Morgunblaðið - 07.02.1999, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1999 25
sem er tiltölulega nýtt hér á landi.
Margar starfsstéttir, endurskoðend-
ur, lögmenn og fasteignasalar, svo
dæmi séu tekin, þurfa starfsleyfi frá
opinberum aðilum og leyfið er háð
því að þeir uppfylli tilteknar kröfur,
t.d. með starfsábyrgðartryggingu.
Þetta er gert vegna neytendahags-
muna; til að tryggja að neytandinn
eigi aðgang að úrbötum beint frá
tryggingafélagi, ef hann á réttmæta
kröfu á þá aðila, sem veita þessa
þjónustu."
Umhverfisvernd
Forstjóri VIS telur að ein stærsta
breytingin á sviði skaðatrygginga á
næstunni, verði á sviði umhverfis-
verndar ýmiss konar. „Umhverfis-
og náttúruvernd finnst mér vera eitt
af stóru verkefnum okkar sem
byggjum þetta land. Það er
bráðnauðsynlegt að finna farsælar
leiðir til að koma í veg fyrir óbætan-
legan skapa á viðkvæmri náttúru
landsins. í mínum huga er enginn
vafi að á næstu árum verði gerðar
stórauknar kröfur til verndar um-
hverfinu, fyrst og fremst til at-
vinnulífsins; að komið verði í veg
fyrir hvers konar mengun, á landi,
lofti og vatni. Mér finnst mjög lík-
legt að það verði gert á svipaðan
hátt og varðandi starfsábyrgðar-
tryggingarnar sem ég nefndi áðan;
að starfsleyfi í fjöldamörgum at-
vinnugreinum verði í frámtíðinni
tengd ábyrgðartryggingum sem
snúa að umhverfinu. Þetta mun
væntanlega gera það að verkum að
menn verða meðvitaðri um ábyrgð
sína á því hvernig þeir umgangast
náttúruna. Ég geri ráð fyrir og tel
nauðsynlegt að aukin áhersla verði
lögð á þetta af hálfu stjórnvalda; að
um þetta verði sett ný lög, skýrari
reglur og kröfur auknar."
Þú nefndir miðlara, sem eitthvað
er farið að bera á hérlendis. Er það
jákvæð eða neikvæð þróun að þínu
mati?
„Frá sjónarmiði neytandans má
segja að þetta sé jákvætt því hann
fær fleirl valkosti til að leita ráðgjaf-
ar og upplýsinga. Tiltölulega fá
tryggingafélög starfa hins vegar á
íslenska tryggingamarkaðnum og
starfsemi flestra er þannig byggð
upp að þau eiga í beinu viðskipta-
sambandi við viðskiptavininn. Ég
get ekki fullyrt um aðra, en af okkar
hálfu er alveg Ijóst að ódýrast er að
þjóna við skiptavininum beint, án
þess að fara í gegnum einhvem
millilið. Að einhverju leyti mun við-
skiptavinurinn ákveða þetta sjálfur.
Þeir sem vilja fleiri valkosti og eru
tilbúnir að borga fyiir sérstaka
ráðgjöf, munu eflaust gera það. Þess
vegna er líklegt að einhver miðlara-
starfsemi verði hér áfram.“
Mig langar að spyrja þig út í
mögulega sölu Landsbankans til
SE-bankans í Svíþjóð síðastliðið
sumar. Kom VÍS eitthvað að því
máli?
„VIS kom að því máli á þann hátt
að fulltrúar SÉ bankans höfðu í
huga að ef af kaupum þeirra á hlut í
Landsbankanum yrði, þá var mein-
ingin að að reka hér samsteypu
banka, tryggingafélaga,
verðbréfaþjónustu og sjóðavörslu,
hliðstætt því sem er með SE bank-
ann og Tryg-Hansa, tryggingafélag
sem SE bankinn keypti í Svíþjóð. Sú
hugmyndafræði getur verið mjög
áhugaverð því hún býður upp á mik-
inn sveigjanleika og gefur mögu-
leika á að samnýta vel dreifileiðir og
fjölmarga þætti í rekstrinum. Slíkt
skipulag,með sameiginlegu eignar-
haldi allra starfsþátta, býður upp á
áhugaverða kosti í þjónustu við
markaðinn. Þjónustan við viðskipta-
vininn er númer eitt og hana má
veita eftir atvikum í gegnum banka,
skaðatryggingafélag, verðbréfafyr-
irtæki, líftryggingafélag eða aðrar
starfseiningar - allt eftir því hvað
hentar viðskiptavininum best á
hverjum tíma.“
Hver er þín skoðun á erlendri
eignaraðild, til dæmis að Lands-
bankanum, eins og var mikið til um-
ræðu í sumar?
