Morgunblaðið - 24.03.1999, Síða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
s
2.200 milljóna króna hagnaður varð af rekstri Landssíma Islands hf. á síðasta ári
LANDSSÍMI íslands hf. skil-
aði 2.181 milljónar króna
hagnaði á síðasta ári, sem er
11,6% meira en hjá Pósti og síma
hf. árið áður. Þetta kemur fram í
ársreikningi félagsins sem lagður
var fram á aðalfundi þess í gær.
Rekstrartekjur Landssímans og
dótturfélags hans, Skímu hf., voru
11.949 milljónir króna án fjármuna-
tekna árið 1998. Það er tæplega
11% aukning milli ára ef miðað er
við tekjur Pósts og síma af fjar-
skiptaþjónustu á árinu 1997.
Samkvæmt fréttatilkynningu
skýrast hærri tekjur aðallega af
fjölgun notenda en metfjölgun varð
í GSM-kerfínu og yfir 25.000 nýir
áskrifendur bættust við. A síðasta
ári var fjárfest fyrir 3.369 m.kr. hjá
samstæðunni, þar af fyrir 2.158
milljónir í fjarskiptakerfunum. A
þessu ári er áformað að fjárfesta
fyrir 2.568 milljónir vegna fjar-
skiptakerfa Landssímans.
Þórarinn V. Þórarinsson, stjórn-
arformaður Landssímans, sagði já-
kvæða afkomu félagsins forsendu
þess að Landssíminn verði áhuga-
verður kostur fyrir almenning og
stærri fjárfesta þegar að því kemur
að hafin verður sala á hlutabréfum í
fyrirtækinu. Hann sagði afkomu í
GSM-kei-finu hafa verið mjög góða.
Þar veldur mestu aukin notkun og
nýting, sem hefur á tímabilum legið
nærri afkastamörkum kerfisins.
Hagnaður af rekstri farsímakerfis-
ins var 802 milljónir króna eða
meira en þriðjungur af heildar-
hagnaði fyrirtækisins.
Stjórnarformaðurinn sagði af-
komuna augljóslega leyfa lækkandi
verð og fjölbreyttari tilboð til að
mæta mismunandi þörfum við-
skiptavina. „Samkeppnisyfirvöld
hafa þó staðið gegn því að Lands-
síminn lækkaði verð á þjónustu í
GSM-kerfinu og í því efni farið eftir
kröfum keppinautarins. Hann telur
óeðlilegt að Landssíminn lækki
verð á þjónustu sinni fyrr en hann
sjálfur hafi náð markaðshlutdeild
sem hann telur viðunandi. Jafn-
framt hefur hann ásakað Lands-
símann um að vilja niðurgreiða
þessa þjónustu með tekjum af
annarri starfsemi. Eg veit ekki
hvað aðrir telja en mér virðist að
800 milljóna króna hagnaður af
rekstri farsímakerfanna bendi ekki
til þess að Landssíminn borgi með
rekstrinum. Við hljótum því senn
að láta góðan rekstur farsímakerf-
anna biitast viðskiptamönnum okk-
ar í fjölbreyttari og lægri gjald-
skrá, hvað sem líður tilmælum
Samkeppnisstofnunar."
Lægst innan OECD
Þórarinn sagði að á þessu starfs-
ári hafi það verið hlutskipti Lands-
símans að sitja undir kæruflóði
keppinautanna. Þeir hafi augljós-
lega talið það þjóna hagsmunum
sínum að gera fyrirtækið tortryggi-
legt með sem flestum kærum til
samkeppnisyfirvalda. Landssíminn
sé af þessum sökum í stöðugu
bréfasambandi við Samkeppnis-
stofnun og raunar einnig Póst- og
fjarskiptastofnun en þessar stofn-
anir gera báðar tilkall til þess að
hafa eftirlit með starfsemi Lands-
símans. „Þetta veldur fyrirtækinu
erfíðleikum því að fátt er mikilvæg-
ara en sæmileg vissa um það hvaða
lagarammi og eftirlitskerfi gilda
um starfsemina. Landssíminn er
fullkomlega sáttur við að lúta sam-
evrópskri löggjöf um starfsemi
fjarskiptafyrirtækja en hlýtur jafn-
framt að krefjast þess að hann
þurfi ekki að búa við aðra fram-
kvæmd reglna en önnur hliðstæð
fyrirtæki erlendis," að sögn Þórar-
ins.
