Morgunblaðið - 27.11.1998, Qupperneq 18

18 FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
/
Fjölmenni á fundi IMARKS um þróun í smásöluverslun
Islendingar
versla á við 470
þúsund Breta
5í

i verslunargreinum
janúartil ágúst 1997 og 1998
(í millj.kr., án vsk., á verðlagi hvers árs) ian ,áQ jan.-ág. Veltu-
Heildsöludreifing áfengis 1997 1998 breytin
og tóbaks, smásala áfengis 6.281,8 7.072,1 +12,6%
Heildsölu- og smásöludreifing
á bensíni og olíum 20.658,0 20.247,2 -2,0%
Byggingavöruverslun 8.239,1 9.734,2 +18,1%
Sala á bílum og bílavörum 16.077,6 20.553,2 +27,8%
Önnur heildverslun 65.398,5 79.630,4 +21,8%
Heildverslun samtals: 116.654,9 137.237,0 + 17,6%
Fiskverslun 527,3 696,2 +32,0%
Kjöt- og nýlenduvöruverslun,
mjólkur- og brauðsala 21.641,1 23.425,6 +8,2%
Sala tóbaks, sælgætis
og gosdrykkja 5.068,7 4.859,0 -4,1%
Blómaverslun 1.046,7 1.185,4 +13,3%
Sala vefnaðar- og fatavöru 3.990,1 4.396,5 +10,2%
Skófatnaður 487,7 498,8 +2,3%
Bækur og ritföng 2.402,0 2.675,2 +11,4%
Lyf og hjúkrunarvara 3.100,7 3.536,8 + 14,1%
Búsáhöld, heimilis-
tæki, húsgögn 7.240,0 8.963,6 +23,8% |
Úr, skartgripir, Ijós- f
myndavörur, sjóntæki 788,7 919,6 +16,6% 1
Snyrti- og hreinlætisvörur 732,2 642,8 -12,2% 1
Önnur sérverslun, s.s. sportvörur, S
leikföng, minjagripir, frímerki o. fl. 2.495,3 2.848,3 +14,1% |
Blönduð verslun 21.760,4 20.860,0 -4,1% 1
Smásöluverslun samtals: 71.280,8 75.507,7 +5,9% |
VERSLUN SAMTALS: 187,935,7 212.744,7 + 13,2% |

MIKILL áhugi er á stöðu og þróun
smásöluverslunar ef eitthvað er að
marka góða _ mætingu á hádegis-
verðarfund ÍMARKS, Félags ís-
lensks markaðsfólks, í Ársal á Hótel
Sögu í gær.
I kynningunni varpaði fundar-
stjóri, Ólafur Ragnarsson fram-
kvæmdastjóri Vöku-Helgafells,
þeirri spurningu fram m.a. hvort
kæmi til með að vega þyngra við
þær miklu breytingar sem verið
hafa á smásölumarkaðnum undan-
farið, hagur neytenda eða hluthafa í
fyiártækjunum. Auk þess minntist
hann á breytt landslag í innkaupum
með brotthvarfi kaupmannsins á
horninu svokallaðs, sem er að víkja
fyrir verslanakeðjum.
Til að svara þessum spurningum
og fleirum voru mættir tveir fram-
sögumenn, þeir Jón Björnsson
framkvæmdastjóri Hagkaups og
Sigurður Jónsson framkvæmda-
stjóri Kaupmannasamtakanna.
Verslun íslendinga nær
20% erlendis
Jón Bjömsson sagði í framsögu-
erindi sínu að áætluð ársvelta í smá-
söluverslun á Islandi væri 80 millj-
arðar króna og þar af væri hlutdeild
matvöru 65%. Hann sagði að á ís-
landi væri neysla mikil og þau 270
þúsund sem byggðu landið væru,
samkvæmt könnun, á við 450 þús-
und breska neytendur.
Hann sagði að þróunin væri sú að
verslun væri að þjappast saman og
færðist á höfuðborgarsvæðið.
Einnig kom fram í máli hans að
verðlag væri nú sambærilegt hér á
landi og í Skandinavíu og í mörgum
tilfellum betra. íslendingar versla
fyrir um 6-8 milljarða króna erlend-
is sem Jón sagði að svaraði til ná-
lægt 20% af allri smásöluverslun
þjóðarinnar.
