Morgunblaðið - 27.11.1998, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 27. NÓVE MB E R 1998 13
FRETTIR
Frjálslyndi lýðræðisflokkurinn stofnaður á laugardaginn
Verður kosið um menn
eins og eðlilegt er
FRJÁLSLYNDI lýðræðisflokkur-
inn verður stofnaður á laugai’dag-
inn kemur og verður stofnfundur-
inn haldinn í Félagsheimili Sel-
tjarnamess og hefst klukkan hálf-
tíu um morguninn. Valdimar Jó-
hannesson, sem situr í stjórn Sam-
taka um þjóðareign, sagði að þeir
myndu halda sínu striki og ekki
láta það trufla sig að Sverrir Her-
mannsson hefði stofnað Frjáls-
lynda flokkinn í gær.
Valdimar sagði að þeir væru
mjög undrandi á framkomu Sverris
Hermannssonar. Hegðun hans
væri furðuleg og það væri brandari
út af fyrir sig að þeir væru fjórir
sem stofnað hefðu frjálslyndan
flokk. „Þeir þola ekki að það séu
lýðræðisleg vinnubrögð höfð í
flokknum. Þess vegna sprakk
þetta. Við ætlum hins vegar að
stofna lýðræðislegan flokk og við
ætlum að leggja áherslu á það með
því að kalla hann Frjálslynda lýð-
ræðisflokkinn," sagði Valdimar.
Hann bætti við að sú staðreynd
að þeir hefðu bara verið fjórir sem
stofnað hefðu þennan flokk sýndi
kannski best í hvaða farvegi þetta
mál hefði verið hjá Sverri. „Hann
hefur bara sáralítið fylgi og þess
vegna treysti hann sér ekki í að
láta lýðræðið stjórna hver væri
þarna í forystusveit,“ sagði Valdi-
mar.
Enginn sjálfskipaður
foringi
Hann sagðist hvetja alla til að
mæta á laugardaginn. „Þar munum
við fagna öllum sem koma og þar
verður kosinn formaður, varafor-
maður og stjórn af því fólki sem
þar mætir. Það er enginn ákveðinn
sjálfskipaður foringi og það er eng-
inn sjálfskipaður í stjórn þess
flokks heldur verður þar kosið um
menn eins og eðlilegt er. Við mun-
um að sjálfsögðu setja þetta mál-
efni fremst að þjóðin nái aftur taki
á sinni eign sem eru fískimiðin.
Síðan enim við búin að vinna mjög
ítarlega stefnuskrá sem við leggj-
um fyrir þennan fund og munum
skipa niður í nefndir til þess að
ræða einstök stefnumál. Það verð-
ur síðan stofnfundarins að ákveða í
höfuðdráttum hvernig stefnuskrá
flokksins verður,“ sagði Valdimar
ennfremur.
Hann sagðist hvetja alla þá til að
koma á fundinn sem vildu ekki
sætta sig við að fáeinir einstakling-
ar eignist sameign þjóðarinnar.
„Við megum ekki láta forréttinda-
stéttir landsins hræða okkur frá
því að hugsa um okkar eigin hags-
muni,“ sagði Valdimar.
Forrann-
sóknir og
eftirlit
framvegis
hérlendis
STOFNUÐ hefur verið ný eining á
göngudeild Landspítalans sem hefur
það sérstaka hlutverk að annast for-
rannsóknir og reglubundið eftirlit
vegna líffæraígræðslna. Líffæra-
flutningar fyrir Islendinga hafa um
árabil farið fram erlendis og hafa
sjúklingar í mörgum tilvikum orðið
að fara utan til eftirlits sem framveg-
is ætti að heyra til undantekninga.
Ai-ni Kristinsson, yfírlæknir á
hjartadeild Landspítalans, segir að
þessi þjónusta sé annars vegar hugs-
uð fyrir þá sjúklinga sem hafa undan-
farin ár fengið ný líffæri, til dæmis í
Danmörku, Svíþjóð eða Englandi og
þurfa áfram á eftirliti að halda. Hafa
þeh- í mörgum tilvikum orðið að vitja
lækna sinna á sjúki'ahús í viðkom-
andi löndum sem Arni segir að kost-
að geti kringum hálfa milljón króna
auk kostnaðar sem sjúklingai- þurfa
sjálfir að greiða t.d. vegna fylgdar-
manns. Segh- hann að það ætti fram-
vegis að heyra til undantekninga ef
senda þarf sjúklinga utan, helst gæti
það orðið ef fram koma höfnunarein-
kenni sem meðhöndla yrði af viðkom-
andi sérfræðingum í líffæraflutning-
um.
