Morgunblaðið - 03.02.1999, Blaðsíða 29

28 MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
+
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf„ Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SAMSKIPTIN
VIÐ MEXÍKÓ
SAMSKIPTI íslands og Mexíkó hafa vaxið allhratt síð-
ustu árin og má þar fyrst og fremst nefna samstarf á
sviði sjávarútvegs, svo og ferðaþjónustu. Lítill vafi er á því,
að samskiptin muni vaxa ört á næstu árum, enda er Mexíkó
stór markaður og framleiðsla íslenzkra fyrirtækja þar í
landi á greiðan aðgang að þeim auðugu og mannmörgu
mörkuðum, sem NAFTA-samningurinn veitir í Bandaríkj-
unum og Kanada. Efnahagur Mexíkó er veikburða um þess-
ar mundir eins og efnahagur Brazilíu, en þessi tvö ríki verða
væntanlega öflug efnahagsveldi þegar líður á næstu öld.
Þetta er vert að hafa í huga í tilefni af opinberri heimsókn
Davíðs Oddssonar, forsætisráðherra, til Mexíkó, en Ernesto
Zedillo, forseti, tók á móti honum og föruneyti hans með
mikilli viðhöfn og gestrisni. Leiðtogarnir fjölluðu sérstak-
lega í viðræðum sínum um ýmis mál, sem snerta báðar þjóð-
irnar sameiginlega. Davíð kvaðst stoltur af því að vera fyrsti
íslenzki forsætisráðherrann, sem heimsækti Mexíkó og
sagði m.a. í ávarpi við komuna til Þjóðarhallarinnar: „Við
fyrstu sýn skyldi maður ætla, að fleira væri ólíkt með þjóð-
unum en sameiginlegt, og vissulega er það svo, hvað varðar
mannfjölda, stærð og landfræðilega. En við erum, báðar
þjóðirnar, staðráðnar í að vera þátttakendur í alþjóðavæð-
ingu í stað þess að fela okkur á bak við lokaðar dyr.“ For-
sætisráðherra kvað Mexíkó jafnt sem Island þurfa að berj-
ast fyrir því að fá að nýta náttúruauðlindir sínar. Samstarf
væri hafið í atvinnumálum og þótt það væri enn lítið að
vöxtum þá hæfist löng ferð með einu skrefí.
íslenzk fyrirtæki hafa haslað sér völl í sjávarútvegi í
Mexíkó, jafnt veiðum sem vinnslu, í samstarfi við heima-
menn. Það sama má segja um búnað til fiskveiða. Þessi fyr-
irtæki eru Grandi h.f., Þormóður rammi - Sæberg, J. Hin-
riksson og Netagerð Vestfjarða.
Þótt viðskipti okkar við Mexíkó séu ekki mikil nú er ekki
ólíklegt að með þátttöku íslenzkra fyrirtækja í atvinnulífi
þar og heimsókn forsætisráðherra íslands þangað nú hafi
grundvöllur verið lagður að viðskiptatengslum, sem geta
komið sér vel á nýrri öld.
MÚTUMÁL
ÓLYMPÍUNEFNDAR
HNEYKSLISMÁL Alþjóða ólympíunefndarinnar hafa
vakið heimsathygli eins og gefur að skilja um stofnun,
sem byggð er upp í kringum ólympíuhugsjónina. Komið hef-
ur í ljós í sambandi við staðarval vetrarólympíuleikanna í
Salt Lake City árið 2002, að nefndarmenn hafa gerzt mútu-
þægir og selt atkvæði sitt.
Þessar ásakanir, sem komið hafa fram eftir rannsókn á
fjármögnun leikanna, hafa vakið grun um að maðkar hafi
verið í mysunni í sambandi við staðarval annarra ólympíu-
leika. Sumarleikarnir eiga að verða í Sydney í Ástralíu á
næsta ári og um þá leika keppti einnig Beijing, höfuðborg
Kínaveldis, og hafa ráðamenn þar krafizt úrbóta. Ennfrem-
ur hefur komið fram í sambandi við síðustu vetrarólympíu-
leika, sem haldnir voru í Nagano í Japan, að mótshaldararn-
ir þar hafi þegar brennt allt bókhald leikanna, svo að ekki er
unnt að ganga úr skugga um hvernig kaupin hafi gerzt á
eyrinni þar eystra.
