Morgunblaðið - 12.05.1999, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Skurðlæknir við spítala í Belgrad lýsir ástandinu í bréfí til bresks vinar
The Daily Telegraph.
„Fólk er hætt
að brosa“
Miroslav Milicevic, yfírskurðlæknir við háskólaspítal-
ann í Belgrad lýsti fyrir skömmu ástandinu í borginni
í bréfí sem hann skrifaði vini sem hann vann með í tvö
ár við Imperial College í Lundúnum. Að sögn vinar
hans hefur Miroslav aldrei stutt Slobodan Milosevic,
forseta Júgóslavíu né verið pólitískt virkur.
Reuters
MIROSLAV Milisevic, skurðlæknir, segir ástandið í Belgrad hræðilegt og nú sé svo komið
að varla sé hægt að veita fórnarlömbum loftárásanna allra nauðsynlegustu læknisaðstoð.
KÆRI vmur. Eg vona að þið og börnin hafið
það gott. Faðir minn sagði mér að þú hafðir
hringt og að þú hefðir verið búin að reyna ná í
mig en það hefði reynst ómögulegt. Ég er ekki
hissa á því, það heyrir til kraftaverka ef símar
virka yfirleitt, hvað þá að hægt sé að ná sam-
bandi við útlönd.
Mér þykir mjög vænt um að þið skuluð vera
að hugsa til okkar. Hvað get ég sagt þér um líf
okkar nú?
f>ví hræðilega ástandi sem hér ríkir verður
aldrei hægt að lýsa með orðum. Lepa og börnin
fóru frá Belgrad tveimur dögum eftir að loft-
árásimar hófust. I kjallaranum hjá okkur er
loftvamarskýli sem við gistum í þessar fyrstu
tvær nætur.
Loftvamaflautumar, sprengingarnar og al-
menn líðan hér í borginni gekk fram af bömum
mínum (þau er aðeins fimm og sjö ára gömul)
og ástandið var Lepu ofviða. Þetta var martröð
líkast. Börnin þjáðust gríðarlega og eftir
nokkra daga tók ég þá ákvörðun að ég yrði að
senda þau úr landi, sú ákvörðun tók mig mjög
sárt.
Ég hafði ekki um neitt að velja þar sem þau
hefðu örugglega gengið af vitinu hefðu þau
verið um kyrrt. Ég leigði bíl tO að keyra þau og
fjölskyldur tveggja bestu vina minna tO Búda-
pest, en þaðan fóm Lepa og bömin tO bróður
míns í Moskvu. Við keyrðum á eftir bOnum tO
að fullvissa okkur um að þau kæmust yfir
brýrnar á leiðinni.
Geturðu gert þér í hugarlund hvemig það er
að vera að keyra á fullri ferð og yfir þér glym-
ur þrúgandi hávaðinn frá orrustuvélum í um
700 metra fjarlægð og í þeim eru hálfvitar sem
em að sprengja upp flugvöOinn í Batajnica?
Geturðu ímyndað þér hvemig bömunum hefur
liðið?
Það sem gerst hefur síðan þá er ekkert ann-
að en tómt brjálæði. Skurðaðgerðir em fátíðar
nema í brýnustu tilfellum og spítalinn hefur
mjög takmarkaða aðstöðu fyrir sjúklinga.
Birgðir fara þverrandi og þú getur rétt ímynd-
að þér hvemig lækni er innanbrjósts sem ekki
getur framkvæmt skurðaðgerðir á sjúklingum
sínum.
Hér sérðu depurð og reiði í hverju horni,
enginn getur gert neitt af viti. Við bara eram.
Ég get hvorki lesið né skrifað. Vinir (þar sem
flestir fjölskyldumeðlimir em í útlegð) hittast
og njóta félagsskapar hver annars. Mér léttir
við að vinna, það dreifir huga mínum frá fjöl-
skyldunni og þessum ótrúlega raunveruleika.
Finnst þér ekki með ólfldndum að 500 millj-
ónir af ríkasta og valdamesta fólki heims (og
stærsti herafli sögunnar) hafi gert árás á 10
miOjónir manna sem búið er að brjóta niður
með viðskiptaþvingunum og að loftárás skuli
vera gerð á evrópska höfuðborg í lok 20. aldar-
innar?
Fólk er hætt að brosa, að komast lífs af er
það sem á huga okkar allra. Það eina sem
skiptir máH er að bömin okkar þjáist ekki.
