Morgunblaðið - 09.02.1999, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 9. FEBRÚAR 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Tölvuþjálfun
Windows • Word
Intemet • Excel
Það er aldrei of seint að byrja!
60 stunda námskeið þar sem þátttakendur
kynnast grundvallarþáttum tölvuvinnslu
og fá hagnýta þjálfun.
Vönduð kennslubók innifalin í verði.
Innritun stendur yfir.
Fjárfestu í framtíðinni!
Tölvuskóli íslands
BÍLDSHÖFÐI 18, SÍMI 567 1466
Valentínusardagunii
bvriar í Vínberinu
Dagskráin þín er komin út
3.-16. febrúar
Fjallað um sjónvarpsþætti
sem gera á eftir
Óskarsverðlaunamyndinni
L.A. Confidential.
Kíkt inn hjá
umsjónarmönnum
þáttarins Með hausverk
um helgar.
Rætt við þingmenn um
hvernig sé að vera í beinni
útsendingu í sjónvarpi.
i DagskráriJlaðinu þínu.
Gestir sem áhorfendur
LEIKLIST
Flensborgarskðlinn
MEÐAL ÁHORFENDA
eftir Þorvald Þorsteinsson. Leikstjóri:
Stefán Jónsson. Leikendur: Snorri
Engilbertsson, Atli Már Ymisson,
Unnar Sveinn Helgason, Daníel Ómar
Viggósson, Finnbogi Þorkell Jónsson,
Árný Hekla Marinósdóttir, Gísli Rafn
Kristjánsson, Dagný Hildur Þorgeirs-
dóttir, Svala Þyrí Garðarsdóttir,
Svala Ingibertsdóttir, Magnea Lára
Gunnarsdóttir, Birna Rut Björnsdótt-
ir, Elisabet Ósk Thorlacius, Katla
Jónsdóttir, Eyrún Ósk Jónsdóttir.
Leikmynd, búningar og ljós: Pétur
Öm Friðriksson og Stefán Jónsson.
Föstudagskvöldið 5. febrúar.
HÚSVÖRÐURINN í Flensborg-
arskólanum í Hafnarfirði heitir
Snorri, held ég. I það minnsta heitir
húsvarðaríbúðin í Flensborg íbúðin
hans Snorra. Þessa vitneskju öðlað-
ist ég af manni nokkrum í myrkv-
uðu Hafnarfjarðarleikhúsinu tutt-
ugu og þrjár mínútur yfir átta, sjö
mínútum fyrir sýningu. Áður en að
þvl kom var ég búinn að berja
skólabygginguna að utan til blóðs,
Bæjarbíó líka og ryðjast inn í öll
upplýst hús í miðbæ Hafnarfjarðar,
með eina spurningu: „Veizt þú hvar
Flensborgarleikritið er?“ I fjórvíð-
um heimi getur verið nokkuð erfitt
að vera á ákveðnum stað þegar að-
eins sú fjórða er gefin.
Það sem ég ætlaði að segja, þegar
ég missti mig út í frásögn af feiki-
legum raunum mínum á framandi
slóð, var að leikritið er sýnt í íbúð-
inni hans Snorra. Nú þegar allar
víddimar eru komnar á hreint er
ekki úr vegi að velta leikritinu sjálfu
aðeins fyrir sér.
Verkið, Meðal áhorfenda, er unn-
ið upp úr hreint frábærri bók Þor-
valds Þorsteinssonar, Engill meðal
áhorfenda, sem Bjartur gaf út ‘92.
Átta „örleikrit“ úr bókinni og einn
sjálfstæður leikþáttur eru tengd
saman á þann hátt að þau fjalla öll
um sama manninn, Magnús, frá því
hann eignast foreldra á rakarastofu,
þar til lokadómur hans er uppkveð-
inn og hann kvaddur. Eins og þegar
hefur fram komið var umgjörð sýn-
ingarinnar íbúð, ekki salur með
sviði og bekkjum. Áhorfendum var
vísað í hvern hluta hennar á fætur
öðrum, því hver þáttur var leikinn í
sínu herbergi, þ.m.t. eldhúsi, for-
stofu og baði. Skilin milli leikenda
og áhorfenda voru því nánast engin,
nema í þáttunum Farþegi og flug-
freyja og Prestur við fanga. I þeim
voru leikendur íyrir framan mynd-
bandstökuvél í einu herbergi en
áhorfendur horfðu á þá af sjón-
varpsskjá í öðra.
