Morgunblaðið - 09.02.1999, Blaðsíða 59
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 9. FEBRÚAR 1999 59
BREF TIL BLAÐSINS
Ritfregn
Þátttakendur á fyrsta kvennaskákmóti Hellis.
Tveir jafnir á Skák-
þing-i Reykjavíkur
Ingibjörg Edda Birgisdóttir teflir við Þorbjörgu Lilju Þórsdóttur.
Frá Örnólfí Thorlacius:
STYRJALDARÁRIN á Suðurlandi
eftir Guðmund Ki’istinsson. Ár-
nesútgáfan, Selfossi 1998:
Hér er þarft verk komið út. Ár
síðari heimsstyrjaldar mörkuðu á
margan hátt tímamót í sögu okkar
Islendinga og um þau hefur að von-
um margt verið skráð. Fátt hefur
þó verið fært í letur um umsvif her-
veldanna á Suðurlandi. Bókin kem-
ur auk þess út á réttum tíma. Hulu
stríðsleyndar hefur verið flett af
flestum skjölum í erlendum söfnum
er snerta þennan tíma og enn eru
margir þátttakendur hildarleiksins
ofan moldar. Hvort tveggja hefur
höfundur bókarinnar fært sér í nyt.
Hann sótti gögn í erlend skjalasöfn,
einkum Þjóðskjalasafn Breta, Pu-
blic Record Office, og í íslensk
skjala- og bréfasöfn. Auk þess hefur
Guðmundur, með bréfaskriftum og
persónulegum kynnum, sótt heim-
ildir til fjölda manna sem hér koma
við sögu, breskra, bandarískra og
kanadískra hermanna sem landið
vörðu og þýski'a fjenda þeirra, sem
og íslendinga. Hygg ég að ekki séu
önnur rit íslensk sem til þessa hafa
komið út um síðari heimsstyrjöld
betur studd heimildum.
Fjarri fer því samt að bókin sé
þurr upptalning staðreynda. Guð-
mundur skrifar lipran stíl og krydd-
ar frásögnina víða skemmtilegum
sögum um samskipti heimamanna
við hernámsveldin. Grípum til dæm-
is niður á bls. 105, þar sem greint er
frá afskiptum breskra hermanna af
skotveiðimönnum. Einn slíkur var
fangaður og rekinn með byssu-
stingjum inn í breskar herbúðir þar
sem yfirmaður tók á móti honum.
Sá mælti: „Geta þessir andskotar
ekki séð, að þetta er veiðibyssa?
Hvort viltu romm eða viskí?“ Marg-
ir árekstrar heimamanna og her-
manna virðast hafa verið leystii- á
svipaðan hátt.
Sjálfsagt hefur það farið framhjá
fleirum en mér að Bretar freistuðu
þess að leggja frá flugvellinum á
Kaldaðarnesi göngubrú yfir Ölfusá
sem orðið hefði lengsta brú á land-
inu, hengibrú á tuttugu stöplum.
Ekki tókst betur til en svo að brúin
t*Á HAFA borgaryfirvöld sam-
h.Vkkt í samráði við menningarmála-
i'áðherrann að byggt skuli tónlistar-
hús, ráðstefnuhús og hótel við
Reykjavíkurhöfn. Ekki hefur kom-
ið fram hvert sú starfsemi sem fyrir
er þar sem byggingarnar munu
Hsa, svo sem Faxamarkaður, verði
flutt. Eflaust bara nógu langt, ekki
verður hægt að bjóða tónlistarunn-
endum, ráðstefnufólki og hótelgest-
um upp á lykt af físki, eða hvað?
Það er ekki langt síðan að hafnaryf-
U"völd - eflaust með borgarstjórann
1 broddi fylkingar, alltént er hún í
hafnarstjórn eins og kunnugt er af
fréttum - hafnað að Jón Ásbjörns-
s°n fiskverkandi mætti selja hús sín
«1 verslunarrekstrar. Búð er ekki
nógu hafnvæn, var sagt. Örfáum
vikum síðar kemur í ljós að konsert-
ar, ræður og gistihús eru það. Það
ei-u ekki nema nokkur hundruð
nietrar þarna á milli. Þó er einn sá
rnunur sem geta verður um. Þar
sem til stóð að breyta fískverkunar-
húsi í þúð er svæðið þar næst mest
notað fyrir túrista og tívolí. Þar sem
menningin mun ryðja burt annarri
starfsemi er einn helsti físklöndun-
arkaji borgarinnar. Hann skal burt.
