Morgunblaðið - 02.02.1999, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Magnús Óskars-
son fæddist á
Akureyri 10. júní
1930. Hann lést á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 23. janúar
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Óskar Sæmundsson
kaupmaður í Esju á
Akureyri, f. 29. des-
ember 1897, d. 26.
ágúst 1970, og Guð-
rún Magnúsdóttir
ljósmóðir og húsfreyja, f. 13.
apríl 1900, d. 2. janúar 1947.
Magnús var yngstur þriggja
systkina, Sæmundar fram-
kvæmdastjóra í Reykjavík og
Guðfinnu húsmóður, nú í
Reykjavík.
Magnús var kvæntur Ragn-
heiði Jónsdóttur húsmóður, f. 7.
október 1929. Börn þeirra eru:
Þorbjörn, f. 14. júlí 1952, stýri-
maður og atvinnurekandi í
Reykjavík; Óskar, f. 13. apríl
1954, stjórnarformaður Baugs
hf. í Reykjavík, kvæntur Hrafn-
hildi Sigurðardóttur auglýs-
ingateiknara, barn þeirra er
% Magnús Óskarsson, f. 14. apríl
1983; Hildur, f. 19. desember
1957, hjúkrunarfræðingur í
Reykjavík; Haukur, f. 12. janú-
ar 1964, viðskiptafræðingur í
Reykjavík, sambýliskona Soffía
Marteinsdóttir klæðskeri, barn
þeirra er Gabríela Hauksdóttir,
f. 10. febrúar 1998.
Magnús ólst upp á Akureyri.
Hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri
1950 og lögfræðiprófi frá Há-
> skóla íslands 1956. Hann kynnti
sér vinnulöggjöf og fram-
kvæmd kjarasamninga / Banda-
ríkjunum, Bretlandi og Svíþjóð
1959-1960. Hann varð héraðs-
dómslögmaður 1959 og hæsta-
réttarlögmaður 1964.
Magnús var málflutnings-
Mörgum er tekið blóð við brottfór
Magnúsar Óskarssonar. Flokknum
okkar beggja bregður við, sam-
starfsmönnum hjá borginni og þeim
mörgu sem Magnús lagði gott til á
lífsleiðinni. Þessi úrslit komu þó ekki
fyrirvaralaust. Magnús leit inn í
Stjórnarráðið sl. sumar og sagði
mér, æðrulaus með öllu, frá áliti
'vlækna á innanmeinunum, sem þá
skömmu áður höfðu tekið að angra
hann. „Nú þarf að nýta tímann
sæmilega," sagði Magnús. Svo var
ekki meira um það rætt.
Það fór enginn einn sem hafði
Magnús Óskarsson í liði. Hann var
mikill keppnismaður, enda áhuga-
maður um knattspyrnu í áratugi.
Ekki var honum síst annt um að
Þróttur hefði þokkalegan sóma af
spörkum hvers sumars. Það er langt
því frá fullnægjandi lýsing að segja
að Magnús hafi fylgt Sjálfstæðis-
flokknum. Flokkurinn sá var hans
hálfa líf. Og leiktíðin stóð árið um
kring og frá morgni til kvölds og því
ástæðulaust að víkja nokkru sinni af
vaktinni. Ekki féllu þó allar ákvarð-
anir þar á bæ í fíjóa jörð hjá Magn-
úsi og hlífði hann engum, hvorki for-
sprakka eða fylgjanda ef svo stóð á.
En gagnvart andstæðingunum varði
hann allt sem flokkinn snerti, líka
það sem honum var mest á móti
skapi.