Þar sem ég er farinn að ræða um
skil þá verð ég að segja að Farþegi
og flugfreyja var snilldarlega upp
sett: Leikendur vora tveir á skján-
um og ræddust við inni í skáp, sem
gegndi hlutverki farþegarýmis flug-
vélar. Milli þeirra var hurðarkarm-
ur sem þeir urðu að tala yfir - frá-
bært tákn fyrir skilin sem fólk kem-
ur sér upp í samskiptum sínum við
ókunnuga. Þessi skil náðu persón-
urnar að rjúfa í lokin; þær „náðu
saman“. Á miðjum karminum voru
svo skáphurðaseglar sem sköguðu
út í loftið einsog boltamir á hálsi
skrímslis dr. Frankensteins. Út úr
þeim var hægt að lesa að hegðun og
allt atferli fólks era bara reglur sem
vaxið hafa skapara sínum, mannin-
um, yfir höfuð og lifa nú sjálfstæðu
lífi, ef svo má segja, líkt og
dr.Frankenstein og sköpun hans.
Mögnuð viðbót leikstjórans, Stefáns
Jónssonar, við texta sem annars
lætur ekki mikið fyrir sér fara.
Lokaþátturinn, I tilefni dagsins,
skar sig nokkuð úr. Hann var
lengri, fjölmennari og með aðeins
öðram efnistökum en hin átta. Að
því ógleymdu að hann er stakur
leikþáttur, sem Pé-leikhópurinn
sýndi hér um árið. Ef hægt er að
tala um sameiginlegt þema í þátt-
unum átta væri það hve óhemju-
auðvelt er að breyta tungumálinu,
því eina sem skilur manninn frá
öðram dýram, í viðbrennt rista-
brauð með endalausu röfli um ekki
neitt. Orðræður í tilefni dagsins
,samanstóðu“ þó aðeins af stöku
fornafni og, þegar bezt lét, hikandi
atviksorði eða samtengingu. Samt
sem áður áttu persónur það til að
bresta í frásögn af öllu sem enginn
hefur áhuga á að heyra - þá var öll
orðflokkaflóran að sjálfsögðu not-
uð.
Svo ég felli nú lokadóm minn í
átján orðum: Framúrskarandi leik-
gerð hógværra sagna flutt af virki-
lega hæfu fólki, gerðu góða sýningu,
og síðast en ekki sízt bráðskemmti-
Iega. Þetta fannst mér, þrátt fyrir
hið tilfinningalega ójafnvægi sem
villuráf um ókunna stigu kom mér í
fyrr um kvöldið.
Heimir Viðarsson
Garbarek hinn mikli og
Sánchez frá Puerto Rico
TÓNLIST
Geisladiskar
JAN GARBARREK: RITES
Jan Garbarek sópran- og tenórsaxó-
fónn, syntar, sampl og slagverk með
kvartetti sínum: Rainer Briininghaus
píanó og hljómborð, Eberhard Weber
bassa, Marlyn Mazur trommur og
slagverk. Auk þess leikur Bugge
Wesseltorf á synta, rafhljóða og
nikku, Janung Kakhidze syngur og
stjómar Tiblissinfóníunni og Torstein
Grythe stjómar drengjum úr
Solvguttene. Tvöfaldur diskur með 14
vcrkum cftir Garbarek og einu eftir
hvorn þeirra Janung Kakhidzc og
Don Cherry. Hljóðritað 1998 í Ósló.
Útgefið af ECM 1998. Dreifing Japis.
ENGINN norrænn djassleikari
hefur náð frægð né haft áhrif á borð
við norska saxófónjöfurinn Jan Gar-
barek. Næstsíðasta skífa hans, Visi-
ble Vorld, kom út árið 1995. Gar-
barek hefur þó ekki setið á frægðar-
stól sínum fagnandi heldur unnið
hörðum höndum einsog nýi tvöfaldi
diskurinn hans, Rites, ber merki um
og von er á nýjum diski með mið-
aldatónlist og Hilliard sönghópnum.
Diskur þeirra, Offencium, bar hróð-
ur Garbareks um heim allan og á ís-
landi troðíyllti hann Hallgríms-
kirkju og varð álíka fjöldi frá að
hverfa, er hann hélt þar tónleika
ásamt Hilliard á RúRek 1995. Of-
fencium er söluhæsti diskur í sögu
ECM-hljómpIötuútgáfunnar og hef-
ur þó Keith Jarrett selt margan
diskinn á því merki.
Jan Garbarek er jafnan kenndur
við norðrið þar sem tært fjallaloftið
leikur við ísiþakin fjöll og lækirnir
skoppa svalir niður skógi vaxnar
hlíðar. Rites er rökrétt framhald af
Visible Vorld - sem og öðrum verk-
um Garbareks. Seiðurinn er sleg-
inn í upphafi með hafi og fuglum og
töframaðurinn Garbarek, með
tærasta saxófóntón ailra tíma, fer
létt með að kalla fram fegurðina er
býr í hverjum manni. Með rafhljóð-
um ýmsum, syntum og sömplum,
sem hann stýrir sjálfur - stundum
þó ásamt Bugge Wesseltoft -
magnar hann seið og hryn sem fell-
ur fullkomlega að blæstri hans.
