Morgunblaðið - 24.03.1999, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Stikkprufur úr
æfíngabúðum
TONLIST
Smári
ÓPERETTA
Leðurblakan eftir Jóhann Strauss .
Söngtextar: Richard Genée. Söngv-
arar: nemendur Söngskólans í
Reykjavík. Elísa Sigríður Vilbergs-
dóttir / Ingibjörg Aldís Ólafsdóttir
/ Sigurlaug Knudsen / Svana Berg-
lind Karlsdóttir / Þóra Gylfadóttir
(Rósalinda von Eisenstein), Gissur
Páll Gissurarson / Hrólfur Sæ-
mundsson / Þorsteinn Guðmunds-
son (Gabríel von Eisenstein), Bryn-
hildur Björnsdóttir / Guðríður Þ.
Gísladóttir / Margrét Árnadóttir /
Sigrún Pálmadóttir / Þórunn Día
Steinþórsdóttir (Adele), Hjálmar P.
Pétursson (Benjamín Falke), Jónas
Guðmundsson (Alfred), Arndís
Fannberg / María Mjöll Jónsdóttir
/ Nanna María Cortes / Ragnheið-
ur Hafstein / Rósalind Gísladóttir
(Orlofsky fursti), Tryggvi Helgason
(Dr. Blind), Þórhallur Barðason
(Frank fangelsisstjóri), Þóra S.
Guðmannsdóttir (Ida dansmær).
Sögumaður: Arndís Fannberg /
Guðríður Þ. Gísladóttir / Kristveig
Sigurðardóttir / María Mjöll Jóns-
dóttir / Sigurlaug Jóna Hannes-
dóttir. Kór: ofantaldir + Kór nem-
enda grunndeildar. Píanó: Iwona
Jagla. Stjórnandi: Garðar Cortes.
ísl. texti: Jakob Joh. Smári. Leik-
gerð, Ieikstjórn, stytting og stað-
færsla: Ása Hlín Svavarsdóttir.
Smára, tónleikasal Söngskólans á
Veghúsastíg, sunnudaginn 21.
marz kl. 20:30.
ÞÝZK-AUSTURRÍSKA óper-
ettuhefðin, sem spratt af frönskum
óperettum Offenbachs á miðri 19.
öld, stóð í um 100 ár; lauk með
meistaraverkum Ungverjanna
Lehárs og Kálmáns á fyrri hluta
þessarar aldar. Þó að umhverfí
óperettnanna og gamansamar mis-
gripaflækjur tilheyri nú löngu liðn-
um tíma og staðháttum, og fyrir-
myndir Norðurlandabúa haJfí í
millitíðinni færzt frá þýzku yfír á
engilsaxneskt menningarsvæði, má
merkilegt heita hvað enn er upp-
fært mikið af þessari broddborg-
aradægradvöl síðustu evrópsku
keisaraveldanna. Það er fyrst og
fremst tónlistinni að þakka, og
Leðurblaka Jóhanns Strauss yngri
frá 1874 er líklega, ásamt Kátu
ekkju Lehárs, sú þýzk óperetta frá
eldra skeiði sem er hvað auðugust
af sígOdum eyrnaglennum.
Til stendur, að manni skilst, að
færa upp Leðurblökuna á fjölum
Islenzku óperunnar á vori kom-
anda. Það var því ekki óviðeigandi
fyrir Söngskólann í Reykjavík að
efna til nemendasýninga á sama
verki nú og veita nemendum og
aðstandendum þannig forsmekk á
„alvörusýningu“ óperettu, sem
reynzt hefur mörgum aðþrengdum
óperufélögum þaift en verðskuld-
að kassastykki. Tónleikasalurinn
Smári á Veghúsastíg er vitanlega í
allra smæsta lagi fyrir fjölmenna
sýningu sem þessa, en úr því að
Töfraflauta Mozarts var sett þar
upp í fyrra (sem undirr. sá ekki),
hefur væntanlega allt þótt hægt.