Eg hafði Iengi vitað af Magnúsi
Óskarssyni. Hafði heyrt um ógleym-
anleg tilsvör hans og jafnvel ótrúleg
uppátæki. En kynni hófust ekki fyrir
alvöru fyrr en með komu minni í
borgarstjórn árið 1974. Magnús var
vinnumálastjóri borgarinnar. Það
vstarf er ekki beint til vinsælda fallið
og víst er að ýmsum þótti Magnús
fastur fyrir. En það kom ekki í veg
íyrir að forystumenn launþegasam-
taka litu fremur á hann sem velvild-
armann en andstæðing. Er mér
óhætt að nefna Guðmund J. Guð-
mundsson og Aðalheiði Bjarnfreðs-
dóttur sérstaklega til sögunnar. Milli
'^eirra ríkti folskvalaust trúnaðar-
maður og fulltrúi
hjá lögfræðideild
varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli
með námi 1954—
1955. Hann var
fulltrúi á Fræðslu-
skrifstofu Reykja-
vikur að námi
loknu til 1958 en
siðan vinnumála-
fulltrúi og vinnu-
málastjóri Reykja-
víkurborgar frá
1958-1982. Magnús var borg-
arlögmaður frá 1982 til 1994
og vann eftir það við Iög-
mennsku á eigin vegum til
dauðadags. Hann var dómari í
Kjaradómi frá 1993.
Magnús var formaður Vöku,
félags lýðræðissinnaðra stúd-
enta 1952-1953, varaformaður
Sambands ungra sjálfstæðis-
manna 1958-1960, í stjórn
Æskulýðssambands íslands
1958-1962, þar af formaður frá
1960-1962. Hann sat dómstól
ISI frá 1974 og var formaður
dómsins frá 1990 og í dómstól
KSÍ frá 1982-1984. Magnús var
formaður Knattspyrnufélagsins
Þróttar frá 1975-1980. Hann
sat í sljóm Lífeyrissjóðs Sókn-
ar frá 1970 til 1995. Magnús
var formaður Sundasamtak-
anna 1979-1981 og í stjórn Isal
frá 1983.
Magnús var ritstjóri Ulfljóts
1952-1953. Hann hefur ritað
fjölda stuttra blaðagreina og
bækurnar Alislensk fyndni,
1986 og Ný alíslensk fyndni,
1991. Arið 1997 kom út eftir
hann bókin Með bros í bland.
Hann var sæmdur gullmerki
Þróttar, gullmerki ÍSÍ og silf-
urmerki KSÍ fyrir störf sín í
þágu íþróttahreyfingarinnar.
Magnús verður jarðsunginn
frá Dómkirkjunni í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
traust. „Mikið íhald, Magnús," sagði
Guðmundur J. við mig og bætti við,
„en ákaflega veikur fyrir Dagsbrún".
Þeir tveir settu stolt sitt í að dóm-
stólar þyrftu aldrei að útkljá deilur á
milli verkalýðsfélagsins og borgar-
innar. Þeir skyldu sjálfir vera menn
til þess. Þekking Magnúsar á kjara-
samningum og þeirri lögfræði sem
að þeim laut var hnökralaus. Þótt
Magnús væri flestum sneggri til
þegar hraði skipti máli, var honum í
mun að það sem frá honum færi,
væri óaðfinnanlegt. „Eg vil hafa tvö-
faldan lás á þessu,“ sagði Magnús
þegar reynslulítill borgarstjórinn
taldi einfalda afgreiðslu duga. Enda
héldu ráðstafanir hans betur en ann-
arra.
Magnús varð borgarlögmaður
1982 og gegndi því embætti með
sóma í tólf ár. Hann var flinkur lög-
fræðingur og laginn og snjall mál-
flytjandi. En það kom mörgum á
óvart hve oft honum tókst að leysa
heit og flókin mál utan réttar og hélt
hann þó fast á hlut borgarinnar. Leit
Magnús á dómstólana sem þrauta-
lendingu við lausn deilna. Ef Magnús
hafði reynt mann að heiðarlegri og
traustri framkomu, þá naut sá hinn
sami þess takmarkalaust, þar til
annað kæmi í ljós. En yrði Magnús
var við undirmál var annar gáO á
borgarlögmanni. „Það er seintekinn
gróði að eiga hestaskipti við Sumar-
liða póst,“ heyrði ég hann þá stund-
um muldra og vissi þá að klækjaref-
urinn þyrfti ekki að hlakka til út-
komunnar. Hann myndi flækjast í
eigin vef.
