Morgunblaðið - 14.08.1999, Síða 46

^46 LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SIGRÍÐUR
ÞOR VALDSDÓTTIR
+ Sigríður Þor-
valdsdóttir
fæddist í Hjarðar-
holti 21. ágúst 1938.
Hún lést 5. ágúst
sfðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Þorvaldur Tómas
Jónsson, bóndi í
Hjarðarholti, f.
11.12. 1891, d. 31.7.
1968, og Laufey
Kristjánsdóttir
Blöndal, f. 31.5.
1906, d. 14.6. 1995.
Systir Sigríðar er
Kristín Þorvalds-
dóttir, læknaritari, f. 18.7. 1942.
Sigríður giftist 27.12. 1959
Jóni Þór Jónassyni, f. 5. maí
1935 á Þuríðarstöðum í Fljóts-
dal. Foreldrar hans voru Jónas
Þorsteinsson, bóndi á Þuríðar-
stöðum, f. 16.5. 1898, d. 11.5.
1968, og Soffía Ágústsdóttir, f.
8.7. 1906, d. 21.6. 1944. Sigríður
ólst upp hjá foreldrum sinum í
Hjarðarholti og bjó þar ásamt
fjölskyldu sinni frá 1961 til
vorsins 1994. Síðustu þrjú ár
hefur hún átt heima í Borgar-
nesi. Börn: 1) María, kennari, f.
27.8. 1961. Barn: Kristleifur
Jónsson, f. 5.12. 1980. 2) Þor-
valdur Tómas, bóndi, f. 14.4.
1963, maki Hrefna Bryndís
Jónsdóttir, atvinnu-
ráðgjafi, f. 13.8.
1964. Börn: Sigríð-
ur, f. 28.3. 1993,
Steinunn, f. 25.7.
1994. 3) Ragnheiður
Laufey, kennari, f.
13.12. 1964, maki
Siggeir Lárusson,
vélsmiður, f. 18.2.
1959. Börn: Sunna,
f. 24. 5. 1990, Sóley,
f. 5.8. 1992.
Sigríður stundaði
nám við Kvenna-
skólann í Reykjavík
og Húsmæðraskól-
ann á Varmalandi. Hún var hús-
móðir í Hjarðarholti en stund-
aði einnig ýmis störf utan heim-
ilis, lengst í mötuneyti Varma-
iandsskóla. Eftir að hún flutti í
Borgarnes var hún við skrif-
stofustörf og vann hjá Samtök-
um sveitarfélaga á Vesturlandi
þegar hún lést. Sigríður tók
virkan þátt í félagsstörfum og
starfaði m.a. mikið að málefn-
um ungmennafélagshreyfingar-
innar og var í forystu fyrir
Leikdeild Ungmennafélags
Stafholtstungna frá stofnun
hennar.
Sigríður verður jarðsungin
frá Reykholtskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.
í dag verður til moldar borin Sig-
ríður Þorvaldsdóttir frá Hjarðar-
holti eftir skamma en erfiða sjúk-
dómsiegu aðeins 61 árs að aldri.
Þessarar ágætu frænku minnar vi]
ég minnast nokkrum orðum.
Þegar mér barst andlátsfregn
jSiggu í Hjarðarholti eins og hún var
ávallt kölluð leituðu á hugann ýms-
ar ljúfar minningar liðinna ára. Þær
eru ýmist tengdar dvöl hennar á
heimili foreldra minna, þegar hún
stundaði nám í þrjá vetur við
Kvennaskólann í Reykjavík eða
Hjarðarholtsheimilinu, en þar
dvaldi ég stundum nokkra daga á
haustin hjá foreldrum Siggu, þeim
Þorvaldi móðurbróður mínum og
Laufeyju konu hans. Það var mér
alltaf tilhlökkunarefni að koma í
Hjarðarholt, því þar var margt um
manninn og oft glatt á hjalla. Ekki
spillti heldur að komast á hestbak
með Þorvaldi til að smala stóðinu
eða bara til að fara í reiðtúr.