Það má líka til sanns vegar færa,
að í leikgerð Ásu Hlínar Svavars-
dóttur gekk kraftaverki næst hvað
tókst að koma fyrir á örlitla svið-
inu. M.a.s. náðu sígaunakonur úr
Carmen - að vísu með herkjum -
að svipta þar pilsum í veizlu Orlof-
skys, og litskrúðugir kvöldverðar-
búningar frá samtímanum, ásamt
fjörugum hreyfingum og innlifuð-
um andlitsfettum, gerðu furðumik-
ið til að breiða yfir þá staðreynd,
að sviðið var nokkrum sinnum of
lítið. Þokkalegur píanóleikur
Iwonu Jagla kom hins vegar skilj-
anlega ekki í stað hljómsveitar, og
setti það ákveðinn „fyrirsöngs“-
eða æfíngarsvip á uppfærsluna. Sá
svipur minnkaði ekki við það, að
margir einstaklingar skiptust á
sama hlutverki, aðallega í kven-
röddum, og mátti þar af gruna, að
hvað fríðara kynið varðar hafi
færri komizt að en vildu. Svo
rammt kvað að því, að í nokkrum
tilvikum var skipt um einsöngvara
milli erinda í sömu aríu, og gerði
það flækjukómedíuna sem fyrir
var enn skrautlegri, svo vægt sé til
orða tekið. Hér mátti - á einni og
sömu sýningu - t.a.m. heyra fímm
Rósalindur, fímm Adelur, fimm
Orlofskya og fímm sögumenn (allt
konur), en að vísu aðeins þrjá pilta
í hlutverki Gabriels von Eisen-
stein.
Þó að margt væri vel sungið, var
getuskalinn harla breiður, eins og
vænta mátti með slíku íyrirkomu-
lagi. Nemendur voru misjafnt
komnir í námi og spannaði færni
þeirra nærri því frá byrjunarstigi
og h.u.b. fram á lokastig, en jafnvel
þótt fleira kæmi ekki til, myndi
þátttakendamergðin ein útiloka all-
an samanburð í stuttri umfjöllun.
Ohætt er þó að hrósa kómum sér-
staklega fyrir hljómmikinn og
hressilegan söng, þrátt fyrir yfir-
vikt í kvenröddum, og þarf greini-
lega ekki að leita langt að endur-
nýjun í einn glæstasta óperukór N-
Evrópu, kór Islenzku óperunnar,
þegar þar að kemur.
Það bezta sem nefna má um
sýninguna í heild var hið smitandi
æskufjör ungu söngvaranna, sem
gerði mikið til að hressa við svolít-
ið uppdagað leikumhverfi verks-
ins. Það versta er áðurgetinn æf-
ingabúðabragur með tíðum og
truílandi hlutverkaskiptum, sem
gerði að verkum, að uppfærslan
höfðaði tæplega til annarra sýn-
ingargesta en þröngs hóps nán-
ustu aðstandenda.
Ríkarður Ö. Pálsson
Röppuð ljóð og sí-
gild í franskri ljóðaveislu
Sýningum
lýkur
Listasafn ASÍ,
Ásmundarsalur
SÝNINGUM Sigridar Valtin-
gojer og Kristínar Isleifsdótt-
ur lýkur á sunnudag. Sigrid
sýnir grafíkmyndh- þar sem
myndmálið vísai' til arftekinna
tákna og náttúruforma.
Kveikjan að verkum Kristínar
eru málshættir sem hún flokk-
ar niður eftir orðum eða inn-
taki.
Sýningarnar eru opnar dag-
lega frá kl. 14-18.
Fundur í
Grikklands-
vinafélaginu
GRIKKLANDSVINA-
FÉLAGIÐ Hellas heldur fund
í Kornhlöðunni við Banka-
stræti kl. 20.30 á morgun,
fímmtudaginn 25. mars, á
þjóðhátíðardegi Grikkja. Sig-
urður A. Magnússon rithöf-
undur minnist frelsisbaráttu
Grikkja á síðustu öld, Alda
Amardóttir leikari les ljóð og
Jóhanna Þráinsdóttir þýðandi
flytur erindi um háðfúglinn
Lúkíanos sem uppi var á
annarri öld eftir Krists burð
og lesið verður úr verkum
hans. Allir eru velkomnir.