Hitt er annað og vekur jafnvel
ámóta furðu. Hvers vegna ekki uppi
á Melum? Þar er Hótel Saga, þar er
Háskólabíó og eflaust væri hægt að
koma þar fyrir öllu því sem til
stendur að byggja í stað venjulegr-
ar hafnarstarfsemi fyrir mun lægri
fjárhæðir og án þess að ryðja burt
liðaðist í sundur undan ísreki í ánni
og hrundi síðla árs 1942 áður en
smíði hennar var lokið.
í bókinni er fjöldi ljósmynda sem
fáar hafa fyrr komið fyrir margra
sjónir og er að þeim mikill fengur.
Eg hefði glaður gefíð andvirði bók-
arinnar fyrir þær einar og skýring-
ar með þeim. Við bætast kort sem
sum era frá herjum bandamanna en
önnur hefur höfundur dregið.
I lokakafla bókarinnar greinir
Guðmundur Kristinsson frá afdrif-
um ýmissa herflokka og hermanna
sem sendii- voru frá Suðurlandi tii
þátttöku í innrásinni í Normandí og
sókninni inn í Þýskaland. Á bak við
þennan kafla hlýtur að liggja vera-
leg rannsóknavinna.
Bókargagnrýnandi verður að
sjálfsögðu að fínna eitthvað að bók-
inni, þó ekki væri nema til þess að
sanna að hann hafi lesið hana. Stað-
reyndavillur fínn ég fáar. Eg sætti
mig þó ekki við „... Bren-byssu,
stóran riffíl á þrífæti“ (bls. 101).
Þetta er enginn riffill, heldur létt
vélbyssa og þótti með bestu vopn-
um sinnar gerðar í síðari heims-
styrjöld.
Höfundur gerir sjálfsagt rétt
þegar hann lætur óþýdd eða um-
skrifar að íslenskum rithætti heiti á
ýmsum flokkum og deildum herja -
platoon, battalíon, kompaní, Staffel,
Luftflotte o.s.frv. Annað hefði verið
illvinnandi. En ég sætti mig illa við
„offíseri“. Liðsforingi er gott og gilt
íslenskt orð.
Frágangur er góður og myndir
skýrar og vel prentaðar. Prentvillur
fann ég fáar og engar meinlegar.
Bókin er í heild vel skrifuð og
geymir mikinn fróðleik sem hvergi
hefur áður birst á íslensku - og
sjálfsagt margt hvergi á prenti á
nokkru tungumáli. Bókin ætti að
vera til sem heimildarrit í sagn-
fræði í bókasöfnum allra fram-
haldsskóla og raunar mæli ég með
henni við alla íslendinga sem vilja
kynnast þessum umbrotatímum í
sögu okkar. Hafi Guðmundur
Ki'istinsson þökk fyrir vel unnið
starf.
því sem mér þykir vera ein helsta
menning þessarar þjóðar, það er
fískur og það sem honum fylgir. Það
er jú fisksins vegna sem við höfum
efni á að eyða milljörðum í menn-
ingahús. Eða höfum við kannski
ekki efni á því þegar upp er staðið?
Áður en allt verður endanlega
ákveðið legg ég til að borgarstjór-
inn og menningarmálaráðherrann
hringi í allt það fólk sem bíður þess
að komast í læknisaðgerðir, það er
fólkið á biðlistunum, og spyrji hvort
það vilji á undan, lækningu eða
konserthús. Eins er hægt að spyrja
hvort eldri borgarar séu sáttir við
sitt hlutskipti nú í upphafi árs aldr-
aðra. Ég hef velt því fyrir mér og
verð að segja eins og er að ég iðrast
að hafa kosið Reykjavíkurlistann.