Hann kom inn á aukningu svo-
kallaðra „Franehise" verslana- og
veitingahúsakeðja en gott dæmi um
eina slíka er MaeDonalds veitinga-
húsakeðjan. Hann sagði að slíkar
keðjur væru að skjóta hér rótum og
sagði til samanburðar að í Englandi
ICELAND Seafood Corporation,
dótturfyrirtæki Islenskra sjávaraf-
urða hf. í Bandaríkjunum, hefur und-
irritað samning vegna sölu gömlu
fískréttaverksmiðju fyrirtækisins í
Camp Hill í Pennsylvaníu. Áætlað er
að með sölunni lækki skuldir fyrir-
tækisins um ailt að 250 milljónir
króna.
Iceland Seafood hefur um hríð
unnið að því að selja gömlu fiskrétta-
verksmiðjuna í Camp Hiil í Pennsyl-
vaníu en í lok síðasta árs tók fyrir-
tækið nýja verksmiðju í notkun í
Newpprt News í Virginíu. í tilkynn-
ingu IS til Verðbréfaþings segir að
rétt þyki að upplýsa um undirritun
samningsins en endanleg staðfesting
á sölu verksmiðjunnar muni þó ekki
liggja fyrir fyrr en eftir tæpa tvo
mánuði. Engar upplýsingar eru
geínar um væntanlegan kaupanda.
Á kynningarfundi, sem Viðskipta-
stofa Landsbankans, umsjónaraðili
hlutafjárútboðs IS, hélt með fjárfest-
um í gær, kom fram að stefnt er að
því að IS skili hagnaði á næsta ári.
Fyrirtækið var rekið með 137 millj-
óna króna tapi á fyrri hluta yfír-
standandi árs og sýnt þykir að ekki
hafí tekist að snúa taprekstrinum við
á seinni hlutanum.
Stefnt að 8-10% arðsemi
Hermann Hansson, stjórnarfor-
maður ÍS, sagði að meginástæða
tapsins væri sú að rekstur dótturfé-
lagsins Iceland Seafood Corporation
hefði þetta fyrirkomulag skilað
miklum árangi-i.
Verða heildsalar óþarfír?
Um innkaup Hagkaups sagði Jón
að Hagkaup væri aðili að innkaupa-
og dreifingarfyrirtækinu Aðföngum
með alla dagvöra en útvegaði sjálft
alla sérvöru og flytti þar af 75%
hennar inn sjálft.
Fyrirspurn kom úr sal þegar
þetta bar á góma þar sem spurt var
hvort heildsalar yrðu brátt óþarfír.
Jón svaraði því til að hann sagðist
ekki líta svo á, heldur taldi hann
frekar að heildsalar yrðu markaðs-
afl á bakvið vöruna sem þeir flyttu
inn og sagði að þar lægi hugsanlega
framtíð heildsalans.
Jón sagði að erlent fyrirtæki
hefði að beiðni Hagkaups kannað
hvað skipti neytandann mestu máli í
vali sínu á verslunum. Hann sagði
að í þeirri könnun hefði verð lent í
fyrsta sæti og staðsetning í öðru.
Um framtíðina, í ljósi væntan-
legrar 40.000 fermetra aukningar á
verslunarrými fyrir sérvöru í Smár-
anum, sagði Jón að það vekti ýmsar
spumingar og ljóst væri að þessi
viðbót þyrfti að velta um 7 milljörð-
um til að bera sig. Spurningin væri
hvar ætti að taka þá veltu, hvort
markaðurinn stækkaði sem þessu
næmi, eða um 25%, eða hvort veltan
yrði tekin af keppinautum.
Jón kom einnig inn á verslun á
Netinu og sagði að það væri fátt
eins lítið í dag sem vekti jafn miklar
væntingar og Netverslunin. Búist
er við hraðri aukningu þar á kom-
andi áram. „Netið er skemmtilegt
tilraunaverkefni og það kemur að
því að það verður stórt. Það er mik-
ilvægt að vera með frá byrjun til að
við getum strax losnað við alla
„barnasjúkdómana“ sem fylgja upp-
byggingunni," sagði Jón um
Netverslun Hagkaups.
Jón var spurður að því hvort með
breyttri eignaraðild að fyrirtækinu
yrði ákallið um arðsemi ekki meira
og kæmi þá niður á neytendum. Jón
svaraði því til að arðsemiskrafa
hefði alltaf verið hjá fyrirtækinu,
hefði gengið illa á árinu en rekstur
annarra fyrirtækja samstæðunnar
hefði gengið samkvæmt áætlunum.