Námið í Kvennaskólanum stund-
aði Sigga af samviskusemi enda
sóttist henni námið vel. I allri fram-
komu og fasi fór hún fram með hóg-
værð og hlédrægni, viðmótið bland-
að glaðværð og alvöru. Hún flíkaði
lítt tilfinningum sínum og var
trygglynd og vinföst.
Að námi loknu í Kvennaskólanum
fór hún í Húsmæðraskólann að
Varmalandi og kynntist hún þá
verðandi mannsefni sínu Jóni Þór
Jónassyni frá Bessastöðum í Fljóts-
dal, en hann var þá við búfræðinám
á Hvanneyri. Tveimur árum eftir að
þau gengu að eigast hófu þau bú-
skap í Hjarðarholti. Bjó hún manni
sínum myndarheimili þar sem alltaf
-^var gott var að koma. Eignuðust
þau þrjú mannvænleg böm.
Auk búskaparstarfa tók Sigga
drjúgan þátt í félagsstörfum og
bera samstarfsaðilar hennar á þeim
vettvangi mikið lof á hana fyrir
samviskusemi, ósérhlífni og að
henni hafi unnist allt vel sem hún
tók sér fyrir hendur. Hún var m.a.
um árabil formaður Ungmennafé-
lags Stafholtstungna og Ungmenna-
sambands Borgarfjarðar. Þá var
hún aðaldriffjöður Leikdeildar
Ungmennafélagsins en leiklistin
mun hafa verið henni einkar hug-
""jknkin. Ennfremur stundaði Sigga
hin seinni ár vinnu utan heimilisins
við bamaskólann á Varmalandi.
Fyrir um fjórum árum brugðu
þau Jón og Sigga búi og fluttu, fyrst
að Stafholtsveggjum og síðar í
Borgames. Búið seldu þau í hendur
syni sínum, Þorvaldi Tómasi al-
^gafna afa síns og konu hans Hrefnu
Jónsdóttur. Starfar Jón við Kaupfé-
lagið en Sigga starfaði við útgáfu
blaðsins Borgfirðings og síðar hjá
Samtökum sveitarfélaga.
Fyrir tæpum tveimur ámm
kenndi Sigga sér fyrst meins af
þeim sjúkdómi sem síðar dró hana
til dauða. Gekkst hún þá undir erf-
iða meðferð og barðist hún hetju-
lega við þennan vágest og sýndi
mikið æðruleysi. Til marks um það
ók hún sjálf iðulega til Reykjavíkur
til að gangast undir meðferðina. Svo
virtist sem meðferðin hefði heppn-
ast og vonir vöknuðu um að hún
fengi bata, en fyrir rúmum hálfum
mánuði dró skyndilega fyrir óveð-
ursský og viku síðar var hún lögð
inn á spítala þar sem hún háði
skamma en erfiða baráttu.
Að leiðarlokum vottum við Anna
eftirlifandi eiginmanni hennar Jóni
Þór, bömum þeirra og öðrum ást-
vinum dýpstu samúð.
Blessuð sé minning Sigríðar Þor-
valdsdóttur.
Jón Ingvarsson.
Kæra vinkona! Þá er tjaldið fallið
og sýningin á enda. Sá sem skrifar
leikrit lífs vors lætur okkur ekki í té
fullunnið handrit og þessi sýning
varð styttri en við hugðum og endir-
inn óvæntur. Þú varst með okkur af
lífi og sál meðan hlutverk þitt varði
og við erum þér þakldát fyrir þinn
skerf. Við minnumst góðrar nær-
veru þinnar, hlýju og glaðværðar og
vitum að enginn gegnir hlutverki
þínu eins og þú, þótt fyllt verði í
skarðið. Við þökkum þér huga þinn
og starf fyrir Bandalag íslenskra
leikfélaga og sendum fjölskyldu
þinni samúðarkveðjur. Þökk fyrir
allt og allt.