Hins vegar er um að ræða rann-
sóknir og undirbúning sjúklinga sem
bíða eftir líffæraígræðslu. Arni segir
það aðeins hafa komið upp á nokk-
urra ára fresti að undanförnu að Is-
lendingai’ þurfi á hjarta, lungum eða
lifur að halda en oftar sé um nýrna-
flutninga að ræða. Nú verði hægt að
annast forrannsóknir á þeim sjúk-
lingum sem koma til greina sem líf-
færaþegar sem stytt getur dvalar-
tímann ytra þegai’ líffæraskipti nálg-
ast.
Samband milli landa með
fjarlækningum
Hefur verið komið upp fjarlækn-
ingakerfi milli Landspítala og Ríkis-
spítalans í Kaupmannahöfn til að sér-
fræðingar hérlendis geti ráðfært sig
við starfsbræður sína ytra vegna
mats á sjúklingum og rannsóknum á
þeim vegna líffæraflutnings.
Árni Kristinsson segir að búið sé
að greina sjúklingum, sem farið hafa
til útlanda í reglulegt eftirlit, frá
þessari nýju tilhögun svo og læknun-
um ytra sem annast hafa þessa sjúk-
linga. Telur Árni að þessu mikið hag-
ræði og sparnað og segh’ gæði þjón-
ustunnar hin sömu.
UMDÆMISSTJÓRI Kiwanisumdæmisins fsland-Færeyjar, Georg Þór
Kristjánsson, afhendir hér Pétri Haukssyni, formanni Geðhjálpar,
táknræna ávísun að upphæð 15.512.695 kr.
Geðhjálp
afhentar
15,5 milljónir
króna
PÉTUR Hauksson, formaður
Geðhjálpar, tók í gær við 15,5
milljónum króna frá Kiwanis-
hreyfingunni á íslandi. Var það
afraksturinn af sölu K-lykilsins
um land allt, sem Kiwanismenn
ásaint fjölskyldum og aðstoðar-
mönnum stóðu fyrir dagana 8.
til 10. október.
Söfnunarféð rennur til endur-
bóta á húsi Geðhjálpar við Tún-
götu 7 í Reykjavík sem samtök-
in fengu afhent til eignar í byrj-
un síðasta mánaðar. Er nú unn-
ið að gagngerum endurbótum á
húsinu áður en starfsemi þar
getur hafíst. Vonast forráða-
menn Geðhjálpar til að það geti
orðið fyrir jól.
Kiwanishreyfingin hefur í
rneira en tvo áratugi staðið
þriðja hvert ár fyrir sölu á K-
lyklinuin undir kjörorðunum:
Gleymum ekki geðsjúkum. Hef-
ur ágóðinn runnið til margs
konar geðheilbrigðismála og
liefur verið reiknað út að á nú-
virði hafi alls verið aflað 150
milljóna króna með þessum
hætti.
Morgunblaðið/Golli
SAMRÁÐSHÓPUR með fulltrúum iðnaðarráðuneytis, menntamála-
ráðuneytis og Neytendasamtakanna kynnti námsefnið í neytenda-
fræðslu á fréttamannafundi í gær. Frá vinstri: Finnur Ingólfsson iðn-
aðar- og viðskiptaráðherra, Raggý Guðjónsdóttir fulltrúi Neytenda-
samtakanna og Guðni Olgeirsson fulltrúi menntamálaráðuneytis.
Námsefni í neyt-
endafræðslu
komið út
VERKEFNAMÖPPU með marg-
víslegum verkefnum í neytenda-
fræðslu fyrir nemendur á mið- og
unglingastigi er nú dreift í alla
grunnskóla landsins 1 þeim tilgangi
að auka þekkingu nemenda á mál-
efnum neytenda.
Verkefnamöppunni er skipt í þrjá
hluta, sem í eru markmið neytenda-
fræðslu, verkefni í neytendafræðslu
og stærðfræði í neytendafræðslu.
Markmið neytendafræðslunnar eru
á sex sviðum, þ.e. fjármál einstak-
linga, réttindi og skyldur neytenda,
áhrif auglýsinga, neysla og um-
hverfi, matvæli og matreiðsla og ör-
yggismál. I öðrum hluta eru verk-
efni, sem samin vora á námskeiði
sem Kennaraháskóli íslands hélt
vorið 1996 með styrk frá iðnaðar- og
viðskiptaráðuneyti, til að stuðla að
neytendafræðslu á grunn- og fram-
haldsskólastigi. Þriðji hlutinn bygg-
ist á verkefnum, sem eiga að efla
skilning á fjámálum barna og ung-
linga, fjármálum fjölskyldunnar,
eigin lífsstíl, fjárhagslegum áhætt-
um, sem leynast í samskiptum fólks
og mikilvægum þáttum sem tengj-
ast rekstri heimilis. Einnig eru
verkefni, sem hafa það að markmiði
að gera nemendur meðvitaða um
stöðu ÆÍna sem neytendur á jörð-
inni, lífsskilyrði, mannfjölda og auð-
lindir og fleira.
