Morgunblaðið - 09.06.1999, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 9. JÚNÍ 1999 23
LISTIR
Hádegisleikhús í Iðnó
Lífið er salat
og sósan er
merkingin
Hádegisleikhús Iðnó frumsýnir í dag
lOOOeyja sósu Hallgríms Helgasonar.
Leikritið fjallar um Sigurð Karl, ævintýra-
mann í íslensku viðskiptalífí, sem Stefán
Karl Stefánsson leikur. Anna Sigríður
Einarsdóttir hitti þá félaga að máli.
Morgunblaðið/Golli
SIGURÐUR Karl, maðurinn sem enginn vili kynnast, ræðir ófeiminn við samferðafólk sitt.
HALLGRÍMUR Helgason segir til-
drög verksins hafa verið þau að
Stefán Karl hafi beðið sig að skrifa
einleik íyrir um tveimur árum síðan
þegar hann var í Leiklistarskólan-
um. Hallgrímur segir þá hafa verið
hugmyndasnauða í byrjun, en sagan
hafi slðan spunnist út frá flugvéla-
sæti sem þeir rákust á niðri í Leik-
listarskóla. Að sögn Hallgríms var
verkið síðan skrifað að hluta í sam-
vinnu við Stefán sem hann segir
einstaklega hugmyndaríkan.
Stefán sýndi verkið fjórum sinn-
um í skólanum og Hallgrímur sendi
það síðan í leikritasamkeppni Iðnó í
fyrra, þar sem það varð í öðru sæti.
Stefán segir að þá hafi það legið
beinast við að hann léki Sigurð aft-
ur. Nokkuð sem hann sé ánægður
með þar sem gott sé að vinna með
Hallgrími, en auk þess þyki sér
hann alltaf eiga svolítið í verkinu.
Að sögn Hallgríms varð þó að
lengja verkið fyrir uppfærslu Há-
degisleikhússins. „Það var ný
reynsla fyi'ir mig, því að ég hef
alltaf barist við að þurfa að stytta
mín verk því að þau hafa alltaf verið
of löng,“ segir Hallgrímur. „En
þarna var ég kominn í nýtt hlutverk
og þurfti að lengja verkið sem var
ákaflega skemmtilegt."
Maðurinn sem sefur
í bílnum sínum
Stefán segir persónu Sigurðar
dýpri í uppfærslunni í Iðnó og að
samband hans við aðrar persónur
verksins hafi þróast. Hallgrímur
segir það eiga rætur að rekja til
þess að Stefán sé búinn að ná betri
tökum á persónunni, þar sem hann
sé nú útskrifaður úr Leiklistarskól-
anum og því orðinn betri leikari. Að
sögn Stefáns er gaman að fá tæki-
færi til að fást við hlutverk Sigurðar
á nýjan leik, því aðalvandi leikara
felist jafnan í því að þróa persónur
áfram í stað þess að láta þær
staðna. „Það er ákveðin ögrun að
koma aftur að þessu,“ segir hann.
Persóna Sigurðar vekur hins veg-
ar ákveðnar spumingar segir Stef-
án. „Það er alltaf þessi spurning; er
maðurinn hetja, byltingarsinni eða
aumingi? Eg mundi segja að þetta
væri algjör aumingi,“ þætir hann
við. „Málið er að svona fólk fyrir-
finnst alveg í þjóðfélaginu. Það fer í
ljós þrisvar í viku og stundar lík-
amsrækt, er með hvítar tennur og
heldur að það viti allt,“ segir Stefán.
„Þetta er maðurinn sem sefur í bíln-
um sínum og þykist vera að reka
fyrirtæki sem er löngu farið á haus-
inn. En hann vill gera vel, vill koma
vel fram við fólk og heldur alltaf í
vonina um að hann fái eitthvað
seinna meir.“
Hallgrímur segir það eiga vel við
sig að nota fyndnina til að sýna
aumari hliðar mannlífsins. „Grín
verður rosalega innantómt ef það er
ekki sannleikur á bak við, angist
eða kvöl, eða eitthvað sem gefur því
vigt,“ segir hann og bætir við að um
leið og hlutirnir verði mannlegri þá
verði þeir um leið fyndnari, því þeir
nái þá að koma við fólk.