F.h. stjórnar og starfsmanna
BÍL,
Einar Rafn Haraldsson
formaður.
Hjá flestum okkar líður lífið
áfram með sorgum þess og gleði og
dagamir hverfa hjá einn af öðram,
eins og á sem liðast fram. Við fráfall
Sigríðar Þorvaldsdóttur í Hjarðar-
holti rifjast upp fyrir mér æskudag-
ar í sumardvöl hjá þeim heiðurs-
hjónum Siggu og Jóni í Hjarðar-
holti.
Það var gott að vera hjá hjónun-
um í Hjarðarholti, þau tóku mér
með hlýju og þeirri virðingu og still-
ingu sem einkenndi Siggu og reynd-
ar þau hjón bæði. Það hefur lengi
verið gott á milli fjölskyldu minnar
og fjölskyldunnar í Hjarðarholti.
Þorvaldur faðir Siggu og Þorvaldur
afi minn vora vinir og frændur af
Hjaltabakkaætt. Bósi bróðir minn
hafði verið í Hjarðarholti í ellefu
sumur og einn vetur á undan mér.
Mér leið strax vel í Hjarðarholti,
nóg var að gera. Ekki skemmdi fyr-
ir að bærinn er fallega staðsettur og
þaðan sést vítt um sveitir Borgar-
fjarðar.
Eg var nokkur sumur í sveit hjá
þeim hjónum og viðloðandi heimili
þeirra til 18 ára aldurs. Sjálfsagt
hefur unglingurinn ekki alltaf verið
auðveldur viðureignar. Aldrei
heyrðust þó styggðaryrði frá Siggu,
ekki vegna þess að hún hafi verið
afskiptalaus, heldur notaði hún aðr-
ar, en hæglátari og haldbetri að-
ferðir til að koma áfram skilaboðum
um rétta hegðun og umgengni.
Sigga var listhneigð og félags-
lynd, hún sinnti alla tíð leiklist og
félagsmálum. Hún tók ung við föð-
urarfleifð sinni ásamt manni sínum
og þau skiluðu henni til afkomenda
sinna. Það var og er erilsamt starf
að vera húsmóðir á stóra sveita-
heimili og var það hlutskipti Siggu
mestan part ævinnar. Henni fórst
það vel úr hendi, en ég er ekki frá
því að hún hefði viljað helga meira
af tíma sínum fyrrnefndum hugðar-
efnum, en um það var ekki að fást.
Eftir að Þorvaldur sonur þeirra tók
við búi í Hjarðarholti fluttu Sigga
og Jón í Borgames. Sigga kunni
strax vel við sig í kaupstaðnum og
komu þau sér upp notalegu heimili í
Borgamesi og tók virkan þátt í bæj-
arlífmu. Hún naut þess hins vegar
allt of stuttan tíma, því krabbamein
gerði vart við sig á síðasta sumri og
dró það hana til dauða á svo
skömmum tíma sem raun ber vitni.
Ekki era nema nokkrar vikur
síðan Sigga heimsótti okkur Ástu í
bústaðinn okkar í Hjarðarholti,
nokkuð var af henni dregið en lífs-
gleðin var enn til staðar, við töluð-
um saman um gamla daga, ná-
grannana og hún sagði okkur frá
því sem hana langaði til að gera
eins og að læra að spila golf og
kaupa sér fuglahús í garðinn sinn.
Þar var henni líkt, en ekkert verður
af því vegna þess að enginn ræður
sínum næturstað.
Guð blessi minningu Sigríðar
Þorvaldsdóttur frá Hjarðarholti. Ég
þakka henni fyrir góðar og
skemmtilegar æskuminningar sem
ég á úr sveitinni og áhyggjulausa
sumardaga sem ég eyddi í Hjarðar-
holti. Við fjölskyldan vottum Jóni
Þór og fjölskyldu hans samúð okk-
ar.
Haukur Þór Hauksson.
Mér brá illilega er ég heyrði and-
lát Sigríðar Þorvaldsdóttur frá
Hjarðarholti, merkrar konu sem
fellur frá langt um aldur fram.