Einfaldleikinn verður æ sterkari í
verkum hans eftir því sem árin líða
og hann hefur færst æ fjær hinum
klassíska djassi. Hér er þó djassinn
sterkari en oftast á síðustu árum
og tæpur þriðjungur verkanna
leikinn af kvartetti hans. Þar er
hlutur bassasnillingsins þýska
Ebenhards Webers mikill, landi
hans Rainer Briininghaus slær
hljómborðið og Marlyn Mazur, hin
danska, trommur og ásláttartól.
Hún er með Jan einum í mag-
þrungnu verki, Where the river
meet, slær þar symbala og trommu
meðan Garbarek blæs heillandi
stefið í anda Molde Canticie á I
took up the runes. 1984 hljóðritaði
Garbarek It’s OK to listen to the
gray voice, það er endurskapað á
fyrri diski Rites sem er nær eins-
dæmi hjá Garbarek. Og hann hefur
erindi sem erfiði og tekst að bæta
nýjum dramatískum áhrifum í stef-
ið einfalda. Lokaverk fyrri disks-
ins, Her wild ways, er leikið af
kvartettinum einsog It’s OK... og
þar bregður fyrir trillu og skala-
hlaupi sem minnir á Coltrane í My
favorite thing, skemmtileg tilvitn-
un meistara í meistara.
Þótt Jan Garbarek sé norskur og
tónlist hans tákn hins norræna anda
í djasssögunni, má ekki gleyma að
faðir hans var pólskur. Jan hefur
ætíð leitað áhrifa í tónlist fjarlægra
menningarheima. Fyrri diskur
Rites er heilsteypt meistaraverk,
einhver albesti djassdiskur síðasta
árs, en sá síðari er misjafnari. Það
veikir heildarmynd hans að Jan leit-
ar þar uppruna síns í austri á sér-
stæðan hátt og tekst kannski ekki
sem skyldi að samhæfa blóðblönd-
unina - hafi það verið ætlunin. Á
seinni diskinum er að finna lag eftir
Jansug Kakhidze, stjórnanda Tiblis
sinfóníunnar. Hann syngur það við
undirleik hljómsveitarinnar og þeg-
ar Jan heyrði þessa upptöku minnti
hún hann svo sterklega á söng föður
hans í æsku að hann ákvað að fá
leyfi til að hafa hana á diski sínum.
Hann tengir lagið við eigið verk;
Where are the stars, sem sungið er
af drengjaröddum. Þeir era að hefja
lífíð, Kakhidze hefur náð tindinum,
Garbarek finnst hann enn ekki
kominn þangað og vonandi er það
rétt - ef næsti diskur hans slær
Rites við verður gaman að hlusta.
DAVID SÁNCHEA: OBSESIÓN
Sánches sópran- og tenórsaxófon
ásamt blásurum, strengjum og hryn-
sveit. Hljóðritað í New York
1997. Útgefið af Columbia 1998.
Dreifing Spor.
DAVID Sanches er frá Puerto
Rico eins og meistaraboxarinn Felix
Trinidat og verður þrítugur á þessu
ári. Columbia hefur tekið hann upp
á arma sína og Obsession er fjórða
sólóplata hans. Eg verð að segja að
hinar fyrri hafa ekki heillað mig.
Hann er að vísu nokkuð laus við
Coltrane klisjur, hefur hallað sér
frekar að Rollins, en tónninn fastari
einsog hjá Johnny Griffin. Jakka-
fataboppið hefur ríkt í tónlist hans,
en á þessum diski söðlar hann um
og leikur tónlist heimalands síns,
Kúbu og Brasilíu auk Kúbufantasíu
bandaríska píanistans Ray Bryants.
Carlos Franzetti hefur útsett tón-
listina með miklum ágætum fyrir
hljómsveit og hvergi örlar á sykur-
hjúp í strengjunum þótt ballöðumar
séu fallegar. I titillaginu eftir landa
Sanches, Pedro Flores, blæs hann í
sópran, en mér finnst hann miklu
betri á tenórinn hvort sem það er í
dásamlegri sömbu Jobims, Omorro
nao tem vez, eða því lagi er mér
finnst bera af öðram á diskinum:
Lamento Borincano eftir landa hans
Rafael Hemández. Þar er Sánchez
kröftugur og latneska sveiflan heit.
Einsog Garbarek leitar Sánchez hér
til uppranans og uppsker við það
bestu skífu sína til þessa.
Vernharður Linnet