„Landssíminn hefur yfirburða-
stöðu á íslenskum fjarskiptamark-
aði og því fylgir vissulega mikil
ábyrgð. Því væri eðlilegt að sam-
keppnisyfirvöld fylgdust með því að
fyrirtækið misnotaði hvorki stöðu
sína á markaðnum til að halda uppi
verði né beitti undirboðum til að
losa sig við samkeppni.“
Hann sagði eðlilegt við mat á
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÞÓRARINN V. Þórarinsson, stjórnarformaður Landssíma íslands hf„ sagði á aðalfundi félagsins
að afkoman í GSM-kerfinu hafi verið mjög góð á síðasta ári.
Samkeppnisyfírvöld
standa í veginum
fyrir verðlækkunum
þessum þáttum að hafa til hliðsjón-
ar alþjóðlegan verðsamanburð á
fjarskiptaþjónustu. Slíkur saman-
burður sýni ár eftir ár að fjar-
skiptakostnaður heimila og fyrir-
tækja er hvað lægstur á íslandi af
öllum ríkjum OECD. Það bendi því
ekki til þess að fyrirtækið misnoti
aðstöðu sína til að halda uppi verði,
né heldur bendi arðsemin til þess
að keppinautum sé haldið úti með
óeðlilega lágum töxtum. Hins vegar
sé það nokkurt áhyggjuefni að sam-
keppnisyfirvöld hér á landi virðist
fyrst og fremst hafa áhyggjur af
markaðshlutdeild og fjárhagslegum
styi’k Landssímans en láti sig verð-
ið minna skipta.
Meðvitaðir um veikleika
Á sama hátt og styrkur Lands-
símans felst í tæknilegri uppgbygg-
ingu félagsins sagði Þórarinn veik-
leika fyrirtækisins einkum liggja í
skorti á hefð fyrir því að láta þarfir
viðskiptavinanna móta framboð á
þjónustu. Hann lagði áherslu á að
stjórn og stjórnendur félagsins
væru vel meðvitaðir um þann veik-
leika og á liðnu starfsári hafi verið
hafin endurskoðun á skipulagi fyr-
irtækisins til að breyta þeim
áherslum. Ljóst væri að öflug sam-
keppni væri í ýmsum þáttum
rekstrarins og handan við hornið
væri samkeppni í öllum arðbærustu
þjónustugreinum Landssímans. Því
blasi við ný viðhorf og aðstæður
sem kalli á nýjar áherslur.
Hann sagði Landssímann því
þurfa að endurskoða hlutverk sitt
og mæta nýjum aðstæðum. „Hann
þarf að breytast úr hefðbundnu
tæknistýrðu símafyrirtæki í þjón-
ustufyrirtæki sem veitir heildstæð-
ar lausnir í rafrænum tal- og
gagnasamskiptum. Hann þarf að
bjóða einstaklingum og fyrirtækj-
um heildarlausnir í samskiptum
innan staða, innanlands og um allan
heim. Jafnframt tengist hann öðr-
um sambærilegum fyrii'tækjum á
þessu sviði með það að augnamiði
að bæta heildarþjónustu og nýta
betur fjarskiptakeifi sitt,“ sagði
Þórarinn.