Auðveldara að leika einn
Stefán er þessa stundina að leika
í Litlu hryllingsbúðinni og Kráku-
höllinni, sem sýnd er í Nemenda-
leikhúsinu, auk þess að leika í
lOOOeyja sósu. Hann þvertekur fyr-
ir að erfitt sé að halda uppi verki
einn síns liðs. „Það er þægilegt að
leika á móti þykjustufólki því það
gerir alveg eins og maður segir,“
svarar Stefán. „Það man alltaf text-
ann sinn og línurnar eru alltaf rétt-
ar, auk þess sem maður þarf ekki að
hafa áhyggjur af að það komi ekki
inn á sviðið. Eg held að það sé bara
minna stressandi ef eitthvað er.“
Hádegisleikhúsið er að mati Stef-
áns góð nýbreytni í íslensku leik-
húslífi. Hann segir að hádegisleik-
hús þekkist alls staðar í heiminum
og sé að sínu mati komið til að vera
hluti af íslensku leikhúslífi. Enda
hafi viðtökur við síðasta verki Há-
degisleikhússins, Leitun að ungi-i
stúlku, verið mjög góðar, en sýning-
um var hætt fyrir fullu húsi.
„Að koma og kasta af sér mæð-
inni á meðan maður borðar góða
súpu og horfir á leikrit lætur manni
finnast maður vera búinn að gera
rosalega mikið yfir daginn," segir
Stefán. „Ég held að maður geti ekki
nýtt hádegið betur en í einmitt eitt-
hvað svona. Það á heldur ekkert að
vera neitt yfirmáta hátíðlegt að fara
í leikhús, því að leikhús er fyrir alla
og það eiga allir að fara þangað,“
bætir hann við.
Að sögn Hallgríms líst honum vel
á útfærslu Hádegisleikhússins á
lOOOeyja sósu. Hann bætir þó við að
leikhús sé alltaf happdrætti og því sé
aldrei hægt að sjá fyrir hvemig muni
fara. Spurður um boðskap verksins
hugsar hann sig um eitt augnablik
og svarar svo „lífið er salat og sósan
er merkingin". lOOOeyja sósa er
sýnd á miðvikudögum, fimmtudög-
um og fóstudögum.
V andræðagangur
skilgreiningarvandi
BÆKUR
Smásögur
ÞRISVAR ÞRJÁR SÖGUR
Ymsir höfundar. Félag íslenskra
bókaútgefenda, 1999 - 115 bls.
ÞAÐ var vel til fundið af Félagi
íslenskra bókaútgefenda að efna til
viku bókarinnar nú í vor. í tengsl-
um við þá viku gáfu þeir út smá-
sagnasafn, Þrisvar þrjár sögur, og
efndu til getraunar í leiðinni. Les-
endur áttu að geta sér til um höf-
undana því að smásögurnar eru
ekki merktar höfundum en þeirra
getið í stafrófsröð fremst í bókinni.
Hér er safn af vönduðum og góð-
um sögum enda era höfundamir
margir hverjir verðlaunahöfundar,
Einar Már Guðmundsson, Elín
Ebba Gunnarsdóttir, Gerður
Kristný Guðjónsdóttir, Guðbergur
Bergsson, Guðrún Eva Mínervu-
dóttir, Gyrðir Elíasson, Ólafur Jó-
hann Ólafsson, Steinunn Sigurðar-
dóttir og Þórarinn Eldjárn.
Smásagan hefur á undanförnum
árum fengið ofurlítinn byr í seglin
eftir nokkuð dauft tímabil og mér
er nær að segja vanrækslu höfunda
á þessu vandmeðfarna formi. Segja
má að flestar þær smásögur sem
hér birtast sép með nokkuð hefð-
bundnu sniði. I þeim er atburðarás,
þær byggjast á túlkun hugmynda
og hugblæs og áhersla er lögð á
sálarlífslýsingu persónanna. Sög-
urnar hafa á sér persónuleg stílein-
kenni höfundanna og af þeim sök-
um hefur það varla vafíst mikið
fyrir glöggum lesendum að geta
i sér tiL um liverjir -þeic_.eru enda
liggja niðurstöður getraunarinnar
þegar fyrir.