íslendingar áttu seinast fulltrúa í Alþjóða ólympíunefnd-
inni 1966 og var þá fulltrúi þáverandi forseti ÍSÍ, Benedikt
Waage. Frá því er hann lézt hefur enginn íslenzkur fulltrúi
verið í nefndinni.
Við val manna í Alþjóða ólympíunefndina er ekki farið að
lýðræðislegum reglum. Menn eru tilnefndir en ekki kjörnir.
Slíkt val á nefndarmönnum býður hættunni heim og því er
ljóst að stokka verður upp í vali nefndarinnar. Juan Antonio
Samaranch, forseti Alþjóða ólympíunefndarinnar, vill að
nefndin sjálf rannsaki þær sakir, sem bornar eru á hana og
hann hefur neitað að segja af sér, þrátt fyrir að öll helztu
dagblöð heims hafí skorað á hann að gera það.
Ljóst er að nefndin er þess ekki umkomin að rannsaka
eitt né neitt í þessu sambandi og því tekur Morgunblaðið
undir það með hinum fjölmörgu gagnrýnendum nefndarinn-
ar, að eina lausnin sé að nefndin fari öll frá og kosin verði ný
nefnd lýðræðislegri kosningu, sem aftur kjósi sér forystu.
Aðeins með því verður unnt að endurreisa virðingu og heið-
arleik Alþjóða ólympíunefndarinnar. Það kæmi unnendum
og iðkendum íþrótta um allan heim bezt.
Norræni þróunarsjóðurinn tíu ára
Lánveitingar nauðsyn-
legar þróunarríkjum
Prátt fyrir óhemju mikla lánabyrði nú þegar
þurfa mörg þróunarlönd á stöðugt meiri lán-
um að halda. Lars Lundsten, fréttaritari
Morgunblaðsins í Finnlandi, sat ráðstefnu
um þróun Afríku og þátt Norðurlandaþjóða
sem var haldin í Helsinki í tilefni af tíu ára
afmæli Norræna þróunarsjóðsins, NDF.
LÁN til fjárfestinga eru
betri kostur en beinir
styrkir. Helst viljum við þó
efla viðskiptin við ykkur,“
sagði J.S. Mayanja-
Nkangi, fyrrum fjái'málaráðheiTa Úg-
anda, í erindi á ráðstefnu Norræna
þróunarsjóðsins (NDF), sem haldin
var á mánudag í Helsinki í tilefni af
því að tíu ár eru liðin frá því að sjóður-
inn hóf starfsemi sína. Hann bætti síð-
an við: „Lán til fjárfestinga eru hluti
af markaðsbúskapnum. Eg aðhyllist
honum.“
Skuldakreppa margra þróunaiTÍkja
hefui- verið talin ógn við framtíð þeirra
og ef til vill einnig lánardrottnana. En
Mayanja-Nkangi segist vera ánægður
með að bláfátækt ríki á borð við Úg-
anda hafi tekið lán öll þessi ár. Að
sögn Mayanja-Nkangi er hins vegar
munur á því hvernig lánsfénu er varið.
Það sem hann segist lofa eru lán til
fjárfestinga. Neyslulán séu hins vegar
varasöm.
Á tíu ára málsþingi Norræna þróun-
arsjóðsins í Helsinki voru tveh' fulltrú-
ar Afríku meðal frummælenda. Hinir
voru frá Norðm’löndum, þ.e. fulltrúar
þeirra ríkja sem standa straum af
kostnaði við rekstur sjóðsins. Fyrrum
fjármálaráðherra Úganda segist skilja
það vel að ríku þjóðirnar vilji ekki
endalaust dæla fjármagni til Afríku.
Hann segist vona að þegar sá tími
renni upp að stuðningi linni verði Af-
ríkuríkin orðið það öflug á sviði við-
skipta að Norðurlönd vilji halda uppi
tengslum af þeim sökum.