Það verður að muna að þegar R-
listinn komst fyrst til valda var það
ekki síst vegna gagnrýni á bygg-
ingu Ráðhúss og Perlu. Ég endur-
tek, byggingu tveggja húsa sem fólk
var ekki sammála um hvort rétt hafi
verið að byggja. Nú er borgin að
setja milljarða í menningu og menn-
ingarhús. Þess vegna er ég í vafa,
kaus ég rétt? Ég umgengst fjölda
fólks sem rétt eins og ég kaus R-
listann þar sem við vildum breyt-
ingar; þær hafa ekki orðið. Umræð-
an og áhugi þeirra sem við kusum
virðist einangrast við listir og
menningu. Það er að sjá sem kjörn-
ir fulltrúar sjái ekkert annað.
BIRGIR HÓLM BJÖRGVINSSON,
stjórnarmaður í Sjómannafélagi
Reykjavíkur.
SKAK
Tal'lfélag Reykjavík-
u r, F a x a f e n i 12:
SKÁKÞING
REYKJAVÍKUR
Þefr Jón Viktor Gunnarsson og
Sigurbjörn Björnsson era jafnir
og efstir á Skákþingi Reykjavíkur
fyrir síðustu umferðina á miðviku-
dagskvöld.
SIGURBJÖRN Björnsson úr
Hafnarfirði hefur nú náð Jóni
Viktori Gunnarssyni að vinningum
á Skákþingi Reykjavíkur og eru
þeir með 9 vinninga þegar ein um-
ferð er eftir. Þetta er mjög hátt
vinningshlutfall og kemm' árangur
Jóns Viktors ekki á óvart enda er
hann núverandi Reykjavíkur-
meistari. Sigurbjörn er hins vegar
að ná sínum langbesta árangi'i og
virðist ekkert há honum að hann
er orðinn mjög öflugur í félags-
málum skákhreyfíngarinnar.
Einungis þessir tveir eiga
möguleika á sigri á mótinu. Bragi
Þorfínnsson er einn í þriðja sæti
með TA vinning. Helstu úrslit í 10.
umferð urðu þessi:
Jón V. Gunnarsson - Hrafn Loftsson '/t-'A
Tómas Björnsson - Sigurbjöm Bjömsson 0-1
Þorvarður F. Ólafss. - Helgi E. Jónatanss. 0-1
Stefán Kristjánsson - Róbert Harðarson. 0-1
Páll Agnar Þórarinss. - Einar K. Einarss. 1-0
Bergst. Einarss. - Stefán Þ. Sigurjónss. 1-0
SigurðurDaðiSigfússon-ToríiLeósson 0-1
Sig. Steindórss. - Kristján Eðvarðss. '/t-'A
Arnar E. Gunnarss. - Arngr. Gunnhallss. 1-0
Þegar ein umferð er eftir á mót-
inu er röð efstu manna þessi:
1.-2. Sigurbjörn Björnsson, Jón Viktor
Gunnarsson 9 v.
3. Bragi Þorfinnsson 7'Æ v.
4. -8. Tómas Björnsson, Páll Agnar
Þórarinsson, Hrafn Loftsson, Róbert
Harðarson, Helgi E. Jónatansson 7 v.
9.-15. Dan Hansson, Þorvarður F.
Ólafsson, Torfi Leósson, Davíð Kjart-
ansson, Jón Ámi Halldórsson, Berg-
steinn Einarsson, Arnar E. Gunnars-
son 6‘/z v.
16.-20. Kristján Eðvarðsson, Stefán
Kristjánsson, Jóhann H. Ragnarsson,
Einar K. Einarsson, Sigurður P. Stein-
dórsson 6 v.
21.-33. Bjarni Magnússon, Sigurður
Daði Sigfússon, Árni H. Kristjánsson,
Jónas Jónasson, Stefán Þór Sigurjóns-
son, Sveinn Þór Wilhelmsson, Olafur í.
Hannesson, Helgi Egilsson, Amgrímur
Gunnhallsson, Kjartan Másson, Ágúst
Ingimundarson, Sigurður Ingason, Ei-
ríkur Garðar Einarsson 5*/2 v.
34.—41. Guðni S. Pétursson, Rúnar
Berg, Elí B. Frímannsson, Jóhann
Ingvason, Kjartan Guðmundsson, Er-
lendur Markússon, Guðjón H. Val-
garðsson, Andrés Kolbeinsson 5 v.
o.s.frv.
Vegna frestaðra skáka liggur
ekki fyrir röðun í síðustu umferð-
ina.
