Morgunblaðið - 03.02.1999, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1999 2 7
unni gegn atvinnuleysinu á árunum
1992-1994.
Hins vegar er skýringin sú að
mörg sveitarfélög hafa í þeim til-
gangi að efla þjónustu við íbúa sina
farið hratt í margvíslegar fram-
kvæmdir sem hafa aukinn rekstrar-
kostnað í för með sér. Abyrgð sveit-
arstjórnamanna felst ekki síst í því
að vega og meta hversu langt skuli
gengið hverju sinni því sífellt eru
gerðar meiri kröfur til sveitarfé-
laga um ýmsar framkvæmdir og
þjónustu sem hafa í fór með sér
aukin útgjöld sveitarsjóðanna.
Grunnskólinn og
fjái'mál sveitarfélaga
Það var almennt mat sveitar-
stjórnamanna, og reyndar einnig
margra kennara, að sveitarfélögin
hefðu gert góðan samning við ríkið
þegar allur rekstur gi-unnskólans
var færður yfir til sveitarfélaganna
árið 1996. Staðreyndin er sú að
aldrei fyrr hefur jafnmiklum fjár-
munum verið varið til grunnskól-
ans, fyrst og fremst fyrir áhrif
samningsins. Það eru heldur engin
ný sannindi að sveitarfélögin hafa í
langan tíma lagt fram fjármuni til
grunnskólans umfram lögboðnar
skyldur sínar, ekki síst þegar ríkið
frestaði sífellt framkvæmd eldri
gi-unnskólalaga um fjölgun
kennslustunda.
Nýleg úttekt á samningi ííkis og
sveitarfélaga vegna yfirfærslunnar
sýnir að þeir tekjustofnar sem flutt-
ir voru yfir til sveitarfélaganna færa
þeim á áninum 1997-2000 rúmlega
einn milljarð króna umfram þær
skyldur sem þau undirgengust og
hefur þá verið tekið tillit til ákvæða
grunnskólalaga um árlega fjölgun
kennslustunda og aðalkjarasamn-
ings við kennara sem fól í sér 32%
hækkun launa. Það er á hinn bóginn
ljóst að þeim fjármunum og gott
betur hefur verið og verður varið til
málefna grannskólans.
Endurskoðun tekjustofna
sveitarfélaga
Heildarendurskoðun á tekju-
stofnum sveitarfélaga var gerð árið
1989. Mikilvægt er að slík endur-
skoðun eigi sér stað með ákveðnu
millibili í þeim tilgangi að meta
tekjustofna þeirra miðað við þær
skyldur sem lög og reglugerðir
kveða á um hverju sinni. Hún felur
hins vegai- ekki í sér kröfu sveitar-
félaganna um að öllum kostnaði
þeirra verði mætt með viðbótar-
tekjustofnum heldur miklu fremur
að hlutlægt mat verði gert á því
hvort núverandi tekjustofnar séu í
samræmi við skyldur þeiira.
Af þessum ástæðum flutti ég til-
lögu um það á síðasta fulltrúaráðs-
fundi Sambands íslenskra sveitarfé-
laga, sem haldinn var í nóvember sl.,
að skipuð yi'ði nefnd fulltrúa ríkis og
sveitai-félaga sem tæki til endur-
skoðunai- tekjustofna sveitarfélaga.
Þessi tillaga var samþykkt sam-
hljóða. Nú hefur félagsmálaráðherra
ákveðið að skipa nefnd til að endur-
skoða tekjustofna sveitarfélaga með
það að markmiði m.a. að þeir séu á
hveijum tíma í samræmi við þau
verkefni sem sveitarfélögunum er
lögskylt að sinna. Það er sameigin-
legt hagsmunamál allrar þjóðarinnai'
að sveitarfélögin séu vel í stakk búin
til að takast á við sífellt viðameiri og
flóknari verkefni og era traustir
tekjustofnar þeirra undiretaða þess.
Höfundur er formaður Sambands
íslenskra sveitarfélaga.
HUGBÚNAÐUR
FYRIR WINDOWS
Yfir 1.400 notendur
KERFISÞROUN HF.
Fákafeni 11 • Sími 568 8055
www.islandia.is/kerfisthroun
UMRÆÐAN
Gufuafl - vatnsafl
I UMRÆÐU um
orkumál undanfarna
mánuði hafa sjónir
manna beinst að stór-
iðju og hafa tengt þörf-
ina fyrir aukna orku
slíkum framkvæmdum.
Það er mikilvægt að sú
niðurstaða fáist að aðr-
ar leiðir verði fundnar
til að tryggja búsetu
um landið en að byggja
stóriðju, enda bendir
flest til þess að það sé
ekki skortur á atvinnu
sem veldur flótta fólks
frá hinum dreifðari
byggðum landsins til
suðvestur-hornsins.