Hinn Afríkubúinn á ráðstefnunni vai’
Omar Kabbaj, sem hefur verið for-
stjóri Þróunarbanka Afríku síðustu
fjögur árin. Kabbaj undirstrikaði í er-
indi sínu að hagvöxtur í Afríku hafi
verið talsverður á síðustu árum. Á
tímabilinu 1995 til 1997 hafi hann að
meðaltali verið 4 prósent á ári. Einnig
mætti geta þess að 40 af samtals 53
ríkjum álfunnar hafi verið með já-
kvæðan hagvöxt. Hagvöxtur er megin-
forsenda þess að styrkja stöðu Afríku,
að sögn Kabbaj en fólksfjölgun hins
vegar helsta ógnin við þá þróun. Hann
taldi að hagvöxtur þyifti að vera helm-
ingi meiri en fólksfjölgun til að ná nú-
verandi þróunarmarkmiðum.
Nokki’um ríkjum hefur tekist að ná því
marld, t.d. Botswana, Malí, Mauritius
og Úganda.
Félagsleg þróun
í fyrirrúmi
Mayanja-Nkangi hefur reynslu af
ólgu innanlands í heimalandinu Úg-
anda. Enda sagðist hann leggja mikla
áherslu á að efla þróun félagsmála,
skóla og annað þess háttar. Hann seg-
ist sannfærður um að ríkisvaldið þurfí
Morgunblaðið/Þorkell
ÍSLENDINGAR hafa unnið að þróunaraðstöð á sviði sjávarútvegs í Mósambik.
JÓNAS H. Haralz sá um að rita
tíu ára afmælisrit Norræna Þró-
unarsjóðsins (NDF) sem gefið var
út á mánudaginn. Þá héldu menn
upp á afmæli sjóðsins í Helsinki
þar sem höfuðstöðvar sjóðsins er
að finna. Saga sjóðsins byrjar í
raun þegar árið 1979. Mönnum
tókst hins vegar ekki að semja um
markmið og starfsemi stofnunar-
innar fyrr en eftir tíu ára umhugs-
un.
Að sögn Jónasar hefur stefna
sjóðsins þróast mikið á þeim
tveimur áratugum sem liðið hafa
frá að drög voru fyrst lögð að
stofnun hans. Fyrstu árin var tek-
ist á um hvort sjóðurinn ætti að
verða útflutningstæki iðnaðarins
eða mannúðlegt þróunarverk-
færi.
í upphafi urðu hugmyndir um
útflutningsstyrki á iðnaðarvörum
ofan á. Samtök iðnaðarfyrirtækja
og stéttarfélög sáu fyrir sér sjóð
sem gæti hlaupið undir bagga þeg-
ar flytja þurfti út vörur til landa
sem skorti Iánstraust. Smám sam-
an hefði þetta hins vegar breyst.
Þau verkefni sem NDF lánar til
Þróunarsj ónarmið komin í
stað útflutningssjónarmiða
Norræni þróunarsjóður-
inn hefur sérstaklega
mikla þýðingu fyrir
Islendinga, segir Jónas
H. Haralz, höfundur
afmælisrits sjóðsins í
samtali við Lars Lund-
sten, fréttaritara
Morgunblaðsins.
núorðið tengjast að miklu leyfí fé-
lagslegri þróun í alfátækustu lönd-
um heims. Áherslur hafa færst frá
íjárfestingum í rafveitum í að
styrkja byggingu skóla
og aðrar þætti sem
hjálpa þjóðunum að
spjara sig upp á eigin
spýtur. Jónas tekur
fram að Norræni Þró-
unarsjóðurinn hafi val-
ið samstarfsaðila mjög
vandlega. Núorðið hafi
sjóðurinn tekið þá
stefnu að efla hag alfá-
tækustu þjóðanna. En
áhersla hafi samt verið
lögð á að verkefnin
skuli vera framkvæm-
anleg.
Einn af kostunum við
starfsemi NDF er að
starfslið sjóðsins er fámennt.
