Morgunblaðið - 07.02.1999, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
KgMeirm
Kjœmes
G
UÐMUNDUR er
31 árs. Hann varð
stúdent frá Versl-
unarskóla íslands
1988 og hélt eftir
það til Bandaríkj-
anna þar sem hann var við nám í
Babson College í Boston. Aðalfag
hans þar var Entrepreneurship, það
sem kalla mætti frumkvöðlafræði.
„Þá hlógu margir félaga minna;
skildu ekki hvemig hægt væri að
læra að verða frumkvöðull," segir
Guðmundur. Hann lauk prófi frá
Babson 1991.
„Ég var snemma ákveðinn í því að
stofna eigið fyrirtæki einn góðan
veðurdag. Lokaverkefni mitt og
Björns Kristjánssonar, félaga míns,
frá Babson College var viðskiptaá-
ætlun um að stofna skipafélag,
reyndar með siglingar milli Islands
og annarra staða í Evrópu í huga.
Þeir hjá Eimskip og Samskip aðstoð-
uðu okkur svolítið. Við sýndum þeim
planið en ég held reyndar að þeim
hafi ekki fundist það merkilegt.
Töldu að þetta gæti ekki gengið.“
Eftir að Guðmundur lauk námi í
Babson hóf hann fljótlega störf hjá
hollenska skipafélaginu Van
Ommeren í Bandaríkjunum. .Alfred
heitinn Jolson, kaþólski biskupinn
yfir íslandi, sem var guðfaðir minn,
vissi að ég ætlaði að fá mér vinnu úti
og hann hjálpaði mér; kom mér í
samband við vin sinn í Greenwich í
Coiinecticut sem kom mér í samband
við nokkra aðila, meðal annars fram-
kvæmdastjóra Van Ommeren í Stan-
ford, Connecticut.“
Sjö ár hjá Van Ommeren
Guðmundur var í eitt ár hjá fyrir-
tækinu áður en það hreppti samning
um flutning fyrir bandaríska_ herinn
milli Bandaríkjanna og Islands.
Samkvæmt milliríkjasamningi Is-
lands og Bandaríkjanna frá 1986 ber
að bjóða út flutninga fyrir varnarlið-
ið og skipta þeim milli lægstþjóð-
enda frá hvoru landi, þannig að 65%
flutninga komi í hlut þess félags sem
lægst býður, en 35% í hlut þess sem
býður lægst í hinu landinu.
„Frá 1986 hafa íslensku félögin
verið með 65% flutninganna en þau
bandarísku með 35%. Astæðan er sú
að talsvert dýrara er að reka skip á
bandarískum fána en öðrum. Því má
segja að íslensku félögin keppi í raun
um 65% hlutinn en þau bandarísku
um 35% hlut fiutninganna, en banda-
ríska félagið fær greitt nærri þrefalt
hærra verð fyrir hverja gámaeiningu
en það íslenska,“ segir Guðmundur.
„Ég var enn blautur á bak við eyr-
um þegar ég byrjaði hjá Van
Ommeren; var að læra þetta og átti
að vera aðstoðarframkvæmdastjóri
Islandssigianna, en svo fór að ég sá
alfarið um þær. Ári seinna settum
við upp áætlun til Azoreyja fyrir her-
inn og árið þar á eftir stofnuðum við
félag um siglingar milli Norfolk og
Bermúda. Þetta rak ég allt en 1996
leitaði hugurinn til þess að fara í
MBA-nám, sem ég hafði lengi hugs-
að mér að gera. Þegar ég tilkynnti
forráðamönnum fyrirtækisins hvað
ég hefði í huga, buðust þeir til að
borga svokallað Executive MBA-
nám fyrir mig við Colombia-háskól-
ann sem ég gæti sinnt samhliða
Guðmundur Kjærnested varð frægur fyrir
að bjóða stórveldunum birginn í þorska-
stríðunum. Nú stendur sonarsonur skip-
herrans og alnafni einnig í brúnni; hefur
stofnað tvö skipafélög, sem sjá um alla sjó-
flutninga fyrir varnarliðið á Keflavíkur-
ilugvelli milli Islands og Bandaríkjanna.
Skapti Hallgrímsson hitti hinn unga at-
hafnamann að máli, en Guðmundur yngri
nam frumkvöðlafræði vestanhafs og starf-
aði í sjö ár hjá skipafélaginu Van
Ommeren - þar sem hann stýrði m.a.
--------------7--------------------------
flutningum til Islands fyrir Bandaríkjaher.
starfinu. Þar nam ég svo á hverjum
föstudegi í tvö ár og kláraði MBA-
námið í maí á síðasta ári.“
Guðmundur hætti störfum hjá
Van Ommeren snemma árs í fyrra.