Magnús Óskarsson var sagnamað-
ur ágætur og sögur hans voru hvergi
til nema hjá honum. Kynlegir kvistir
áttu greiða leið að hjarta Magnúsar
og lagði hann marga lykkju á sína
leið í þeirra þágu. En sögur kunni
hann af þeim. Heilu setningarnar og
orðatiltækin hafði hann á hraðbergi
og áttu þær flestar sameiginlegt að
vinir og skjólstæðingar Magnúsar
voru í hlutverki sigurvegarans ekki
síst ef þeir áttu við oflátungssama
stórbokka. Magnús lét ekki nokkum
mann komast upp með að segja löst
á vinum sínum svo hann heyrði til.
Var ævinlega gripið til vama. Ef svo
hittist á að vömmum væri ekki bein-
línis logið upp á vininn var annað
dregið fram á móti, vininum til
tekna, sem væri að minnsta kosti
jafngilt í ágætisátt. Magnús var ann-
aðhvort vinur manna eða ekki. Slíkur
vinskapur er orðinn fátíður.
Fáeinum dögum fyrir andlát sitt
kvaddi Magnús mig að sjúkrabeð
sínum. Hann var sjálfum sér líkur,
skýr og öruggur, en gekk ekki
gruflandi að því, að stutt væri eftir.
Við töluðum saman drykklanga
stund og var allt með þeim góða
brag og hlýju sem svo lengi hafði
verið. Svo reis hann upp í rúminu og
við kvöddumst vel. Svo sagði hann:
„Nú sjáumst við ekki framar, vinur
minn.“
Ég hef haft nær óbilandi trú á
framsýni Magnúsar Óskarssonar og
spádómsgáfu hans. En um þetta síð-
asta leyfi ég mér að efast. Eg mun
lengi geyma minningu hans. Ég mun
oft sjá hann fyrir mér í öllum sínum
mörgu gervum. Þar verður málflytj-
andinn snjalli, húmoristinn og sögu-
maðurinn, pólitíski vígamaðurinn,
Þróttarinn ógurlegi, en oftast þó vin-
urinn trausti, sem hægt var að leita
til þegar mest á reið. Og sá dagur
kemur auðvitað að við sjáumst aftur.
Þangað til og þaðan í frá, bið ég Guð
að geyma hann. Konu hans og börn-
um, sem Magnús sagði sína miklu
hlutdeild í eilífðinni, vottum við
Astríður vináttu og ríka samúð.
Davið Oddsson
forsætisráðherra.
Ungur var ég forðum
fór ég einn saman.
Þávarðégvillurvega,
auðigur þóttumst
er ég annan fann,
maður er manns gaman.
(Ur Hávamálum.)
Þannig varð mér er ég settist utan
skóla í 1. bekk Menntaskólans á
Akureyri og kynntist Magnúsi
Óskarssyni. Síðan höfum við setið og
staðið saman og ekkert skyggt á
nána vináttu okkar, en hann var afar
vinfastur.
Magnús átti mjög auðvelt með
nám en safnaði aldrei háum einkunn-
um að nauðsynjalausu. Hann var
húmanisti sem mat þekkingu til lífs-
gæða en ekki yfirborðsmennsku.
Skopskyn hans var meira en al-
mennt gerist en gat verið grátt ef í
hlut átti óheiðarlegt fólk, leiðinda-
púkar eða ekki sjálfstæðismenn, en
hann var meiri sjálfstæðismaður en
ég hefi kynnst. „Varð þar engu um
þokað.“
Þótt við Magnús brölluðum margt
saman á lífsleiðinni tel ég að það hafi
aldrei valdið stórslysum, fremur
tímabundnum gjaldþrotum.