„Mér finnst hún geta verið full-
komlega eðlileg. Það getur varla
komið nokkrum á óvai't að erlendir
fjárfestar vilji kaupa hlut í íslensk-
um fyrirtækjum eins og Landsbank-
anum. I fyrsta lagi vegna aðildar
okkar að EES, sem grundvallast
meðal annars á frjálsu fjármagns-
flæði milli landa, og í öðru lagi vegna
umfjöllunar um einkavæðingu ríkis-
fyrirtækjanna og hugmynda um að
koma þeim á verðbréfamarkað og í
Nokkrar lykiltölur
milijónir króna 1989 1997
Iðgjöld ársins 2.972,2 4.664,5
Fjárfestingatekjur 489,6 1.121,2
Hagnaður 50,1 305,1
Eigiðfé 351,7 1.918,1
Tryggingasjóður/ vátryggingaskuld 3.171,6 12.284,2
Heildareignir 4.254,5 15.249,6
þriðja lagi vegna þess að lengi hefur
verið lögð áhersla á það í innlendri
umræðu að þörf væri á auknum er-
lendum fjárfestingum í íslensku at-
vinnulífi.
Eðli málsins samkvæmt verðum
við að búast við erlendum fjárfest-
um og ég vona að þeir sýni íslensk-
um fyrirtækjum áhuga. Ef ekki, er
það væntanlega vegna þess að
reksturinn er ekki nógu góður í
samanburði við aðra kosti. Hvernig
væri þá samkeppnisstaða þjóðarinn-
ar til framtíðar? Við munum ekki
geta stýrt því, þegar búið verður að
einkavæða þessi fyrirtæki og þau
komin á markað, hverjir fjárfesta í
þeim og allar hugleiðingar um að
banna mönnum að eiga meira en
einhvem tiltekin eignarhluta í félagi
sem er á markaði eru nánast ómögu-
legar í framkvæmd. Gott dæmi er
Fjárfestingarbanki atvinnulífsins,
sem fór í dreifða sölu, en örfáum
mánuðum seinna er hópur fjárfesta
kominn með 20-25% hlut í bankan-
um. Auðvitað mun eitthvað slíkt
geta gerst hvort sem það snýr að
Landsbankanum, Búnaðarbankaum,
Landssímanum eða einhverju öðru
fyrirtæki. Þetta er hin hliðin á opn-
um hlutabréfamarkaði og þein-i
stefnu að skrá hlutabréf, til dæmis
fymum ríkisfyrirtækja, á
verðbréfaþingi. Þegar pólitísku
ákvarðanirnar voru teknar hlaut
þetta að verða eðlilegt framhald. A
þetta má líka líta í mörgum tilfellum
sem tækifæri, ekki bara hættur."
Megum ekki fara í vörn
Axel segir áhuga útlendinga
meðal annars fara eftir þvl hvort
fyi’itækin verði vel eða illa rekin.
„Ef þau verða ekki vel rekin og
hagnaðarvonin verður lítil er ekki
von til þess að erlendir aðilar hafi á
þeim áhuga. Það er miklu vænlegra
að hafa hér vel rekin fyrirtæki, sem
verða talin góðir fjárfestingarkostir
fyrir erlenda aðila því ef það gerist
ekki verða mörg þessara sömu fyrir-
tækja að öllum líkindum ekki sam-
keppnisfær á öðrum sviðum og það
kemur óhjákvæmilega niður á ís-
lensku efnahags og atvinnulífi til
lengra tíma litið.