„Ég vil að arðsemi fyrirtækisins
verði ekki undir 8-10% og í því skyni
er stefnt að þvi að fyrirtækið breyt-
ist úr því að vera söluarmur fram-
leiðenda í markaðsdrifíð sölufyrir-
tæki. Það eykur vonir um arðsemi."
Heildarnafnvirði hlutafjár í útboð-
inu er 200 milljónir króna. Hermann
sagði að með útboðinu og ýmsum
öðrum aðgerðum ættu nettóskuldir
IS að lækka verulega á næstunni.
Nú þegar hefði fyrirtækið selt hluta-
bréf í hlutabréfasjóðnum íshafi og
Vinnslustöðinni fyrir samtals 650
milljónir, áformað væri að hlutafjár-
útboðið skilaði 350 milljónum og um
250 milljónir króna fengjust fyrir
gömlu fískréttaverksmiðjuna í Camp
Hill. Hermann sagði að þessir fjár-
munir, samtals um 1.250 milljónir
króna, yrðu notaðir til að bæta eigin-
hverjir sem eigendur þess væru, og
hann sagðist telja að á endanum
skipti það ekki máli hverjir væru
eigendur verslananna, arðsemis-
krafan væri alltaf jafn sterk.
Hámarka stærð
verslana
Sigurður Jónsson formaður
Kaupmannasamtakanna sagði að
með aukinni samkeppni á markaðn-
um í dag væri það þannig í Þýska-
landi að verslanir þyrftu að laga
innréttingar og búnað í verslunum
sínum á 6-8 ára fresti en á 10 ára
fresti áður fyrr. Hann sagði að hátt
í 30 milljarðar evra færa í slíkt hjá
þýskum verslunum á ári hverju.
Hann minntist á fleiri dæmi úr
fjárstöðuna og lækka ætti
nettóskuldir fyrirtækisins um 40%
eða um 1.200 milljónir króna, í um
tvo milljarða.
Vonbrigði í Virginíu
Hermann sagði að rekstur verk-
smiðju Iceland Seafood í Virginíu
hefði ekki gengið sem skyldi á árinu.
Salan hefði að vísu verið í samræmi
við áætlanir en vandamál hefðu hrjáð
reksturinn og haft veruleg áhrif á af-
komuna og það væru vissulega von-
brigði. Hann sagði að tölvu- og dreifi-
kerfi hefðu bragðist við flutninginn
frá Camp HiII til Newport News og
framleiðslukostnaður aukist veralega
af þeim sökum. Einnig hefðu kostn-
aðaráætlanir um þjálfun starfsfólks
ekki staðist. Þá hefðu gífurlegar
hækkanir orðið á hráefni til verk-
smiðjunnar og í ljós hefði komið að
erfiðara væri að velta þessum hækk-
unum út í verðlagið en t.d. í Evrópu.
verslanaumhverfi útlanda og sagði
að í Sviþjóð og Danmörku hefðu
verið sett lög sem kveða á um há-
marksstærð stórmarkaða sem
tryggja eiga dreifða verslun.
Hann nefndi einnig til dæmis um
tengingu breyttra neysluvenja og
smásölu að í dag væru 50% af fæðu
Bandaríkjamanna keypt tilbúin og
sagði að framsýnir menn þarlendir
hefðu spáð því að árið 2005 myndi
bandarísk húsmóðir ekki kunna að
búa til mat úr hráefni! Hann sagði í
beinu framhaldi að þannig myndu
svokallaðar þægindabúðir, sem
hefðu langan afgreiðslutíma og
byðu upp á úrval af tilbúnum mat,
verða í sífellt meiri samkeppni við
veitingahús.
Framlegð í rekstrinum yrði því mun
minni en áætlað var á þessu ári.
Víðtæk endurskipulagning stendur
nú yfir á öllum rekstri Iceland
Seafood af þessum sökum, að sögn
Hermanns, í því skyni að auka fram-
legðina. Sagði hann að ná yrði fram
bættri hráefnisnýtingu, birgðastýr-
ingu, auknum afköstum og lægri
kostnaði. Þá yrðu markaðssetning,
sölumál og viðskiptahópur fyrirtæk-
isins endurskoðuð frá grunni. Einnig
væra fjármálin til endurskoðunar,
t.d. bankasambönd og skammtíma-
fjármögnun. Sagði hann að forráða-
menn fyrirtækisins væru bjartsýnir á
að þessar aðgerðir myndu fljótlega
skila svo miklum ávinningi að hagn-
aður yrði af rekstri félagsins á næsta
ári.
