Morgunblaðið - 09.10.1999, Qupperneq 32

32 LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Flokksþing breska Ihaldsflokksins í Blackpool
Nýtt sjálfstraust undir
merkjum thatcherismans
Margaret Thatcher kom, sá og sigraði á
flokksþinffl breska Ihaldsflokksins í Black-
pool og hún átti mestan þátt í, að flokks-
bræður hennar hafa nú aftur öðlast trú á
sjálfa sig. Ekki er þó víst, að nýja samein-
ingartáknið, hatrömm Evrópuandstaða,
muni gera flokkinn líklegri en áður til að
skipa næstu stjórn í Bretlandi.
Reuters
William Hague ásamt. konu sinni, Ffion, eftir að hafa flutt ræðu sína á
flokksþinginu. Þar boðaði hann „byltingu hinnar heilbrigðu skynsemi“.
FLOKKSÞING breska
íhaldsflokksins í Black-
pool síðustu daga var
merkilegt að mörgu leyti.
Yfirlýsingar Margaret Thatcher,
fyrrverandi forsætisráðherra, um
Evrópumálin og heiftarlegar árásir
Williams Hagues, leiðtoga flokks-
ins, á Tony Blair forsætisráðherra
hafa eðlilega vakið mikla athygli en
mikilvægast er þó, að breskir
íhaldsmenn virðast hafa endur-
heimt trúna á sjálfa sig. Hana hafa
þeir fundið með því að hverfa aftur
til thatcherismans og enn harðari
andstöðu við Evrópusambandið.
Aukið sjálfstraust undir gunnfána
Járnfrúarinnar jafngildir hins veg-
ar ekki sigri í næstu kosningum og
raunar telja margir breskir frétta-
skýrendur, að Ihaldsflokkurinn sé
nú enn fjær því en áður að taka við
valdataumunum í Bretlandi.
Þessi áratugur hefur verið erfíð-
ur breskum íhaldsmönnum. I for-
sætisráðherratíð John Majors reif
flokkurinn sjálfan sig í sundur í
innbyrðisátökum og eftir hrunið í
kosningunum 1997 töldu margir,
að næsta öld dygði varla til að reisa
hann úr rústunum. Hinn Nýi
Verkamannaflokkur var kominn
inn á miðjuna, hafði „stolið“ mörg-
um helstu baráttumálum íhalds-
manna og raunar gátu ýmsir þeirra
varla leynt aðdáun sinni á Blair,
sem þeim fannst í raun vera íhalds-
maður þótt í dularklæðum væri.
Tilbúnir í slaginn
Þetta hefur nú breyst. íhalds-
menn eru nú tilbúnir til að kasta
stríðshanskanum og ráðast gegn
Blair, sem raunar getur að sumu
leyti sjálfum sér um kennt. Ræða
A FIMMTA hundrað segulbands-
upptökur, sem gerðar voru í valda-
tíð Richards Nixons, fyrrverandi
forseta Bandaríkjanna, í Hvíta
húsinu voru birtar opinberlega í
vikunni, um 25 árum eftir að efni
þeirra hrakti Nixon úr forsetastóli.
Segulbandsupptökurnar sem birt-
ar voru nú tengjast ekki Waterga-
te-hneykslinu með beinum hætti en
sagnfræðingar telja að efni þeiiTa
veiti djúpa innsýn í valdatíð einnar
litríkustu ríkisstjórnar Bandaríkj-
anna fyrr og síðar.
Gefa upptökurnar til kynna að
Nixon hafi verið einkar kjaftfor, á
köflum fullur andúðar á gyðingum
og ríkur brunnur samsæriskenn-
inga, löngu áður en Watergate-
hneykslið varð honum að falli.
Eru upptökumar frá tímabilinu
febrúar-júlí árið 1971, en á sama
tíma var atvinnuleysi stighækkandi
í Bandaríkjunum, mannfall banda-
ríska hersins í Víetnam geysihátt
og einn herforingjanna þar átti í
miklum drykkjuerfiðleikum. Þá
ræðir Nixon, í einu samtali sínu við
hans á flokksþingi Verkamanna-
flokksins fyrir skömmu, þar sem
hann úthúðaði „íhaldsöfiunum" og
kenndi þeim um allt, sem aflaga
hefur farið á þessari öld, varð að-
eins til að stappa stálinu í breskum
íhaldsmönnum. Tebbit lávarður,
skoðanabróðir Thatcher í Evrópu-
andstöðunni, lýsti því á þinginu, að
hann hefði ekki verið ánægðari
sem íhaldsmaður í langan tíma.