Langt um aldur fram segi ég vegna
þess hve ung hún var í andanum, já-
kvæð, ætíð glaðvær, en þó djúphug-
ul, forkur dugleg og kraftmikil til
allra verka, hvort sem var á heimili
hennar og Jóns Þórs, úti á vinnu-
markaðnum, eða þá í tengslum við
það gífurlega starf, sem hún lagði á
sig í þágu félagsmála sinnar sveitar
og héraðs. Þar munaði um hana
jafnt í íþróttahreyfingunni, leiklist-
inni eða þá söngnum í kirkjunni.
Það er ótrúlegt hve miklu Sigríður
fékk áorkað, æðralaus, yfirveguð og
hæglát, eða eins og skáldið okkar
góða Halldór Laxness kemst að orði
af öðru tilefni: „þrátt fyrir fá orð og
lágan róm hafði hún hæfileika til að
koma sínum málum fram meiri en
flestir sem hærra töluðu“.
Ég vona að aðrir verði til að fjalla
um það óeigingjama starf sem Sig-
ríður vann tO eflingar íþróttalífi í
Mýra- og Borgarfjarðarsýslum. -
Sjálfur sá ég hana fyrst árið 1978 er
hún lék aðalhlutverkið í leikriti
Dario Fo: „Nakinn maður og annar
í kjólfötum" eða eins og það nefnd-
ist þá hjá nýstofnaðri leikdeild
UMF Stafholtstungna „Nakin kona
og önnur í pels“ og konur að sjálf-
sögðu í aðalhlutverkum. Þetta var í
litla salnum þar sem nú er miðstöð
sumarhúsafólks í Munaðarnesi. Tíu
áram síðar var það svo sem ég
kynntist Sigríði þegar ég hélt dulít-
ið námskeið í leiklist hjá leikdeild-
inni, en þá hafði þeim áskotnast hið
myndarlega samkomuhús sitt að
Varmalandi. Ári síðar, haustið 1989,
var svo ákveðið undir forystu Sig-
ríðar að taka til sýninga viðamesta
og metnaðarfyllsta verk Jökuls Jak-
obssonar: „Sonur skóarans og dóttir
bakarans" og var ég fenginn til leið-
sagnar. 1991 æfðum við svo saman
söng- og leikdagskrá úr verkum
Halldórs Laxness. Þar stjómaði og
lék undir allan söng Sigurður
kirkjukórsstjóri á Kirkjubóli, sonur
Guðmundar skálds. 1992 var svo
sýnt „Ættarmótíð" eftir bróður
hans, Böðvar Guðmundsson. Loks
vann ég með leikhópnum þekktan
franskan gamanleik veturinn ‘96. -
Á fast að 200 fjögurra klukkustunda
æfingum við þessi fjögur verkefni
er ég starfaði, skammaði formaður-
inn, Sigríður, mig svokallaðan leik-
stjóra aðeins einu sinni. Minnir mig
þó að ærin ástæða hafi verið til þess
oftar, en þetta sýnir betur geðprýði
hennar og persónuleika en minn.
Oftast er það yfrið verkefni fyrir
formann leikfélags að vera bara for-
maður. Á formanninum lenda að
lokum öll vandamál er varða eina
leikuppfærslu. Leikstjórinn kvart-
ar, leikaramir kvarta (kannski und-
an leikstjóranum); það vantar þetta
og það vantar hitt. Þá er það sem
formaðurinn þarf á öllu sínu að
halda og er vart ætlandi annað verk
síðasta mánuðinn fyrir frumsýn-
ingu. Sigríður komst afburða vel frá
þessu. Ekkert beit á hana, en auk
þess að vera formaður í 11 ár þá lék
hún í öllum sýningum leikdeildar-
innar, eða í yfir 20 ár og hélt alla tíð
fullum sönsum og vel það. Það er af-
rek sem fáir leika eftir.