Þannig eru vinnuaðferðir sveigjan-
legar og afköst miðað við kostnað
Það Iand sem hefur
fengið mesta styrki úr
sjóðnum er Laos. Hins
vegar er hátt í fimmtíu
prósent allra fram-
kvæmda sem sjóðurinn
styrkir að finna í Af-
ríku. fslendingar hafa
komið við sögu í
nokkrum athyglisverð-
um verkefnum NDF í
Afríku.
Norræni Þróunar-
sjóðurinn hefur til dæmis hjálpað
Isleudingum við að koma af stað
þróunarverkefni við Malavívatn.
+
Jónas H. Haralz
með því besta sem ger-
ist í þessum geira.
Laos hefur fengið
mesta aðstoð
MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1999 29
Björn S. Högdahl tekinn við sem álversstjóri á Grundartanga
fyrst og fremst að einbeita sér að
þessum hornsteinum þjóðfélagsins.
Omai’ Kabbaj var sammála Ma-
yanja-Nkangi um mikilvægi félags-
legrar þróunar. Kabbaj benti á að fé-
lagslegt óöryggi ylli óeirðum, en óeii’ð-
ir leiddu hins vegar til félagslegrar
kreppu. Á þessu sviði sagði Kabbaj
nauðsynlegt að bæta stjórnarhætti í
mörgum löndum. Þetta væri hins veg-
ar ekki eingöngu mál heimamanna
heldur þyrftu erlendir aðilar að bjóða
fram sérfræðiþekkingu.
Mayanja-Nkangi sagðist verða að
viðurkenna að peningar sem varið
hefði verið til þróunarstarfs hefðu lent
á bankareikningum einstakra embætt-
ismanna. Hann neitaði því hins vegar
að þetta væri regla fremur en undan-
tekning, að minnsta kosti í Úganda.
Norðurlönd leggja
áherslu á félagslega þróun
Þau þróunarverkefni sem Norður-
landaþjóðirnar standa að með aðstoð
Norræna þróunai-sjóðsins hafa mörg
verið á sviði félagsmála og umhverfis-
mála. Það hefur vissulega ekki verið
yfirlýst stefna Norræna þróunarsjóðs-
ins að slík verkefni skuli njóta for-
gangs en almennt vii’tust menn
ánægðir með að sú skyldi vera raunin.
íslendingar hafa tekið mikinn þátt í
verkefnum sem varða félagslega þró-
un í nokkrum Afríkuríkjum. Nefna má
átök til eflingar sjómannafi’æðslu og
veiðistjórnai’ í Namibíu, á Grænhöfða-
eyjum og í Malaví.
Norðurlöndin og NDF hafa einnig
tekið þátt í að greiða niður lán þeirra
ríkja sem hafa verið hvað skuldsettust.
Úganda er í hópi þeirra ríkja ekki síst
vegna þeirrar ia-eppu sem kom upp í
kjölfar þess að harðstjórinn Idi Amin
hraktist frá völdum.
Omar Kabbaj segir ljóst að góður
hagvöxtur segi ekki alla söguna.
Margir aðrh- þætth’ geti stefnt framtíð
Afríku í voða.
Veðurfarsbreytingar geti til dæmis
valdið miklum sveiflum í efnahagslífi.
Verðsveiflur á hráefnismörkuðum geti
einnig valdið miklum skaða. í mörgum
ríkjum sé rúmlega helmingiir útflutn-
ingsins hráefni. Hagvöxtur síðasta árs
gæti því hæglega, þegar upp væri stað-
ið, reynst mun lakai’i en meðaltal síð-
ustu ára. Að mati Kabbaj gæti fjár-
málakreppan í Suðaustur-Asíu valdið
því að vaxtarhraði minnki úr 3,9% á ár-
unum 1996-97 í 2,4 prósent árið 1998.
Hagvöxtur eina leiðin
til að þróa Afríku
Þeh- Mayanja-Nkangi og Kabbaj
voru sammála um að einungis hag-
vöxtur gæti bjargað Afríku. Vissulega
þyi-ftu íbúar Afríku að axla ábyrgð á
gjörðum sínum en stuðningur frá er-
lendum aðilum yrði nauðsynlegur um
margra ára skeið.