Svo geta menn haft skiptar skoð-
anir á því út frá einhverjum allt öðr-
um sjónarmiðum, til dæmis þjóðern-
issjónarmiðum, hvort þetta eða hitt
erlent fyrirtækið sé æskilegur aðili
sem hluthafi, til dæmis í íslenskum
viðskiptabönkum. En ef það gerist
þá er það bara merki um að þeir séu
metnir líklegir til að ná árangri og
skila eigendum ai’ði, þetta er
nákvæmlega sama ki-afa og íslenskir
fjárfestar verða að gera.“
Hefði þér fundist spennandi að
SE bankinn hefði komið inn í Lands
bankann?
„Ég held að í því hefðu verið ýmis
tækifæri. Burtséð frá því sem snýr
að einstökum fjárfestingaraðilum
held ég að þessi hugmyndafræði
hafi verið góð. Ég get vissulega
tekið undir að það er engin ástæða
til þess að ætla að við þurfum endi-
lega erlenda fjárfestingaraðila bara
af því að þeir eru erlendir en við
megum hins vegar heldur ekki ótt-
ast erlenda fjárfesta bara af því að
þeir eru erlendir. Auðvitað getur
það fært okkur ákveðna þekkingu
og styrk og jafnvel skapað ný
tækifæri til sóknar. Mér finnst lítið
samræmi í þeim ótta sem virðist
stafa af erlendum fjárfestingum, til
dæmis í bankakerfinu, um þessar
mundir og þeirri umræðu sem verið
hefur í langa tíð um það að fá erlent
fjáiTnagn til uppbyggingar á ís-
lensku atvinnulífi. Stjórnvöld hafa
eytt hundruðum milljóna í að leita
eftir erlendum fjárfestum til að
koma hér og taka þátt I hinum og
þessum verkefnum, uppbyggingu á
orkufrekum iðnaði og fleiru. Svo
koma allt í einu öflugir erlendir aðil-
ar sem virðast uppfylla allar eðlileg-
ar ki’öfur sem við gætum gert til
þeirra sem slíkra og vilja fjárfesta
hér á landi og þá gilda allt í einu
önnur sjónarmið og allt aðrar skoð-
anir um það að nú megi ekki. Þessi
afstaða hlýtur að breytast því um-
hverfi okkar er orðið þannig að
þessu verður ekkert stýrt nema
mjög takmarkað. Hvenær sem er
getur komið hér inn erlendur aðili
og byrjað að kaupa hlutabréf í
fjöldamörgum íslenskum fyrirtækj-
um; það er helst að takmarkanir séu
þar sem kvótinn er annars vegar, en
það er ekkert sem bannar að hér
komi erlendur aðili og kaupi ís-
lensku olíufélögin eða trygginga-
félögin eða fjölda annarra fyrir-
tækja. Spurningin er aðeins hvað er
áhugavert frá sjónarhóli fjárfesting-
araðilans. Ottinn við erlenda fjár-
magnið finnst mér að einhverju leyti
vera byggður á röngum forsendum.
Þó svo að hingað komi erlendir aðil-
ar og kaupi hlut í íslenskum fyrir-
tækjum, til dæmis bönkum eða
tryggingafélögum, þá verða þau
áfram starfandi hér á landi. Þau
færu ekki burtu þó útlendingar fjár-
festu í þeim. Verðmæti þeirra felst í
því að vera sterk hér á þessum
markaði og þjóna viðskiptavinum
sínum vel. Annars munu þau ekki
halda verðmæti sínu fyrir eigendur,
hverrar þjóðar sem þeir kunna að
vera. Fjármagnið sem kæmi inn í
landið með þessum hætti, gæti hins
vegar orðið til uppbyggingar og
styrkingar á öðrum sviðum at-
vinnulífsins til lengri tíma.“
Kynningarfundur
fyrir sjóðfélaga lífeyrissjóðsins LÍFIÐNAR verður
haldinn miðvikudaginn 10. febrúar 1999
kl. 18:00 í Kiwanishúsinu Engjateig 11, Reykjavík.
Dagskrá: Almenn umfjöllun um lífeyrismál.
LÍFEYRISSJÓÐURINN
Líiiðn
Háaleitisbraut 68 • 103 Reykjavík • sími: 568 1438
fax: 568 1413 ■ heimasíða: www.lifidn.is