Guðnín
Siguijónsdóttir
Þó að ekki verði af orkufrekum
framkvæmdum er ekki þar með
sagt að ekki þurfi að virkja meiri
orku á íslandi. Á síðasta ári kom í
ljós að vatnsvirkjanir geta brugðist
þegar lítil úrkoma er, því er nauð-
synlegt að huga að öðrum virkjana-
kostum. Einnig megum við gera ráð
fyrir að í framtíðinni þurfum við á
aukinni orku að halda, t.d. ef svo
færi að hægt væri að framleiða inn-
lent eldsneyti á bíla og skip með
raforku. Þá kemur upp sú spuming
hvernig skal virkja og hverju þarf
að fórna. Á undanförnum árum hafa
sjónir manna nær eingöngu beinst
að því að virkja fallvötnin, með til-
heyrandi fórn lands
undir miðlunarlón. I
því sambandi verðum
við að hafa í huga að
viðhorf breytast ört.
Ef við sjáumst ekki
fyrir gætum við unnið
óbætanlegt tjón á nátt-
úru landsins og afkom-
endurnir kunnað okk-
ur litlar þakkir fyrir.
Aðrir kostir eru
fyrir hendi vilji menn
nýta þá. Talið er að
virkja megi a.m.k.
jafnmikla raforku úr
jarðhita og úr vatns-
afli. Gufuaflsvirkjanir
er hægt að reisa
þannig að þær valdi mun minna
raski en vatnsaflsvirkjanir vegna
þess að gufuaflsvirkjanir hafa
forðabúi' sitt neðanjarðar en safna
verður í forða fyrir vatnsaflsvirkj-
anir ofanjarðar. Ef síðar er ákveð-
ið að hætta rekstri gufuaflsvirkj-
ana má fjarlægja mannvirki á yfir-
borði þannig að lítil ummerki sjá-
ist.
Því er oft haldið fram að nýting
jarðhita sé námavinnsla. Það er út
af fyrir sig rétt ef gengið er of nærri
jarðhitasvæðunum með vinnslu, en
reynslan bendir til þess að ending-
artími jarðhitasvæðanna sé lengi'i
en talið var og einnig endurnýjar
Orkumál
Þó að ekki verði af
orkufrekum fram-
kvæmdum, segir Guð-
rún Sigurjdnsdóttir, er
ekki þar með sagt að
ekki þurfi að virkja
----------------7--------
meiri orku á Islandi.
eldvirknin varmaforða þeirra þegar
til lengri tíma er litið. Þess má geta
að jarðhitakerfi Kröflusvæðisins
BÓKABÚÐAKEÐJAN
hefur þolað virkjunina betur er gert
var ráð fyrir í upphafi og í Kröflu-
eldum bættist verulega við
varmaforðann sem nýta má í fram-
tíðinni. Það er mjög skynsamlegt að
nýta gufuafl og vatnsafl saman. Ef
gufuaflið er nýtt á veturna, þegar
rennsli í ám er minnst, þá minnkar
þörfin fyrir uppistöðu- og miðlunar-
lón. Á sumrum væri hægt að nota
rennslisvirkjanir sem ekki ki'efjast
uppistöðulóna og hvíla jarðhita-
svæðin á meðan. Stjórnvöld hafa
sýnt ótrúlega litla humyndaauðgi í
orkumálum undanfarið og með ólík-
indum að nánast eingöngu sé litið til
risavirkjana með tilheyrandi miðl-
unarlónum sem valda gríðarlegu
raski á landi, raski sem ekki verður
hægt að bæta. Það verður að skoða
alla möguleika í þessu viðkvæma en
mikilvæga máli, það er of mikið í
húfi.
Höfunduv er varaþingmaður Al-
þýdubandalagsins
QBauograf kúlupennar
rULL
FRAME

**
#
Traustur, alvöru, upphækkanlegur, 4x4 jeppi á ÓTRÚLEGU verði • Hátt og lágt drif
Byggður á grind • Kraftmikil og hljóðlát vél • Einstaklega góður í endursölu
ALLIR SUZUKI BÍLAR ERU MEÐ:
• vökvastýri • 2 loftpúða •
• aflmiklar vélar • samlæsingar •
• rafmagn i rúðum og speglum •
• styrktarbita i hurðum •
• samlitaða stuðara •
Sjálfskipting kostar 150.000 KR.
$ SUZUKI
...... ..
SUZUKIBÍLAR HF
Skeifunni 17. Sími 568 51 00.
www.suzukibilar.is