Ég horfi ekki lengur á erlendar fréttir í
gervihnattasjónvarpi. Ég þoU ekki lengur að
horfa uppá áróðurinn sem gengur út á að ég
tilheyri þjóð sem á ekki skflið að lifa. Trúðu
mér, það sem þú sérð i sjónvarpinu hefur ekk-
ert að gera með það hversu hræðilegir hlutirn-
ir em í raun. Yfir 80 prósent af öllum brúm
landsins og flestir vegir og lestarteinar hafa
verið eyðOagðir. Báðar olíuhreinsunarstöðv-
amar hafa verið eyðflagðar, nánast allt elds-
neyti er búið og við keyrum yfirleitt ekld leng-
ur. Yfir 300 skólar og háskólabyggingar hafa
orðið fyrir skemmdum og yfir ein milljón
skólafólks sækir ekki tíma.
Skólaönninni lauk fyrir mánuði og dóttir mín
hefur ekki enn lært að lesa almennOega frá því
í fyrsta bekk, en hún er í öðmm bekk núna. Óll
hennar kynslóð mun bera hörmunganna merk-
is. Trúðu mér, ég hef upplifað einhverja verstu
daga lífs míns, ég er harður af mér og ég
brotna ekki niður og mun ekki brotna niður.
I Belgrad festir engin blund lengur þar sem
loftárásimar fara að mestu fram frá hálfellefu
á kvöldin til hálffimm á morgnana. Það þarf
ekki nema heyra í óvinavélunum fljúga yfir
borgimar og stýriflaugunum þær fara hægt og
lágt yfir) tO að heyra og finna sprengingarnar.
Þegar orrustuvélar fljúga ekki yfir, er samt
eins og maður heyri í þeim. Það er erfitt að
halda geðheOsu.
Imyndaðu þér hvemig það er að sjá bygg-
ingar sem þú ólst upp í nágrenni við jafnast við
jörðu og verða að molum. Það er líkt og ein-
hver sé að þurrka út hluta úr lífi þínu. Að horfa
upp á borg sína leggjast í rúst er svo grátlegt.
Þegar þeir sprengdu innanríkisráðuneytis-
bygginguna var starfslið mitt á vakt á spítalan-
um. Innanríkisráðuneytið er aðeins í 200 metra
fjarlægð frá skurðstofunni. Geturðu gert þér í
hugarlund hvemig hljóðið er og tilfinningin?
Hvellurinn, splundrað gler, eldurinn, reykur-
inn osfrv.
Gagnárásir og flugskeyti frá jörðu lýsa upp
himininn. Slíkur er máttur og meginn lítillar
þjóðar eins og okkar.
SíðastOðinn fimmtudagur var einn versti dag-
urinn. StarfsOð mitt var á vakt aftur og um
klukkan hálf tvö sprengdu þeir sömu bygging-
una aftur, tvívegis, og höfuðstöðvar hersins í að-
eins 800 metra fjarlægð. Stýriflaugamar flugu
yfii' okkur, sprengingamar vom hræðOegar.
Þegar við fóram að aðgæta hvort slys hefðu
orðið á fólki var lykt af brenndum efnum í loft-
inu, reykur og eldtungur léku um gervaOt
svæðið. Eins og í lélegri stríðsmynd. Fimmtán
mínútum síðar var árásin endurtekin og allir
sem farið höfðu inní húsið tO að gæta að særð-
umvom sprengdir í loft upp.
Á þessari einu nóttu þurftum við að taka
þrjá Omi af fólki, fætuma af einum sjúkling og
einn fótinn af öðmm. Einn sjúklinginn þurftum
við að aflima á staðnum þar sem sprengingin
varð. Finnst þér það ekki ótrúlegt að þetta
skuO eiga sér stað á aðalgötu Belgrad, nokkur
hundruð metmm frá spítalanum? Ég hef elst
vemlega á sl. vikum.
Svo var loftárás gerð á sjónvarpsstöð í að;
eins 900 metra fjarlægð frá íbúðinni minni. I
þeirri árás fórust 17 manns. Enn einn fóturinn
var tekinn af sjúklingi á slysstað þá.
Fyrir nokkmm dögum notuðu þeir sérstakar
grafítsprengjur sem drógu svo mikið úr raf-
magnsafli að 80 prósent af íbúm Serbíu vora án
rafmagns alla nóttina, hluta næsta dags og
sumir em enn án rafmagns.
