélaga, sem þó hefur di-egið veru-
lega úr á síðustu árum miðað við
árin 1992 til 1995, er algerlega
óviðunandi. Þessi þróun á sér stað
þrátt fyrir stöðugleika í efnahags-
lífinu og mikinn hagvöxt sem fært
hefur flestum sveitarfélögum veru-
lega auknar útsvarstekjur. Þessa
skuldasöfnun má rekja ýmist til
framkvæmda og reksturs mála-
flokka sem tengjast skylduverk-
efnum sveitarfélaga eða valkvæð-
um viðfangsefnum þeirra,“ sagði
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
maðm’ Sambandsins, í setningar-
ræðu sinni.
Mikilvægt að samræma reikn-
ingsskilaaðferðir
Vilhjálmur sagði að samkvæmt
niðurstöðum ársreikninga sveitar-
sjóða landsins hefðu þeir verið
reknir með tæplega 900 milljóna
kr. halla á síðasta ári, eftir rekstur
og fjárfestingu. Hann sagði að mið-
að við fjárhagsáætlanir sveitar-
sjóða á yfirstandandi ári
yrði halli þeirra um 1.800
milljónir kr. á þessu ári.
I skýrslu Hagstofu Is-
lands um sveitarsjóða-
reikninga, sem birt var sl.
miðvikudag, kemur fram
að halli sveitarfélaganna á
árinu 1997 hafi numið 3,5
milljörðum kr. Morgun-
blaðið spurði Vilhjálm
hvaða skýringar væru á
þessum ólíku niðurstöðu-
tölum. Vilhjálmur sagði að
mismunurinn væri fólginn
í því að Hagstofan teldi
ekki til tekna sölu borgar-
sjóðs á 828 félagslegum
leiguíbúðum en sú sala
hafí gefið borgarsjóði sam-
kvæmt ársreikningi nettó-
tekjur upp á 2,6 milljarða
króna. „En niðurstaðan í
árbók Sambands íslenskra
sveitarfélaga byggir á árs-
reikningum sveitarsjóð-
anna, sem hafa verið sam-
þykktir af viðkomandi
sveitarstjómum,“ sagði
hann. Vilhjálmur kvaðst teija mjög
mikilvægt að reikningsskilaaðferð-
ir sveitarsjóðanna væru samræmd-
ar og gerðar skýrari og markviss-
ari til að íbúar sveitarfélaganna
fengju raunhæfa og rétta mynd af
fjárhag einstakra sveitarfélaga.
„Nýsamþykkt sveitarstjórnarlög
gera einmitt ráð fyrir að þetta
verði gert og nú er unnið að
þessu,“ sagði Vilhjálmur.
Launanefnd hætti afskiptum af
samningum við kennara?
„Það er ljóst að sveitarfélögin
hafa staðið í umfangsmiklum fram-
kvæmdum á mörgum sviðum, bæði
á sviði grunnskólans og leikskólans.
Gert hefur verið stórfellt átak í um-
hverfismálum og segja má að sveit-
arfélögin séu mörg hver á góðri leið
með að Ijúka mikilvægum fram-
kvæmdum. Ég sé fyrir mér að í
næstu framtíð muni þessari skulda-
söfnun linna. Vonandi strax á
næsta ári, vegna þess að það kann
ekki góðri lukku að stýra að sveit-
arfélögin séu að safna skuldum ár
eftir ár,“ sagði hann í ____________________
samtali við blaðið. Til greina kem
Sívaxandi
skuldasöfnun
óviðunandi
Erfíð fjárhagsstaða margra sveitarfélaga og
skuldasöfnun og aukin viðfangsefni voru
eitt meginumræðuefnið á fjármálaráðstefnu
Sambands íslenskra sveitarfélaga sem hófst
í gær. Einnig var þróunin í kjaramálum
kennara áberandi í umræðunni.
Morgunblaðið/Golli
SULNASALUR Hótels Sögu var þéttskipaður fulltrúum á ráðstefnu Sambands íslenskra
sveitarfélaga í gær en sveitarfélög landsins eru nú 165 talsins.
ir? Er ef til vill eðlilegast í ljósi
þess sem gerst hefur að sveitarfé-
lögin taki kjarasamningagerð við
kennara hvert um sig í sínar hend-
ur og launanefndin hætti afskipt-
um af gerð þeirra samninga?"
sagði hann.