Ihaldsmenn, a.m.k. Evrópuand-
stæðingarnir, eru samt ekki einir
um ánægjuna. Verkamannaflokk-
urinn er líka ánægður með flokks-
þing Ihaldsflokksins og ríkisstjórn-
in gerði sér far um að láta lítið fyr-
ir sér fara meðan á því stóð til að
skyggja ekki á það í neinu. A
flokksþinginu voru þau Thatcher
og Tebbit í aðalhlutverkinu, ekki
William Hague, og forysta Verka-
mannaflokksins telur, að það muni
verða til að styrkja þá ímynd
Ihaldsflokksins, að hann sé flokk-
ur, sem hafi meiri áhyggjur af ör-
lögum Augusto Pinochets, fyrrver-
andi einræðisherra í Chile, og refa-
veiðum aðalsins en af hagsmunum
venjulegra borgara.
Fátt um efnahagsmálin
í ræðu sinni boðaði Hague „bylt-
ingu heilbrigðrar skynsemi" en
mörgum þótti innihaldið heldur
rýrt hvað viðkemur raunveruleg-
um lausnum á raunverulegum
vandamálum. Það var helst, að
nýrrar hugsunar gætti í mennta-
og velferðarmálum en að öðru leyti
sló hann á þá strengi, sem hljóma
svo vel í eyrum íhaldsmanna:
Glæpir, útlend matvara, skrif-
finnska, skriffinnar og fólk, sem lif-
ir á velferðarkerfinu. Athygli vakti,
H.R. Haldeman, starfsmannastjóra
Hvíta hússins, um erfiðleika í sam-
skiptum við „gyðingana".
Washington er, að sögn Nixons,
„full af gyðingum." Eftir að hafa
slegið nokkra vamagla segir
Nixon: „Fæstir gyðingar sýna holl-
ustu. Maður getur ekki treyst ba-
störðunum. Þeir snúast gegn
manni. Hef ég ekki rétt fyrir mér?“
Haldeman samsinnir forsetanum
og segir: „Öll hreyfingin er á móti
þér. Og þeir [...] geta skaðað okk-
ur.“
í júlímánuði 1971 fannst Nixon
sem verið væri að grafa undan
valdi sínu eftir að Vinnumálaskrif-
stofa Bandaríkjanna birti tölfræði-
að Hague minntist ekki á efna-
hagsmálin nema hvað varðaði held-
ur óljóst loforð um að lækka
skatta. Ihaldsflokkurinn er hins
vegar búinn að gefa færi á sér með
ýmsum yfirlýsingum um aukin út-
gjöld.
I Evrópumálunum var boðskap-
ur Hagues alveg skýr. Málið snýst
ekki lengur um andstöðu við Mynt-
bandalagið, heldur vill hann endur-
skrifa sjálfan Rómarsáttmálann til
að Bretar geti samþykkt þau Evr-
ópusambandslög, sem þeim líkar,
en hafnað öðrum.
„Fylgið mér, þið, sem viljið sjálf-
stætt Bretland, og ég mun færa
ykkur landið aftur,“ sagði Hague.
Hátun um úrsögn?
Sir Malcolm Rifkind, fyrrver-
andi utanríkisráðherra Ihalds-
flokksins, sagði í viðtali við breska
ríkisútvarpið, BBC, að svo virtist
sem sumir væru búnir að gleyma
því, að Rómarsáttmálinn yrði ekki
endursaminn nema með samþykki
allra aðildarríkja Evrópusam-
bandsins. Með kröfu um nýjan
leg gögn er sýndu mun meira at-
vinnuleysi en ráð hafði verið gert
fyrir. Skipaði hann Charles Colson,
starfsmanni Hvíta hússins, sem oft
voru falin miður skemmtileg verk-
efni, að gera umfangsmikla rann-
sókn á starfsemi stofnunarinnar og
reka yfirmann hennar sem var
gyðingur.
Kvartar sáran undan starfsgetu
hershöfðingja
Stórsókn Bandaríkjahers í Ví-
etnam mistókst í mars 1971. Höfðu
áætlanir Bandaríkjanna verið tald-
ar afar mikilvægar í því augnamiði
að sýna fram á að Suður-Víetnam-
ar gætu tekið meira frumkvæði í
sáttmála væri í raun verið að hóta
úrsögn úr sambandinu ella.
Stóru tíðindin frá flokksþingi
Ihaldsflokksins í Blackpool eru
þau, að þar var Evrópuandstaðan
sett í öndvegið enda sagði Hague,
að um Evrópumálin yrði fyrst og
fremst tekist í næstu kosningum.
Nú fer því hins vegar fjarri, að um
Evrópumálin sé einhver sátt innan
flokksins. Menn eins og Kenneth
Clarke og Michael Heseltine vör-
uðu flokksbræður sína við að
leggja út á þessa braut en þeir og
aðrir Evrópusinnar voru stundum
klappaðir niður. Þeir eru þó ekki
búnir að segja sitt síðasta orð og
víst er, að þeir og margir aðrir
íhaldsmenn, til dæmis ýmsir fram-
mámenn í atvinnulífinu, munu ekki
standa með flokknum í væntanlegu
„Evrópustríði“. Hugsanlegt er, að
Hague hafi afrekað það helst á
flokksþinginu að auka enn á klofn-
inginn í flokknum og gera hann
enn ólíklegri en áður til að skipa
næstu ríkisstjórn í Bretlandi.
(Heimildir: Daily Telegraph,
Times, Reuters)
stríðinu og að gera Bandaríkjunum
kleift að hverfa hægt og bítandi frá
Víetnam.
Á upptökunum sem nú hafa ver-
ið birtar kvartar Nixon sáran und-
an starfsgetu Creighton Abrams,
hershöfðingja Bandaríkjanna í Ví-
etnam. „Abrams fór um hverja
helgi til Taflands og hitti fjölskyld-
una á sama tíma og allt hafði verið
lagt undir í aðgerðum. Abrams er
nú farinn að drekka um miðjan
dag. Eg held að við verðum að fá
annan mann í hans stað.“
Þá kvartar Nixon undan Hæsta-
rétti Bandaríkjanna og lýsir þrem-
ur dómurum réttarins sem „göml-
um kjána, svörtum kjána og kjána-
legum kaþólikka".
Upptökurnar sýna þó einnig
fram á mannlegu hlið forsetans á
árunum í Hvíta húsinu. Á einni
upptökunni kvartar Nixon undan
því að þurfa að bíða allt of lengi eft-
ir heita vatninu í sturtunni. Fyrir-
skipar hann lagfæringar hið fýrsta
svo að „[vatnið] renni eins lengi og
ég vil að það renni.“
Alvarlegra
en talið
var í fyrstu
JAPÖNSK stjórnvöld til-
kynntu í gær að hugsanlega
yrði alvarleiki kjamorkuslyss-
ins í Tokaimura í síðustu viku
endurmetinn og færður upp á
næsta stig. Það þýðir að slysið
teldist jafn alvarlegt og slysið á
Þriggja mflna eyju í Bandaríkj-
unum árið 1979. Embættis-
menn tóku þó fram að ekki
hefði orðið vart frekari áhrifa á
heilsufar eða umhverfi.
Nánari tengsl
við ESB
SVISSNESKA þingið sam-
þykkti í gær með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða tillögu sem
hefur í för með sér aukin
tengsl landsins við Evrópu-
sambandið. Felur hún meðal
annars í sér meira frelsi í flutn-
ingum vinnuafls og reglur um
umferð flutningabifreiða í
gegnum Sviss.
Brazille
stjórnar
baráttunni
DONNA Brazille, 39 ára gömul
blökkukona, hefur verið skipuð
kosningastjóri Als Gores, vara-
forseta Bandaríkjanna, fyrir
forsetakosningamar á næsta
ári. Tók hún við starfinu eftir að
fyrri kosningastjóri Gores,
Tony Coelho, var látinn víkja
vegna ásakana um fjármálamis-
ferli í tengslum við heimssýn-
inguna í Portúgal á síðasta ári.
Brazille starfaði við kosninga-
baráttu Michaels Dukakis, for-
setaframbjóðanda demókrata,
árið 1988. Var hún þá rekin
vegna ásakana um kynþáttahat-
ur og framhjáhald í garð and-
stæðings hans, George Bush
eldri, föður George Bush yngri,
sem talinn er lfldegastur til að
hreppa útnefningu repúblikana
fyrir næstu kosningar.
Lafontaine
hættur
OSKAR Lafontaine, fyrrver-
andi fjármálaráðherra Þýska-
lands, hefur lýst því yfir að
hann hyggi
ekki á end-
urkomu í
eldlínu
þýskra
stjómmála.
Sagði hann í
viðtali sem
birtist í dag-
blaðinu Der
Tagesspiegel
í gær að fjöl-
skyldan væri nú fremst í for-
gangsröðinni. Bók Lafontaines,
þar sem hann gagnrýnir ríkis-
stjóm Gerhards Schröders
harðlega, hefur valdið miklu
fjaðrafoki í Þýskalandi undan-
farið.
Kosid í
Kasakstan
GENGIÐ verður til þingkosn-
inga í Kasakastan á morgun,
en þá verður í fyrsta sinn kosið
á milli stjómmálaflokka síðan
landið fékk sjálfstæði árið
1991. Kasakstönum er mjög í
mun að reyna að auka lýðræð-
isímynd landsins, til að við-
halda efnahagsstuðningi er-
lendis frá.
Segulbandsupptökur frá valdatíð Richards Nixons gerðar opinberar
Taldar veita verð-
Washington. The Daily Telcgraph.
mæta innsýn í
stjórnartíð Nixons
Oskar
Lafontaine