Sigríður hafði ekki síður áhuga á
leiklist atvinnumanna en áhugaleik-
ara og ósjaldan stóð hún fyrir hóp-
ferðum á vegum leikdeildarinnar á
Varmalandi, þ. e. með íbúum Staf-
holtstungna og Norðurárdals í at-
vinnuleikhúsin í Reykjavík og á
Akureyri, auk allra þeirra sýninga
sem hún sá ein síns liðs, hafði gjam-
an eina af vinkonum sínum með.
Sigríður var vel lesin og hafsjór
af fomum og nýjum fróðleik, ekki
síst þeim er tengist Borgarfjarðar-
héraði og Mýram. Var gaman að
heyra hana lýsa sagnaslóðum og
segja sögumar er tengdust þeim.
Sigríður og Jón Þór bjuggu búi sínu
í Hjarðarholti þar til fyrir fjóram
áram að Þorvaldur sonur þeirra tók
við. Sumarið 1996 fluttu þau hjón
svo í Borgames þar sem þau bjuggu
síðan.
I flest þau skipti er ég vann með
leiklistardeildinni að Varmalandi
hafði ég fæði og húsnæði hjá þeim í
Hjarðarholti. Þau vora afar sam-
hent, aldrei heyrði ég styggðaryrði
falla og ógleymanlegar eru mér
stundimar er við „ræddum málin“,
hvort heldur var við eldhúsborðið,
eða á laugardagskvöldum í stofunni
eftir langan og strangan æfingadag.
Samband þeirra hjóna var óvenju
traust og byggðist á eindrægni og
gagnkvæmri virðingu, sem þau
bára hvort fyrir öðra. Þau lögðust á
eitt í búskapnum og einstakur
skilningur ríkti hjá báðum gagn-
vart áhugamálum hins. Jón var
lengi hreppstjóri sinnar sveitar, eða
þar til sveitafélögin sameinuðust og
úr var Borgarbyggð. Saman sungu
þau svo í kirkjukór Staf-
holtstungna.
Allir þeir er þekktu og störfuðu
með Sigríði Þorvaldsdóttur hafa
mikið misst. Ég votta Jóni Þór,
bömum þeirra þremur svo og
bamabömum mína dýpstu samúð.
Jón Júlíusson.
Gengin er góð grannkona, ótíma-
bært og nokkuð sviplega en þó ekki
með öllu óvænt. Sviplega segi ég því
það hafði farið fremur hljótt að fyrir
fáum vikum fór að halla undan fæti í
glímu við illvígan sjúkdóm og loka-
lotu þeirrar glímu bar skjótt að á
rétt rúmri viku. Á annað ár hafði
baráttan staðið en sjaldnast auðvelt
að fregna af henni, a.m.k. ekki beint
frá henni sem baráttuna háði. Slík-
um orðræðum var eytt og það
stundum á svo afgerandi hátt að
maður hálft í hvora sá eftir að hafa
spurt, vonaði bara að rétt væri að
ekki væri orð á gerandi. Ljóst mátti
vera að hún hafði einsett sér að hafa
betur en eigi má sköpum renna, öll
læknisfræðileg hjálp vandkvæðum
bundin, bæði vegna eðlis og stað-
setningar meinsins. Sigga í Hjarð-
arholti var mjög sérstök kona og
eftirminnileg þeim sem henni
kynntust. Það var svo margt sem
einkenndi skapgerð hennar og per-
sónu sem var öðravísi en samt átti
hún ágæta samleið með fólki, var
mjög félagslynd og skemmtileg og
fús til þátttöku í margháttuðum fé-
lagsmálum. Gamansemi hennar var
græskulaus og óáleitin og á engan
orði hallað. Annað sem einkenndi
Siggu mjög var sjálfstæði hennar.