Rekstur margra sveitarfélaga
kominn í „krítíska“ stöðu
Vilhjálmur sagði
ennfremur í setningar-
ræðu sinni að þróunin í
kjaramálum kennara
væri alvarlegt umhugs- ■
unarefni fyrir sveitarfélögin og
stöðu launanefndarinnar. Hann
benti á að grunnskólakostnaðurinn
væri nú orðinn stærsti útgjaldalið-
ur sveitarfélaganna og tæki til sín
38% af rekstrargjöldum þeirra.
„Hvað þýðir það í raun, ef sveit-
arfélögin fela launanefndinni fulln-
aðarumboð til að gera kjarasamn-
ing við kennara og fara síðan ekki
eftir samningnum? Hver er þá
staða launanefndarinnar varðandi
kjarasamninga við kennara og
hverjar verða afleiðingamar varð-
andi aðra samninga, sem hún ger-
ur að fresta
einsetningu
grunnskóla
Páll Pétui’sson félagsmálaráð-
herra sagði í ávarpi sínu á ráðstefn-
unni að halli sveitarsjóða landsins
væri mikið áhyggjuefni. „Það sjá
allir að svona er ekki hægt að láta
mál þróast. Sem betur fer er rekst-
ur margra sveitarfélaga í lagi en of
mörg eru komin í krítíska stöðu.
Halli sveitarfélaga í ár, þeirra sem
á annað borð eru rekin með halla,
samsvarar yfu- átta milljarða halla
á ríkissjóði. Núverandi ríkisstjóm
tók við ríkissjóði í miklum halla-
rekstri. Það var sett sem forgangs-
verkefni við stjómarmyndunina að
koma ríkisíjármálum í lag og það
hefur tekist og á þessu ári og því
næsta greiðum við niður skuldir
ríkissjóðs um 30 millj-
arða,“ sagði Páll.
„Löggjafinn hefur
lagt miklar skyldur á
sveitarí'élögin og sumar
þeirra eru mjög fjöl-
breyttar, svo sem um að
hafa lokið við að einsetja gmnn-
skólann 2002. Ég tel að vel komi til
greina, með tilliti til þenslu á sum-
um landssvæðum og mikillar
skuldasöfnunar sumra sveitarfé-
laga, að breyta þessu ákvæði
grunnskólalaga og lengja þann
tíma sem sveitarfélögin hafa til að
festa einsetningarákvæðið um tvö
eða þrjú ár,“ sagði Páll.
Ekkert þýðir að senda
Jöfnunarsjóði reikninginn
I máli félagsmálaráðherra komu
fram áhyggjur af launamálum
kennara. „Einstök sveitarfélög
hafa reynst óþaifiega undanláts-
söm og rofið þá samstöðu sem var
um störf launanefndar. Ósk kenn-
ara var að samið yrði við einn aðila.
Jöfnunarsjóður greiðir sveitarfé-
lögum aukakostnað við skólahald
samkvæmt sanngjörnum reglum
og ríkið stendur fyllilega við samn-
inga en ekkert þýðir að senda Jöfn-
unarsjóði reikning fyrir sértækum
launahækkunum kennara," sagði
Páll.
Félagsmálaráðherra sagðist
ekki hafa ákveðið hvenær málefni
fatlaðra færðust yfir til sveitarfé-
laganna en kvaðst hafa fengið í
hendur ný frumvarpsdrög um fé-
lagsþjónustu sveitarfélaga. Kvaðst
hann gera ráð fyrir að það yrði
lagt fram að loknu jólaleyfí þing-
manna.
Fresta greiðslum úr
Jöfnunarsjóði í góðæri?