„Þá var rekstur fyrirtækisins í Stan-
ford í Connecticut seldur og ég átti
að fara í olíuskipadeild fyiirtækisins
í Frakklandi um leið og ég hafði lok-
ið námi. Ég er góður vinur forstjór-
ans í Evrópu og hugsaði málið, en
niðurstaðan varð sú að stofna heldur
mitt eigið fyrirtæki. Það skipti líka
máli að kærasta mín, sem er banda-
rísk, er í góðu starfi í New York; er
sjóðstjóri hjá Metropolitan Museum
og var ekki sérlega hrifin af því að
fara til Evrópu.“
Tók fyrrverandi herbergis-
félaga á orðinu
Þegar þarna var komið sögu bar
Guðmundur gamalt loforð upp á
fyrrverandi herbergisfélaga sinn úr
Babson College, Brandon Rose. Það
var þess efnis að þegar (ekki ef)
Guðmundur færi út í eigin viðskipti
myndi Rose og fjölskylda hans að-
stoða við það verkefni.
„Ég var búinn að vinna við rekstur
skipafélags í sjö ár og búinn að setja
upp siglingar á þremur leiðum. Eg
leit þannig á málið að ég væri orðinn
sérfræðingur í þessu og gat sýnt
fram á að ég hefði staðið mig vel.
Það eina sem fyrirtækið lét mig hafa
var fjármagn og það gat ég fengið
annars staðar.“ Þar af leiðandi
fannst honum orðið tímabært að láta
gamla drauminn rætast; að stofna
sitt eigið fyrirtæki.
Guðmundur tjáði sig lengi vel ekki
um hvemig eignasamsetningu fyrir-
tækjanna væri háttað.
„Eg gerði það ekki, vegna mála-
ferlanna, en það er ekkert leyndar-
mál. Við byrjuðum með fyrirtækið í
Bandaríkjunum, Brandon og ég, og
ég naut mjög góðra kjara hjá fjöl-
skyldu hans. Eg talaði einnig við
aðra fjárfesta og það hefði ekki verið
neitt mál að fá einhverja aðra með
sér. Ég var hins vegar búinn að
þekkja Brandon í tíu ár, hafði búið
með honum og vissi hvar ég hafði
hann og tók hann því umfram aðra
sem höfðu áhuga.“ Fjölskylda þessa
fyrrverandi herbergisfélaga Guð-
mundar rekur að hans sögn verk-
takafyrirtæki, og veltir líklega um
200 milljónum dollara á ári. „Þau
voru mjög sanngjörn, vegna þess að
ég er vinur Brandons." Bandaríska
skipafélagið, Transatlantic Lines,
var stofnað í febrúar í fyrra og var
upphaflega í eigu þeirra tveggja,
Brandons Rose og Guðmundar, sem
áttu sín 50% hvor. Nú á bandaríska
siglingafyrirtækið American Autom-
ar 51% en Brandon og Guðmundur
49% í sameiningu.
Brandon Rose á svo 50% i íslenska
félaginu, Atlantsskipum ehf., Guð-
mundur á 49% og Símon faðir hans á
1%.
Guðmundur hætti hjá Van
Ommeren í byrjun febrúar og segist
hafa gengið frá boði í siglingarnar
fyrir herinn í byrjun mars. „I apríl
var nokkuð ljóst að við værum lægst-
bjóðendur og fengjum samninginn.
Þá byrjaði vinna við að fara mjög ná-
kvæmlega í gegnum öll gögn máls-
ins. Passað var upp á að allt væri
rétt, því þeir hjá hernum vildu hafa
allt á hreinu. Guðmundur segir her
lögfræðinga hafa komið að málinu
ytra, fyrir herinn, fyrir vamarmála-
ráðuneytið (Pentagon) og banda-
ríska utanríkisráðuneytið - eins og
venjulega, vegna þess að umræddir
aðilar vilja að allt sé skothelt. Einnig
hafi lögfræðingar skipafélagsins í
Bandaríkjunum og lögfræðingur Atl-
antsskips hérlendis farið gaumgæfi-
lega ofan í saumana á samningunum.
Og enginn sá neitt athugavert við
samningana, segir Guðmundur.
„Við gerðum þetta allt eftir kúnst-
arinnar reglum. Það sem hefur
breyst frá því að milliríkjasamning-
urinn var gerður 1986 er að þá voru
höft á því að erlendir aðilar ættu fyr-
irtæki á Islandi, en nú eru engin höft
á því nema í sjávarútvegi. I þeim
samningi segir einungis að íslenskt
skipafélag skuli eiga í hlut og Atl-
antsskip er íslenskt skipafélag. Því
hefur enginn mótmælt. Einnig segir
að skip á bandarísku flaggi skuli sjá
um þann hluta flutninganna.“
Guðmundur bauð síðastliðið vor í
siglingar á vegum hersins frá
Bandaríkjunum til Ascension-eyjar í
Suður-Atlantshafi. „Það var í apríl
eða maí, eftir að við buðum í sigling-
arnar til íslands, en Van Ommeren
bauð líka, ataðist í kerfinu úti við að
setja út á okkur en á endanum
hreppti reyndar þriðji aðili hnossið.