Hún fór sínu fram á sinn hógværa
hátt, hirti ekki um tíðaranda eða
viðhorf sem voru í ósamræmi við
lífsskoðun hennar, virti skoðanir
annarra og tróð engum um tær. En
margt af því sem fólki er nú á tím-
um eftirsókn í taldist ekki til þeirra
gilda sem hún horfði til. Hún sá
enga ástæðu til að streitast um þver
vötn eftir einhverju sem sást í hill-
ingum og er oftar en ekki fánýti
sem aðeins reynizt sefa stundar-
löngun. Þrátt fyrir að vera fædd og
uppalin í sveit og gegna þar hús-
freyjustarfi lengst af starfsævinnar
þá verður ekki sagt að Sigga hafi
verið mikil búkona eða mikið fyrir
búskap gefin. En víðlenda landar-
eignina þekkti hún áreiðanlega ekki
síður en margur bóndinn sína.
Löngu áður en það var almennt við-
urkenndur vitriisburður um heil-
brigðan lífsstfl að ganga til þess
eins að hreyfa sig var slíkt orðið að
fastri venju hennar. Ýmist gekk
hún þjóðveginn eða um holt og haga
eftir árstíð og færi en jafnan ein-
sömul. Oefað hefur þannig gefist
gott tóm til að íhuga margvísleg rök
tilverannar. I annan tíma og við
aðrar aðstæður gekk hún í félagi við
aðra og hafði í seinni tíð af þvl
nokkum starfa að veita leiðsögn
ferðafólki. Og hún dansaði líka vel,
sviflétt. Sigga og Jón Þór vöktu eft-
irtekt á dansgólfinu, létt og kát og
laus við að látast. Öll sýndar-
mennska var henni fjarri. Ýmis orð
gætu átt við til að lýsa skaphöfn
Siggu en ef ég mætti bara velja eitt
þá væri það æðraleysi. Ég hygg að
fleiri geti verið mér sammála um
það. I þessum fáu orðum er ekki
ætlunin að rifja upp einstök atvik
frá lífshlaupi Siggu eða af samskipt-
um við hana þó slíkt geti oft á tíðum
verið góð leið til að lýsa persónum
ef menn kunna á því tök. Það hefði
jafnvel verið vel við hæfi með tilliti
til áhuga Siggu á leikverkum og
leiklist. Hins hafði ég löngun til að
freista þess að draga upp mynd, þó
brotakennd sé, er lýsa mætti mann-
eskju sem ég hef átt samleið með
frá því ég man eftir mér og meðal
margs annars verið húsmóðir mín
heilan vetur á sínu fyrsta búskapar-
ári í Hjarðarholti. Raunar voru
veturnir þar tveir en þann fyrri var
ég í þjónustu foreldra hennar, Þor-
valdar og Laufeyjar, en Sigga og
Jón Þór að búa sig undir að taka
við. Þetta vora góðir vetur báðir og
öll árin síðan. Fátt er dýrmætara í
fámenni sveitanna en að eiga sér
góða nágranna. Slíku láni höfum við
hér á bæ átt að fagna hvert sem litið
er. Og ekki spillir vinarþel. Fyrir
allt þetta er nú tímabært að þakka
við þau þáttaskil sem ekki verða
umflúin og era þegar að er gætt
ekki slæmt hlutskipti fyrir þann
sem fer. En eftir er skarð sem ekki
verður fyllt, tómarúm og söknuður í
huga þeirra sem eftir lifa og nærri
standa. Sigga í Hjarðarholti er
kvödd með söknuði og þökk.
Fjölskyldan í Lindarhvoli sendir
Jóni Þór, börnum þeirra og fjöl-
skyldum og Krissu systur hennar
og hennar fjölskyldu, innilegustu
samúðarkveðjur.
Jón G. Guðbjörnsson.
Það var á fallegum ágústmorgni
sem fregnin um andlát Sigríðar
Þorvaldsdóttur frá Hjarðarholti í
Stafholtstungum barst okkur.
Fregnin kom sem reiðarslag, því
þrátt fyrir að vitað væri að hún
gengi ekki heil til skógar granaði
okkur ekki hversu sjúk hún var orð-
in. Hún bar veikindi sín lítt á torg