Áslaug Kristinsdóttir sigrar á
fyrsta kvennamóti Hellis
Fyrsta kvennamót Hellis var
haldið 6. febrúar. Mótið var ágæt-
lega sótt og vora þátttakendur 12.
Margar okkar vh'kustu skákkonm'
tóku þátt í mótinu, en einnig varð
þetta mót til þess að skákkonur
sem ekki hafa sést á mótum undan-
farin ár tóku nú á nýjan leik þátt í
skákmóti. Þetta átti bæði við um
Áslaugu Kristinsdóttur og Þor-
björgu Lilju Þórsdóttur. Þrátt fyrir
að mótið væri injög sterkt náðu
þær báðar góðum árangri og í lokin
stóð Áslaug Kristinsdóttir uppi sem
sigui-vegari, fékk sex vinninga í sjö
umferðum.
Mótið var bæði jafnt og spenn-
andi. Það sem kom helst á óvart í
sambandi við þátttökuna var
hversu sterkt mótið var. Sem
dæmi má nefna að núverandi ís-
landsmeistari kvenna, Ingibjörg
Edda Birgisdóttir, tók þátt í mót-
inu, einnig Harpa Ingólfsdóttir,
Reykjavíkurmeistari kvenna 1998,
auk þess sem Áslaug Kristinsdótt-
ir hefur þrívegis orðið íslands-
meistari kvenna í skák. Það var
því vart við öðru að búast en að
ýmsar skákkonur af yngri kyn-
slóðinni yrðu að sætta sig við færri
vinninga en þær eru vanar á
kvennamótum.
Sigur Áslaugar Kristinsdóttur
kom eftir mikla baráttu og í 2.-3.
sæti höfnuðu þær Harpa Ingólfs-
dóttir og Ingibjörg Edda Birgis-
dóttir með 5Vz vinning. Eftir stiga-
útreikning reyndist Harpa vera í
2. sæti með hálfu stigi meira en
Ingibjörg Edda. Þorbjörg Lilja
Þórsdóttir hafnaði í fjórða sæti
með 5 vinninga. Urslit urðu ann-
ars sem hér segir:
1. Áslaug Kristinsdóttir 6 v.
2. Harpa Ingólfsdóttir 5‘/2 v.
3. Ingibjörg Edda Birgisdóttir 5'A v.
4. Þorbjörg Lilja Þórsdóttir 5 v.
5. Margrét Jóna Gestsdóttir 4 v.
6. -7. Hallgerður Helga Þorsteinsdóttir
og Þórey Þorgilsdóttir 3!4v.
o.s.frv.
í tilefni af því að þetta var
fyrsta kvennamótið sem Taflfélag-
ið Hellir heldur, þá fengu allir
þátttakendur skákbækur að gjöf
auk þess sem veittir voru verð-
launapeningar fyrir þrjú efstu
sætin. Skákstjórar voru Gunnar
Björnsson og Daði Öm Jónsson.
Taflfélagið Hellh' hyggst halda
áfram að stuðla að aukinni þátttöku
kvenna í skák með því að bjóða upp
á sérstök kvennaskákmót. Næsta
slíka mót er Kvennameistaramót
Hellis sem verður haldið sunnu-
daginn 28. febrúar kl. 13.
Daði Örn Jónsson
Margeir Pétursson
mbl.is Skattaþjónustan ehf. - framtalsaðstoð Nýtið ykkur áratuga reynslu undirritaðs í skattamálum. Einstak- lingar greiða eitt gjald og fá skattalega ráðgjöf allt árið í kaup- bæti. Gott er að eiga hauk í horni á þessum óvissutímum enda- lausra tilboða um fjárfestingar og gylliboð. Mistök geta orðið mönnum dýr. Undirritaður mun reyna að koma í veg fyrir að þér hlekkist á í okkar flókna fjármálaumhverfi. Tímapantanir og frestsbeiðnir í síma 568 2828. Bergur Guðnason hdl.- Skattaþjónustan ehf. Suðurlandsbraut 52, Reykjavík (bláu húsin).
ÖRNÓLFUR THORLACIUS,
Bjarmalandi 7, Reykjavík.
Konsertar á kajan-
um en ekki kjörbúð
Frá Birgi Hólm Björgvinssyni: