Morgunblaðið - 21.08.1999, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 21. ÁGÚST 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
GRÆNLAND
SLAND
Siglingaleiöir
rannsóknaskipanna
Bjami Sæmundsson
Atlantniro
Walter Herwig III
undna-
land
Flæmtngia-
grunn
Bergmálsmælingar á úthafskarfa

Ur 1,6 milljónum
í 600.000 tonn
RÚMLEGA 600.000 tonn af út-
hafskarfa mældust ofan við 500
metra dýpi í mánaðarlöngum rann-
sóknaleiðangri íslendinga, Þjóðverja
og Rússa í sumar. íslendingar og
Norðmenn stóðu að sambærilegum
leiðangri 1994 og þá mældust 2,2
milljónir tonna en í leiðangri Rússa,
Þjóðverja og íslendinga 1996 mæld-
ust 1,6 milljónir tonna.
Eins og Morgunblaðið greindi irá,
þegar leiðangrinum lauk fyrir mán-
uði, voru vísbendingar um minni
stofn úthafskarfa en áður og þær
hafa nú verið staðfestar. „Þetta er
ekki nema brot af því sem við höfum
áður mælt og við höfum verulegar
áhyggjur af því að við höfum ekki
náð að fara yfír allt útbreiðslusvæð-
ið,“ segir Þorsteinn Sigurðsson, físki-
fræðingur á Hafrannsóknastofnun og
leiðangursstjóri á Bjama Sæmunds-
syni í fyrrnefndum leiðangri. „Karf-
inn virðist liggja mun suðvestar en
áður og við náðum ekki að fara yfir
allt það svæði en engu að síður fórum
við yfír tæplega 300.000 fersjómílur
sem er langmesta yfirferð í leiðöngr-
um okkar til þessa. Hins vegar eru
forsendumar breyttar ef fískurinn er
á öðm svæði.“
Þrjú skip tóku þátt í leiðangrinum.
Bjami Sæmundsson, þýska rann-
sóknaskipið Walter Herwig III og
Atlantniro frá Rússlandi. „1994 vora
veiðarnar ofan við 500 metrana í
samræmi við mælingarnar en á síð-
ustu áram hafa veiðamar nánast al-
farið verið úr laginu þar fyrir neðan.
Við gerðum tilraunir til að meta það
magn með því að toga reglulega og
umbreyta niðurstöðunum yfir í fjölda
fiska. Þær niðurstöður benda til þess
að það sé að minnsta kosti annað eins
fyrir neðan og mældist fyrir ofan.“
Þorsteinn segir augljóst að mikið
vanmat sé á stofninum en ekki sé
hægt að segja hvað það er mikið.
„Upphitunin á svæðinu veldur okkur
nokkra hugarangri. f skýrslu okkar
1996 kom fram að við teldum hálfri
annarri gráðu hærri sjávarhita en
mælst hefði áður líklega ástæðu fyrir
vanmati, sem þá var. Nú sáum við
enn hærri hita á öllu svæðinu en við
skráðum 1996 og karfínn virðist hafa
fært sig lengra í suðvestur í kaldari
sjó, sem er nær því hitastigi sem við
mældum 1994.“
Alþjóða hafrannsóknaráðið lagði til
í maí að úthafskarfakvótinn yrði
færður úr 153.000 tonnum í 85.000
tonn en endurskoða átti þá tillögu að
loknum umræddum leiðangri. Þor-
steinn sagði að í ljósi niðurstaðnanna
væra vart forsendur til að breyta
fyrri ákvörðun en það væri í valdi
N orðaustur-Atlantshafsfiskveiði-
nefndarinnar, NEAFC, að fjalla um
tillöguna því hún ákvarðaði kvótann.
Meðalaflinn á
dag um 10 tonn
AFLABRÖGÐ íslensku togaranna í
Barentshafí hafa verið með eindæm-
um dræm síðustu daga, aðeins 1-2
tonn á sólarhring. Nú era 10 íslensk-
ir togarar að veiðum í Barentshafi, á
svokölluðu Bjarnareyjarsvæði. Þeir
era Frosti ÞH, Eyborg EA, Harald-
ur Kristjánsson HF, Margrét EA,
Björgvin EA, Snorri Sturluson RE,
Skutull ÍS, Barði NK, Sigurbjörg
ÓF og Málmey SK.
Sigtryggur Gíslason, skipstjóri á
Margréti EA, sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær aflann vera
mjög lélegan síðustu vikuna eftir
ágætisveiði fyrstu dagana eftir að
skipin komu á svæðið. „Fyrstu vik-
una var meira líf og talsverður fískur
uppi í sjó og mun skárri veiði. Síð-
asta vika hefur hins vegar verið ansi
hreint léleg. Við höfum verið hér í
nærri 20 daga og meðalaflinn á dag
nær varla 10 tonnum. Það má ekki
minna vera. Stundum hitta menn á
bletti sem gefa betri afla. Þannig
fengu tvö skip um 6-8 tonn í hali í
gærkvöldi [fyrrakvöld] en annars er
aflinn ekki nema um 1-2 tonn í hali
eftir 6 klukkustunda tog.“
Sigtryggur sagði samskiptin við
norsku strandgæsluna hafa verið
með ágætum. „Þeir hafa komið
tvisvar um borð í sitt hefðbundna
eftirlit. Við eram ekkert undir
strangara eftirliti en skip frá öðram
þjóðum. Hér era einnig um 10 rúss-
nesk skip en skipum hefur fækkað
mikið undanfarna daga. Fyrir um
viku vora hér upp undir 40 skip,“
sagði Sigtryggur skipstjóri.
Bush daglega krafínn svara um ólöglega fflmiefnaneyslu
Kveðst ekki hafa
neytt fíkniefna í 25 ár
Washington. AP.
GEORGE W. Bush, ríkisstjóri í
Texas, tjáði fréttamönnum í fyrra-
dag að hann hefði ekki neytt fíkni-
efna í aldarfjórðung. Vék hann þar
með frá þeirri stefnu, sem hann hef-
ur fylgt í baráttunni um að verða
forsetaframbjóðandi Repúblikana-
flokksins, að neita að ræða meinta
fíkniefnaneyslu sína á áram áður.
Mjög hefur verið þrýst á Bush að
leysa frá skjóðunni um þessi mál og
á fimmtudag gaf hann lítið eitt und-
an. En hann hélt sig við þá stefnu
að ef kjósendur gætu ekki sætt sig
við að hann segði ekki meira en að
hann hefði ekki snert fíkniefni í 25
ár þá gætu þeir „greitt einhverjum
öðram atkvæði".
Bush er spurður nánast daglega
um ólöglega fíkniefnaneyslu, þótt
engar vísbendingar eða áreiðanleg-
ar fullyrðingar um slíkt hafi komið í
ljós.
Hefði staðist kröfurnar
Bush sagði að hann myndi hafa
staðist kröfumar sem gerðar vora í
forsetatíð föður hans 1989-93 um
að væntanlegir starfsmenn emb-
ættisins mættu ekki hafa neytt
fíkniefna fimmtán undanfarin ár ef
þeir ættu að eiga möguleika á ráðn-
ingu.
Á miðvikudag hafði Bush tjáð
dagblaðinu The Dallas Morning
News að hann hefði ekki neytt
fíkniefna undanfarin sjö ár, sem er
sá tími sem venjulegar athuganir
alríkislögreglunnar, FBI, nær yfir.
Fáeinum klukkustundum áður en
Bush greindi frá þessu hafði hann
reynt að banda frá sér spurningum
um meinta ólöglega fíkniefna-
neyslu á þeim forsendum að slíkar
spurningar væru „fáránlegar hvik-
sögur“.
Stjómmálaráðgjafar bæði í
Repúblikanaflokknum og Demókra-
FRAMKVÆMDASTJÓRI mat-
vælaaðstoðar Sameinuðu þjóðanna,
Catherine Bertini, segir að útlit sé
fyrir að Norður-Kórea geti með
áframhaldandi hjálp alþjóðasamfé-
lagsins bundið enda á langvarandi
hungursneyð í landinu. Óyggjandi
sannanir, sem sérfræðingar hafa
safnað, sýna fram á að hátt á þriðju
milljón manna hafi látið lífið síðast-
liðin fjögur ár. Stjómvöld Norður-
Kóreu segja töluna mun lægri eða
um tvö hundrað þúsund. En orsakir
hungursneyðarinnar má helst rekja
til óskilvirkni og spillingar innan
stjómkerfisins.
Síðan 1995 hafa alþjóða hjálpar-
stofnanir sent um þrjár og hálfa
milljón tonna af matvælum til Norð-
ur-Kóreu. Bertini sagði hjálpina
enn bráðnauðsynlega enda sé hún
aðalástæðan fyrir lækkandi dánar-
tíðni í Norður-Kóreu á þessu ári. I
viðtali við The New York Times
sagði hún að fyrir tveimur árum
hefðu starfsmenn hjálparstofnana
varla séð vott af matvælum í land-
inu. ,Akuryrkja hafði stöðvast að
fullu, lítil dýr voru ekki sjáanleg og
ég gat talið uxana, sem ég sá, á
fingram annarrar handar. I dag
sérðu hjarðir geita á beit, uxa á
ökram, hunda og ýmis smádýr." En
þar sem landið uppsker ekki nóg til
að fæða þjóðina og aðstoð alþjóða-
samfélagsins einskorðast við lífs-
taflokknum segja að þessi stefnu-
breyting eigi eftir að koma í bakið á
Bush. „Hann hefði átt að halda sig
við „ég vil ekki tala um þetta“,“
sagði Dave Brown, ráðgjafi
Demókrata í Washington. „Nú
munu hrægammamir halda áfram
að sveima að eilífu.“
Nánir ráðgjafar Bush, sem ekki
vildu láta nafns síns getið, sögðu að
honum hefði þótt eðlilegt að spurt
væri hvort hann hefði staðist kröfur
sem gerðar vora til starfsfólks í
Hvíta húsinu. Hefði hann svarað
þeirri spumingu eftir að kannað
hafði verið hvaða kröfur hefðu verið
gerðar. Vonaðist Bush til þess að
með því að gefa yfírlýsingu um 25
nauðsynjar er mikil þörf á frekari
aðstoð.
Þorri bama til sveita er enn
vannærður, en þegar hungursneyðin
náði hámarki á milli 1996 og 1997
dóu um 15% allra bama undir fimm
ára aldri og hungursneyðin stöðvaði
eðlilegan líkamsvöxt um 66% sama
aldurshóps.
Ein mesta hungursneyð
tuttugustu aldarinnar
Talið er að um 10 af hundraði
norður-kóresku þjóðarinnar hafi lát-
ið lífið á þessum fjóram áram. Hefur
hún verið borin saman við hung-
ursneyðarnar miklu í Kína 1958 og í
Sovétríkjunum á þriðja áratugnum,
enda má rekja ástæður allra þessara
hungursneyða til kerfisbundinna
mistaka í stjóm og efnahagsmálum.
Þjóðarbúskapur Norður-Kóreu-
manna byggðist á sósíalískum áætl-
unarbúskap sem féll saman fljótlega
eftir hran Sovétríkjanna eða þegar
tæki fengust ekki til framleiðslu.
Náttúrahamfarir tóku síðan við og
eyðilögðu þúsundir hektara af upp-
skeram víðs vegar um landið. Árið
1995 báðu stjórnvöld í fyrsta skipti
um aðstoð hjálparstofnana. Hjálpar-
starf hefur ekki gengið sem skyldi
því stjórnvöld meina starfsmönnum
hjálparstofnana um aðgang að 49 af
112 héraðum landsins og að ráða
innfædda til starfa.
ár myndi hann sefa allar áhyggjur
sem kjósendur kynnu að hafa.
Þótt stjómmálaráðgjafar telji að
spumingum um fíkniefnaneyslu
muni ekki linna muni þetta á endan-
um ekki valda neinum vandræðum í
kosningabaráttu Bush. James Car-
ville, fyrrverandi ráðgjafi Bills
Clintons forseta, sagði að fólki
stæði nokkuð á sama um persónu-
leg málefni á borð við þetta. Sér-
staklega eftir Monieu Lewinsky-
málið.
„Fyrst það skipti á endanum ekki
máli þá get ég ekki ímyndað mér að
það skipti máli hverju Bush kann að
hafa stungið upp í nefið á sér fyrir
tuttugu áram.“
Grænlend-
ingar fá
bætur
Kaupmannahöfn. AFP.
ÁFRÝJUNARDÓMSTÓLL í
Danmörku skipaði ríldsstjóm
Danmerkur í gær að greiða
andvirði um fimm milljóna ís-
lenskra króna í skaðabætur til
handa um 600 Grænlendingum
sem neyddir vora til að yfirgefa
heimahaga sína árið 1953 svo
unnt væri að stækka herstöð
bandaríska flughersins í Thule.
63 einstaklingar, eða að-
standendur þeirra, munu hljóta
aukagreiðslu sem nemur um
150-250.000 ísl. krónum, en
upphæðin tekur mið af aldri
þeirra er flytja urðu frá heimil-
um sínum.
I dómsniðurstöðunni segir að
brottflutningur íbúanna í Thule
hafi verið alvarlegt áfall fyrir
þá. „Ekkert benti til þess að
Grænlendingarnir hafi viljað
flytjast á brott. Brottflutning-
urinn var ákveðinn einhliða af
Dönum eftir kröfur Bandaríkja-
manna. Það er því ekki rétt að
halda því fram að íbúarnir hafi
flutt brott sjálfviljugir,“ sagði
oddviti dómsins.
Poul Nyrap Rasmussen, for-
sætisráðherra Danmerkur,
sagði að ríkisstjórnin myndi
ekki áfrýja dómnum og taldi
gott að niðurstaða hefði fengist
í málinu.
Jonathan Motzfeldt, forsætis-
ráðherra grænlensku lands-
stjórnarinnar, fagnaði niður-
stöðunni og sagði að réttlætið
hefði loks náð fram að ganga.
Tveimur til þremur milljónum manns-
lífa fórnað í Norður-Kóreu
Hungursneyð-
inni að linna