Geturðu ímyndað hversu mörg böm, í borg
með tvær mOljónir íbúa, fengu ekki umönnum
þá nóttina? Þú þekkir spítalana okkar og hversu
mOdu er hægt að áorka með rafmagni. Ef þetta
er ekki grimmd úr öllu valdi þá ér ég lfldega nú
þegar genginn af vitinu. Þetta hlýtur að vera
martröð, þetta getur ekki verið að gerast.
Þegar tala látinna verður gerð opinber er ég
þess fullviss að komandi kynslóðir munu hylja
andOt sitt af skömm. Þær muna vilja sleppa
þessum kafla úr sögubókunum.
Það sem er erfiðast er að gera sér í hugar-
lund hvers vegna þetta á sér stað. Allt mitt líf
hef ég reynt að koma sómasamlega fram, vera
hreinskilinn og göfugur og gera engum Olt.
Flestir vina minna em eins. Við lögðum hart að
okkur tO að áorka einhverju í lífinu. Nú, þegar
allt var farið að ganga upp hjá mér, ég var far-
inn að stunda lækningar, farinn að framkvæma
skurðaðgerðir, farinn að vinna mér inn tekjur,
gera rannsóknir ofl. AOt þetta hefur þeðið
hnekki og það er engin framtíð lengur. Ég sé
ekki tOgang í neinu sem ég geri lengur.
Það var varla að við gátum framkvæmt
stærri lifraraðgerðir áður en árásimar hófust
og nú er svo komið að aðstæðumar sem við bú-
um við bjóða almennt ekki upp á neina stærri
aðgerð. Hvað í ósköpunum hef ég verið að gera
síðastliðin 50 ár?
Eitt veit ég fyrir víst. Ef þetta allt leiðir ekki
tO róttækrá pólitískra breytinga og einhverrar
framtíðar, jafnvel þó hún sé fjarlæg, fyrir börn-
in mín, - hætti ég í skurðlækningum og vil ekki
að þetta verði sá staður sem þau munu alast
upp á. Ég get alið reiði og hatur í brjósti mér,
ég get starfað og hugsað á tímum sem þessum
og ég mun ekki brotna niður, en ég mun halda
áfram að spyrja sjálfan mig hvers vegna svo
mikið ofbeldi, hatur og eyðOegging, - er virki-
lega svo erfitt að lifa eðlOegu lífi?
VandamáOð er að endalok þessa era ekki í
sjónmáli og fólk breytist. Hinir veikburða
brotna niður, brjálæðingamir berjast, eðOlegt
fólk þjáist og ég er viss um að ekkert hér muni
komast í samt lag aftur. Hvað getum við sem
læknar gert? Ég get ekki yfirgefið fólkið mitt á
þessum miklu neyðartímum og enginn af vin-
um mínum hefur gert það. Hið eina sem við
getum gert er að tala um hvað býr í brjóstum
okkar og halda siðferðinu á lofti í von um að
heilbrigð skynsemi hafi yfirhöndina að lokum.
Því miður tölum við fyrir daufum eyram. Ef
við væram dýrategund er ég viss um að ein-
hverjir dýraverndunarsinnar myndu gera það
sem þeir gætu tO að hjálpa okkur. Svona er líf
mitt í dag. Ég mun gera mitt besta til að lifa af
og skapa bömum mínum góða framtíð. Þau
eiga það sldlið. Ég er ekki maður sem gefst
auðveldlega upp og ég tek því sem á daga mína
drífur. Á þessum tímapunkti era skurðlækn-
ingar svo fjarri huga mínum því að ég sé ekki
tOgang með nokkm lengur.
Ég ber von í brjósti mér og sú von mun lýsa
mér veginn. Ef vina minna nyti ekki við myndi
þetta hörmulega ástand vega mun þyngra á
herðum mér. Ég óska ykkur alls hins besta,
Miroslav.
Kyndir undir andstöðu
við loftárásir NATO
London. The Daily Telegraph.
ARÁS NATO á kínverska sendiráð-
ið í Belgrad á fostudagskvöld hefur
orðið vatn á myOu allra þeiira sem
lagst hafa gegn loftárásum banda-
lagsins á Júgóslavíu - allt frá hörð-
um andstæðingum Bandaríkjanna í
Peking tO stjómmálamanna og fjöl-
miðla í NATO-ríkjunum.
