Morgunblaðið - 09.02.1999, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 9. FEBRÚAR 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
___________ÚR VERINll_______
Loðnan er smá og mjög
erfítt að eiga við hana
Lehtikuva
GORAN Persson, forsætisráðherra Svíþjóðar, ræðir hér við
Snjólaugu Olafsdóttur, skrifstofustjóra Norðurlandaskrifstofu for-
sætisráðuneytisins, á blaðamannafundi norrænu forsætisráðherr-
anna í Helsinki í gær.
Norðurlandaráð fundar í Finnlandi
Island taki þátt
í að móta „nor-
ræna víddu ESB
Helsinki. Morgunblaðið.
SÆMILEG loðnuveiði var á miðun-
um við Ingólfshöfða um helgina en
dræmara fram eftir degi í gær.
Undir kvöld glæddist veiðin síðan
verulega. Þrátt fyrir að loðnan sé
smá og illa gangi að flokka hana
hófst frysting fyrir Japansmarkað
hjá Hraðfrystihúsi Eskifjarðar hf.
um helgina og stendur enn. Er það
eitt af fáum frystihúsum landsins
sem hefur byrjað manneldisvinnslu
en það er vegna þess að fyrirtækið
hefur kaupanda sem getur tekið við
ákveðnu magni af smárri loðnu.
Flokkast illa
Skip Hraðfrystihúss Eskifjarðar
lönduðu fyrir og um helgina. Á
fóstudagskvöld var byrjað að flokka
afla Hólmaborgar og frysting hófst
á laugardag. Síðan hefur verið unn-
ið á vöktum allan sólarhringinn.
„Loðnan er frekar smá og mjög
erfitt að eiga við hana fyrir Japans-
rnarkað," sagði Benedikt Jóhanns-
son frystihússtjóri þegar blaða-
menn litu við hjá honum í gær. Ver-
ið var að flokka afla Guðrúnar Þor-
kelsdóttur og taldi Benedikt að
hann myndi duga þar til Jón Kjart-
ansson kæmi inn en von var á hon-
um í gærkvöldi. Reynt var að flokka
loðnuna þannig að 60 til 65 stykki
væru í kílóinu. Það þykir of smátt
fyrir Japansmarkað en ef reynt er
að flokka stærra verður nýtingin
svo léleg að varla borgar sig að
standa í flokkun og frystingu. Við
þetta bætist að karlloðnan er svo
smá að eifitt er að flokka hana frá.
Fulltrúar japanskra kaupenda
eru á staðnum og segir Benedikt að
þeir stjórni því algerlega hvað sé
fryst. Hraðfrystihús Eskifjarðar er
UM 15 loðnuskip voru í gær á mið-
unum 15 míiur suðaustur úr Ing-
ólfshöfða en veiði var dræm í fyrr-
inótt og framan af degi í gær og
köstuðu aðeins tvö skip í gærmorg-
un og fengu lítinn afla, eða um 200
tonn. Veiði glæddist aftur á móti í
gærkvöld og fengu þá mörg skip
400 til 500 tonn í kasti.
Hjálmar Vilhjálmsson, fiskifræð-
ingur, sagði tölvert af loðnu komna
vestur undir Ingólfshöfða og héldi
sig þar. Líklega færi hún fljótlega
að þokast enn vestar. „Við höfum
skoðað loðnuna á þessu svæði og
mér sýnist hlutfall fjögurra ára
Þótt loðnan sé smá er
hafín loðnufrysting hjá
Hraðfrystihúsi Eski-
----------7------------
fjarðar. I samtölum
Helga Bjarnasonar við
frystihúsamenn kemur
hins vegar fram að þeir
eru afar svartsýnir á
vertíðina, segjast engin
merki sjá um að úr
henni rætist.
lánsamt að vera í sambandi við
kaupendur í Japan sem geta tekið
nokkurt magn af smári-i loðnu.
Haukur Bjömsson, rekstrarstjóri
Hraðfrystihúss Eskifjarðar, segir
að japanski kaupandinn vilji taka
við 1.000 til 1.500 tonnum af loðnu,
ef hún ekki fæst stærri, annars tæki
hann 4.000 til 5.000 tonn. Loðnan er
fryst í Elju, sérhæfðri loðnufryst-
ingu fyrirtækisins, og tekur það
viku til tíu daga að frysta umbeðið
magn. Ef allt frystihúsið yrði notað
tæki það helmingi skemmri tíma.
