Morgunblaðið - 21.08.1999, Side 44

Morgunblaðið - 21.08.1999, Side 44
A 4 LAUGARDAGUR 21. ÁGÚST 1999 MORGUNBLAÐIÐ ______________UMRÆÐAN__ V ending’ í byggða- málum á Vestíjörðnm UM BJARTA helgi í upphafi vors hélt Háskóli Islands ráð- stefnu um byggðamál. Meðal fyrirlesara var fyrirsvarsmaður Skota í byggðamálum. Reyndur maður og ’virtur sem m.a. hafði gegnt ábyrgðarstarfi hjá EB á þessum vettvangi. Eftirtekt- arvert var að fram kom í máli hans að raunhæfasta nýsköp- un í byggðamálum væri að efla atvinnu- vegi sem hefðu tengsl við fólkið á lands- byggðinni, þar væri fyrir hendi þekking og reynsla sem væri grundvallaratriði í árangri í þróun byggðamála. Að þessum áherslum er vissu- lega gott fyrir okkur íslendinga hyggja þegar hugað er að byggðamálum. Því er til þessara orða vitnað að oft er það svo að sá boðskapur sem berst lengra að heyrist gjarnan betur heldur en sá sem til verður í eigin umhverfi. Þessi upprifjun á vel við þegar horft er til þess atburðar sem varð nýliðinn laugardag þegar nýtt fyr- irtæki, Fiskvinnslan Fjölnir hf., var stofnað vestur á Þingeyri. Þetta fyrirtæki getur og mun, ef vel verður á málum haldið, breytt ^lþróun byggðamála á Þingeyri og raunar um Vestfirði alla ef fyrir- mynd verður sótt til þeirrar ný- sköpunar sem nú fer fram á Þing- eyri. Upphaf að þessu máli er að sækja til útdeilingar á byggða- kvótanum svonefnda, að ógleymd- um þeim vandamálum sem uppi voru á Vestfjörðum vegna bágra aðstæðna í fiskvinnslu þar, eins og kunnugt er, og kölluðu á að brugðist yrði við. Bæj- arstjórn Isafjarðar- bæjar réð til sín gamla bæjarstjórann sinn, Harald L. Haraldsson hagfræðing, sem hefur bæði reynslu og þekk- ingu á þessum málum og var öllum staðhátt- um kunnugur á Vest- fjörðum frá fyrri tíð. Markmiðin sem sett voru í upphafi þessa verkefnis voru: 1. Að fimmfalda byggðakvótann, þ.e. að til vinnslu kæmu a.m.k. tvö þúsund þorskígildistonn af slægðum fiski auk meðafla. 2. Að hlutafé nýs fyrirtækis mið- aðist við 4-500 millj. kr. 3. Að árleg arðsemi næmi u.þ.b. 20% hlutdeildar Isafjarðarbæjar í byggðakvótanum. 4. Að heppilegt húsnæði fengist fyrir væntanlegan rekstur. Það er skemmst frá því að segja að þau markmið sem hægt er að uppfylla á þessum tíma hafa geng- ið eftir. Reynslan verður að segja til um framhaldið. Þótt ekki sé ætlunin að eltast við það neikvæði sem fram hefur komið um þessi mál á Vestfjörðum, og raunar víð- ar, verður ekki hjá því komist að vekja athygli á fullyrðingum um að byggðakvóta ísafjarðarbæjar sé ráðstafað til Grindavíkur. Hið rétta er að kvótanum er úthlutað til vinnslustöðvar á Þingeyri. Þar á hann að margfalda sig í nýstofn- uðu fyrirtæki, í fiskvinnslunni Fjölni hf., og verða þannig gildur þáttur í arðbærum rekstri. Ekki eitt einasta kg af byggðakvótanum Byggðastefna Þau markmið sem hægt er að uppfylla á þessum tíma hafa gengið eftir, segir Egill Jónsson. Reynslan verður að segja til um framhaldið. fer til Grindavíkur. Annað er að samið hefur verið um að útgerðar- félagið Vísir í Grindavík leggi upp til vinnslu í Fjölni eitt þúsund tonn af slægðum fiski og að auki kemur á markað á Þingeyri meðafli úr þeim afla, kannski nálægt því eins stór, sem vel getur hentað til ann- arrar vinnslu á Þingeyri eða öðr- um nálægum byggðum þar vestra. Áður var á það minnst að kvóta ísafjarðarbæjar er úthlutað til vinnslustöðvar. Ákveðið er að Fjölnir kaupi 600 tonna kvóta til viðbótar. Þannig hefur nýja fisk- vinnslan Fjölnir á Þingeyri til ráð- stöfunar í upphafi ferils síns eitt