KRISTÍN Lilja Eyglóardóttur,
Fjölbrautaskóla Vesturlands, og
Birna Þórarinsdóttir, Menntaskól-
anum í Reykjavík, hlutu verðlaun
í samkeppni um Flutning á
frönskutn ljóðum sem fram fór
laugardaginn 20. mars, á alþjóða-
degi franskrar tungu. Kristfn
Lilja rappaði „Paradisiaque" eftir
Mc Solaar og Birna flutti Ijóð Pré-
vert „Déjeuner du matin“. Verð-
launin voru 12 daga ferð til
Frakklands í sumar. Nemendur
úr FB, FV ísafirði, MR, FS Kefla-
vík, MH, MK og Versló hlutu
orðabækur í verðlaun, en aðrir
þátttakendur fengu bækur.
Það var Félag frönskukennara
með fulltingi franska sendiráðsins
sem stóð fyrir þessari ljóðaveislu
þar sem 19 nemendur úr 10 fram-
haldsskólum fóru með margar
perlur franskra bókmennta. Vin-
sælustu höfundarnir voru Jacques
Prévert, Paul Verlaine og rapp-
skáldið Mc Solaar.
Dómnefndin var skipuð Colette
Fayard, forstöðumanni Alliance
Fran?aise, Þór Tulinius leikara
og Thor Vilhjálmssyni rithöfundi.
Sljórnandi keppninnar var Fanný
Ingvarsdóttir formaður FFI.
Morgunblaðið/Kristinn
VINNINGSHAFARNIR í ljóðasamkeppninni: Kristín Lilja Eyglóar-
dóttir og Birna Þórarinsdóttir ásamt Emmanuel Mannoni frá franska
sendiráðinu og Thor Vilhjálmssyni, formanni dómnefndar.
PERLA María Hauksdóttir og Vigdís Björg Sigurgeirsdóttir syngja
hlutverk vondu systranna í Oskubusku.
/
Nemendur Operu-
iðjunnar syngja í Salnum
ÓPERUIÐJAN, söngdeild Tónlist-
arskóla Kópavogs, flytur óperuna
Bridsleikarann eftir tónskáldið
Samuel Barber í Salnum í Kópa-
vogi í dag, miðvikudag, kl. 18.
Óperan er 10 mínútna löng kamm-
erópera. Ennfremur flytja nem-
endurnir atriði úr óperunum Dido
og Eneas eftir Henry Purcell, Or-
feusi eftir Christoph Willibald
Gluck, Brúðkaupi Figaros eftir
Mozart, Hans og Grétu eftir Engil-
bert Humperdinck, Öskubusku og
Rakaranum frá Sevilla eftir Gi-
oacchino Rossini og Töfraskytt-
unni eftir Carl Maria von Weber.
Leikstjóri er Anna Júlíana Sveins-
dóttir, söngkennaii skólans. Undir-
leikari á píanó er Rrystyna Cortes.
Þeir nemendur sem koma fram
eru Anna Hafberg, Aðalheiður
Margrét, Perla María Hauksdóttir,
Oddný Sigurðardóttir, Helga
Heimisdóttir, Hulda Jónsdóttir,
Vigdís Björg Sigurgeirsdóttir og
Þórhalla Stefánsdóttir.
Leturlist og
ýmis
MYIVPLIST
Gallerí Listakot
LETUR
SOFFÍA ÁRNADÓTTIR
Opið frá 12-18 virka daga, 11-16
laugardaga og 13-16 sunnudaga.
Sýningin stendur til 28. mars.
ÞAÐ er engum blöðum um það að
fletta að Soffía Árnadóttir er besti
leturlistamaður sinnar kynslóðar en
því miður hafa allt of fáir tileinkað
sér skrift sem tæki til listrænnar
sköpunar. Islendingar eru þó svo
heppnir að eiga þrjá framúrskarandi
starfandi listamenn á þessu sviði, en
það eru auk Soffíu þeir Torfi Jóns-
son og Gunnlaugur S.E. Briem.