Svartsýnir á vertíðina
Benedikt og Hauki líst illa á ver-
tíðina. „Ég held að vertíðin verði
svona,“ sagði Benedikt. „Ég sé ekki
nein merki þess að þetta batni. Við
höfum enga stærri loðnu séð hér á
þessari vertíð," sagði Haukur.
Svanbjöm Stefánsson, frystihús-
stjóri hjá Síldarvinnslunni hf. í Nes-
loðnu vera þar um 35% sem er
nokkuð hátt miðað við síðustu ár.
Þrátt fyrir það eru aðeins um 65
hrygnur í kílói en meðalþyngdin í
þessum hluta stofnsins er almennt
meiri en var í loðnunni sem fékkst
austan við landið,“ sagði Hjálmar.
Aðalgeir Bjarnason, skipstjóri á
Björgu Jónsdóttur ÞH, sagði í gær
að loðnan héldi sig djúpt og lægi al-
veg við botninn en lyfti sér þegar
rökkvaði. Hann sagðist þeirrar
skoðunar að stóra loðnan ætti enn
eftir að láta sjá sig á grunnslóð. „Ég
held að loðnan sé ekki gengin enn-
þá. Þessi loðna sem við höfum séð
kaupstað, tók í sama streng, sagðist
svartsýnn á vertíðina. Hjá Síldar-
vinnslunni var verið að reyna flokk-
un í gær en Svanbjöm sagði að það
gengi illa að ná þeim stærðum sem
kaupandinn vildi.
Frystihús sem treysta á loðnuver-
tíð verða af miklum tekjum ef ekki
rætist úr vertíðinni. Haukur Bjöms-
son segir að þetta sé í raun þriðja lé-
lega vertíðin í röð., Annars vitum við
hér alveg hvað loðnufrysting er
áhættusöm og höfum ekki fjárfest of
mikið í tækni og höfum afla af okkar
eigin skipum sem við getum ráðstaf-
að í þetta ef hentar. Gullgrafaraæðið
hjá þeim sem hafa lagt allt undir 1
loðnufrystingu byggist hins vegar á
góðu vertíðunum 1994 og 1995. Ég
tel að þá hafi verið óeðlilegt ástand
sem ekki sé unnt að gera ráð fyrir og
frekar verði að reikna með vertíðun-
um eins og síðan hafa komið,“ sagði
Haukui'. Benedikt segir að slæm
vertíð komi einnig illa við starfsfólk-
ið sem hafi treyst á uppgrip í loðnu-
frystingu.
Þótt illa gangi að fá frystingar-
hæfa loðnu eru loðnubræðslurnar
keyrðar með fullum afköstum og
þar verða til tekjur, þótt lítið verði
um frystingu.
Góð veiði er á loðnumiðunum.
Frystihússtjóramir í landi bíða nú
spenntir eftir því hvort loðnukvótinn
verði aukinn, eins og útlit var fyrir
fram á vetur. „Sjómennimir segjast
sjá mikið af loðnu en við verðum að
treysta mati fiskifræðinganna. Þeir
töldu í sumar að kvótinn yrði stór.
Þeir vita þetta best og hafa ekki
minni áhuga en aðrir á að stofninn
og þar með kvótinn verði sem
stærstur," segir Haukur Bjömsson.
núna hefur ekki gengið vestur með
landinu, eins og gerist þegar veiðin
byrjar fyrir alvöru. Það hlýtur því
að ganga meiri loðna upp að land-
inu,“ sagði Aðalgeir.
Frysting á loðnu hófst í litlum
mæli um helgina, enda loðnan enn
smá og flokkast illa. Hrognafylling
er heldur ekki orðin næg fyrir
markaðinn í Japan, þannig að flestir
voru að frysta Iítið svona rétt til að
stilla vélar og undirbúa sig fyrir
meiri átök. Líklega verður lítið sem
ekkert af loðnu fryst fyrir markað-
inn í Rússlandi, en í fyrra var tölu-
vert fryst fyi'ir þann markað.
ÞUNGAMIÐJAN í þróun Evrópu-
sambandsins (ESB) á eftir að fær-
ast norður á bóginn þegar Finnar
taka við formennsku sambandsins
í júlí en þeir hyggjast leggja mikla
áherslu á að þróa hugmyndir um
„norræna vídd“ innan sambands-
ins, þ.e. að málefni ríkja í norður-
hluta Evrópu skipi sérstakan sess
við stefnumótun ESB. Að sögn
Paavos Lipponens, forsætisráð-
herra Finnlands, munu íslending-
ar taka þátt í að þróa samstarfs-
markmið ESB á norðlægum slóð-
um.