þúsund tonna fiskveiðiheimildir. Með samningum við Vísi í Grinda- vík tvöfaldast þær. Þetta er það upplegg sem lagt er af stað með sem grundvöll að starfsemi Fjölnis á Þingeyri. Vert er að vekja at- hygli á að nú er það vinnsíustöð sem fær fiskveiðiheimildir til ráð- stöfunar, þ.e. hlutdeild í byggða- kvóta og síðan kvóta til eignar eins og ákveðið hefur verið. Sú gagn- rýni hefur komið oftsinnis fram að sala á veiðiheimildum sé alltof frjálsleg þar sem framkvæmda- stjórar og stjórnir einstakra fé- laga réðu þar mestu um. Að því er varðar Fjölni eru þrengri skorður settar því eigi slíkt framsal að vera heimilt þarf samþykki 2/3 hluta eigenda til að svo geti orðið. Mesta eftirtekt hlýtur að vekja í þessu máli sú mikilsverða niður- staða að 400 millj. kr. í hlutafé hafi safnast og ef til vill megi vænta 100 millj. kr. til viðbótar þannig að heimanmundur Fjölnis í eigin fé nemi lk milljarði kr. Þetta er vending í peningasýslu sjávarútvegsfyrirtækja á Vest- fjörðum og þótt víðar sé leitað. Fregnirnar að vestan hafa því miður oft verið af hinu gagnstæða, kvóti og skip seld burtu frá Vest- fjörðum og sanna þær m.a. nýlegt dæmi frá Básafelli. Ég minnist þess ekki að við slíkar aðstæður hafi mikið verið rætt um að sá sem keypti yæri að taka fiskveiðiheim- ildir frá öðrum. Og þá kemur að stóru spurningunni: Hvað er það sem þessi óvenjulega ákvörðun fjárfesta ræðst af? Þegar menn virða fyrir sér þann hóp fjárfesta sem hér eiga hlut að máli kemur berlega fram að þar fara saman góð tengsl við hinar dreifðu byggðir landsins og áhugi á fram- gangi þeirra, en arðsemissjónar- mið hljóta þó að ráða. Fimmföldun byggðakvótans verður tilefni 200 tonna fiskveiðiheimilda í slægðum fiski auk meðafla sem að landi berst. Arðsemismarkmið um aukningu á u.þ.b. 400 kvótatonn- um á 5-7 árum er auðvitað nokkuð sérstakt og áhugavert markmið en aflaheimildir sem þannig verða til eru af líkri stærð og byggðakvót- inn sem Fjölnir fær til ráðstöfunar í ár og kemur í skarðið þegar hon- um verður skilað til baka. Allar þessar áherslur eru ærið nýstárlegar og eftirtektarverðar. Egill Jónsson Ef betur er að gáð, má kannski segja og þó ekki! Því dæmið um breytta búskaparhætti þessa ára- tugar er bakhjarl þessara ákvarð- ana, þannig fæst sú gilda niður- staða um nýtt gildismat á hinar hefðbundnu greinar sem best hafa dugað þessari þjóð og eru enn sem fyrr grundvöllur að lífí dreifðra byggða á Islandi. Þessar stað- reyndir eru tilefni að ákvörðuninni um stofnun Fjölnis á Þingeyi'i. Það eru nú miklar fréttir ef sá kostur er fyi-ir hendi að fjárfestar leggi peninga sína í fyrirtæki á landsbyggðinni sem byggja rekst- ur sinn á þeim auðlindum sem líf og tilvera hinna dreifðu byggða nærist á. Það er þróun sem ég segi að boði vendingu í byggðamálum. Við mig var sagt hér á dögunum af mætum manni ónafngreindum þó, að gaman væri að gefa nýrri öld fyrirheit um blómlega búsetu í landinu. Þetta viðhorf kalla ég líka vendingu í byggðamálum. Þessi áform, ef af yrði, byggjast auðvit- að á því að auðlindirnar sem guð gaf þessu landi fái að njóta sín eins og grundvöllur í búskapar- háttum þjóðarinnar hefur þróast á þessum áratug. Afar verðmæt og eftirtektarverð niðurstaða í þess- um efnum hefur nýlega orðið til vestur á Þingeyri. Athygli hlýtur að vekja að þessi niðurstaða er í fullu samræmi við boðskap fyrir- lesarans frá Skotlandi sem flutti mál sitt í Háskólanum á vordægr- um og í upphafi þessarar greinar er vitnað til. Eftirtektarvert hefur verið að fylgjast með afstöðu bæj- arstjórnarinnar í Isafjarðarbæ gagnvart Þingeyrarmálinu sem ég kalla svo. Ymislegt bendir til þess að störf þessarar bæjarstjórnar séu býsna trúverðug. Ráðning bæjarstjórans, Halldórs Halldórs- sonar, hefur verið góður kostur, ráðning ráðgjafans, Haraldar L. Haraldssonar, sem töfraði fram Þingeyrarmálin og samheldni bæjarstjórnarinnar allrar í þeim málum hlýtur að vekja eftirtekt þeirra sem með málunum fylgd- ust. Höfundur er formaður stjómar Byggðastofn unar. Laugavegur 53b EFTIR að úrskurð- arnefnd skipulags- og byggingarmála felldi úr gildi leyfi fyrir ný- byggingu við Lauga- veg 53b í annað sinn hafa nokkrir aðilar er tengjast málinu tjáð sig um það í fjölmiðl- um. Sum ummælin gefa svo ranga mynd af stöðunni að full þörf er á leiðréttingu. Hver ber ábyrgð á töfunum? I fréttaviðtali í Morgunblaðinu 11/8 segir byggingaraðil- 'Tinn, Jón Sigurðsson: „Við ætluðum að hafa húsið tilbúið fyrir ári þegar nýi Laugavegurinn var opnaður. Við erum mjög sárir yfir hvernig þessir íbúar sem standa fyrir þess- um kærum eru að eyðileggja fyrir okkur verslunargötuna." Þessi um- mæli eru mjög óréttlát í garð okkar nágannanna. Deilumar hafa aldrei staðið um hvort mætti byggja nýtt verslunarhús á þessari lóð, heldur um stærð hússins. Áætlun bygging- araðilans um að húsið yrði tilbúið fyrir ári hefði staðist ef hann hefði ^-comið til móts við sjónarmið ná- "^granna þannig að skerðing á um- hverfi og eignum þeirra yrði bæri- leg. Fyrir tæpum tveimur árum lögðu nágrannar fram sáttatillögu sem gerði ráð fyrir minnkun húss- ins, en samt með þeim formerkjum að þama mætti rísa myndarlegt og Arðbært verslunarhús. Við vomm tilbúin að sætta okkur við mikla Jon Kjell Seljeseth skerðingu umhverfís og eigna okkar sökum skerðingar á núverandi sólar- og birtuskilyrð- um. Þótt húsið yrði minnkað væri bygging- araðilinn samt sem áð- ur með hús sem væri mun arðsamara en flest önnur verslunar- hús af „stærri gerð- inni“ á þessu svæði. Byggingaraðilinn talar um að rembst sé við að útvega 2-3 verslunar- pláss af stærð- argráðunni 150-200 fermetrar, en gleymir að minnast á það 450 fermetra verslunar- rými sem gert er ráð fyrir á annarri hæð. Alls er nýbyggingin tæp 2200 fermetrar. Við nágrannarnir vísum því al- gjörlega á bug að við séum ábyrgir fyrir töfunum á þessum fram- kvæmdum, og séum með því að „eyðileggja Laugaveginn". Það mætti alveg eins halda því fram að byggingaraðilinn bæri ábyrgðina, með því að vera ekki reiðubúinn að byggja hús sem væri ásættanlegt fyrir alla hagsmunaaðila. Þó hvílir ábyrgðin að sjálfsögðu á borgaryf- irvöldum sem nú tvívegis hafa gefið leyfi fyrir framkvæmd sem brýtur í bága við lög. Byggt að lóðarmörkum Jón Sigurðsson segir jafnframt: „Jón Kjell á 53a hefur byggt eld- vamarvegg út í lóðarmörk en við megum ekki byggja út í hans lóðar- mörk.“ Hann gleymir hér að minn- ast á tvö mikilvæg atriði. Það fyrra er að það er heilmikill munur á einni hæð og þremur til fimm, hvað varðar þau áhrif sem nýbygging hefur á skerðingu gæða og verð- mæta nágrannalóða. Hið síðara er að þegar ég á sínum tíma fékk leyfi til að byggja að lóðarmörkum var krafist skriflegs samþykkis ná- grannanna, og það útvegað. Það er ekki fyrir hendi í þessu tilviki. Ég myndi þó á stundinni gefa sam- þykki mitt fyrir því að Jón fengi að byggja alveg að lóðarmörkum ef hér væri um að ræða svipaða bygg- ingarhæð og er á minni lóð, og reyndar talsvert hærra. Þá má minna á, að í þeirri sáttatillögu sem ég lagði fram fyrir tæpum tveimur árum var einmitt gert ráð fyrir að neðsta hæð nýbyggingarinnar við Laugaveg 53b yrði byggð alveg að lóðarmörkum. Bflageymslan í viðtali í DV 14/8 segir Jón Sig- urðsson: „Ég ætlaði að vera með 18 bílastæði þarna í kjallaranum en ef ég hefði vitað hvað það þýddi hefði ég sleppt þeim og fyllt kjallarann með sandi. Þá væri húsið risið en það átti að vera tilbúið fyrir ári.“ Þessar vangaveltur eru að sjálf- sögðu út af kortinu, - það veit Jón. Fyrir allar nýbyggingar er skylda að útvega ákveðinn fjölda bfla- stæða, í samræmi við stærð og starfsemi viðkomandi húss. Ef byggt er að lóðarmörkum á alla vegu, þannig að ekki sé pláss fyrir bflastæði á lóðinni, verður að koma þeim fyrir inni í bílageymslu. Til að gefa byggingaraðfla aukið svigrúm er þó heimilt að fækka bflastæðum gegn gjaldi til bflastæðasjóðs. Ef bflastæðum er þannig fækkað, þýð- ir það að samsvarandi fjöldi þfla vegna innri starfsemi hússins lend- ir á almennum bílastæðum borgar- innar, og sú er ástæðan fyrir bfla- stæðagjaldinu. Þetta hefur Jón far- ið í gegnum vegna umsóknar um leyfi til sinna framkvæmda og þessu vel kunnugur. Því er erfitt að Skipulagsmál Það er enn hægt að höggva á þennan hnút, segir Jon Kjell Selje- seth, og vonumst við nágrannarnir til að borgaryfírvöld og byggingaraðilinn sýni nú vilja til þess. sjá að þessi ummæli hans hafi neinn annan tilgang en að hagræða staðreyndum og villa um fyrir les- endum. Deiliskipulag í tillögu að deiliskipulagi sem nú er til kynningar er lagt til að starf- semi í húsi okkar við Laugaveg 53a verði breytt og verði önnur en til íbúðarnota. Það kemur okkur mjög spánskt fyrir sjónir. Fyrir tíu árum fengum við leyfi borgaryfirvalda til endurbóta og viðbyggingar við hús okkar, og þá lék enginn vafi á að húsið væri til íbúðarnota. Hér eru því miklar mótsagnir. í kærunni bentum við á að nýbyggingin myndi valda ófremdartjóni á eign- um okkar sökum mikillar skerðing- ar á sólarljósi og birtuskilyrðum á lóðum okkar. I umsögn byggingar- yfirvalda kom þá fram að: „Sólar- ljós og birta eins og hún verður á þessum lóðum, að fyrirhuguðu húsi byggðu, teljist fullnægjandi í íbúð- arhverfum og getur varla talist slæm miðað við hús á baklóð norð- an við verslunargötu á miðbæjar- svæði." Rökin sem svo eru færð í deiliskipulagstillögunni fyrir því að breyta starfsemi hússins er svo of mikið skuggavarp, þ.e.a.s. að ekki sé nægilegt sólarljós og birta! Ráði úr þessu þeir sem það geta. Éormaður skipulags- og umferð- arnefndar, Árni Þór Sigurðsson, hefur greinilega misskilið fréttina sem greinir frá ofannefndri breyt- ingu. í fréttaviðtali í Mbl. 12/8 kemur fram að hann hefur túlkað þetta sem breytingu á landnotkun, en það er skilgreining sem tekur til starfsemi stærri svæða í heild, ekki til einstakra húsa. Það breytir þó ekki þeirri staðreynd að í tillögu að deiliskipulagi er lagt til að starf- semi í húsi okkar verði breytt til annars en íbúðarnota, og að það hefur verið gert án nokkurs sam- ráðs við okkur sem höfum búið hér í fimmtán ár. Þróunaráætlun fyrir miðborg Reykjavíkur gerir ráð fyr- ir ríkri samvinnu við hagsmunaað- ila við gerð deiliskipulags, og er þetta því ansi mikil kúvending og ekki sæmandi gagnvart þróunará- ætluninni. Það er enn hægt að höggva á þennan hnút, og vonumst við ná- grannarnir til að borgaryfirvöld og byggingaraðilinn sýni nú vilja til þess. Þetta er ófremdarástand og löngu kominn tími til að leysa mál- ið á sómasamlegan hátt. Höfundur er tónlistarmaður og arkitekt.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.