Tilsvör hans gátu verið einstök,
t.d.: Síðasta sumar mitt í læknis-
fræði vann ég í Hafnarfirði. Einn
laugardag mæltum við okkur mót á
Borginni. Þar hittum við marga
sómamenn, m.a. Sigurð Ólason lög-
mann og Dósotheus Tímótheusson,
skáld m.m. Fljótlega var haldið að
sumarhúsi Sigurðar við Hafravatn.
Vildi Sigurður bráðlega halda út á
vatnið á bát sínum og var ég ráðinn
honum til fulltingis. Við sjósetningu
kænunnar féll Sigurður heitinn í Ha-
fravatnið og saup drjúgum hveljur.
Hélt hann því fram þá og ætíð síðan
að ég hefði reynt að drekkja sér. Ég
held þó að það hafi ekki verið rétt.
Um kvöldið var Dósi sendur niður
á þjóðveginn til að afla okkur far-
kosta í bæinn, en hvorki heyrðist né
spurðist til hans það kvöld. Komst ég
til Reykjavíkur með góðum grönnum
Sigurðar.
KI. 5 næsta morgun vaknaði ég við
að smásteinvölur hrundu á gluggann
á því herbergi sem ég svaf þá stund-
ina. Var þar kominn Magnús og var
snarlega hleypt inn. Kvaðst hann
hafa gengið niður á þjóðveginn og
boðist far í bæinn. Þegar ég spurði
hann hvort þetta hefði ekki verið
löng ganga svaraði hann: „Það voru
mörg skref, en ekki öll að sama skapi
löng.“ Við slíkt svar var ekki um
annað að ræða en framhalda hátíða-
höldunum.
Ég get sagt þessa sögu vegna þess
að Magnús veifaði aldrei engla-
vængjunum, hvorki í ræðu né riti, en
hann samdi þrjár bráðskemmtilegar
bækur, auk heldur fjölda blaða-
greina.
Starfsvettvangur Magnúsar var
alla ævi Reykjavíkurborg og síðustu
12 árin þar var hann borgarlögmað-
ur með láði.
Að lokum vil ég samhryggjast
Magnúsar nánustu, en ekki síður
sjálfum mér. ,
Góð er minning hans.
Sverrir Haraldsson.
Þú sagðir mér oft söguna af ömmu
þinni þegar hún ákvað að flytjast til
borgarinnar. Ég sá þessa konu ljós-
lifandi fyrir mér, standandi á myrkri
bryggjunni á Isafirði um hávetur,
ein með barnaskarann sinn og síld-
artunnu. Búin að þrauka á ystu
mörkum mannlegrar byggðai- norð-
ur á Ströndum allt sitt líf og nú
skyldi hún suður. Landleiðin var lok-
uð vegna snjóa, sjóleiðin fyrir Horn
var lokuð vegna hafíss, en við
bryggjuna lá strandferðaskip með
stefnu norður fyrir land og hring-
leiðina til Reykjavíkur. „Ég fer þá
bara hringinn,“ sagði amma þín, og
snaraði bamaskaranum og síldar-
tunnunni um borð, og ég er viss um
að augun hennar hafa skotið gneist-
um. Hún lét ekkert stoppa sig. Þetta
veganesti fékkstu frá henni ömmu
þinni, þú lést ekkert stoppa þig og
þegar leiðin að marki þínu var ekki
bein eða greið, þá fórstu hringinn.
Og nú ertu búinn að fara hring lífs
þíns og kominn á þá endastöð sem
okkur öllum er ætluð.