Geir H. Haarde fjármálaráð-
herra sagði í ávarpi sínu að fjár-
hagur sveitarfélaganna væri því
miður í öðrum og vara-
samari farvegi um þess-
ar mundir en fjárhags-
staða ríkissjóðs. Fjár-
málaráðherra kynnti á
ráðstefnunni þá hug-
mynd sína að ríkið og
sveitarfélög tækju upp formlegt
samstarf um efnahagsmál. „Eftir
því sem sveitarfélögin taka að sér
fleiri verkefni hefur rekstur þeirra
meiri efnahagslega þýðingu. Af-
koma þeirra getur haft afgerandi
áhrif á stöðu og horfur í þjóðarbú-
skapnum. Þess vegna er mikilvægt
að áætlanir og umfang þeirra hvað
varðar tekjur, framkvæmdir og
önnur útgjöld séu í samræmi við
þau efnahagsmarkmið sem að er
stefnt á hverjum tíma. Frekar en
að tryggja þetta með valdboði og
ætla ríkisvaldinu alla ábyrgð á
Ríki og sveitar-
félög taki upp
samstarf í efna-
hagsmálum
stjórn efnahagsmálanna sýnist
skipulegt samstarf ríkis og sveitar-
félaga vænlegra til árangurs,"
sagði Geir.
Ráðherra sagði að ein nærtæk
leið til að koma á fót formlegu sam-
starfi um efnahagsmál væri sam-
eiginleg markmiðssetning af hálfu
ríkis og Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, þar sem annars vegar
væri stefnt að tilteknum afkomu-
bata og hins vegar að endurskoðun
laga og reglna varðandi málefni
þar sem um gagnkvæma hagsmuni
væri að ræða. Geir tók fram að
þetta væru enn aðeins hugmyndir
sem ekki hefðu verið til umfjöllun-
ar í ríkisstjórninni.
Geir nefndi nokkur atriði sem
vert væri að ræða með tilliti til
sameiginlegs efnahagsmarkmiðs
ríkis og sveitarfélaga, s.s. varð-
andi tekjuöflun. „í fjármálaráðu-
neytinu hefur verið reiknað út að
hlutdeild sveitai'félaganna í
kostnaði við rekstur skattkerfis-
ins sé of lítill og æskilegt að þau
taki bæði beint og óbeint
meiri þátt í innheimtu og
nauðsynlegu skatteftirliti.
Aðrir telja æskilegt að
sveitarfélögin dragi úr
vægi skatttekna og fái
svigrúm til að auka vægi
þjónustugjalda. Þetta eru
allt atriði sem vert væri
að ræða með tilliti til
efnahagsmarkmiðanna.
Sameiginleg niðurstaða
gæti leitt af sér minni
sjálfvirkni og aukinn
sveigjanleika í tekjuöflun
sveitarfélaganna," sagði
hann.
I öðru lagi nefndi hann
Jöfnunarsjóð sveitarfé-
laga sem mögulegt
sveiflujöfnunartæki í efna-
hagslífinu. „í mínum huga
gæti það vei’ið sameigin-
legt hagsmunamál ríkis og
sveitarfélaga og um leið
haft jákvæð efnahagsleg
áhrif að fresta gi’eiðslum
úr jöfnunarsjóðnum á góð-
æristímum og safna fyrn-
ingum til þess tíma þegai’ hai’ðnar
í ári.“
Haft verði samflot við uppgjör
eldri lífeyrisskuldbindinga
Geir sagði einnig að ýmislegt
benti til að uppgjör lífeyrisskuld-
bindinga vegna eldra réttindakei’f-
is og eldri starfsmanna gagnvai’t
lífeyrissjóðum starfsmanna íTkis
og sveitarfélaga yrði næsta stóra
verkefnið í lífeyrismálum. Sagði
Geir mai-gt mæla með að ríki og
sveitarfélög hefðu samflot í þessu
uppgjöri.
„Óháð reikningsfærslu munu
greiðslur vegna skuldbindinganna
að óbreyttu fai’a mjög hækkandi á
næstu árum. Með uppgjöri á skuld-
bindingunum mætti hins vegar
di’aga úr óvissu og jafna greiðslurn-
ai’, til dæmis þannig að þær falli á
ríki og sveitax’félög tiltölulega jafnt
næstu 40 ái’in, en taki jafnframt að
einhvexju leyti mið af stöðu efna-
hagsmála. Þetta er fjárhagslega
mjög stórt verkefni og spurning um
milljarðaútgjöld á hverju ári næstu
áratugina bæði fyrir rík-
ið og sveitarfélögin,“
sagði hann.