„Eigi Landssíminn að halda
stöðu sinni sem móðurskip fjöl-
þættrar fjarskiptaþjónustu þarf að
breyta áherslum og sú ákvörðun
hefur þegar verið tekin. Við ætlum
Landssímanum að stýrast af þörf-
um viðskiptavinanna og þróa lausn-
ir á fjölbreyttum vandamálum á
sviði fjarskipta, einum eða í sam-
vinnu við aðra. Þetta er mikil af-
stöðubreyting því að hingað til hef-
ur fyrirtækið einbeitt sér að því að
selja þá þjónustu sem það hefur
upp á að bjóða hverju sinni í von
um að hún falli að þörfum markað-
arins. Við eigum ekki að reyna að
leysa alla hluti sjálf heldur verður
fyrirtækið að vera óragt við að
stofna til samstarfs og eignatengsla
við önnur fyrirtæki þegar það hent-
ar.“
Boða nýtt skipurit
Forsvarsmenn Landssímans
vænta þess að geta kynnt nýtt
skipurit félagsins fyrir lok næsta
mánaðar og ætla sér í framhaldinu
liðlega ár til að koma á öllum breyt-
ingum á skipulagi og starfsháttum.
Þórarinn nefndi sérstaklega að ætl-
unin væri að gefa farsímaþjónust-
unni aukið sjálfstæði og leggja enn
meiri rækt við þjónustu við stærstu
og kröfuhörðustu viðskiptavinina.
Þá verður sérstakt átak gert til að
þjónusta betur fyrirtæki sem bjóða
fjarskiptaþjónustu og vilja nýta að-
stöðu og þjónustu Landssímans.
Landssíminn mun líta á slíka starf-
semi sem viðskiptatækifæri og
sinna henni í sérstakri rekstrarein-
ingu svo betur megi byggja upp
traust við viðskiptavini.
Þórarinn sagði eignarhald á
gömlu evrópsku fjarskiptafyrir-
tækjunum hafa breyst mikið síð-
ustu árin og má nú heita að öll ríki
Evrópu hafi annað hvort selt af hlut
sínum í félögunum eða tekið
ákvörðun um að gera það á næst-
unni. Hann telur því engan vafa á
því að íslenska ríkið muni fyrr en
síðar selja af hlut sínum í Lands-
síma íslands. Það skipti Landssím-
ann afar miklu máli að fá fleiri hlut-
hafa, helst sem flesta af viðskipta-
Úr ársreikningi 1998 LANDSSÍMINN
Rekstrarreikningur 1998
Rekstrartekjur Miiijónir kr. 11.949
Rekstrargjöld 6.529
Rekstrarhagnaöur 5.420
Afskriftir (2.014)
Fjármagnskostnaður (16)
Reiknaðir skattar (1.170)
Hagnaður ársins 2.181
Efnahagsreikningur 1998
I Eianir: l Milljónir króna
Fastafjármunir 16.561
Veltuf jármunir 4.515
Eignir samtals 21.076
I Skuldir aq eiqid fé: |
Eigið fé 12.820
Langtímaskuidir 4.057
Skammtímaskuldir 4.199
Skuldir og eigið fé alls 21.076
Sjóðstreymi 1998
Eiginfjárhlutfall 0,61
Veltufjárhlutfall 1,08
Veltufé frá rekstri 4.408
Skipting rekstrartekna
eftir þjónustugreinum
notendabúnaður o.fl.
l5% NMT-farsímakerfið
— 1 % Boðkerfi
mönnum fyrirtækisins. „Það gerir
líka trúverðugri skilin milli ríkisins
sem eiganda og sem stjórnvalds að
eignarhaldið færist sem fyrst á
fleiri hendur. Það er til þess fallið
að efla stjómun fyrirtækisins og
nauðsynleg forsenda fyrir mögu-
legum eignatengslum við erlendan
samstarfsaðila. Hinn alþjóðlegi
fjarskiptaheimur gengur nú í gegn-
um mikla endurskipulagningu með
margskonar sameiningu og gagn-
kvæmum eignatengslum. Orfá fé-
lög eða bandalög verða ráðandi í al-
þjóðlegri fjarskiptaþjónustu á
næstunni. Því er líklegt að Lands-
síminn verði fyrr en síðar að huga
að tengslum við eitthvert þessara
félaga til að tryggja viðskiptakjör
og aðgang að tækninýjungum."
