Morgunblaðið - 24.03.1999, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913
69. TBL. 87. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Prímakov hættir við Bandaríkjaför í mótmælaskyni - Serbar lýsa yfír neyðarástandi
Solana fyrirskipar
loftárásir á Serba
Brussel, Belgrad, Róm, London, Washington. Reuters, Morgunblaðið.
JAVIER Solana, framkyæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, fyrir-
skipaði í gærkvöld Wesley Clark, yfírmanni hersveita NATO, að hefja
hernaðaríhlutun í Kosovo með loftárásum á hernaðarleg skotmörk í
Júgóslavíu, sambandsríki Serbíu og Svartfjallalands. Solana greindi
ekki frá því hvenær árásirnar ættu að hefjast en það var m.a. talið geta
ráðist af veðri. Bandarískir embættismenn sögðu að gera mætti ráð
fyrir að hernaðaraðgerðirnar hæfust með stýriflaugaárásum á loft-
varnarstöðvar Serba. Beitt yrði Tomahawk-flaugum sem skotið væri
frá herskipum NATO í Adría- og Miðjarðarhafi og B52-sprengjuþotum
frá flugstöðvum í Bretlandi. Að því loknu tækju við loftárásir. Emb-
ættismenn sögðu að þær árásir gætu varað í nokkurn tíma.
Allt að 400 þotur frá fjölmörgum
NATO-ríkjum munu taka þátt í
árásunum. Yfirmaður í júgóslav-
neska hemum varaði hins vegar við
því að Serbar myndu svara með
árásum á þá NATO-heri, sem stað-
settir eru í nágrenninu, sem veikir
eru fyrir, m.a. um fimm þúsund
breska hermenn í Makedóníu.
Solana tók ákvörðun sína eftir að
sendimaður Bandaríkjastjómar,
Richard Holbrooke, skýrði sendi-
herrum NATO-ríkjanna frá því að
sér hefði ekki tekist, á fundi fyrr um
daginn, að telja Slobodan Milosevic,
forseta Júgóslavíu, á að flytja her-
sveitir sínar frá Kosovo og undirrita
samkomulag um frið í héraðinu er
Kosovo-Albanar undirrituðu í París í
síðustu viku.
„Ég hef nýlokið við að gefa Clark
hershöfðingja fyrirmæli um að hefja
loftárásir á sambandsríkið Jú-
góslavíu," sagði Solana við frétta-
menn í höfuðstöðvum NATO í
Brassel í gærkvöld. „AUar tilraunir
til að knýja fram pólitíska lausn á
Kosovo-deilunni með samningum
hafa mistekist og við eigum einskis
annars úrkosti en grípa til hemað-
araðgerða." Hins vegar gæti Milos-
evic hvenær sem er lýst því yfir að
hann sættist á kröfur umheimsins,
„og ég vona innilega að hann búi yf-
ir skynsemi til þess að gera einmitt
það,“ sagði Solana.
„Ég vil ítreka eitt atriði. NATO
hyggur ekki á stríð við Júgóslavíu.
Við eigum ekki í neinum deilum við
íbúa Júgóslavíu, fólki sem hefur of
lengi verið einangrað innan Evrópu
vegna stefnu stjórnarherranna."
Ljóst hvert stefndi
Holbrooke átti þriggja klukku-
stunda langan fund með Milosevic í
gærmorgun og eftir að fundinum
lauk var ljóst hvert stefndi. Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands,
flutti ræðu í breska þinginu þar sem
hann staðhæfði að nú ættu vestur-
veldin ekki annari'a kosta völ en
hefja hernaðaraðgerðir gegn Serb-
um. Skömmu síðar flutti Bill Clint-
Albaníuher í viðbragðsstöðu
Tirana. Reuters.
LEIÐTOGAR Albaníu sökuðu í gær
serbneskar öryggissveitir um að
hafa orðið 200 Albönum í Kosovo að
bana á síðustu dögum og skoraðu á
Atlantshafsbandalagið að grípa strax
til hernaðaraðgerða til að vernda
íbúa héraðsins.
Pandeli Majko, forsætisráðherra
Aibaníu, sagði að her landsins væri
með meiri viðbúnað við landamærin
að Júgóslavíu en nokkru sinni fyrr
frá síðari heimsstyrjöldinni. Hann
greindi ekki frá því hversu margir
hermenn hefðu verið sendir að
landamæranum en sagði að varaliðs-
menn hefðu einnig verið kallaðir út.
Stjórn Albaníu óttast að Serbar
reyni að ögra henni með árásum yfir
landamærin í von um að landið drag-
ist inn í átökin í Kosovo.
Reuters
RICHARD Holbrooke, sendifulltrúi Bandaríkjastjórnar, hélt til höfúðstöðva NATO eftir viðræður við Milos-
evic. Eftir að hann hafði greint sendiherruni NATO-ríkja frá stöðu mála fyrirskipaði Solana loftárásir.
on Bandaríkjaforseti ræðu í Wash-
ington þar sem hann tók í svipaðan
streng.