Hann sagði einnig
verðugt vei’kefni ríkis og
sveitarfélaga að vinna að
sameiginlegum í’eglum
um einkafi’amkvæmdir og einka-
fjármögnun á sviði opinbei’s rekstr-
ar. Þá sagði Geir að á undanfónium
árum hefðu ríki og sveitarfélög
gengist undir metnaðarfull fram-
kvæmdaáfoi-m s.s. við giunnskóla-
byggingar, ofanflóðavamir og frá-
veituframkvæmdir. „Þó aðeins sé
horft til næstu fimm ára eru þetta
áform um framkvæmdir sem fela í
sér tugmilljarða króna útgjöld. Þær
raddir hafa heyrst að þegar á heild-
ina er htið og áætlanir teknar sam-
an bendi ýmislegt til að við höfum
fæi’st of mikið í fang,“ sagði Geir.
Flutningaskip ITF
Nítján úr
áhöfninni
hættir eða
reknir
NÍTJÁN manns í tveimur áhöfnum
á Global Mariner, skipi Alþjóðasam-
bands flutningaverkafólks, ITF,
hefur verið sagt upp eða þeir hætt
vegna aðstæðna um borð og ásak-
ana um óreglu. Þetta kom fram í
fi’étt sem nýlega birtist á heimasíðu
Lloyd’s List á Netinu.
Flutningaskip ITF, Global Mar-
iner, kom hingað til lands í júlí síð-
astliðnum en í ár minnist ITF þess
að herfei’ð sambandsins gegn henti-
fánastefnu hefur staðið í hálfa öld.
Sýning var sett upp um borð í skip-
inu sem ferðast á umhverfis jörðina
til ársloka 1999 til að vekja athygli
fólks á tilgangi hentifánaherferðar-
innar, vinna að umbótum á aðbún-
aði sjómanna og kynna störf þeirra
almennt.
Að því er fram kemur í áður-
nefndri frétt hyggst einn sjómann-
anna á Global Mariner sem sagt
var upp störfum fara í mál gegn
stéttarfélagi sínu, en hann heldur
því fram að hann hafi verið í’ekinn
eftir að hafa sótt fund um borð í
skipinu þar sem áhöfnin lýsti
áhyggjum sínum vegna aðstæðna
um borð.
Box-gþór S. Kjæmested, fulltrúi
ITF hér á landi, sagði í samtali við
Morgunblaðið að sér væri ekki
kunnugt um mál þetta og sér hefði
ekki tekist að afla upplýsinga um
það.

m TWW\nHn
1 r: "

Stafaskilti Borgar
Apóteks bannað
Talið líkjast
um of merki
Lyfju
SAMKEPPNISRÁÐ hefur bannað
Borgar Apóteki í Álftamýri að nota
stafaskilti með orðinu „Lyfjabúð",
þar sem fyrri orðhlutinn, „Lyfja“,
er tvöfalt stæri’i en hinn síðari,
vegna þess að það líkist um of
merki vei’slana Lyfju hf. Bannið
tekur gildi 10. desember.
Lyfja kærði stafaskilti Boi’gai’-
apóteks 21. október sl. og taldi það
villa um fyrir viðskiptavinum og
brjóta gegn firma- og vörumerkja-
rétti sínum og vekja þá trú að versl-
unin tilheyri Lyfju hf. Var í því
sambandi bæði vísað til stafastærð-
arinnar og græna litai’ins í skiltinu,
sem væi’i áþekkur einkennislit
Lyfju.
--------------
A
Obreytt
líðan eftir
umferðarslys
13 ÁRA drengurinn, sem slasaðist
alvarlega þegar ekið var á hann við
Gullinbrú í Grafai’vogi í fyrradag,
er enn á gjörgæsludeild Borgar-
spítalans og er haldið sofandi í önd-
unarvél. Læknar segja enn of
snemmt að spá um batahorfur, en
segja líðan hans eftir atvikum
góða.