Ég var fimmtán ára þegar ég kom
fyrst inn á heimili Magnúsar og Línu
og varð fljótt sem einn af heimilis-
meðlimum og seinna tengdadóttir
þeirra. A heimilinu réð Lína ríkjum
af móðurlegri umhyggju, umkringd
mörgum sterkum persónuleikum, og
í fyrstu fannst mér Magnús ógnvæn-
legur og fráhrindandi þegar hann
kom heim eftir langan og strangan
vinnudag, misupplagður til að taka
þátt í þeim umræðum sem fjölskyld-
an spann yfir kjötbollum eða ýsu
kvöldverðarborðsins. Vettvangur
Magnúsar var miðbærinn. I starfi
sínu sem borgarlögmaður hafði hann
aðsetur í gamla Reykjavíkurapótek-
inu með útsýni yfir Austurvöll, Al-
þingishúsið og Dómkirkjuna. Þarna
á horninu sló hjarta Reykjavíkur að
hans mati og þegar borgarskrifstof-
umar fluttu í nýja Ráðhúsið við
Tjörnina fannst honum hann kominn
óravegu fjarri hringiðu mannlífsins í
borginni. Strax á menntaskólaárum
mínum fór ég að venja komur mínar
á skrifstofu Magnúsar, til að spjalla
og hlusta á sögur af skrítnum og
skondnum karakterum. Stundum
skutumst við út og fyrir homið á ap-
ótekinu til að fá kaffi og tertu á
Hressó og það brást ekki að Magnús
lyfti hattinum og ræddi jafnt við
þjóðkunna pólitíkusa dagsins og
blaðasalana af sömu virðingu. Oft
fannst mér eins og það væri Magnús
sem héldi um sveifina sem sneri
gangverki stjómmála og þjóðmála.
Þekking hans á mekanismanum bak-
sviðs var djúp og víðtæk. Hann kaus
meðvitað að starfa að málunum bak
við tjöldin en birti oft skoðanir sínar
í hnitmiðuðum greinaskrifum í
Morgunblaðinu.
En Magnús, þó að mér hafi fundist
þú ógnvænlegur í fyrstu byrjuðu
snemma að myndast þau bönd sem
áttu eftir að verða að sterkri, ævi-
langri vináttu og þú veittir mér af
hinni óendanlegu hlýju sem bjó und-
ir yfirborðinu. Mér fannst þú stund-
um undarlega samsettur, líkt og að í
þér toguðust stríð öfl andstæðra per-
sónuleika, annars vegar Islendingur-
inn, hinn fomi víkingur og Islend-
ingasagnahetja, hins vegar framandi
suðrænn karakter sem átti kannski
rætur að rekja til Miðjarðarhafsins
og einkenndist af tilfinningaþrungn-
um blóðhita og mikilli skaphöfn. Líf-
ið var þér ekki alltaf auðvelt en þú
reist alltaf upp úr hverri þraut með
óbilandi lífsvilja og orku til að endur-
reisa tilveruna. Þú varst tryggur vin-
ur vina þinna og alltaf tibúinn að
veita hjálparhönd ef á þurfti að halda
og fylgdir þeim málum í höfn á sama
hátt og þú vannst að öllu sem skipti
þig máli. Það varst þú sem tókst mig
í faðm þinn þegar pabbi minn dó svo
skyndilega og óvænt og sagðir mér
hvernig tíminn græddi sorg og sökn-
MAGNUS
ÓSKARSSON
uð. Þú pantaðir í mér lítinn hlut og
bauðst til að verða pabbauppbót mín
þaðan í frá. Við það stóðstu og meira
tdl, endurgjaldslaust tókst þú að þér
erfðamál okkar systkinanna sem
varð að margra ára baráttu og að
endingu prófmál á Norðurlöndum.
Það var þér hjartans mál að uppfylla
ósk pabba á dánarbeðnum um að
höfundarréttur hans hafnaði í hönd-
um okkai- systkinanna.
í þér sló sterk skáldskaparæð, þú
hafðir næman skilning á ljóðlist og
unun af vel ortum kveðskap. Við sát-
um stundum löngum stundum fram
á nótt og ræddum um ljóðlist. Sjálfur
áttirðu létt með að setja saman vísur
og ortir oft gullfalleg ljóð. Þessi gull-
korn, þín og annarra, bárust mér
með póstinum á marga framandi
staði á árunum sem við Þorbjörn
sigldum um úthöf og álfur heimsins.