Óhjákvæmilegt að taka upp
hlutafélagaformið
Guðmundur Björnsson, forstjóri
Landssíma íslands, og Halldór
Blöndal, samgönguráðherra, tóku
einnig til máls á fundinum. Guð-
mundur sagði m.a. að á næstu ár-
um myndi dreifing hljóðs, gagna
og myndar renna saman í auknum
mæli. Sú þróun, sem hefur verið
kennd við margmiðlun, kalli á öfl-
ugt dreifikerfi. „Breiðbandskerfi
Landssímans er ljósleiðarakerfi
sem myndar kjarnann í fjarskipta-
kerfi næstu aldar. Flutningsgeta
og tæknilegir kostir þess gera
kleift að senda margs konar fjar-
skiptaboð, t.a.m. útvarps- og sjón-
varpsmerki, gögn fyrir Internetið
og önnur tölvusamskipti, svo og
tal- og myndsíma. Með uppbygg-
ingu breiðbandsins er því verið að
þjóna framtíðarþörfum lands-
manna fyrir fjarskiptaþjónustu en
ljóst er að uppbyggingin mun taka
mörg ár.“
Hann benti á að í lok síðasta árs
náði breiðbandið til um 26.000
heimila í landinu, eða hartnær 30%
allra heimila og yfir 40% heimila á
höfuðborgarsvæðinu. Á þessu ári
mun þetta hins vegar breytast.
Landssíminn áformar að tengja
hátt í 10.000 heimili til viðbótar við
breiðbandið, þar af rúmlega 3.000 á
landsbyggðinni. Þegar þeim fram-
kvæmdum lýkur mun breiðbandið
ná til yfir 35.000 heimila eða um
37% heimila í landinu og yfir 50%
heimila á höfuðborgarsvæðinu.
Halldór Blöndal sagði Landssím-
ann hafa sýnt það vel á sínu fyrsta
starfsári sem hlutafélag, að fyrir-
tækið hafi alla burði til að standa
sig vel. Hann sagði mikla fjölgun
netnotenda hér merkilega stað-
reynd sem bæri vott um það að ís-
lendingar hafi staðið rétt að fjar-
skiptamálum, ekki einungis í
rekstri Landssímans hf„ heldur
einnig með því að atvinnulífið í
heild sinni, skólar og einstaklingar
hafi lagt sig fram við að nýta sér
möguleika á þessu sviði.
Halldór sagðist enn sömu skoð-
unar og fyrir sjö árum, er hann
sagði óhjákvæmilegt að gera
Landssímann að hlutafélagi og
markaðssetja hann síðan á frjálsum
markaði. Það væri í fyrsta lagi eina
leiðin til þess að fyrirtækið gæti
hagað sér á frjálsum markaði eins
og það sjálft telji skynsamlegast
með hliðsjón af fjárfestingu og
breyttum þörfum á markaði. Því sé
mikilvægt að fyrirtækið losni við
hinn hægfara ríkisvagn sem alltaf
hlýtur að vera töluvert á eftir.
í öðru lagi, sagði samgönguráð-
herra, nauðsynlegt að slíta tengslin
við ríkisvaldið til að fyrii’tækið viti
hvert sé raunverulegt rekstrarum-
hverfi þess. „Engum manni dytti í
hug að Samkeppnisstofnun eða
Póst- og fjarskiptastofnun væJ’i
með nefið ofan í þessu fyrirtæki ef
það væri hluti af eriendu fjarskipta-
fyrirtæki. Auðvitað gefur það auga
leið að um leið og almenningur hér
allur verður hluthafi losnar um slík
bönd vegna þess að íslendingar
vilja hafa ódýr og góð fjarskipti og
búa við öryggi í fjarskiptum. Þeir
telja að ríkisvaldið sé ekki rétti að-
ilinn til þess að skapa slíkt,“ sagði
Halldór.