„Nauðsynlegt er að sprengju-
árásunum verði hætt vegna þess að
við höfum áhyggjur af því að svo
virðist sem þær hafi færst frá
hemaðarlegum skotmörkum og
beinist nú að borgaralegum skot-
mörkum,“ sagði Oscar Sealfaro,
forseti Ítalíu, þegar hann kom til
Rómar eftir ferð til Skopje, höfuð-
borgar Makedóníu.
Gagnrýni fjölmiðlanna á Ítalíu
hefur verið harkalegri. „Það er
mannlegt að skjátlast, en að halda
því ótrauður áfram er djöfullegt -
er þvermóðska okkar ekki komin
yfir öll mörk?“ spurði dagblaðið La
Repubblica.
Spánverjar hafa verið á meðal
dyggustu stuðningsmanna loft-
árásanna meðal NATO-þjóðanna
en jafnvel íhaldsblaðið E1 Mundo
hefúr gagnrýnt aðgerðir banda-
lagsins. „Þær aðferðir sem NATO
hefur beitt til að fá Milosevic til að
láta undan em fáránlegar, flaust-
urslegar og ábyrgðarlausar. Leið-
togar bandalagsins em svo sannar-
legar vanhæfir.“
„Orðið „stríðsglæpamenn11 er
mildasta lýsing sem menn geta not-
að á NATO, sem hefur valdið
dauða af handahófi í Serbíu,“ sagði
gríska dagblaðið Eleftherotypia,
sem styður yfirleitt stjórnina.
„Vítaverð vanhæfni“
Samstaða bresku flokkanna í
Kosovo-málinu virtist einnig vera að
bresta í fyrrakvöld þegar til hvassra
orðaskipta kom milli fulltrúa stjórn-
arinnar og íhaldsflokksins vegna
árásarinnar á kínverska sendiráðið.
Michael Howard, talsmaður
Ihaldsflokksins í utanríkismálum,
sagði að árásin hefði ekki aðeins
verið „hörmuleg mistök" heldur
einnig til marks um „vítaverða van-
hæfni“. Hann lagði áherslu á að
Ihaldsflokkurinn styddi upphafleg
markmið loftárása NATO en bætti
við að svo virtist sem þær væru
„skipulagðar eftir því sem þeim
vindur fram og hefðu ekki verið
hugsaðar til enda.“
Þetta er í fyrsta sinn sem
Howard gagnrýnir loftárásirnar og
ummæli hans endurspegla vaxandi
óróleika meðal breskra íhalds-
manna vegna hemaðaraðgerðanna.
Skuggaráðuneyti íhaldsflokksins
hefur ákveðið að taka gagnrýnni
afstöðu til árásanna.
Fulltrúar Verkamannaflokksins
bmgðust hart við ummælum
Howards. Robin Cook utanríkis-
ráðherra sakaði hann um að hafa
sniðgengið ódæðisverk Serba í
Kosovo og látið hjá líða að styðja
baráttu stjórnarinnar gegn „gríð-
arlegum illvirkjum".
Molcolm Wicks, þingmaður
Verkamannaflokksins, sagði að
þingmenn sem gagnrýndu loftárás-
irnar gengju erinda ráðamannanna
í Belgrad sem skipulögðu
fjöldamorðin í Kosovo. Howard
varð ókvæða við þessar ásakanir og
kvaðst hafa fordæmt grimmdar-
verk Serba og kennt Slobodan
Milosevic, forseta Júgóslavíu, um
hörmungar íbúa Kosovo-héraðs.
Cook baðst afsökunar á ummælum
sínum en hélt því fram að Howard
hefði gagnrýnt NATO meira en
stjómvöld í Belgrad vegna atburð-
anna í Júgóslavíu.
Bandaríkjastjórn
greiði skaðabætur
Árásinni á kínverska sendiráðið
hefur einnig verið mótmælt í Asíu -
einkum í Kína, Taívan, Japan,
Pakistan og Singapúr.
Rúmlega 100 mótmælendur köst-
uðu eggjum og slettu málningu á
byggingu bandarískra sendimanna á
Taívan og kveiktu í fána Bandaríkj-
anna. Martin Lee, leiðtogi lýðræðis-
sinna í Hong Kong, stjómaði mótr
mælagöngu að ræðismannsskrifstof-
um Bandaríkjanna og Bretlands.
„Það væri mjög sorglegt ef svo góð-
um samskiptum yrði spillt með einu
óhæfuverki," sagði hann. „Þess
vegna skomm við á stjórn Bandaríkj-
anna, forystu herafla NATO, að biðj-
ast afdráttarlaust afsökunar og
greiða skaðabætur."