Á flestum svæðum hefur almenning-
ur til að mynda enga möguleika að
fjárfesta í atvinnufyrirtækjum. En
bent var á að í til dæmis Úganda hefðu
erlendir framkvæmdaaðilar nú þegar
fjárfest og tekið á sig áhættuna.
„Við munum halda áfram að taka fé
að láni,“ segir Mayanja-Nkangi. „Við
viljum meiri hagvöxt.“
Þar sigla nú tvö rannsóknarskip
sem byggð voru á Islandi.
Kosturinn við samstarf við
NDF fyrir Þróunarsamvinnu-
stofnun íslands (ÞSSÍ) er að
stofnunin fær bolmagn til að
hefja verkefni í stórum stíl. Með
NDF að bakhjarli geta tiltölulega
smáir og lítt þekktir á borð við
ÞSSI hafið viðræður við ýmsar al-
þjóðastofnanir. Allflest þróunar-
verkefnin eru fratnkvæmd í sam-
vinnu við aðila á borð við Afríska
þróunarbankann og Alþjóðabank-
ann.
Hagur norræns iðnaðarins hefur
þó ekki alfarið verið fyrir borð
borinn þótt þróunarsjónarmið hafi
verið rfkjandi í hugmyndafræði
NDF á síðustu árum. Fylgt er
þeirri reglu að rnenn þurfi að
kaupa nauðsynjavörur og þekk-
ingu á Norðurlöndum og byggjast
innkaup á niðurstöðum norræns
útboðs. Þannig geta menn tryggf
að allt sé keypt á hagstæðasta
verði. Segir Jónas að það hafi sýnt
sig að norræn fyrirtæki hafi verið
algjörlega samkeppnisfær hvað
varðar verð og gæði.
Stefnt að heims-
meti í framleiðni
/
Utlit er fyrir að Norðurál nái því markmiði
sínu að setja heimsmet í framleiðni innan ál-
iðnaðarins á næstunni. Guðjón Guðmunds-
son ræddi við Björn S. Högdahl, sem nýlega
tók við sem álversstjóri Norðuráls.
NORÐMAÐURINN Björn
S. Högdahl er tekinn við
sem álversstjóri í Norður-
áli. Högdahl starfaði um
áratuga skeið hjá Elkem Aluminium í
Noregi og samstarfsfyrirtækinu
Aleoa í Bandaríkjunum. Hann segir
að allt útlit sé fyrir að sett verði
heimsmet í framleiðni í álveri Norður-
áls þegar starfsemin er komin á fullan
skrið, eða um 400 tonn á ári á hvern
starfsmann. Þetta segir hann því að
þakka að tæknibúnaður er allur af
bestu gerð og starfsmenn
hafa ekki látið sitt eftir
liggja. Högdahl sagði að lágt
álverð á heimsmarkaði gerði
það að verkum að Norðurál
væri rekið með tapi um þess-
ar mundir. Forsvarsmenn
fyrirtækisins hefðu samt
ekki áhyggjur af afkomunni.
Hann sagði að það kæmi sér
á óvart ef árið yrði ekki gert
upp með hagnaði af starf-
seminni.
Högdahl er fæddur í Krist-
iansand í Noregi árið 1934.
Hann er kvæntur og á þrjú
uppkomin börn. Högdahl var
álversstjóri Elkem Alumini-
um í Mosjöen í Norður-Nor-
egi á níunda áratugnum.
Hann er meðalmaður á hæð
og dálítið kvikur í hreyfing-
um og virðist eiga auðvelt
með að sjá broslegar hliðar á
tilverunni. Eiginkona
Högdahls heitii- Björk og
segir hann að það hafi orðið
að samkomulagi milli þeirra
að þau höguðu samvistum
sínum með þeim hætti á
næstunni að þau heimsæktu
hvort annað reglulega. Björk
starfar í Osló og sagði hann
að hún yrði hér á landi yfir
sumartímann þegar um
hægðist í hennar starfi.
Högdahl hefur fengið til um-
ráða íbúð sem er í eigu Norð-
uráls á Akranesi.