A fimmtugsaldri lærðir þú spænsku
til að geta lesið Lorca og Neruda á
móðurmáli þeirra. Það nám tókst svo
vel að ekki einungis lastu spænskan
litteratúr með hjartanu heldur
tókstu að þér lögfræðimál á Spáni og
gast staðið í djúpum samræðum við
íbúana.
í þér var sterkur einfari, það
blundaði með þér ævintýraþrá og
ferðaþrá og oft lagðir þú land undir
fót, fórst einn út í heim til að kynnast
framandi þjóðum og menningar-
svæðum. Þú komst til baka með sög-
ur og upplifanir í farangrinum en við
fjölskyldan skemmtum okkur yfir að
á myndunum sást kannski bara táin
á töframanninum í regnskógum Ta-
ílands eða Sykurtoppurinn í Ríó var
aðeins lítil klessa í horni á mynd af
annars heiðbláum himni. En það var
allt í lagi því sögurnar þínar máluðu
atburðina miklu sterkari litum en
ljósmyndimar hefðu getað gert.
Það var ævintýri að fylgjast með
því hvernig þú tókst á við síðustu
þraut lífs þíns. Hvernig þú tókst á
við fréttina miklu, greiddir úr lífsins
flækjum, gekkst frá þínum málum,
hlýddir hjarta þínu og treystir tilver-
unni. Þú tókst á við þetta með æðru-
leysi og mannlegri reisn. Mesta æv-
intýrið var að upplifa hvernig þú
fékkst konuna í lífi þínu í lið með þér
og hvernig þið genguð saman síðasta
spölinn þinn. Lína mín, þú átt mína
dýpstu aðdáun og virðingu fyrir.
„Ég ýmist skil eða skil ekki þessar
fjarlægðir. Auðvitað hugsa ég oft til
ykkar, stundum hverfið þig sjónum
og stundum munar engu að ég geti
kreist þig,“ skrifaðir þú í einu bréf-
inu þínu til mín. Nú er fjarlægðin
komin til að vera en samt ertu á
augnablikum svo nærri. Ég lít á það
sem stóran hlut í hlunnindum lífsins
að hafa fengið að eiga vináttu þína,
traust og hlýju. Fyrir það er ég æv-
inlega þakklát. Farðu vel, kæri vin-
ur, hvar sem þú ert, hvert sem ferð.
Unnur Jökulsdóttir.
Elsku frændi.
Við kvöddumst í síma fyrir jólin,
og nú ertu búinn að kveðja endan-
lega. Hálf öld er nú liðin síðan við
hittumst fyrst norður á Akureyri.
Síðan þá höfum við haldið sambandi,
með hléum þó.
Ég man þig mætavel þar sem þú
stóðst fyrir utan Litlabar í Hafnar-
stræti á Akureyri með skólafélögum
úr MA og yrtir á mig. Eg var nýflutt
til Islands og skildi því ekki hvað þú
áttir við, þegar þú spurðir mig: „Áttu
aur, frænka?“ Én ég komst að hvað
„aur“ var þegar laumað var peningi í
lófa minn.
í síðasta samtali okkar tjáðir þú
mér æðrulaust að þú kæmir ekki
framar í Þorláksmessuboð til mín.
Þú sagðir jafnframt að þér liði eins
vel og nokkur kostur væri undir þín-
um kringumstæðum.
Margar minningar koma upp í
hugann, m.a. það sem þú sagðir eitt
sinn um lífsmáta á efri árum: Við lif-
um núna, og skulum engu fresta sem
skiptir okkur máli.
Að leiðarlokum þakka ég þér
skemmtilegar samverustundir og
frændrækni.
Sigrid.
„Já, Muggur minn, þú mátt koma í
heimsókn, en þú mátt ekki koma til
að vorkenna mér.“
Þannig svaraði Magnús frændi
mér í símtali þegar hann tilkynnti
mér að sjúkdómur sá er hann barðist