Virtist sem Milosevic væri að
undirbúa sig undir hið óumflýjan-
lega þegar hann rak úr embætti yf-
irmann öryggismála í Júgóslavíu-
her, en talið er að hann hafi haft
efasemdir um stefnu Milosevies
gagnvart NATO. Er leið á kvöld
lýstu stjómvöld í Belgrad síðan yfir
neyðarástandi í landinu vegna yfir-
vofandi loftárása.
Prímakov snýr við
Rússnesk stjórnvöld voru allt ann-
að en ánægð með þróun mála og
varnarmálaráðherrann ígor
Sergejev varaði við því að loftárás-
ir á Serba gætu orðið eins konar
„evrópskt Víetnam-stríð“. Jevgení
Prímakov, forsætisráðherra Rúss-
lands, var kominn hálfa leið vestur
til Bandaríkjanna þegar hann
ákvað í fússi að snúa við og halda
heim á leið. Mun A1 Gore, varafor-
seti Bandaríkjanna, hafa greint
Prímakov frá því símleiðis að við-
ræður Holbrookes og Milosevics
hefðu farið út um þúfur og að loft-
árásir gegn Serbum væru nú
„óumflýjanlegar“.
Háttsettur fulltrúi í bandaríska
utanríkisráðuneytinu sagði hins
vegar í samtali við Morgunblaðið
að þar vestra vonuðust menn til að
hegðun Rússa nú yrði í líkingu við
það er gerðist í Bosníustríðinu. Pá
mótmælti Moskvustjórn hernaðar-
aðgerðum NATO í Bosníu harðlega
í upphafi en átti seinna aðild að
friðargæslusveitunum þar.
■ Efasemdir um/26
Bill Clinton likti þjóðernishreinsunum Serba við stríðsglæpi nasista
Washington. Reuters.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti bjó
þjóð sína undir stríð við Júgóslavíu í
ræðu sem hann hélt í Washington í
gær. Lýsti hann ástæðum þess að
hernaðarlegar aðgerðir gegn Serb-
um væru réttlætanlegar en dró hins
vegar ekki dul á að mannfall gæti
orðið meðal hermanna Atlantshafs-
bandalagsins.
Clinton líkti þjóðernishreinsunum
Serba í Kosovo við stríðsglæpi nas-
ista í seinni heimsstyrjöld. „Petta
snýst um sameiginleg gUdi,“ sagði
Clinton. „Hvað hefði gerst ef ein-
Býr Bandaríkja-
menn undir stríð
hver hefði hlustað á Winston
Churchill og staðið upp í hárinu á
Adolf Hitler fyrr?“ spurði forsetinn.
„Hve mörgum mannslífum hefði þá
verið hægt að bjarga?“
Forsetinn sakaði Serba um að
ógna og myrða óbreytta borgara í
Kosovo og sagði að þjóðin yrði að
taka afstöðu strax. Hann kvaðst
ekki vera hrifinn af beitingu her-
valds en sagði að allar leiðir til að
finna friðsamlega lausn á deilunni
hefðu verið þrautreyndar.
Sögulegar ástæður væra einnig
fyrir því að Bandaríkin styddu
bandamenn sína. „Ef þjóð okkar á
að búa við öryggi og velsæld þurfum
við Evrópu, sem er öragg, frjáls og
sameinuð ... Evrópu, sem er tilbúin
að deila byrðinni af því að taka
vandamál heimsins fóstum tökum,“
sagði Clinton.
Fyrr um daginn hafði forsetanum
tekist að fá nokkra þingmenn á
Bandaríkjaþingi, sem andsnúnir
voru loftárásum á Serba án þess að
þær hlytu samþykki þingsins fyrst,
til að láta af fyrirætlunum um að
álykta um þessi mál.
Vara-
forseti
Paragvæ
myrtur
Asuncion. Reuters.
LUIS Maria Argana, varafor-
seti Paragvæ, var myrtur í gær-
morgun í bíl sínum í Asuncion,
höfuðborg landsins, af óþekkt-
um byssumönnum. Raul Cubas,
forseti Paragvæ, kallaði í kjöl-
far atburðarins saman neyðar-
fund hjá ríkisstjórn sinni og
fyrirskipaði svo lokun landa-
mæra landsins í því skyni að
koma í veg fyrir að morðingjar
Arganas kæmust undan.
Argana og Cubas tilheyi-ðu
sitthvoram flokksarmi Color-
ado-flokksins sem stjórnað hef-
ur Paragvæ sl. fimmtíu ár og
bar Cubas sigurorð af Argana í
forsetakosningunum í fyrra. I
samræmi við lög Colorado-
flokksins varð Argana hins veg-
ar varaforseti Cubas. Þeir hafa
síðan átt í harðvítugri valdabar-
áttu og sögðust stuðningsmenn
Arganas í gær ekki velkjast í
neinum vafa um að Cubas og
samstai'fsmenn hans bæru
ábyrgð á morði Arganas.