„Nú er orðinn langur listinn yfir
skyldmenni sem vilja heimsækja mig
og eiginkonu mína hingað til Islands
svo ráðning mín til Norðuráls gæti
skapað Flugleiðum umtalsverðar
tekjur þegar fram í sækir,“ sagði
Högdahl og kímdi. En hvernig stóð á
því að hann réðst til starfa hér á
landi?
„Fyrir um það bil einu ári gerði ég
starfslokasamning við Elkem og var
því í raun sestur í helgan stein. Ég
starfaði þó sjálfstætt að ráðgjöf fyiir
Elkem. Ég komst síðan í kynni við
norska verktaka sem höfðu sett upp
lofthreinsibúnað í verksmiðjunni hér á
Grundartanga. Þeir sögðu mér að ver-
ið væri að leita að álversstjóra. Svo fór
að mér var boðið starfið. Ég hafði
raunar allt annað í hyggju þegar ég
gerði starfslokasamninginn en eftir
um viku umhugsun ákvað ég að slá til.
Mér finnst spennandi að taka þátt í
uppbyggingu nýs álvers,“ segir
Högdahl.
Lítil umhverfishætta
vegna mengunar
Hann minnist ára sinna sem álvers-
stjóri í Mosjoen og segir að borgin sé
á svipaðri breiddargráðu og Grundar-
tangi. Þar sé umhleypingasamt og geti
orðið mjög kalt í veðri en undarlegar
veðursveiflur hafi verið þar síðustu ár
eins og víðar í Noregi. „Það er eins og
eitthvað sé að gerast í veðurfarinu,"
segir Högdahl. Þegar hann er inntur
eftir því hvort hann telji að veðurfars-
breytingamar geti stafað af loftmeng-
un segir hann ekki loku íyrir það skot-
ið. Hann vísar því hins vegar strax á
bug að álver um heim allan eigi stóran
þátt í þeiiri mengun.
„Auðvitað hefur starfræksla álvera
áhrif á andrúmsloftið en því fer fjarri
að þau ein og sér vaidi veðurfarsbreyt-
ingum. Ég hef heyrt af því að menn
hafi áhyggjur af mengunarvarnamál-
um í álveri Norðuráls. Um þetta vil ég
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Björn S. Högdahl
segja að miklar framfarir hafa orðið í
mengunarvörnum álvera á síðustu
áratugum. Ég tel að mengun írá
Norðuráli sé að meðaltali einungis um
einn tíundi hluti þess sem hún er í ál-
verum víða í Evrópu. í Noregi er aðal-
áhyggjuefnið ekki flúor- eða brenni-
steinsmengun heldur viss efni í efna-
samsetningu tjöru sem talin era
hættuleg umhverfínu. Þetta vandamál
er ekki til staðar hér því það verður til
við framleiðslu á kolefnum til fram-
leiðslunnar. Kolefnin era keypt í
Þýskalandi svo vandamálið er ekki til
staðar hér. Álverið hér er þeirrar
gerðar sem talið hefur verið einna full-
komnast með tilliti til mengunarvarna
síðastliðin tíu ár í Evrópu,“ segir
Högdahl.
Hins vegar sé því ekki að leyna að
við gangsetningu nýs álvers sleppi
meii’a af mengandi efnum út í um-
hverfið en þegar reksturinn er kominn
í fast horf. „Gangsetning er allt annar
handleggur og það verður vissulega
einhver mengun því samfara en hún er
hættulaus umhverfinu,“ segir
Högdahl.