Þá er unnið að þvi að bæta upplýs-
ingamál Iceland Seafood en Her-
mann sagði að fjárfestingu í tölvu-
kerfi hefðu illu heilli verið frestað
Iceland Seafood selur fískréttaverksmiðjuna í Camp Hill
Söluandvirðið notað
til skuldalækkunar
Nasco ehf. kaupir
60% í Bakka hf.
Styrkir
afurðasölu
og hráefnis-
öflun
ÞORBJÖRN hf. hefur gengið
frá samningi við Nasco ehf. í
Reykjavík um 60% eignaraðild
að Bakka hf., dótturfélagi Þor-
bjarnar hf. og samstai-f um
rekstur Bakka hf. í Bolungavík.
Félaginu verður þar með lagt til
nýtt hlutafé að nafnvirði
50.000.000 ki'.
Jafnframt er samkomulag
um, að Þorbjörn hf. taki á ný við
öllum útgerðarþætti Bakka hf.
ásamt öllum aflaheimildum.
Samhliða yfirfærslu eigna frá
Bakka til Þorbjörns er hlutafé í
Bakka hf. fært niður til sam-
ræmis og verður 83.000.000 kr.
að nafnvirði, að lokinni hluta-
fjáraukningu Nasco ehf.
í fréttatilkynningu frá Þor-
birni segh’ að með þessari að-
gerð muni eiginfjár- og lausa-
fjárstaða Bakka hf. styrkjast.
Með samstarfí fyrirtækjanna
um rekstur Bakka hf. munu
möguleikar á hráefnisöflun fyrir
rækjuvinnslu fyrirtækisins
aukast verulega. Þetta samstarf
mun því tryggja enn frekar
rekstur rækjuverksmiðju
Bakka hf.,“ segir í tilkynning-
unni.
Gunnar Tómasson stjórnai’-
formaður Þorbjörns hf. segir að
salan hafi verið gerð til þess að-
allega að bæta við samstarfsað-
ila til að efla fyrirtækið og rekst-
urinn, aðallega rækjuvinnsluna
og vonandi bolfiskvinnsluna síð-
ar. „Það hefur verið skortur á
rækju til vinnslu og með þessu
teljum við að við séum búnir að
tryggja hráefnisþátt fyrirtækis-
ins,“ sagði Gunnar.
Egill Guðni Jónsson fram-
kvæmdastjóri Nasco, sem er
inn- og útflutningsfyrirtæki með
viðtæka reynslu í viðskiptum
með sjávarafurðir, segir að
kaupin hafi verið gerð til að
styrkja afurðasölu fyrirtækisins.
„Við eram að selja rækju ft’á
rækjuverksmiðjum í Kanada og
sú rækja er mun stærri en sú ís-
lenska og með kaupunum á
Bakka fáum við meiri breidd í
okkar afurðir,“ sagði Egill í
samtali við Morgunblaðið.
þegar nýja verksmiðjan var tekin í
notkun. Brýnt hefði verið að bæta úr
þessu og hefði nú þegar verið fjárfest
í nýju tölvukerfi. Síðast en ekki síst
hefði nýr forstjóri, Benedikt Sveins-
son, forstjóri IS, tekið við stjórninni
vestra og þar væri nú unnið eftir
nýju skipuriti.
Gelmer í góðum málum
Hermann sagðist hafa allt aðra og
betri sögu að_ segja af Gelmer, dótt-
urfyi-irtæki ÍS í Frakklandi. Tap
hefði verið á rekstri þess fyrri hluta
ársins en nú væri farið að ganga bet-
ur og líklegt að ekki yrði tap á seinni
árshelmingi. „Afkoman ætlar að
verða betri en ráðgert var sam-
kvæmt áætlunum og búast má við
hagnaði af rekstrinum á næsta ári.
Ólíkt Bandaríkjamarkaði hefur geng-
ið vel að velta verðhækkunum á hrá-
efni út í verðlagið. Við teljum mikla
möguleika vera á að auka útflutning
frá Gelmer til annarra landa og há-
marka þannig framleiðslunýtingu
verksmiðju fyrirtækisins.
Áfram yrði unnið að því að styrkja
alþjóðlegt sölukerfi IS, með það að
markmiði að samstæðan gæti í fram-
tíðinni verslað með fiskafurðir um
allan heim. Það kemur þó til greina,
að sögn Hermanns, að loka söluskrif-
stofu félagsins í Japan en mjög hefur
dregið úr umsvifum hennar eftir að
samstarfsaðilar IS á Kamtsjatka-
skaga í Rússlandi slitu samstarfi við
félagið.