Hverjum skóla fyrir sig er í
sjálfsvald sett á hvaða hátt hann
notar verkefnin með nemendum, en
nemendur fá tóma möppu með
geisladisk, sem nota á einkum til að
mæta mismunandi notkun fyrir
þann breiða aldurshóp sem um ræð-
ir. Hugmyndin er sú að nemendur
prenti út þau verkefni sem hæfa
þeirra stigi og setji í möppurnar
sínar.
Námsefnið er gefið út af við-
skipta- og iðnaðarráðuneytinu, en
Samband íslenskra viðskiptabanka
styrkti útgáfuna.
Fjármálaráðherra vill að sjúklingar greiði meira fyrir þjónustu
Sjúkrastofnanir fái
greitt eftir afköstum
GEIR H. Haarde fjármálaráð-
herra sagði á aðalfundi hjúkrunar-
forstjóra á sjúkrahúsunum í gær,
að til gi-eina kæmi að gera þjón-
ustusamninga við sjúkrastofnanir
sem byggðust á fastri grannfjár-
hæð og greiðslum til viðbótar sem
byggðust á afköstum. Hann sagði
að í framtíðinni yrði ekki komist
hjá því að treysta meira á að fjár-
magna heilbrigðisþjónustuna með
beinum greiðslum frá neytendum.
Geir sagði að í framtíðinni yrði
óhjákvæmilegt að treysta á fleiri
en eina leið til fjármögnunar heil-
brigðiskerfisins. I því sambandi
væri eðlilegt að gera ráð fyrir
greiðslum frá neytendum, trygg-
ingafélögum þeirra og skatttekj-
um frá hinu opinbera.
„Hjá því verður ekki komist að
treysta í meira mæli á beina fjár-
mögnun frá neytendum heilbrigð-
isþjónustunnar og einungis að
hluta á fjármögnun í formi skatt-
heimtu. Fjölmörg rök má færa
fyrir þessari skoðun. Álitaefnið
snýst þvi ekki um hvort þessi
kostnaðarskipting á að vera til
staðar í heilbrigðiskerfinu, heldur
hvernig henni verður best komið
fyrir og hversu langt við eigum að
ganga í fjármögnun þjónustunnar
með skattheimtu."
Hlutur ríkisvaldsins hár
hér á landi
Geir sagði að þótt mikið hefði
verið rætt um þjónustugjöld í heil-
brigðiskerfinu undanfarin ár væri
hlutur einkaaðila í fjármögnun
heilbrigðisþjónustunnar mun
lægri hér á landi en í öðram ríkj-
um. Hlutur hins opinbera í fram-
lögum til heilbrigðisþjónustunnar
væri óvíða hærri en á Islandi.
Geir sagði að fjármálaráðuneyt-
ið hefði þegar kynnt hugmyndir
um einkafjármögnun fram-
kvæmda sem hingað til hefðu ver-
ið í eigu og á vegum ríkisins. Hér
kæmu heilbi’igðisstofnanir vel til
greina, svo sem heilsugæslustöðv-
ar og hjúkranarheimili.
„Ég sé fyrir mér að í framhaldi
af þeirri vinnu sem nú er unnin við
gerð þjónustusamninga við
sjúkrastofnanir opnist möguleikar
á að skipta fjárveitingum í fasta
grunnfjármögnun og greiðslur
sem byggjast á afköstum. For-
senda fyrir slíkum breytingum er
að verð á þjónustunni sé þekkt.
Sambland slíkrar fjármögnunar er
talin hagkvæm og leiða til aukins
sveigjanleika. Þegar eru gerðar
tilraunir með slíkt í Noregi sem
vert er að fylgjast með. Þá er
áhugavert að færa starfsemi sem
er í samkeppni við einkarekstur
frá sjúki-ahúsunum í sérstök fyrir-
tæki sem verði rekin á sömu for-
sendum og einkafyrirtæki. Slíkar
lausnir hvetja til að þjónusta verði
í auknum mæli keypt af aðilum ut-
an opinbera geirans,“ sagði fjár-
málaráðherra.