400 tonn á starfsmann
Aðspurður um hvernig lágt heims-
markaðsverð á áli hafi áhrif á afkomu
Norðuráls segir Högdahl að verð fyrir
hráefni til framleiðslunnar sé tengt
heimsmarkaðsverði. Með þeim hætti
tryggi Norðurál afkomu sína á tímum
lágs heimsmarkaðsverðs. „Þessi að-
ferð hefur verið tekin upp út um allan
heim og tilgangur hennar er sá að
draga úr sveiflum í afkomunni. Það
hefur komið í ljós að aðferðin þjónar
hagsmunum allra aðila, jafnt framleið-
enda og kaupenda. Hún kemur ekki
að öllu leyti í veg fyrir sveiflur en hún
dregur úr þeim. Lágt heimsmarkaðs-
verð ógnar ekki rekstrargrundvelli
Norðuráls en fyrirtækið skilar ekki
hagnaði nú um stundir. Ef við náum
þeim gæðastaðli í starfseminni sem
við höfum einsett okkur að ná, og ég
er nokkuð viss um að takist innan til-
tölulega skamms tíma, hefur fyrirtæk-
ið skapað sér þá aðstöðu að geta skil-
að hagnaði. Við beram okkur saman
við önnur álver í heiminum og geram
samanburð á rekstrarkostnaði. Mark-
mið okkar er að Norðurál verði í
fremstu röð hvað þetta varðar og ég
tel afar ólíklegt að þetta markmið ná-
ist ekki,“ segir Högdahl.
Starfsmenn Norðuráls era um 150
talsins. Högdahl sendi út skilaboð til
þeirra á fyrstu dögum í starfi
sem álversstjóri. Þar segir
m.a. að útlit sé fyrir að það
markmið Norðuráls náist að
þar verði meiri framleiðni en
þekkist í áliðnaðinum. Þeir
þættir sem stuðli að því að
markmiðið náist og eru þegar
til staðar eru hagstæður
orkusamningur og hagstæð
kaup á notuðum en nútíma-
legum búnaði verksmiðjunn-
ar frá Þýskalandi. Þriðji þátt-
urinn er þjálfun starfsmanna.
Útlit sé fyrir að þjálfunin
verði með þeim hætti að
markmiðið náist og ársfram-
leiðslan verði um 400 tonn á
hvem starfsmann, sem
Högdahl segir einstætt í ál-
heiminum.
Högdahl segir að hráefnis-
kaup vegi yftrleitt um 50% í
rekstri álvera en líklega þó
öllu meira hérlendis vegna
flutningskostnaðar og inn-
flutnings á kolefnisskautum.
Orkukaup séu annar stór hluti
rekstrarkostnaðar og loks
nefnir hann launakostnað.
Þróunin hafi verið sú að stór
álver séu reist þar sem launa-
kostnaður er lágur, einkum ef
svo vill einnig til að þar sé að
finna hráefni til álframleiðslu.
Það sem geti keppt við lágan
launakostnað og nálægð við
hráefni til álvinnslu sé mikið
framboð af ódýrri raforku.
Vilji til að stækka
álverið á Gnmdartanga
Högdahl nefnir að í Noregi séu sjö
álver. Þau hafi verið reist í landinu
vegna þess að nóg framboð var af
ódýrri raforku. ísland sé í sömu að-
stöðu. Noregur og ísland hafi því for-
skot á önnur lönd þegar kemur að
áhuga álfyiTrtækja. I Bandaríkjunum
sé á hinn bóginn verið að loka álveram
og flytja þau til Suður-Ameríku.
„Svo fremi sem stjórnmálamenn
láti vera að taka óskynsamlegar
ákvarðanh’ er traustur grandvöllur
fyrir starfsrækslu álvera jafnt í Nor-
egi og á íslandi. Ég á þó ekki von á þvi
að álverum fjölgi mikið í þessum lönd-
um en að mínu mati ætti að vera
grundvöllur fyrir stækkun þeirra ál-
vera sem fyrir era,“ segir Högdahl.
Hann átti fund með fulltrúum
Landsvirkjunar um miðjan mánuðinn
um frekari stækkun Norðuráls. „Við
reyndum að fá afstöðu Landsvirkjun-
ar til þess hvenær hægt verði að end-
umýja raforkusamninginn og af-
henda meiri orku til stækkunar ál-
versins. Gert var ráð fyrir því að við
fengjum meiri orku í lok þessa árs en
niðurstaðan er hins vegar sú að lengri
dráttur verði á því en í upphafi var
ætlað. Hitt er ljóst að það er vilji til
þess að stækka álver Norðuráls og
það verður gert um leið og kostur
verður á meiri orku,“ segir Högdahl.