Finnar hafa boðið íslendingum
ásamt fulltrúum annarra Norður-
landa, Eystrasaltsríkjanna Póllands
og Rússlands á ráðstefnu í nóvem-
ber þar sem hugmyndir þeirra um
„norræna vídd“ innan Evrópusam-
bandsins verða ræddar. Verður sá
fundur á vegum utanríkisráðherra
allra þessara þjóða og mun undir-
búa þær ákvarðanir sem leiðtoga-
fundur ESB hyggst taka í desem-
ber nk.
Áhrif þessarar áherslubreyting-
ar ESB voru ræddar í Helsinki í
gær á sameiginlegum fundi forsæt-
isráðherra Norðurlandanna og
Eystrasaltsríkjanna. Fundurinn
var haldinn í tengslum við tveggja
daga sameiginlegt þing Norður-
landaráðs og Ráðs Eystrasalts-
ríkja.
Bein þýðing
fyrir Islendinga
Snjólaug Ólafsdóttir, skrifstofu-
stjóri Norðurlandaskrifstofu for-
sætisráðuneytisins, sat fundinn fyr-
ir hönd Davíðs Oddssonar forsætis-
ráðherra sem forfallaðist vegna
veikinda. Halldór Ásgrímsson, ut-
anríkisráðherra, var einnig fjarver-
andi vergna anna.
Að sögn Snjólaugar gæti þessi
áhugi ESB á norðlægum slóðum
haft beina þýðingu fyrir íslendinga
þó að þeir eigi ekki aðild að Evrópu-
sambandinu.
Benti hún einkum á það að Kjell
Magne Bondevik, forsætisráðherra
Noregs, hefði látið í ljós þá skoðun
að tímabært væri að ræða fiskveiði-
mál í Norður-Atlantshafi við ESB.
Bondevik heimsótti nýlega fram-
kvæmdastjóm Evrópusambandsins
í Brussel í þeim tilgangi að kanna
möguleika ÉES-ríkjanna á að hafa
áhrif á framtíðarstefnu sambands-
ins.
Á fréttamannafundi að loknum
viðræðum norrænu forsætisráð-
herranna virtist Bondevik mjög
bjartsýnn á framtíð viðræðna við
Evrópusambandið um fiskveiðar.
Hann sagðist vera fullviss um
stuðning frá þeim þremur Norður-
landaþjóðum sem nú eiga aðild að
ESB.
Paavo Lipponen, forsætisráð-
herra Finna, ítrekaði á frétta-
mannafundinum mikilvægi þess að
Evrópusambandið hefði samþykkt
tillögur Finna um nýja stefnumörk-
un á Norðurslóðum. Lagði
Lipponen megináherslu á þetta mál
jafnt á fundi með forsætisráðherr-
um og síðar á fundi Norðurlanda-
ráðs og Eystrasaltsráðsins, en
Lipponen var frummælandi á þeim
fundi.
Vaxandi áhugi ESB á þróun mála
í Norður-Evrópu ætti að mati
finnska forsætisráðherrans að hafa
jákvæð áhrif á ýmsa málaflokka.
Nefndi Lipponen að hanti hefði
einnig rætt þróunarmál á Norður-
slóðum við Bandaríkjamenn, eink-
um A1 Gore varaforseta. Væri það
mat hans að Bandaríkjamenn og
Kanadamenn hefðu mikinn áhuga á
þróun umhverfis- og menntamála á
þeim slóðum.
Grundvöllur
samstarfs
Stefna Evrópusambandsins á
norðurslóðum er að mati
Lipponens samstarfsgrundvöllur
allra þeirra þjóða sem búa í norð-
urhluta Evrópu. Sérstaklega þurfi
að leggja áherslu á að lífskjaragjá
myndist ekki á landamærum
Norðurlanda og Rússlands. Nú
þegar sé mismunurinn óhugnan-
legur: laun finnskra kennara og
hjúkrunarfræðinga séu 50 til 70
sinnum hærri en rússneskra
starfssystkina þeirra handan
landamæranna.
Kjell Magne Bondevik tók í
sama streng og undirstrikaði að
hagur allra væri að Rússum yrði
boðin full þátttaka í samstarfinu. Á
það myndu Norðmenn reyna að
leggja áherslu en þeir gegna nú
formennsku í Barenstráðinu og
taka um mitt ár við formennsku í
Eystrasaltsráðinu.
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
LOÐNU landað úr Guðrúnu Þorkelsdóttur hjá Hraðfrystihúsi Eskifjarðar í gær.
Góð veiði í gærkvöld