Saga skapandi skrifara eða letur-
listamanna er auðvitað nærri jafn-
gömul ritlistinni sjálfri en þó má
segja að orðið hafí eins konar endur-
vakning um síðustu aldamót, ekki
síst fyrir áhrif manna á borð við Ed-
ward Johnston sem enduruppgötv-
uðu gömul stafform og aðferðúnar
til að skrifa þau. Tuttugasta öldin
hefur síðan verið samfelldur rena-
issanee í ritlistinni og upp hafa kom-
ið margir stórkostlegir listamenn
sem fyrst og fremst hafa fengist við
skrift og letur. Þótt leturlistin sé í
eðli sínu nokkuð íhaldssöm og letur-
listamenn sér mjög meðvitandi um
sögu greinarir.nar og verk forvera
sinna hefur þróunin á þessari öld
orðið hröð og fram hafa komið nýj-
ungar sem stundum eru nefndar
„frjáls“ skrift, en eru í raun svo
margar og mismunandi að þær verða
ekki felldar undir einn hatt.
Eins og flesth- letm'listamenn hef-
ur Soffía vald á ótal stíltegundum en
áhugi hennar hefur þó einkum beinst
að miðöldunum og því letri sem þá
var notað. Miðaldirnar voru einmitt
tími mikilla umbrota í leturlist, ekki
síður en tuttugasta öldin. Gjarnan er
sagt að þessi umbrot hefjist á tímum
Karlamagnúsar með þeirri skrift sem
þróaðist við hirð hans. Þar voru end-
urvakin rómversk stafform sem
týnst höfðu og mikil áhersla lögð á
falleg form og skreytingar bæði í
bókagerð og áletrunum. Þau staf-
fonn sem Soffía beitir í flestum verk-
unum á sýningunni í Listakoti byggj-
ast á karólínskri skrift en endur-
spegla þó líka margt úr rómanesk-
unni á elleftu og tólftu öld, en þá voru
gerðar miklar tilraunir með letur
ekki síður en á öðrum sviðum lista.
Vald Soffíu á þessum leturstíl endur-
speglast í því að á sýningunni má
efni
LEIRSKÁL eftif Soffíu Árna-
dóttur með texta úr Hávamálum.
bæði sjá verk sem unnin eru í hefð-
bundnum sögulegum stíl og verk þar
sem hún fer frjálslegar með formin
og leikur sér að þeim á ýmsa lund.
Sambandið milli hefðbundinna
stafagerða og nýrra eða „frjálsari"
forma sést líka vel á sýningunni. Þar
má einmitt sjá hlið við hlið annars
vegar pappírsverk þar sem Soffía
hefur skrifað faðirvorið á latínu með
frumgotnesku letri, skrauti og gyll-
ingu, og hins vegar mikla plötu úr ís-
lensku grágrýti þar sem faðirvorið á
íslensku hefur verið sandblásið í
steininn efth' frumskrift hennar með
einkar fínlegri frjálsri skrift.
Eitt það athyglisverðasta við
þessa sýningu er að sjá hvernig Soff-
ía er farin að vinna með letur í mis-
munandi efni. Hún sýnir allmarga
leh'muni sem sumh' eru með áletrun-
um en aðrir gerðir þannig að lehnnn
er beinlínis skorinn út í stafí svo
hluturinn virðist vera samsettur úr
bókstöfum. Loks er að nefna stærsta
verkið á sýningunni, en það er
stuðlabergssúla með áletrun. Á
þennan mikla stein hefur Soffía ritað
úrskurð Þorgeirs Ljósvetningagoða
þegar hann fjallaði um trúmál Is-
lendinga fyrir kristnitökuna fyrir
nær þúsund árum. Þessi súla er
framlag Soffíu til þess að við minn-
umst senn þessara miklu tímamóta
og vonandi verður henni komið fyrir
á góðum stað því vart er hægt að
hugsa sér heppilegri minnisvarða.
Sýning Soffíu er ekki einasta til
vitnis um færni hennar og hug-
myndaauðgi, heldur er hún líka
áminning um það hve sorglega við
höfum vanrækt þetta mikilvæga
listasvið, leturlistina. Vonandi verður
framhald á sýningarhaldi af þessu
tagi því aðeins þannig má vekja
áhuga og skilning bæði áhorfenda og
nýrra kynslóða listamanna.
Jón Proppé