Eftir á að hyggja er ég reyndar mjög
feginn að við fengum ekki þann
samning, vegna þess að ég var um
það bil að klára Columbia-skólann og
tíminn hentaði þvi ekki vel.
Það var í raun líka gptt fyrir okk-
ur að frestun vai-ð á íslandssamn-
ingnum. Það gerði það að verkum að
við vorum enn sterkari og betur und-
ir það búnir að takast á við verkefn-
ið, meðal annars vegna verðlækkana
á leiguskipum og gámum - en verð-
hrun varð á markaðnum vegna
kreppunnar miklu í Asíu.“
Knappur tími
Það var ekki fyrr en í haust að
endanlega var ákveðið að úthluta
fyrirtækjum Guðmundar, Atlants-
skipum og TransAtlantic Lines
(LLC) margumræddum siglingum
milli Islands og Bandaríkjanna.
„Úthlutunin vai' tilkynnt í lok
september, en eftir að okkur er út-
hlutað er keppinautunum gerð grein
fyrir niðurstöðunni. Þá geta þeir
fengið að setjast niður með þeim
sem úthluta og fá síðan tíu daga til
að áfrýja - sem bæði Eimskip og
Van Ommeren gerðu. Eftir það fer
málið til Ríkisendurskoðunar Banda-
ríkjanna [General Accounting Office]
og tekur einhvem tíma í meðferð
þar, en á meðan erum við með samn-
inginn, með því skilyrði að málið falli
okkur í hag. Þegar keppinautar okk-
ar sáu að Ríkisendurskoðunin væri
sammála þeim sem úthlutuðu okkur
flutningunum og myndi engu breyta
ákváðu þeir að fara með málið í
dómskerfið."
Það var síðustu vikuna í október
að Guðmundur og félagar fengu end-
anlega á hreint að þeir hrepptu
samninginn; eftir að hershöfðingi í
landhernum hafði skrifað upp á
hann. ,Áður en ég fékk samninginn
undirritaðan af honum gat ég ekki
leigt skip. Við höfðum því nánast
engan tíma til þess að koma hiutun-
um af stað.“
Eitt af þvi sem forráðamenn Van
Ommeren hafa gagnrýnt er að Guð-
mundur hafi ekki verið kominn með
skip til siglinganna strax í upphafi;
þeir túlka samninginn svo að stað-
festing um að þau séu til reiðu verði
að vera fyrir hendi strax og tilboðið
er gert.
„Það er eins og fyrir Odda að
kaupa pappír áður en hann fær
samninginn um að prenta síma-
ski'ána,“ segir Guðmundur þegar
þetta ber á góma. „Það varð svo ekki
endanlega öruggt að við fengjum
samninginn fyrr en skömmu áður en
við áttum að byrja að sigla. Það er
eins og Oddi fengi að vita með viku
fyrirvara að hann ætti að prenta
símaskrána, og þá væri pappírinn
einhvers staðar í Kanada!“
Guðmundur segist aldrei hafa ótt-
ast að áðurnefndur hershöfðingi
staðfesti ekki samninginn með því að
skrifa undir hann. „Þetta er hefð-
bundið; allt eftir kúnstarinnar regl-
um. Kerfið athugar allt svona mjög
vel áður en endanlega er gengið frá.
Á meðan voru svo Eimskip og ein-
hverjir aðrir, sjálfsagt utanríkis-
ráðuneyti íslands, að róa í Pentagon
og öllum öðrum sem þeir gátu í
þeirri von að niðurstaðan yrði önnur.
Allan tímann reyndar, frá því í maí
eða júní í fyrra og þangað til núna.“
Greint hefur verið frá bréfi (sem
Morgunblaðið hefur undir höndum),
sem íslenska utanríkisráðuneytið
sendi varnarmálaráðuneyti Banda-
ríkjanna sem trúnaðarmál í septem-
ber síðastliðnum, þar sem þeirri
skoðun er m.a. lýst að Atlantsskip
hafi ekki burði til að annast flutning-
ana. Guðmundur var spurður hvern-
ig hann brást við þegar hann komst
að þessum afskiptum íslenskra
stjórnvalda?
„Ég þekki fullt af fólki í utanríkis-
ráðuneytinu og átti ekki von á að að-
ilar þar myndu bregða fyrir mig
fæti. Ég er líklega svo góðhjartaður
að ég trúði ekki að svona lagað væri
gert. Umræddu bréfi var komið til
mín þegar ég var á fundi íslensk-am-
eríska verslunarráðsins í Washing-
ton í byrjun október. Þá vildi svo til
að Halldór Ásgi'ímsson, utanríkis-
ráðherra, var staddur þarna, ásamt
Jóni Baldvin Hannibalssyni, sendi-
herra í Washington og mörgum öðr-
um úr utanríkisþjónustunni." Guð-
mundur segir að hann hafi orðið
hoppandi reiður þegar hann las bréf-
ið, en í því segir utanríkisráðuneytið
m.a.: „Ríkisstjóm íslands hefui'