Efni sagnanna er að mörgu leyti
keimlíkt. Þannig fjalla fimm sagn-
anna um vandræðagang af ýmsu
tagi. Persónur eru settar í pínlegar
aðstæður og leitast við að skilgreina
tilfinningar þeirra og kenndir í því
uppnámi sem þær skapa. En einnig
er leitast við að afhjúpa út frá
hverju menn skilgreini sig. Konan í
Ormagryfjunni óttast að eiginmað-
urinn ætli að færa henni að gjöf af-
spyrnuljótt málverk. í Frumsýning-
unni er það drykkjuskapur móður
einnar leikkonunnar sem óttast er
að gangi fram af fólki. Sagan Að
vera íslenskur höfundur í útlöndum
fjallar á háðskan hátt um fálæti er-
lendra manna gagnvart íslenskum
rithöfundum og vandræðagang sem
af því sprettur. Meginviðfangsefni
sögunnar 31. ágúst er frásögn af
blaðamanni sem reynir að veiða
frétt aldarinnar en veitir í viðleitni
sinni til fréttaöflunar þannig upp-
lýsingar að þær koma niður á hon-
um sjálfum og hans nánustu og
Ómerkingurinn fjallar á háðskan
hátt um sjálfsmyndarkreppu og
sjálfslygi.
Allir nálgast höfundar þessir við-
fangsefni sín og aðalpersónur á
nokkuð kaldhæðinn hátt. Sama gild-
ir raunar um eineltisumfjöllun sög-
unnar Vegir Guðs og handan-
heimsumræðuna í Fjórðu persónu
eintölu. Dálítið annan tón kveður
við í sögunum Haraldur gastrósóf
og Margrét og Blindi drengurinn
sem fjalla að sönnu um skilgreining-
arvanda en snúast báðar af djúpri
alvöru um unga drengi sem takast á
við óskiljanlegan og framandi heim.
Sem fyrr segir eru sögurnar
fremur hefðbundnar á yfirborðinu
og raunar sakna ég ofurlítið nýj-
unga og fjölbreytni í frásagnar-
hætti. Þær eru flestar bundnar ein-
um sögumanni eða hafa fasta sögu-
miðju og gerast með einni undan-
tekningu á sama tímasviði. Það er
eins og hvað þetta varðar sé ekki
mikið að gerast í íslenskum smásög-
um. Þá er áberandi einhvers konar
hugmyndafræðileg hömlun. Sög-
urnar eru fremur sjálfhverfar og
snúast einna helst um þröng, per-
sónuleg svið þótt á kaldhæðinn hátt
sé.
Ymislegt leynist þó í þessum sög-
um ef vel er að gáð. Tilvistarlegt til-
gangsleysi speglast t.a.m. í sögunni
Að vera íslenskur höfundur í út-
löndum og kannski á það að vera
dæmigert um tilveru landans eða
a.m.k. íslenskra bókmennta í er-
lendu samhengi. Módernísk firring
og einsemd sprettur upp úr ein-
angraðri verund Blinda drengsins
og kannski er póstmódemískasta
verkið Vegir guðs. Hún er vitandi
vits tilbrigði við hina kunnu smá-
sögu Grimmd eftir Halldór Stefáns-
son en höfundur leitast á hinn bóg-
inn við að nota kunna farandsögu,
skopsögu sem margir kannast ef-
laust við, sem uppistöðu. Hér er
raunar nálgast nokkuð stíl og
vinnubrögð Islendingasagna en á
nýstárlegan hátt.
Þrisvar þrjár sögur er eigulegt
verk með vönduðum smásögum.
Þótt nýjungar séu ekki á hverju
strái í þessu verki er margt bita-
stætt í sögunum. Þær eru hin besta
sagnaskemmtun.
... Skafti Þ.-HLalldórssxxn
vYAMAHA
Drag Star 650

Sími 568 1044

ALLT TIL RAFHITUNAR
Fyrir Niiwili - s«wirln« > fýrtrHiki
ELFA-OSO hitakútar og túbur
Ryðfríir kútar með áratuga frábæra reynsiu.
Stærðir á lager: 30—50—80—120—200 og
300 lítra.
Getum útvegað stærðir frá 400—1.000 lítra.
Blöndunar-, öryggis- og aftöppunarlokar
fylgja.
Ennfremur bjóðum við hitatúbur frá 6—1200
kW og elektróníska vatnshitara fyrir vaska og
handþvott.

ELFA-VÖSAB olíufylltir ofnar
Fallegir, einstaklega jafn og þægilegur hiti,
engin rykmengun, lágur yfirborðshiti.
Thermostatstýrðir. Kapall og kló fylgja.
Stærðir á lager: 400—750—800 og 1.000 W.
Hæð: 30 eða 60 sm.
Getum einnig útvegað tvöfalda ofna.
HAGSTÆTT | ////
VERÐ! UÆmÆ
Einar
Farestveit &Co. hf
Borgartúni 28 tt S62 2901 og 562 2900